Mysterie wordt groter: onderzoekers vinden tweede Stonehenge
Op amper 3 kilometer van de wereldberoemde site Stonehenge hebben onderzoekers een nieuwe verzameling stenen gevonden. Bijna 100 gigantische blokken liggen er begraven onder de grond. Het zou gaan om het grootste prehistorische monument in het Verenigd Koninkrijk, zo meldt BBC.
De belangrijke archeologische vondst werd zondag bekendgemaakt door wetenschappers van de universiteit van Bradford die al 5 jaar lang nauwgezet de omgeving van Stonehenge onderzoeken. Met behulp van radartechnologie scannen ze een gebied waar in de Neolithische tijden (ongeveer 4.500 jaar geleden) een belangrijke nederzetting lag.
Zo ontdekten de archeologen aan de rand van de Durrington Walls, een gigantische muur van aarde, een honderdtal stenen op ongeveer 100 centimeter onder de grond. De stenen zijn gigantisch: tot 4,5 meter groot. In tegenstelling tot Stonehenge staan de stenen niet in een cirkel opgesteld, maar liggen ze neer in een rij.
De onderzoekers veronderstellen dat de stenen ooit één voor één van de aarden wal naar beneden zijn geduwd. Vermoedelijk hadden de stenen een religieuze betekenis: de lijn zou overeenkomen met de baan van de zon tijdens de winterzonnewende. Ook Stonehenge is gebouwd naar de stand van de zon: bij de zonnestilstand, het astronomisch begin van de zomer of de winter, schijnt de zon precies tussen de stenen door.
Toch blijft het mysterie groot. De site is volledig nieuw voor ons en ook de schaal is ongekend. We geloven niet dat dit ooit al ergens ter wereld is ontdekt. We schrijven een heel nieuws hoofdstuk aan het verhaal van Stonehenge, reageren de onderzoekers.
Volgens een Britse archeoloog heeft het graf van Toetanchamon nog lang niet al zijn geheimen prijsgegeven. Nicholas Reeves, die onder meer verbonden is aan het Metropolitan Museum in New York, denkt dat er twee nog niet ontdekte ruimtes achter het graf liggen. Een daarvan zou het graf kunnen zijn van koningin Nefertiti, de stiefmoeder van de jonge farao.
Op 3D-scans zijn onder de muurschilderingen de contouren te zien van een kleine deur in de achterste muur van de grafkamer en een deur in de rechtermuur die groot genoeg is om een gang te verbergen. Zon gang leidt naar een graf, denkt Reeves. Het pleister op de muur is ouder dan op de andere muren, en beschilderd met religieuze scènes die een rituele bescherming moeten bieden. Dat wijst op een belangrijke gast achter de gesloten deur. Er is maar één koninklijke vrouw uit de achttiende dynastie die met zoveel egards werd behandeld, en dat is Nefertiti.
Toetanchamon regeerde vermoedelijk van 1333 tot 1323 voor Christus. Hij was de zoon van farao Achnaton, die de Egyptische goden verving door de ene zonnegod Aton en de hoofdstad van Thebe (het huidige Luxor) verplaatste naar Amarna, onpopulaire maatregelen die de jonge farao na zijn dood moest afschaffen.
Nefertiti, bekend van de buste in het Neues Museum in Berlijn, was Achnatons koningin. Maar DNA-onderzoek wees een paar jaar geleden uit dat een niet bij naam gekende concubine de moeder van Toetanchamon was, en dat is waarschijnlijk niet Nefertiti. Haar graf is nooit gevonden; waarschijnlijk werd ze in Amarna begraven, maar de kans bestaat dat haar mummie later naar de Vallei der Koningen werd overgebracht.
Professor Harco Willems van de K.U. Leuven doet de publicatie van Reeves niet meteen af als wishful thinking. Hij heeft gedetailleerde zwart-witscans die de muren in reliëf weergeven. Als je oog niet meer wordt afgeleid door de mooie schilderingen, zie je vage contouren en texturen die dichtgemaakte en bepleisterde deuropeningen kunnen zijn. Dat procedé is bekend uit andere graven. Maar of ze nu meteen naar een kolossaal graf leiden, is voor de muziek uit lopen. Ik ken geen koninklijke tomben waar je via een grafkamer naar de andere loopt.
De wachtkamer van Nefertiti
Het zouden gewoon bergruimtes kunnen zijn: Normaal gesproken zijn er vier in een graftombe. Toetanchamon heeft er een. Met de twee nieuwe kamers zou je er drie hebben, dat klopt meer voor een koninklijk graf. Dat Toetanchamons graf klein is, betekent ook niet dat het de wachtkamer van een groter graf was, zegt Willems. Hij is jong gestorven en heeft niet de tijd gehad een fiks graf aan te leggen. Hij leefde ook in een woelige periode; er zijn nog wel meer kleine graven uit de entourage van zijn familie.
Dat Toetanchamons bekende dodenmasker gaatjes in de oren heeft, betekent niet dat het masker voor Nefertiti is gemaakt. Je ziet in die periode vaak oorsieraden bij mannen. Toetanchamons grafgiften zien er allemaal mooi uit, maar het is eigenlijk een zootje van bij elkaar geraapte voorwerpen van verschillende mensen, vaak dames aan het hof.
Willems en zijn team zijn actief geweest in Amarna, waar ze onder meer de steengroeven in kaart brachten die nodig waren om op vijftien jaar een nieuwe hoofdstad te bouwen. Hoopt hij niet stiekem dat Nefertitis graf daar wordt gevonden?
We hebben daar wel wat dingen uit die tijd gevonden, onder meer een inscriptie die bewees dat Nefertiti minstens vier jaar langer met Achnaton heeft geregeerd dan tot dan werd aangenomen. Maar er is veel dat we nog niet over haar weten: elke opheldering is welkom. http://www.standaard.be/cnt/DMF20150811_01814589?pid=4948241
11-08-2015
âGeheime deur leidt naar graf Nefertitiâ
Geheime deur leidt naar graf Nefertiti
Foto: belga/ Nicholas Reeves
Wetenschappers vermoeden dat ze een geheime deur ontdekt hebben in de grafkamer van de Egyptische farao Toetanchamon. Achter die deur zou mogelijk het graf van Nefertiti liggen, de moeder van Toetanchamon.
