OP DE ZUIDERHELLING

We vertrekken op het gemeenteplein. In het midden staat een fontein.

Ze werd geschonken door het echtpaar Limburg-Stirum – de Thiennes de Rumbeke. In 1906 vierde dit grafelijk echtpaar zijn gouden huwelijksjubileum en zij schonken dit mooie monument aan de gemeente. Bovenop staat een ijzeren Madonna, patrones van de parochie. Op de zuil zijn de wapenschilden van de families van de schenkers aangebracht. Het water van deze fontein komt van buiten het dorp: de Dreefstraat. Het systeem werd aangebracht door Henri Veiller en zijn vader Jef Veiller, beter gekend als Vlek.

Achter de fontein staat de vrijheidsboom.

Aan de andere kant van de straat heeft men het monument ter herinnering aan de oorlogsslachtoffers van de beide  oorlogen. Het werd opgericht in 1947. De rechtopstaande leeuw (uit het wapenschild van de gemeente) werd reeds enkele malen gestolen.

We steken voorzichtig de N253 over en beklimmen de trappen van de kerk.

                       

Zo bereiken  we de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Dit is een mooie gotische kerk uit de XIIIde eeuw. Ingeplant op een heuvel te midden van een ommuurd kerkhof. Ze is de vervanging van een Romaans gebouw. De laatste restauratie dateert van 1999.

Via de Sint-Rochusstraat  lopen we langs de ommuurde pastorie. Dit gebouw dateert uit 1664 (zie zuidwestelijke gevel bovenaan).  Het bijgebouw  (rechts) dateert uit 1737.

We stappen verder langs de straat tot aan de Sint-Rochuskapel. Rochus is een beetje de tweede patroon van onze parochie. Op 16 augustus (tweede kermisdag) ging er steeds een processie uit. Ter zijner ere werd de kapel op de hoek van de Solheide- en de Limburg-Stirumlaan gebouwd. Het is een bak- en zandstenen barokgebouwtje. Gebouwd onder 4 lindebomen. Rechthoekig en afgesloten met een veelzijdige koorsluiting.

Op de voorgevel staat: 1727 en het wordt reeds vermeld op de kaart van E. Everaert uit 1756.

Er was een restauratie in de 19de eeuw, bij het begin van de 20ste eeuw en in 1999. Het was dringend nodig (de stutten {gietijzer} van de luifel waren door). De 3-jaarlijkse Rochusommegang trekt opnieuw door de straten op zondag 9 augustus 2009.

We wandelen de Minetstraat in en lopen langs de hoeve van Chappeur. 

Deze hoeve werd gebouwd in 1911. Het was een dubbelwoonst en dus betrokken door twee gezinnen.

De familie Jef Taymans (senior) had nog een huurceel van 18 jaar in de boerderij gelegen op de plaats waar nu Theo van David woont.  In 1929 komt dan deze familie naar hier, nadat de nodige veranderingen aangebracht werden.  Modest Taymans neemt samen met Rose de boerderij over in 1948 en Jef Taymans (junior) gaat hier van start in 1971. Intussen is men reeds aan de vierde generatie want zoon Hans heeft het bedrijf nu in handen.

Waar eertijds de boerderij echt aan veeteelt deed: koeien en varkens, bewerkt men nu ongeveer 62 ha land: suikerbieten, aardappelen, witloof, maïs en granen.

De Sint–Ritakapel werd gebouwd in 1966 door de familie Minet als herinnering aan de te vroeg overleden zoon Jacques .

We blijven links de Minetstraat volgen en komen zo op de weg naar Duisburg.

Na het laatste huis rechts nemen we het wegje door de velden en gaan langs de boomgaard van Hans Taymans.   Hij plantte 2200 bomen. Voornamelijk Jonagold.

Wanneer we het einde van de veldweg bereiken, nemen we rechts en blijven deze richting aanhouden.

We lopen nu over het plateau van de zuiderhelling van de IJsevallei. We wandelen voorbij een gerestaureerd geel huis. Kijk daar eens hoe men de oude varkensstallen opgeknapt heeft.

We bereiken het kruispunt met de Korenarenstraat (links) en de Vranksberg (rechts) die we afdalen.

