Eerste oorlog om water ligt mogelijk op de loer aan oevers van de Nijl

De Egyptische president Abdul Fatah al-Sisi zei na afloop van zijn ontmoeting met de Ethiopische premier Hailemariam Desalegn "extreem bezorgd" te zijn over de voortgang van de gesprekken over het Nijlwater. Maar hij voegde eraan toe dat Egypte geen oorlog wil met Ethiopië en Soedan.

De Nijl is dé levensader van Egypte. Het voortbestaan van het land hangt ervan af. 95 procent van de bevolking woont aan de Nijl en
is er volledig afhankelijk van.

Maar Ethiopië is stroomopwaarts in de Nijl een gigantische dam aan het bouwen: de Grand Renaissance Dam. Als die af is, wordt Ethiopië in één klap de belangrijkste elektriciteitsproducent van Afrika. De dam zal een enorme boost betekenen voor zijn economie.

Vóór de dam komt er een stuwmeer met een volume van 63 miljard
kubieke meter water. Egypte vreest dat er 25 procent minder water door de Nijl zal stromen als Ethiopië begint met het vullen van dat stuwmeer.

Daarover zochten beide regeringsleiders vandaag tevergeefs een akkoord. Egypte heeft altijd het leeuwendeel van het Nijlwater opgeëist, maar Ethiopië – één van de sterkst groeiende economieën van Afrika – is intussen een belangrijke geopolitieke speler geworden. Het vindt dat het ook recht heeft op zijn deel van het Nijlwater.  

Soedan ligt tussen Egypte en Ethiopië in en kiest resoluut de kant van Ethiopië. Soedan hoopt te profiteren van de dam: in de eerste plaats voor zijn elektriciteitsvoorziening, maar ook om overstromingen van de Nijl in Soedan te voorkomen.

Soedan en Ethiopië hebben afgesproken om een gezamenlijke
militaire legermacht te ontplooien langs hun gemeenschappelijke grens om de Renaissancedam te beschermen tegen eventuele aanvallen. Dat maakt Egypte nerveus.

Tussen Egypte en Soedan - niet zo lang geleden nog bondgenoten - zijn de spanningen de laatste weken snel opgelopen, en niet alleen om de Renaissancedam.

Net voor Kerstmis schoffeerde de Soedanese president Bashir de Egyptische president Sisi nog door een deal te sluiten met de Turkse president Erdogan over de historische havenstad Suakin, een klein eilandje in de strategisch belangrijke Rode Zee. Turkije krijgt die stad in bruikleen en Egypte is bang dat Turkije daar een militaire basis wil vestigen.

Bashir is bovendien het oude dispuut over de Hala'ib-driehoek aan het oprakelen. Zowel Egypte als Soedan claimen dat gebied. Bashir zou zich door de Turkse aanwezigheid aan de Rode Zee wel eens gesterkt kunnen voelen in dat conflict, zo vreest Sisi.

De nieuwe vriendschap tussen Soedan en Turkije wakkert de onrust in de regio verder aan. De relatie tussen Egypte en Turkije is jaren geleden al fel verslechterd, sinds Turkije de Moslimbroederschap en de afgezette president Morsi steunt.

De Turkse aanwezigheid in de Rode Zee maakt ook Saudi-Arabië nerveus. Des te meer omdat beide landen lijnrecht tegenover elkaar staan in de Golfregio. Turkije werkt er samen met Qatar, aartsvijand van Saudi-Arabië.

Egypte heeft intussen ook troepen ontplooid in Eritrea, aartsvijand van Ethiopië. Soedan, de nieuwe vriend van Ethiopië, reageerde daarop door zijn grens met Eritrea te sluiten en duizenden extra militairen naar het grensgebied te sturen. Bashir riep z’n ambassadeur terug uit Caïro.

De Egyptische president Sisi probeerde maandag de escalatie van al dat spierballengerol te stoppen door live op televisie te verklaren dat hij geen oorlog wil met Ethiopië en Soedan. Iets wat hij vandaag herhaald heeft.

Maar een akkoord over de verdeling van het Nijlwater is er niet. En als dat er niet komt vóór het stuwmeer bij de Renaissancedam wordt gevuld, dreigt een eerste groot conflict om water.