De deur leidt naar het ongeopende graf van de oorspronkelijke eigenaar van het graf, Nefertiti, denkt Nicholas Reeves van de universiteit van Arizona.
Reeves ontdekte op 3D-scans van de grafkamer reliëfverschillen in het pleisterwerk op de muren, die er volgens hem op wijzen dat daaronder twee dichtgemetselde deuren schuilen. Zijn hypothese is dat de ene deur naar een opslagplaats leidt (zie foto), en de andere naar de tombe van Nefertiti, die de oorspronkelijke eigenaar van de graftombe zou zijn geweest.
Zijn vermoeden wordt versterkt doordat de grafkamer van Toetanchamon rechts van de toegangstunnel ligt. Dat is eerder gebruikelijk bij koninginnen dan bij faraos. Het zou ook verklaren waarom de grafkamer van Toetanchamon zo klein is. Dat stelt wetenschappers al voor vragen sinds de ontdekking van de tombe in 1922.
Achter deze muur (ter hoogte van de man met de luipaardvacht) vermoedt Reeves de deur:
Er zijn nog andere elementen die de theorie van Reeves ondersteunen. Eerder werd al bewezen dat de inrichting van de grafkamer van Toetanchamon op een ander moment gebeurde dan de kamer werd gebouwd. De voorwerpen die hij meekreeg in zijn graf, lijken bovendien tweedehands en haastig geplaatst. Zelfs zijn beroemde masker heeft oren met gaatjes in, wat typische vrouwelijk is. Reeves stelt dat Toetanchamon gewoon de overschotjes van Nefertiti kreeg.
Al die aanwijzingen op zich bewijzen niets, maar als je het allemaal samen legt, kan je mijn conclusie moeilijk negeren, zegt Reeves. Als ik fout ben, ben ik fout. Maar als ik juist ben, is dit de grootste archeologische ontdekking ooit.
Dit ziet er ernstig uit
Dit ziet er een ernstige ontdekking uit, zegt professor Egyptologie Harco Willems van de KU Leuven. Reeves is een bekend en gerespecteerd onderzoeker. Dat is niet iemand die zomaar iets verzint.
Of het ook echt de grootste archeologische ontdekking ooit wordt, nuanceert Willems. Dat klinkt eerder als Amerikaanse pr. Maar als er iets achter de muur zit, wordt het bijzonder spannend. Zeker als je denkt aan de kwaliteit van de vondsten in de kamer van Toetanchamon.
Twee nieuwe ruimtes kunnen best denkt Willems. Andere koningsgraven hebben meestal vier zijkamers. Bij Toetanchamon is tot nu toe één zijkamer ontdekt, het is dus goed mogelijk dat we nu op twee nieuwe kamers stoten. Maar het is niet omdat er een kamer is, dat er ook een graf zal zijn. En als er een graf is, is het ook nog niet zeker dat het echt dat van Nefertiti is.
Willems wacht in spanning af welk vervolg dit krijgt. Het beste lijkt me nu om een internationale commissie samen te stellen die bekijkt hoe dit onderzocht kan worden. Met een bodemradar of echotechnieken kan je op zoek gaan naar achterliggende holtes, zonder dat je de grafkamer zou moeten schenden. Voor een onderzoek met zulk prestige, moet je ook zonder al te veel problemen de financiën bijeen kunnen krijgen.
De mooie is gekomen
Nefertiti was de vrouw van farao Achnaton, en leefde in de 14de eeuw voor Christus, tijdens de 18de Dynastie van Egypte.
Aan Nefertiti (de naam betekent De mooie is gekomen) wordt een legendarische schoonheid toegeschreven. Ze is bekend door een goed bewaarde buste die in het Neues Museum in Berlijn staat.
Eerder werden al twee mummies gevonden die aan haar werden toegewezen, maar die theorieën werden na DNA-testen ontkracht.
"Knuffelslang" werpt licht op oorsprong van slangen
"Knuffelslang" werpt licht op oorsprong van slangen
James Brown/University of Portsmouth
vr 24/07/2015 - 12:33 Kathleen Heylen De vondst van een slangenfossiel met vier poten lijkt de discussie te beslechten over waar de voorouders van de slang vandaan kwamen: de zee of het land.
Het fossiel werd eigenlijk tientallen jaren geleden al opgegraven in de zogenoemde Cratos Formatie, een fossielrijk gebied in het noordoosten van Brazilië. Jarenlang lag het stof te vergaren in een privécollectie, niemand die er iets opmerkelijks aan zag. Er bestond zelfs twijfel of het wel echt een slang was. Tot paleobiologen van de universiteit van Porthsmouth, in Groot-Brittannië, in 2012 op het fossiel stootten en het onder de microscoop legden.
Ledematen "om zich vaste klampen aan prooien en partners"
"Ik was ervan overtuigd dat het wel degelijk een slang was, en toen ik het in detail kon bestuderen, zag ik mijn vermoedens bevestigd", zegt wetenschapper David Martill. En hij kreeg meer dan waar hij op gehoopt had. Onder de microscoop was namelijk te zien dat het fossiel geen twee, maar vier poten had. En toch gaat het wel degelijk om een slang, zegt paleontoloog Nick Longrich.
David Martill/University of Portsmouth
"Er zijn eigenschappen die het duidelijk als een slang kenmerken. De lichaamsopbouw is typisch voor een slang, met een lang uitgerekte romp, een korte staart en grote buikschubben die de typische manier van voortbewegen van een slang aantonen. Daarentegen geven de schedel en de lichaamsverhoudingen aan dat het dier aangepast was aan het leven op het land."
De wetenschappers vermoeden dat het dier zijn vier ledematen niet gebruikte om zich voort te bewegen, maar veeleer om zijn prooi goed vast te grijpen. Of misschien om zich vast te klampen aan zijn partners bij het paren. Het inspireerde de onderzoekers toen ze het dier een naam moesten geven. Tetrapodophis amplectus zegt u misschien niet meteen iets, maar het laat zich losjes vertalen als "de vierpotige knuffelslang."
