"Verloren" stad Mardaman ontdekt in Irak

Mardaman was een belangrijke stad in het oude Nabije Oosten, en uit teksten die op andere archeologische sites gevonden zijn, blijkt dat de stad soms deel uitmaakte van de grotere rijken in het gebied, maar soms ook een onafhankelijk koninkrijk was dat zich verzette tegen de grote Mesopotamische mogendheden. 

Maar niemand wist waar Mardaman gelegen was. Tot nu.

Archeologen van de Eberhard Karls Universität in Tübingen in Duitsland voeren al sinds 2013 opgravingen uit op een tell - een heuvel met archeologische resten - in de buurt van het moderne stadje Bassetki, in het noorden van Iraaks Koerdistan.

Ze kenden de naam niet van de stad die ze aan het opgraven waren, maar verleden zomer hadden ze geluk.  In de ruïnes van een paleis vonden ze 92 spijkerschrifttabletten, verstopt in een aardewerken kruik. De tabletten werden ontcijferd en vertaald door de filologe Betina Faist van de universiteit van Heidelberg, en ze bleken de naam van de oude stad te bevatten: Mardaman, soms ook Mardama genoemd. 

De tabletten dateren van rond 1250 v.C., toen de stad deel uitmaakte van het Assyrische Rijk, en bestuurd werd door een Assyrische gouverneur die Assur-nasir heette. Ze bevatten informatie over de "adminstratieve en commerciële betrekkingen van de gouverneur met de bevolking van Mardaman", zo zei professor Peter Pfälzner in een mededeling. Pfälzner is professor archeologie van het Midden-Oosten aan de universiteit van Tübingen, en hij leidt de opgravingen in Mardaman. 

Het paleis waar de tabletten gevonden zijn, werd vernield rond 1200 v.C., maar de stad bleef bestaan, zo blijkt uit de opgravingen van het team van Pfälzner. Overigens is gebleken dat Mardaman op verschillende tijdstippen in zijn geschiedenis aangevallen is en gedeeltelijk verwoest,  en daarna telkens heropgebouwd werd. 

De kruik waarin de tabletten zaten, was ingepakt in een dikke laag klei, wat doet vermoeden dat de inwoners van de stad wilden dat de tabletten bewaard zouden blijven. De tabletten "werden mogelijk op deze manier verstopt, kort nadat het omliggende gebouw verwoest was", zei Pfälzner in een mededeling van de universiteit van Tübingen. "Misschien was het de bedoeling de informatie op de tabletten te beschermen en te bewaren voor het nageslacht." 

De opgravingen in Mardaman gaan nog steeds door, en gelukkig is de oude stad de laatste jaren niet geplunderd, in tegenstelling met vele andere archeologische sites in Irak, zo zei Pfälzner. 

Uit de opgravingen blijkt dat de stad gesticht werd tussen 2800 en 2650 v.C., haar grootste bloei kende tussen 1900 en 1700 v.C. - tijdens de Babylon I dynastie, waar ook de beroemde koning en wetgever Hammurabi toe behoorde -, en dat ze bleef floreren tot in de Neo-Assyrische periode, die liep van 911 tot 612 v.C. 

"Mardaman is zeker opgeklommen tot een invloedrijke stad en een regionaal koninkrijk, op basis van zijn ligging op de handelsroutes tussen Mesopotamië, Anatolië en Syrië", zo zei Pfälzner in de verklaring. "Soms was het zelfs een tegenstander van de grote Mesopotamische mogendheden." 

De opgravingen van het team van Tübingen zijn het eerste grootschalige wetenschappelijke onderzoek dat in Mardaman plaatsvindt, maar eerder zijn er al wel sporadisch overblijfselen uit de stad opgedoken.

Dat was onder meer het geval met een koperen beeld van een naakte figuur uit de Akkadische periode. Dat beeld, waarvan enkel de onderste helft bewaard is, werd in de jaren 60 gevonden tijdens werkzaamheden aan een weg tussen Duhok en Zakho, en naar het Nationaal Museum van Irak in Bagdad overgebracht.

Na de Amerikaanse invasie van Irak in 2003, was het 150 kilogram zware beeld een van de talloze voorwerpen die verdwenen tijdens de plundering van het museum, maar het werd teruggevonden door Amerikaanse militaire politieagenten en teruggegeven aan het museum.