Voor het eerst een graf van een koppel gevonden in nederzetting Indusbeschaving

De Harappa- of Indusbeschaving was een van de eerste samenlevingen die grote, strak geplande steden bouwde. Van 2600 tot 1900 v.C. bloeide ze in de Indusvallei, in Pakistan en het noordwesten en westen van India. Het einde van de beschaving is een mysterie: op een relatief korte tijd verlaten de mensen om een nog onbekende reden hun steden, en gaat veel van de culturele ontwikkeling verloren.

De bekendste vindplaatsen zijn Harappa en Mohenjodaro in het huidige Pakistan, maar de grootste stad die tot nu toe gevonden is, is Rakhigarghi, in het huidige India, op zo'n 150 kilometer ten noordwesten van de hoofdstad Delhi. 

Sinds de beschaving ontdekt werd in 1924 door de Britse onderzoeker sir John Marshall in Mohenjodaro, zijn er al veel sites van de Indusbeschaving ontdekt, waarvan ook de begraafplaatsen onderzocht zijn. 

Uit die onderzoeken blijkt dat veruit het grootste deel van de mensen uit de Indusbeschaving apart begraven werden, uitzonderlijk komen er ook gezamenlijke graven voor. Van een daarvan, een graf in Lothal, wordt gezegd dat het gaat om een weduwe die zich het leven had benomen kort na het overlijden van haar man, en die samen met hem is begraven, maar daar zijn geen bewijzen voor. Andere onderzoekers hebben erop gewezen dat het moeilijk is om het geslacht vast te stellen van de skeletten in het graf in Lothal, en dat het dus absoluut niet zeker is dat het om een koppel gaat.

Ook voor de andere gezamenlijke begrafenissen waren er geen antropologische bewijzen dat het om het graf van een koppel ging. Dat is anders bij het nieuwe graf: de onderzoekers zijn er zeker van dat het hier wel degelijk gaat om een man en een vrouw.   

In 2016 ontdekten Indiase en Zuid-Koreaanse onderzoekers het graf in de begraafplaats van Rakhigarhi, die op zo'n kilometer van de nederzetting ligt. Ze hebben het graf gedurende zo'n twee jaar bestudeerd, en nu zijn hun bevindingen gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift.

Het graf met de twee skeletten lag gedeeltelijk over een ouder graf, en was 2,54 meter lang en zo'n 1,5 meter breed. De stoffelijke resten waren goed bewaard, op de voetbeentjes van de man na, die volledig ontbraken. De skeletten lagen op hun rug, met de armen en benen uitgestrekt, en het hoofd van de man, skelet 11A, was naar de vrouw, skelet 11B, toegekeerd. 

"De man en de vrouw waren naar elkaar toegekeerd op een zeer intieme manier", zei de leider van het team Vasant Shinde aan de BBC. "We geloven dat ze een koppel waren, en het lijkt erop dat ze tegelijk gestorven zijn. Hoe ze gestorven zijn, blijft een mysterie." 

Het geslacht van de skeletten werd vastgesteld met de standaardmethoden, en volgens de archeologen is het zeker dat het om een man en een vrouw gaat.  UIt het onderzoek bleek ook dat de twee individuen tamelijk groot waren voor die periode, 1,72 en 1,60 meter, dat ze vrij jong waren, 35 tot 38 jaar, en dat ze vrij gezond waren op het ogenblik van hun dood. De doodsoorzaak is dan ook onduidelijk. 

Buiten de skeletten bevatte het graf geen opmerkelijke zaken, enkel de voor de Indusbeschaving gebruikelijke aardewerken schalen en potten, die waarschijnlijk gevuld waren met voedsel, en een juweel, in dit geval een kraal uit agaat die gevonden werd aan de nek van de vrouw.  

Volgens de onderzoekers moet het koppel in het graf tegelijk begraven zijn, of zeer kort na elkaar, aangezien er geen archeologische aanwijzingen zijn dat een van beide later dan de andere begraven is. 

De archeologen sluiten uit dat er een verband bestaat tussen het graf en het funeraire gebruik waarbij weduwen zelfmoord plegen kort na de dood van hun man. Ze wijzen erop dat van de 62 graven in dit deel van de begraafplaats, enkel dit graf een gezamenlijke begrafenis is van een koppel.

Volgens hen wijst dat erop dat de begrafenis van het koppel niet beschouwd moet worden als het gevolg van specifieke funeraire gebruiken die in die tijd veel voorkwamen. De archeologen noemen het waarschijnlijker dat de twee individuen tegelijk of bijna tegelijkertijd gestorven zijn, door een onbekende oorzaak, en dat ze dan samen begraven zijn in hetzelfde graf.    

De onderzoekers noemen het vreemd dat er nog  nooit eerder gezamenlijke graven van koppels ontdekt zijn in de Indusbeschaving, gelet op het feit dat dergelijke begrafenissen niet zeldzaam zijn in andere oude beschavingen.  

In Rakhigarhi hebben de archeologen tot nu toe 70 graven ontdekt in de begraafplaats, en daarvan zijn er 40 opgegraven. Het meest fascinerende graf blijkt wel dit graf van het koppel, en de archeologen hopen dat er nog  meer studies over graven van dit type uit de Indusbeschaving zullen verschijnen. Die zijn immers belangrijk om historische familiestructuren bloot te leggen en ook bredere maatschappelijke structuren. 

De studie van Vasant Shinde en zijn Indiase en Zuid-Koreaanse collega's is verschenen in Anatomy & Cell Biology.