"Oudste" koranfragmenten gevonden in Birmingham University
"Oudste" koranfragmenten gevonden in Birmingham University - Auteur: Ellen Maerevoet
University of Birmingham
wo 22/07/2015 - 10:53 Ellen Maerevoet De universiteit van Birmingham laat weten dat ze mogelijk de oudste fragmenten van een koran in haar bezit heeft. Het manuscript blijkt na onderzoek via koolstofdatering 1.370 jaar oud te zijn. Dat betekent dat de schrijver ervan in dezelfde tijd geleefd heeft als de profeet Mohammed.
De fragmenten lagen al een eeuw in de universiteitsbibliotheek zonder dat iemand wist dat ze zo oud waren. Muhammed Isa Waley, een expert van The British Library, noemt het een "opwindende ontdekking" die moslims "erg blij" zal maken.
"Zelfs in hun wildste dromen hadden onze onderzoekers niet durven hopen dat het manuscript zo oud zou zijn", vertelt Susan Worrall, directeur van de speciale collecties, aan BBC News.
De tests werden uitgevoerd door de Radiocarbon Accelerator Unit van de Oxford University. Uit de data blijkt dat het perkament, met een waarschijnlijkheid van meer dan 95%, uit de periode tussen 568 en 645 dateert. "De profeet Mohammed zou de openbaringen, die de grondslag van de Islam vormen, tussen 610 en 632, ontvangen hebben", zegt David Thomas, professor Islam aan de universiteit van Birmingham. De schrijver van het manuscript kan dus in dezelfde tijd als profeet Mohammed geleefd hebben. "Hij heeft hem misschien gezien, hij heeft hem misschien horen preken", zegt hij.
In andere collecties zitten mogelijk nog manuscripten die uit deze periode dateren, maar sowieso hoort dit manuscript nu bij de oudste. Het maakt deel uit van de Mingana Collection, een verzameling van meer dan 3.000 documenten uit het Midden-Oosten, die in de jaren 20 verzameld werden door Alphonse Mingana. Voor zijn reizen naar het Midden-Oosten werd hij gesponsord door de Britse zakenman Edward Cadbury.
Mogelijk oudste Koranfragmenten ter wereld gevonden
De universiteit van Birmingham bezit mogelijk al bijna een eeuw de oudste
Koranfragmenten ter wereld zonder dat de onderwijsinstelling in het Verenigd
Koninkrijk van iets wist.
Het was even schrikken toen onderzoekers met moderne
koolstofdateringsmethoden enkele documenten uit de collectie boeken van de
universiteit van Birmingham onder de loep namen. Tussen een speciale collectie
boeken uit het Midden-Oosten zit namelijk al bijna een eeuw een fragment van de
Koran verstopt dat minstens 1370 jaar oud is.
De datum van het document valt daardoor samen met de tijd waarin de profeet
Mohammed, de stichter van de islam, geleefd heeft (ongeveer 570-632). De teksten
werden neergepend op schapen- of geitenvel en zijn bijzonder goed bewaard
gebleven, waardoor de tekst nog duidelijk leesbaar is.
Wildste dromen en vreugdetranen
De directeur van de bijzondere collecties van Birmingham is in zijn nopjes:
We hadden in onze wildste dromen nog niet durven verwachten dat het werk zo oud
is. De persoon die deze tekst geschreven heeft, kan de profeet Mohammed
persoonlijk gekend hebben of hem hebben horen prediken. Deze documenten zijn van
onschatbare historische waarde.
Ook gelovigen van de moslimgemeenschap in Birmingham kunnen het nauwelijks
geloven. Toen ik de paginas te zien kreeg, prikten de vreugdetranen in mijn
ogen, zegt Muhammad Afzal, voorzitter van de Centrale Moskee van
Birmingham.
Vanwaar komen de geschriften?
De mogelijk oudste Koranfragmenten ter wereld zijn opgesteld in het
Hijazi-schrift, een voorloper van het Arabisch. Ze werden in de jaren twintig
door een geestelijke in Mosul (Irak) bijgehouden in een speciale collectie en
werden daarna overgedragen aan de universiteit van Birmingham.
Onderzoekers durven voorlopig niet met zekerheid zeggen dat het om het
alleroudste Koranfragment ter wereld gaat omdat de koolstofdateringsmethoden
niet honderd procent nauwkeurig zijn.
In het oude Egyptische tempelcomplex van Karnak bij Luxor is vanmorgen een terroristische aanslag verijdeld. Drie verdachte mannen probeerden binnen te dringen in het tempelcomplex. Toen de politie het vuur opende, explodeerde de bommengordel van een van hen. Vier mensen raakten gewond bij het incident, onder hen zijn geen toeristen. Het tempelcomplex van Karnak trekt jaarlijks miljoenen toeristen.
Volgens de gouverneur van de Luxor, Mohammed Sayed Badr, wilden drie mannen vanmorgen het complex binnengaan. De mannen wekten de argwaan van de aanwezige politieagenten omdat ze beladen waren met zakken. Toen de agenten hen aanmaanden om te stoppen, zette een van hen het op een lopen. Toen de politie het vuur opende, explodeerde zijn bommengordel.
Een tweede verdachte, die eveneens gewapend was, vuurde naar de politie en werd door de agenten doodgeschoten. De derde verdachte raakte volgens Badr gewond en werd daarna ingerekend. De man zou met een kogel in het hoofd in het ziekenhuis opgenomen zijn. De nationaliteit van de verdachten is nog niet bekend. De vier gewonden zijn allen Egyptenaren, een van hen is een politieagent.
Toeristen bleven ongedeerd
De tempels van Karnak zijn, naast de piramides van Gizeh, een van de belangrijkste toeristische attracties in Egypte. Bij het incident raakten geen toeristen gewond. Volgens sommige bronnen hielden agenten de uitgang van de tempel afgesloten om hen te beschermen.
De aanslag is nog niet opgeëist maar vermoed wordt dat het het werk is van de islamitische rebellen die al jaren in de Sinaï actief zijn. Vorige week werden bij de piramides van Gizeh -nabij de hoofdstad Caïro- ook al twee politieagenten doodgeschoten door een man op een motorfiets. In november 1997 openden islamitische opstandelingen het vuur op toeristen bij het tempelcomplex van Hatshepsoet op de westelijke Nijloever. Daarbij vielen 58 doden.
