De vermoedelijk vrouwelijke schedelhelft werd opgegraven in de Manot grot in West-Galilea. De prehistorische site gaf eerder al een schat aan archeologisch materiaal vrij. De paleontologen gaan ervan uit dat de schedel tussen de 50.000 en de 60.000 jaar oud is. Het gaat in elk geval om een van de oudste niet-Afrikaanse schedels die ooit gevonden is.

De leeftijd van de schedel stemt overeen met het tijdperk waarin de homo sapiens vanuit Afrika naar Azië, Europa, Australië en de Amerika's emigreerde. Die timing is belangrijk, want de schedel levert het eerste echte bewijs dat de moderne mens op een bepaald moment samenleefde met de Neanderthalers.

De homo sapiens deelt een klein percentage DNA met de Neanderthaler, hetgeen erop wijst dat ze op een bepaald moment seks met elkaar moeten hebben gehad. Maar het was niet duidelijk waar ze elkaar ontmoetten, of dit in Europa of het Midden-Oosten was, en wanneer dit contact plaatsvond.

Volgens wetenschappers van de Universiteit van Tel Aviv suggereert de ontdekking van de schedel dat de bewoners van Manot nauw verwant waren met de eerste mensen die Europa bevolkten en dat ze zich in het Midden-Oosten met elkaar voortplantten. "Dit is het eerste specimen dat we in handen hebben dat Afrika met Europa verbindt", vertelde paleontoloog Israel Hershkovitz van de Universiteit van Tel Aviv.

De homo sapiens verliet Afrika zo'n 60.000 jaar geleden, maar het toenmalige barre Europese klimaat verhinderde dat hij zich snel over het continent verspreidde.

Bron: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/wetenschap/1.2222675

Australopithecus africanus, die zo'n 3 tot 2 miljoen jaar geleden leefde in zuidelijk Afrika, vertoont een mengeling van aapachtige en mensachtige kenmerken. Nu blijkt wel dat de soort het voor mensen unieke vermogen had om zowel een werktuig met veel kracht vast te grijpen, zoals dat nodig is om bijvoorbeeld met een hamer te slaan, als om iets stevig vast te houden en met een zekere precisie te bewegen, zoals wanneer men een sleutel in een slot steekt en omdraait.

"Een stevige precisie-greep wordt specifiek in verband gebracht met het gebruik van stenen gereedschappen en met het maken van gereedschappen", zo zei Tracy Kivell van de University of Kent. Kivell is een van de auteurs van de studie die in Science is verschenen, samen met onder meer zijn collega Matthew Skinner.

De soort Australopithecus africanus verscheen zo'n half miljoen jaar voor er bewijzen zijn voor stenen gereedschappen. Hoewel er vanaf 3,4 miljoen jaar geleden dierlijke beenderen gevonden worden die gebroken en gegroefd zijn, wat kan wijzen op het gebruik van gereedschappen, zijn de meeste wetenschappers het er over eens dat Homo habilis, een meer mensachtige soort die 2,4 miljoen jaar geleden verscheen, de eerste menselijke voorouder was die stenen gereedschappen ging gebruiken.

De onderzoekers onderzochten spongieus of trabeculair been, de inwendige sponsachtige structuur van beenderen, bij chimpansees en andere apen, moderne mensen, en uitgestorven soorten in de menselijke afstammingslijn, onder wie de neanderthaler en ook Austalopithecus.

Spongieus been verandert gedurende het leven van een individu, afhankelijk van hoe het been gebruikt wordt. Daardoor weerspiegelt het hoe een individu zijn gewrichten en handen daadwerkelijk gebruikt heeft.

De onderzoekers vonden een kenmerkend asymmetrisch patroon in de verdeling van het spongieus been in de handen van moderne mensen, dat een weergave vormt van het vermogen van de mens om zijn duim met kracht te opponeren tegenover de vingers om tot een stevige precisie-greep te komen.

Datzelfde patroon werd niet alleen gevonden bij neanderthalers, van wie geweten is dat ze bedreven waren in het gebruik van gereedschappen, en bij vroege vertegenwoordigers van onze eigen soort, die zo'n 200.000 jaar geleden verscheen, maar ook bij de veel oudere Australopithecus africanus.

Het patroon ontbrak bij chimpansees, genetisch gezien onze naaste verwanten, met wie we 7 miljoen jaar geleden voor het laatst een gemeenschappelijke voorouder deelden, en bij andere apen.

"Deze gegevens tonen aan dat Australopithecus-soorten meer mensachtig waren in hun gedrag dat we tot hiertoe gedacht hebben, en dat we onze inspanningen moeten concentreren op het vinden van sporen van gereedschappen die ze gebruikt kunnen hebben, ofwel gemaakt van steen, hout of van been", zo zei Skinner.

Bron: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/wetenschap/1.2217428.

De bijl werd opgegraven in Rodbyhavn op Lolland, het op drie na grootste eiland van Denemarken, niet ver van de Duitse kust. Daar wordt momenteel archeologisch onderzoek uitgevoerd in afwachting van de aanleg van een tunnelverbinding met het Duitse eiland Fehmarn.

De wetenschappers ontdekten onder meer een roeispaan, twee bogen en veertien bijlschachten, maar stonden verbluft toen ze op een intacte bijl met houten handvat botsten, in een zo goed als perfecte staat. Uit het stenen tijdperk zijn wel vaker bijlen teruggevonden, maar in zulke goede staat als dit exemplaar, dat is bijzonder zeldzaam. "Een bijl terugvinden die zo goed bewaard gebleven is, is echt verbazingwekkend", zegt Soren Anker Sorensen van het Museum Lolland-Falster, dat het archeologische onderzoek op de site coördineert. Volgens de wetenschappers dateert de bijl uit het stenen tijdperk, meer bepaald het Neolithicum. Hij zou ongeveer 5.500 jaar oud zijn.

Volgens de archeologen moet de site waar de artefacten opgegraven zijn, een speciale rituele betekenis gehad hebben voor de bewoners van die tijd. Mogelijk was het offergrond of werden er begrafenisrituelen uitgevoerd. De bijl, en alle andere voorwerpen, zijn doelbewust verticaal in de grond geplaatst. Het lijkt erop alsof de tuigen vastgeklonken zijn in wat vroeger de zeebedding was. Het gebrek aan zuurstof in de klei heeft ertoe bijgedragen dat het houten handvat zo goed bewaard gebleven is.

Bijlen waren van vitaal belang voor mensen uit het stenen tijdperk. Duizenden jaren lang werden ze vooral gebruikt voor houtbewerking. De werktuigen speelden echter ook een belangrijke rol bij het ontstaan van de landbouw in Europa, dat toen grotendeels bedekt was door dichte bossen en wouden. Het ontstaan van de landbouw ging gepaard met het ontstaan van een nieuw type samenleving, meer hiërarchisch, waar "religieuze" of rituele elementen een prominentere rol gingen spelen.

Lolland is het toneel van een groots bouwproject: het aanleggen van een tunnelverbinding met het Duitse eiland Fehmarn. Op veel locaties wordt eerst archeologisch onderzoek uitgevoerd. En dat heeft nog al opmerkelijke vondsten opgeleverd: begin deze maand werden 5.500 jaar oude voetsporen blootgelegd.