Kwamen de voorouders van de slang uit de zee of leefden ze op het land? Het is een vraag die wetenschappers al lang bezighoudt. In het verleden werden al fossiele slangen met twee poten opgegraven, wat meer duidelijkheid werpt op de evolutie van hagedissen naar slangen. Tot nu toe waren echter nog nooit fossielen beschreven van slangen met vier poten. Een studie van een fossiel in Brazilië, waarover het wetenschappelijke blad Science bericht, brengt daar verandering in.

Het fossiel werd eigenlijk tientallen jaren geleden al opgegraven in de zogenoemde Cratos Formatie, een fossielrijk gebied in het noordoosten van Brazilië. Jarenlang lag het stof te vergaren in een privécollectie, niemand die er iets opmerkelijks aan zag. Er bestond zelfs twijfel of het wel echt een slang was. Tot paleobiologen van de universiteit van Porthsmouth, in Groot-Brittannië, in 2012 op het fossiel stootten en het onder de microscoop legden.

"Ik was ervan overtuigd dat het wel degelijk een slang was, en toen ik het in detail kon bestuderen, zag ik mijn vermoedens bevestigd", zegt wetenschapper David Martill. En hij kreeg meer dan waar hij op gehoopt had. Onder de microscoop was namelijk te zien dat het fossiel geen twee, maar vier poten had. En toch gaat het wel degelijk om een slang, zegt paleontoloog Nick Longrich.

"Er zijn eigenschappen die het duidelijk als een slang kenmerken. De lichaamsopbouw is typisch voor een slang, met een lang uitgerekte romp, een korte staart en grote buikschubben die de typische manier van voortbewegen van een slang aantonen. Daarentegen geven de schedel en de lichaamsverhoudingen aan dat het dier aangepast was aan het leven op het land."

De wetenschappers vermoeden dat het dier zijn vier ledematen niet gebruikte om zich voort te bewegen, maar veeleer om zijn prooi goed vast te grijpen. Of misschien om zich vast te klampen aan zijn partners bij het paren. Het inspireerde de onderzoekers toen ze het dier een naam moesten geven. Tetrapodophis amplectus zegt u misschien niet meteen iets, maar het laat zich losjes vertalen als "de vierpotige knuffelslang."

De fragmenten lagen al een eeuw in de universiteitsbibliotheek zonder dat iemand wist dat ze zo oud waren. Muhammed Isa Waley, een expert van The British Library, noemt het een "opwindende ontdekking" die moslims "erg blij" zal maken.

"Zelfs in hun wildste dromen hadden onze onderzoekers niet durven hopen dat het manuscript zo oud zou zijn", vertelt Susan Worrall, directeur van de speciale collecties, aan BBC News.

De tests werden uitgevoerd door de Radiocarbon Accelerator Unit van de Oxford University. Uit de data blijkt dat het perkament, met een waarschijnlijkheid van meer dan 95%, uit de periode tussen 568 en 645 dateert. "De profeet Mohammed zou de openbaringen, die de grondslag van de Islam vormen, tussen 610 en 632, ontvangen hebben", zegt David Thomas, professor Islam aan de universiteit van Birmingham. De schrijver van het manuscript kan dus in dezelfde tijd als profeet Mohammed geleefd hebben. "Hij heeft hem misschien gezien, hij heeft hem misschien horen preken", zegt hij.

In andere collecties zitten mogelijk nog manuscripten die uit deze periode dateren, maar sowieso hoort dit manuscript nu bij de oudste. Het maakt deel uit van de Mingana Collection, een verzameling van meer dan 3.000 documenten uit het Midden-Oosten, die in de jaren 20 verzameld werden door Alphonse Mingana. Voor zijn reizen naar het Midden-Oosten werd hij gesponsord door de Britse zakenman Edward Cadbury.