Het toerisme vormt de belangrijkste bron van inkomsten in Luxor maar de sector had de laatste vier jaar zwaar te lijden onder de onrust in het land.
03-06-2015
Twee Egyptische agenten gedood bij piramiden van Gizeh
Twee Egyptische agenten gedood bij piramiden van Gizeh
AP
wo 03/06/2015 - 14:55Z ico Saerens Twee Egyptische agenten zijn doodgeschoten vlak bij de beroemde piramiden van Gizeh. Het is nog niet duidelijk wie de daders zijn.
Volgens de lokale onderzoekers openden de gemaskerde aanvallers het vuur vanop een motorfiets. Ze hadden het gemunt op de politieagenten die instaan voor de veiligheid van de archeologische site.
Een agent overleed ter plekke, een tweede overleed aan zijn verwondingen in het ziekenhuis.
Niemand eiste voorlopig de verantwoordelijkheid op. In Egypte vinden er regelmatig aanslagen plaats op veiligheidstroepen, sinds het leger de islamitische president Mohammed Morsi in 2013 -na massale protesten tegen zijn bestuur- had afgezet.
Zolang er mensen zijn, proberen die elkaar van het leven te beroven. Dat klinkt aannemelijk, maar bewijs daarvoor is moeilijk te achterhalen. Tot nu, want in een grot in Noord-Spanje, die de toepasselijke naam Simo De Los Huesos (bottenput) heeft, vonden ze een schedel die een verborgen geschiedenis met zich meedraagt.
De 430.000 jaar oude schedel is namelijk beschadigd op een manier die bijna uitsluitend toegebracht kan worden door een stomp voorwerp, gehanteerd door een ander persoon. Boven het linkeroog zitten twee overduidelijke gaten, hetgeen volgens de archeologen niet veroorzaakt kon zijn door de val in de vijftien meter diepe knekelput, waar het onfortuinlijke oermens bijna een half miljoen jaar rustte.
Sterker nog: de verwondingen lijken veroorzaakt door twee aparte slagen met hetzelfde voorwerp, waarschijnlijk een steen of een primitieve vuistbijl. Gezien het feit dat het om twee verwondingen gaat, gaan de wetenschappers die de schedel onderzochten ervan uit dat er duidelijk opzet in het spel was.
Voor de rest is er weinig bekend over het slachtoffer, laat staan van de dader. De schedel behoorde ooit toe tot een jonge volwassene, maar precieze leeftijd of zelfs geslacht zijn in de nevelen van de geschiedenis gehuld. Maar wie waren deze mensachtigen dan? Volgens de wetenschappers gaat het om de Homo Heidelbergensis,een voorloper van de Neanderthalers.
Naar de ware toedracht van deze cold case uit het verre verleden blijft het natuurlijk gissen, maar de verklaring waarom deze schedel, samen met vele anderen in de Sino de Los Huesos gevonden is, ligt volgens de wetenschappers voor de hand. Het lijkt erop dat de schacht een soort begraafplek was, doden werden er in gegooid. Dit duidt dan weer op een samenleving die ook het vermogen had om een soort ritueel uit te voeren, in plaats van elkaar constant de hersenen in te slaan.
Hoe het ook zij: de schedel uit Spanje is hoogstwaarschijnlijk niet het eerste slachtoffer van kwade opzet geweest. En in de afgelopen 430.000 jaar volgden er nog talloze anderen, alleen de middelen werden wat geraffineerder. Wat dat betreft is er dus weinig veranderd.
30-05-2015
Nieuwe voorouder van de mens gevonden in Ethiopië
Nieuwe voorouder van de mens gevonden in Ethiopië
De overblijfselen zijn volgens de onderzoekers uniek (foto: Yohannes Haile-Selassie).
za 30/05/2015 - 14:57Luc De RoyWetenschappers hebben in de Afar-regio in Ethiopië de kaken en tanden gevonden van een nieuwe mogelijke voorouder van de mens, die ze Australopithecus deyiremeda genoemd hebben. De overblijfselen zijn tussen 3,5 en 3,3 miljoen jaar oud, wat betekent dat de menselijke stamboom ingewikkelder is dan tot nu gedacht werd. In die periode leefden er immers nog drie andere mogelijke voorouders van de mens op aarde.
In de onherbergzame Afar-regio in Ethiopië zijn al meer overblijfselen van mensachtigen gevonden en nu is er dus Australopithecus deyiremeda, wat betekent "zuidelijke aap" (Australopithecus) en "nauw familielid" in de taal van de bewoners van de Afar.
De overblijfselen zijn gevonden in de onherbergzame Afar-regio (foto: Yohannes Haile-Selassie).
De wetenschappers vonden kaken en tanden die totaal verschillend waren van alle andere overblijfselen die men tot nog toe gevonden heeft. Aangenomen wordt dat ze toebehoorden aan vier individuen, die zowel aapachtige als mensachtige kenmerken zullen gehad hebben.
"We hebben nauwgezet de anatomie en de morfologie - de vorm en de bouw - van de tanden en de boven- en onderkaken bekeken, en we hebben belangrijke verschillen gevonden", zei hoofdonderzoeker doctor Yohannes Haile-Selassie van het Cleveland Museum of Natural History aan de BBC. "Deze nieuwe soort heeft zeer krachtige kaken. Daarnaast zien we dat deze nieuwe soort kleinere tanden had. De hoektand is erg klein - kleiner dan bij alle bekende mensachtigen die we tot nu toe beschreven hebben."
Gedacht wordt dat de overblijfselen toebehoorden aan vier individuen (foto: Laura Dempsey).
Vier mensachtigen tegelijkertijd
De ouderdom van de overblijfselen, tussen 3,5 en 3,3 miljoen jaar, betekent dat Australopithecus deyiremeda een van vier verschillende soorten mensachtigen was die tegelijkertijd op de aarde leefden.
De bekendste van die mogelijke voorouders is Australopithecus afarensis - de beroemde "Lucy" - die tussen 3,8 en 2,9 miljoen jaar geleden leefde, en waarvan vroeger gedacht werd dat hij onze directe voorouder was.
AP
Een reconstructie van Lucy.
Sindsdien is in Tsjaad in 1995 echter een andere soort mensachtige gevonden, Australophitecus bahrelghazali, in 2001 werd in Kenia Kenyanthropus platyops gevonden, en nu is er Australopithecus deyiremeda, wat laat veronderstellen dat er verschillende soorten tegelijkertijd leefden.
Sommige onderzoekers betwisten dat de verschillende gedeeltelijke overblijfselen die gevonden zijn, echt tot verschillende soorten behoren, vooral in het geval van Australopithes bahrelghazali, waarvan slechts een paar tanden en een deel van een kaak gevonden zijn.
Maar volgens doctor Haile-Selassie was het begin van de evolutie van de mens waarschijnlijk verrassend complex: "Historisch gezien dachten we dat er maar een afstammingslijn was, een primitieve voorouder - in dit geval Australopithecus afarensis, Lucy, die de volgende voorouder heeft voortgebracht, omdat we niet beschikten over het fossiele bewijs dat aantoonde dat er diversiteit was onder de mensachtigen gedurende het midden van het Plioceen (de periode van 3,3 tot 3 miljoen jaar geleden)."
"De hypothese van een lineaire evolutie moet herzien worden. En nu met de ontdekking van meer soorten, zoals deze nieuwe, is er nog een andere soort die rondloopt op aarde. Dit betekent dat we veel soorten hebben die kunnen leiden tot latere mensachtigen, ook tot ons eigen geslacht Homo."
Haile-Selassie zei dat we nog meer fossielen moeten opgraven, om beter te begrijpen welke weg de menselijke evolutie gevolgd heeft. Hij voegde er aan toe dat het vinden van bijkomende overblijfselen onderzoekers ook kan helpen om na te gaan hoe de verschillende soorten naast elkaar leefden, of ze zich vermengden of elkaar vermeden, en hoe ze voedsel en andere hulpbronnen al dan niet deelden.
Foto: Nimrod Getzov en Israel Antiquities Authority.
di 26/05/2015 - 16:41 Belga, Sara Van Poucke In West-Galilea, in het noorden van Israël, is een 5.000 jaar oude scherf gevonden waarop een muziektafereel wordt afgebeeld. Het is daarmee de oudste afbeelding van muziek die tot nog toe in Israël werd gevonden, schrijft de krant The Jerusalem Post.
De zegelafdruk op de scherf toont een ritueel van een hiërogamie, een "heilig huwelijk" tussen een koning en godin in Mesopotamië. Er zijn twee zittende figuren te zien die een lier bespelen, de voorloper van de harp. Het tafereel werd gedrukt met een rolzegel.
Het fragment werd al in 1970 gevonden en maakte deel uit van een grote opslagkruik. Volgens de archeologen van de Israel Antiquities Authority illustreert de zegelafdruk een complex ritueel dat in Mesopotamië bekend stond als het "heilig huwelijk".
Tijdens zo'n ceremonie ging de koning op bezoek in de tempel voor een symbolische verbintenis met de godin, vertegenwoordigd door de hogepriesteres. Er was een banket, er werd muziek gemaakt en gedanst en de koning had seks met de priesteres(sen). Het gevonden fragment geeft een "nooit geziene" kijk op het muzikale aspect van dergelijke antieke ceremonies.
"Het is de eerste keer dat we op een fragment uit het derde millennium voor Christus duidelijk een figuur kunnen identificeren die een instrument bespeelt", zeggen de archeologen in The Jerusalem Post. Uit dezelfde periode werden wel al afdrukken van taferelen met dansende figuren gevonden.
Het artefact zal tentoongesteld worden aan de Hebreeuwse Universiteit, tijdens het archeologische symposium met de tot de verbeelding sprekende titel "Sex, drugs and rock & roll".
01-05-2015
Belgische archeologen ontdekken 4.400 jaar oud beeld van Egyptische farao
Belgische archeologen ontdekken 4.400 jaar oud beeld van Egyptische farao
AP
Een ander beeld van Sahu-Re staat in het Metropolitan Museum
vr 01/05/2015 - 17:46 Belga, Jos De Greef Een team van Belgische archeologen onder leiding van Dirk Huyge heeft in Egypte een 4.400 jaar oud beeld opgegraven van de Egyptische farao Sahu-Re. Dat melden Egyptische media. Volgens het Egyptische ministerie van Antiquiteiten gaat het om een ontdekking van "grote betekenis en belang".
Het gaat om een beeld van farao Sahu-Re, een farao van de 5e dynastie van het Oude Egypte, dat ontdekt werd op de site van al-Kab in Aswan, 580 kilometer ten zuiden van Caïro op de oostelijke oever van de Nijl. Het zou dateren uit de periode van 2.487 tot 2.475 voor Christus.
Het Belgische team groef enkel de onderste helft van het beeld op, maar volgens Huyge is daarin de naam van Sahu-Re gegraveerd. De onderste helft van het beeld meet 21,7 centimeter, het hele beeld zou zowat 70 centimeter groot zijn. Verdere opgravingen zullen plaatsvinden in de hoop om meer te weten te komen over de farao.
Sahu-Re is in de geschiedenis vooral bekend als de farao die een expeditie over de Rode Zee naar het land Punt stuurde om er wierook en mirre te halen. Duizend jaar later zou de meer bekende vrouwelijke farao Hatsjepsut dat nog eens overdoen. De precieze locatie van Punt is niet zeker, maar het gaat wellicht om Jemen of Somalië.
Uniek
Vandaag zijn er slechts twee intacte beelden van farao Sahu-Re gekend, het ene bevindt zich in het Metropolitan Museum in New York, het andere in het Egyptische museum aan het Tahrirplein in Caïro.
Het Belgische team voert sinds 2009 opgravingen uit in al-Kab. Belgische archeologen zouden sinds 1937 betrokken zijn bij de opgravingen in de streek.
Al-Kab, voorheen gekend als Nekheb, werd bewoond sinds prehistorische tijden. Het zou dienst gedaan hebben als een soort regionale hoofdstad voor zuidelijk Egypte tijdens de heerschappij van de vroegste dynastieën.
Op het hoogtepunt van de IJstijd, twintigduizend jaar geleden, leefden er volgens nieuw onderzoek tussen de 3 en 8 miljoen mensen op aarde. Vorige schattingen liepen uiteen van 40.000 tot 7 miljoen mensen.
Het leven was hard in de ijstijd, en de fauna was heel anders.20th Century Fox
Twee Amerikaanse antropologen presenteren nieuwe berekeningen in een artikel dat aanvaard is voor publicatie in het juninummer van hetJournal of Archeological Science.Volgens hen leefden er twintigduizend jaar geleden drie tot acht miljoen mensen op aarde. Toen waren grote delen van Europa en Noord-Amerika nog bedekt onder een dik pak landijs. Er leefden mensen in Afrika, Europa, Azië en Australië. Dat waren allemaal jagers-verzamelaars. De landbouw zou pas duizenden jaren later zijn intrede doen, in het Midden-Oosten.
Hoe meet je een wereldbevolking die niet meer bestaat? Daar hebben paleodemografen verschillende methodes voor. Een van de meest gebruikte gaat uit van het aantal archeologische vindplaatsen in een gebied. Als ergens meerdere werktuigen zijn gevonden, uitgespreid over een lange tijd, betekent dit dat het gebied intensief bewoond werd.
Onder zee
Het nadeel van deze methode is dat recentere vindplaatsen beter bewaard gebleven zijn dan oude. Daarnaast lagen veel ondiepe zeeën gedurende de IJstijd droog, zoals de Noordzee. Deze toenmalige kuststreken werden waarschijnlijk wel bewoond, maar niemand weet hoe intensief.
De Amerikanen wilden de droog gevallen zeeën wél meenemen in hun berekening. Ze bepaalden daarom de omtrek van de continenten op basis van een zeespiegel die 120 meter lager lag dan vandaag. Het grootste stuk land dat dan droog valt is de Sunda-plaat, het continentaal plat waar Borneo, Java en Sumatra bij horen.
Daar trokken de onderzoekers alle onbewoonbare gebieden van af, zoals het Europa dat bedekt was onder gletsjers. Ook de Himalaya viel af: het gebergte ligt te hoog. De Amerikanen verklaarden ten slotte het Arabische schiereiland, het hart van Australië, en grote delen van Noord-Afrika onbewoonbaar, vanwege aanhoudende droogte. De Nijl was twintigduizend jaar geleden een stroom die het grootste deel van het jaar droog lag.
De Amerikanen becijferden zo dat de totale bewoonbare oppervlakte van de aarde twintigduizend jaar geleden bijna 77 miljoen vierkante kilometer was. De bevolkingsdichtheid van moderne jagers-verzamelaarsvolken is gemiddeld 0,044 tot 0,12 mensen per vierkante kilometer. Door dat cijfer over te planten naar het verleden, kwam het duo uit op een IJstijdbevolking van 3 à 8,3 miljoen mensen. Voor Australië maakten ze een aparte berekening. De auteurs geven toe dat ze aannemen dat al het bewoonbare land ook daadwerkelijk bewoond was. Hun schatting ligt daarom aan de hoge kant.
27-04-2015
Egyptische tombes uit 5e en 6e dynastie weer open voor publiek
wo 22/04/2015 - 21:08 Jos De Greef Ten noorden van de Egyptische hoofdstad Caïro hebben egyptologen de tombe van een vrijwel onbekende koning uit de derde dynastie ontdekt. Het gaat om Khaba, waarvan tot nu toe enkel de naam bekend was.
De graftombe of mastaba werd in 2010 al ontdekt. Het gaat om een gebouw van 14 op 6 meter. Enkele dagen geleden is dan een steen met een zegel en de naam Khaba ontdekt.
Die naam was bekend uit één van de koningslijsten, maar voor het overige was er tot nu toe vrijwel niets bekend over de koning. Wel was geweten dat hij behoorde tot de derde dynastie uit het Oude Rijk.
Khaba zou omstreeks 2670 voor Christus geregeerd hebben. Volgens sommige experten zou Khaba een andere naam geweest zijn van de meer bekende farao Huni, maar dat is niet zeker.
De opgravingen in de Nijldelta gaan intussen door en mogelijk komt er nog meer aan het licht over Khaba. De derde dynastie gaf de aanzet tot de bouw van trappenpiramides die in de volgende dynastie zouden evolueren tot de enorme piramides van Giza nabij Caïro.
Stenen werktuigen gevonden die ouder zijn dan de mens
Doron
In de buurt van het Turkanameer zijn nu ook de oudste werktuigen ooit gevonden.
za 18/04/2015 - Luc De Roy
In Kenia zijn in de buurt van het Turkanameer de oudste werktuigen gevonden die gemaakt zijn door de voorouders van de mens, vuurstenen scherven die gedateerd zijn op 3,3 miljoen jaar oud. Dat is 700.000 jaar ouder dan de oudste werktuigen die we tot nog toe kenden, en verschillende honderdduizenden jaren voor het verschijnen van ons geslacht, Homo, op aarde. Als de vondst bevestigd wordt, betekent ze dat oude hominiden, zoals de befaamde Australopithecus "Lucy", mogelijk al stenen werktuigen vervaardigden. Ze kan ook een bevestiging zijn voor een omstreden stelling over zeer vroeg gebruik van werktuigen.
De oudste bekende stenen werktuigen tot nu toe werden gevonden in Gona in Ethiopië en gedateerd op 2,6 miljoen jaar oud. Ze behoren tot een techniek voor het maken van vuurstenen werktuigen die Oldowan genoemd wordt, omdat de eerste exemplaren in de Olduvaikloof in Tanzania gevonden werden, meer dan 80 jaar geleden door de beroemde paleoantropologen George en Mary Leaky.
Oldowan werktuigen (Didier Descouens via Creativecommons).
Aangenomen wordt dat de Oldowanwerktuigen gemaakt en gebruikt werden door Homo rudolfensis, Homo habilis, Homo erectus en Homo ergaster, voorlopers van de moderne mens Homo sapiens.
In 2010 ontdekten onderzoekers die in Dikika in Ethiopië werkten, bovendien snijsporen op dierenbeenderen die 3,4 miljoen jaar oud waren, en ze stelden dat voorouders van de mens die werktuigen gebruikten, de rechte insnijdingen gemaakt hadden. Op de Dikika-site werden ook resten gevonden van een kind dat tot de australopithecinen behoorde, nog oudere voorlopers van de mens.
Hun stelling riep evenwel onmiddellijk controverse op, en andere geleerden beweerden dat wat er uitzag als snijsporen, in werkelijkheid het gevolg kon zijn van het feit dat mensen of dieren de beenderen vertrappeld hadden. Zolang de werktuigen die gebruikt zouden zijn om de snijsporen te maken, niet ontdekt werden, zag het naar uit dat de discussie eindeloos kon doorgaan zonder dat men tot een oplossing kwam.
Kenyanthropus platyops
Nu zijn die ontbrekende werktuigen mogelijk gevonden. In een lezing op de jaarvergadering van de Paleoanthropological Society in San Francisco, heeft archeoloog Sonia Harmand van de Stony Brook University in New York de vondst beschreven van talrijke zeer oude stenen werktuigen op de site Lomekwi 3. Lomekwi 3 ligt op zo'n 1.000 kilometer van de Olduvaikloof, iets ten westen van het Turkanameer in Kenia. In de buurt van het Turkanameer zijn talrijke fossielen gevonden van voorlopers van de mens, onder meer van Homo rudolfensis, Homo ergaster en ook van de oudere australopithecinen.
Belga
Kenyanthropus was een mensachtige met een tamelijk plat gelaat.
Het team van Harmand was in de onherbergzame streek op zoek naar de site waar in 1998 een omstreden verwant van de mens was gevonden, Kenyanthropus platyops. Kenyanthropus is omstreden omdat er slechts een gebarsten en vervormde schedel van gevonden is, en er bestaat discussie over of het echt een nieuwe soort is, of een "vroege Keniaanse variant" van Australopithecus afarensis.
De onderzoekers reden echter verkeerd en kwamen terecht in een ander deel van het gebied, dat Lomekwi genoemd wordt en dat niet ver ligt van de plaats waar Kenyanthropus gevonden was. De wetenschappers merkten dat er op het oppervlak van het zanderige landschap "onmiskenbare stenen werktuigen" lagen, zoals Harmand ze noemde, en begonnen onmiddellijk met een kleine opgraving.
Onder de grond ontdekten ze nog meer werktuigen, waaronder ook zogenoemde kernen waar onze voorouders scherpe scherven afsloegen. Het team was zelfs in staat een van de scherven terug te passen op de oorspronkelijke kern, wat toonde dat een mensachtige ter plaatse de scherf had afgeslagen van de kern en dan beide had laten liggen.
Het volgende jaar kwamen de onderzoekers terug om nog meer opgravingen te verrichten, en intussen hebben ze bijna 20 goed bewaarde scherven en kernen opgegraven, en ook aambeelden, die gebruikt werden om de kern op te plaatsen terwijl men er scherven afsloeg. Al die voorwerpen zaten in sedimenten die een betrouwbare datering toelieten. Aan het oppervlak in de buurt vonden ze daarnaast nog 130 andere werktuigen.
3,3 miljoen jaar
"De artefacten waren duidelijk afgeslagen, en niet het resultaat van het per ongeluk breken van de steen", zei Harmand in haar lezing, waarvan een verslag staat in het tijdschrift "Science". Analyse van de werktuigen toonde aan dat ze rondgedraaid werden, terwijl de scherven er afgeslagen werden, wat ook bij de Oldowan-werktuigen de werkwijze was. De Lomekwi-werktuigen waren echter wat groter dan de gemiddelde Oldowan-werktuigen.
AP
Een reconstructie van de Australopithecus afarensis Lucy.
De datering van de sedimenten waarin de werktuigen gevonden werden, geeft hen een ouderdom van 3,3 miljoen jaar. De sedimenten werden gedateerd aan de hand van paleomagnetisme, waarbij men de omkeringen van het magnetisch veld van de aarde gebruikt. Die methode wordt vaak toegepast op de vondsten van mensachtigen uit het gebied rond het Turkanameer.
Hoewel recent onderzoek de oorsprong van het genus of geslacht Homo nu teruggedrongen heeft tot wel 2,8 miljoen jaar geleden, zijn de werktuigen te oud om gemaakt te kunnen zijn door de eerste volledig ontwikkelde mensen, zei Harmand. De meest voor de hand liggende verklaring, zo besloot ze, is dat de voorwerpen ofwel gemaakt zijn door een Australopithecus zoals "Lucy", of door Kenyanthropus. Hoe dan ook begon het maken van werktuigen blijkbaar voor het ontstaan van ons genus, Homo.
Harmand en haar collega's stellen voor om de nieuw ontdekte werktuigen "Lomekwian" te noemen, omdat ze te oud zijn en te veel verschillen van de Oldowan-werktuigen om tot dezelfde technologie gerekend te kunnen worden.
Enthousiast
Onderzoekers die persoonlijk de werktuigen gezien hebben, zijn enthousiast over de vondst.
Een satelliet-foto van het Turkanameer.
De ontdekkingen zijn "zeer opwindend", zei Alison Brooks, een antropoloog aan de George Washington University in Washington D.C. "Ze kunnen niet ontstaan zijn door natuurlijke krachten, en de gegevens voor de datering zijn behoorlijk solide", zo zei ze.
Brooks is het er mee eens dat de werktuigen te oud zijn om gemaakt te kunnen zijn door Homo, wat erop wijst "dat technologie een uiterst belangrijke rol gespeeld heeft in het ontstaan van ons genus".
Ook paleoantropoloog Zeresenay Alemseged van de California Academy of Sciences vindt dat de bevindingen van Harmand er zeer goed uitzien. Alemseged was de leider van het team dat de snijsporen gevonden heeft op de beenderen uit de Dikika-site. "Met de snijsporen van Dikika hadden we het 'slachtoffer' van de stenen werktuigen", zo zei hij. "De ontdekking van Harmand geeft ons nu het wapen."
Een ketting of armband van arendsklauwen is Europas oudste sieraad.
Deze klauwen van zeearenden, snuisterijen van neanderthalers, waren 130.000 jaar geleden een sieraad.Luka Mjeda
Ook neanderthalers droegen sieraden. Ongeveer 130.000 jaar geleden reeg een neanderthaler acht klauwen van een zeearend aaneen tot een ketting of armband. Dat schrijven Kroatische en Amerikaanse archeologen in het vakbladPlos One.
Neanderthalers(Homo neanderthalensis)leefden tegelijkertijd met moderne mensen(Homo sapiens).Ze stierven 30.000 à 40.000 jaar geleden uit, juist toen moderne mensen met hun geavanceerde kunst voor het eerst Europa betraden.
De neanderthaler is vaak afgeschilderd als een onderontwikkelde bruut zonder cultuur. Dat idee kantelt langzaam. Zo is inmiddels duidelijk dat neanderthalers kleurstoffen als oker en mangaan gebruikten.
Het dragen van nutteloze sierklauwen past helemaal bij het beeld van de nieuwe neanderthaler. Neanderthalers konden zich dus wel degelijk symbolisch gedragen, concluderen de onderzoekers. En: ze deden dat lang voordat er moderne mensen in Europa leefden. Neanderthalers kunnen het dragen van sieraden dus niet van de homo sapiens hebben afgekeken.
Het uit elkaar gevallen sieraad bestaat uit acht klauwen van minstens drie verschillende zeearenden(Haliaeetus albicilla). De klauwen zijn al meer dan een eeuw geleden opgegraven in een Kroatische grot, samen met werktuigen, vuurplaatsresten, botten en tanden van neanderthalers.
De Kroaten zagen nu de krassen op de klauwen, bij de aanhechting met het teenkootje. Volgens de archeologen tonen die snijsporen dat neanderthalers de klauw doelbewust van arendstenen hebben afgehakt.
De slijtage aan de punt en basis van de klauwen wijst erop dat ze lange tijd gedragen zijn om de nek of om de armen. Waarschijnlijk wreven de klauwen langs elkaar terwijl ze aan een koord of pees hingen.
De onderzoekers denken dat neanderthalers op de arenden hebben gejaagd. Zeearenden waren ook 130.000 jaar geleden al zeldzame vogels. Een dode arend vind je niet zomaar, en zeker geen drie.
Het vangen van een arend is een hele klus. Zeearenden zijn grote agressieve roofvogels, met een maximale spanwijdte van 2,5 meter. De vangst was misschien omgeven met rituelen, speculeren de onderzoekers.
Neanderthalers behielden hun fascinatie voor roofvogelklauwen in ieder geval duizenden jaren lang. Twee Franse archeologen beschreven in 2012 één klauw uit een neanderthalergrot van 60.000 tot 40.000 jaar oud. Mogelijk is ook deze klauw als hanger gedragen.
De homonide Little Foot is ouder dan Lucy. Dit blijkt uit nieuwe metingen. Het skelet van de Australopithecus prometheus werd 21 jaar geleden in een grot in Zuid-Afrika gevonden. De leeftijd kon toen niet worden vastgesteld, maar nu blijkt Little Foot 470.000 jaar ouder te zijn dan Lucy.
Little Foot lijkt meer op het geslacht Paranthropus, dan op de Australopithecus afarensis (Lucy). Deze vondst laat zien dat de latere mensachtigen zoals de Australopithecus africanus en Paranthropus niet allemaal hoeven af te stammen van de Australopithecus afarensis, zegt professor Ronald Clarke van de universiteit van Witwatersrand tegen Futurity. Op dit moment baseren we onze evolutionaire geschiedenis op een paar fossielen die we hebben gevonden. Maar het kan zijn dat er veel meer soorten Australopithecus waren, die een groot deel van Afrika bevolkten.
Professor Clarke en zijn collegas gebruikten radiometrische datering om de leeftijd van Little Foot vast te stellen. Daarvoor gebruikten de wetenschappers stenen die nabij het fossiel zijn gevonden. Zo werden isotopen als aluminium-26 en beryllium-10 in het kwarts geanalyseerd om te achterhalen wanneer de stenen en Little Foot zijn begraven. 3,67 miljoen jaar geleden, zo blijkt, met een foutmarge van 160.000 jaar.
Twijfels Als de onderzoekers gelijk hebben, en dit wordt op dit moment sterk betwijfeld (ondanks een publicatie in Nature), dan is Little Foot misschien wel onze oudste voorouder. De reden dat sommige wetenschappers twijfelen, is dat de onderzoekers het fossiel zelf niet kunnen dateren, omdat het te oud is. Enkel de stenen rondom het fossiel zijn te dateren. Misschien hebben onderzoekers de verkeerde stenen geanalyseerd?
Neef of voorouder? Daarnaast is het nog niet duidelijk hoe Little Foot in onze stamboom past. Is Little Foot niet gewoon een goedbewaarde Australopithecus africanus? In dat geval is deze homonide niet een voorouder, maar een verre neef van de homo sapiens. Om deze vraag te beantwoorden is meer onderzoek nodig. De wetenschappers gaan volgend jaar een gedetailleerde anatomische analyse van het fossiel publiceren, dus hopelijk zorgt dit paper voor meer duidelijkheid.
01-04-2015
48 miljoen jaar oude haaientand gevonden in Oud-Heverlee
Bij werken in het natuurgebied de Doode Bemde in Oud-Heverlee zijn medewerkers van Natuurpunt op een historische vondst gestoten. Ze vonden een haaientand van een uitgestorven soort, die 48 miljoen jaar geleden rondzwom in die contreien.
De tand is afkomstig van de uitgestorven haaiensoort Striatolamia macrota. Die zwom hier 48 miljoen jaar geleden rond, lang voor er sprake was van de mens. De tand is ongeveer 5 cm lang en heeft een bleekwitte kroon en bruinige wortel.
De vondst herinnert eraan dat een groot deel van Vlaanderen in die periode overdekt was door een ondiepe warme zee. De zandlaag die afgezet werd op de bodem van de zee werd in de laatste ijstijd echter grotendeels bedekt met een dikke laag leem. Aan de rand van de Dijlevallei is deze bedekking echter plaatselijk erg dun en komen de onderliggende zandpakketten nagenoeg aan de oppervlakte.
Bij de werken in de Doode Bemde kwam het oude zand weer aan de oppervlakte. Om die reden kon de gevonden tand door onderzoekers van de KU Leuven vrij precies gedateerd worden op 48 miljoen jaar oud.