Het is een mooie holle weg. Aan de kruising met de Jan Van der Vorstlaan staat een kapelletje. Deze kapel werd in 1916 gebouwd en toegewijd aan O.-L.-Vrouw van Lourdes. We dalen verder en komen zo aan de grote weg. Rechts staat nog een kapel. Deze van Sint –Anna. Ze werd gebouwd in 1826. Maar grondig gerestaureerd door de parochie van Loonbeek  in 1984.

We steken voorzichtig de N253 over en gaan over de IJsebrug waar we onmiddellijk rechts nemen en de IJse stroomopwaarts volgen.

Deze bijrivier van de Dijle ontspringt nabij de Middenhut te Sint-Genesius-Rode. Ze wordt echt een snelstromende rivier vanaf de Eendenpootvijver te Groenendaal. Op haar loop bevonden zich vijf watermolens : Hoeilaart, Overijse, Huldenberg, Loonbeek en Neerijse. Na Neerijse vloeit de IJse verder naar Korbeek-Dijle om daar uit te monden in de Dijle.

We kruisen de Klein Waverstraat (Waver komt van: moerasgrond begroeit met kreupelhout en stamt uit het Keltisch). Het was de NZ-verbinding tussen de IJsevallei en Waver. Hier stond ook het monument ter ere van Charlepoing.

We wandelen verder langs de IJse en kruisen Smeysberg. Een reeds sinds eeuwen gekende site. Ooit stond er het kasteel van de heren van Smeysberg.

We blijven verder het IJseweggetje volgen en komen zo aan de Kronkel, de sporthal van de gemeente Huldenberg. Ze werd ontworpen door architect-zanger Jef Van UYTSEL, inwoner van onze gemeente.  Deze sporthal werd gebouwd in  begin de jaren 1990. Ze kreeg haar naam van de kronkels die de IJSE maakt.

We steken tweemaal de IJse over en komen op het gemeenteplein.

Aan onze linkerzijde staat het gemeentehuis

Dit werd vakkundig gerestaureerd. Ook nu was Jef Van Uytsel de architect Het gebouw dateert uit 1867. De gemeenteschool stond er naast.  Ze werd in begin van 1990 afgebroken om het gemeentehuis uit te breiden.

Zo zijn we terug op het dorpsplein aangekomen.

norbert mosselmans

foto’s            jp van binnebeek

Donderdagmorgen, 21 mei 2009, ging het tijdens een interview op VRT1 over de invasie van de distelvlinder.
In Huldenberg heb ik ook reeds verschillende waarnemingen van deze mooie vlinder kunnen doen.
Deze trekvlinder komt bij ons aan rond de meimaand. Ze komen uit Zuid-Europa en zelfs Noord-Afrika. Ze hebben dus heel wat kilometers in de vleugels.

Sommige jaren zijn er bijna geen en andere, zoals dit jaar, heeft er een echte invasie plaats.
Het is een echte wereldburger; behalve in Australië en Nieuw-Zeeland.
Het is een krachtige vlieger die tot 15 km per uur haalt. Ze bereiken zelfs IJsland.

Ze leggen hun eitjes op brandnetels, distels en kaasjeskruid.
Elk eitje wordt afzonderlijk op de waardplant gelegd.

                            

Na een maand verpopt de rups zich en twee weken later komt onze vlinder te voorschijn.
De volgroeide rups heeft gele of zwarte doornen en een gele streep over de zijden.
Tijdens de zomer kunnen er tot twee generaties geboren worden.
Het grote verschil met de kleine en grote vos zijn de witte vlekken op de zwarte toppen van de voorvleugels. De vleugelspanning bedraagt 50 tot 60 mm.

Breekt de herfst aan dan emigreren de vlinders. Wie niet tijdig vertrekt sterft van de koude en de vochtigheid.
                                 
norbert mosselmans

info:
vlinders en insecten uit west- en midden-europa  Readers Digest
foto’s     internet

De Oliestraat
GEMEENTE: Ottenburg
Ligging Neerpoortenstraat en Leuvense baan
Lengte:  1464 m
 
We  nemen de Neerpoortenstraat en steken de Laan over in Terlanen ontmoeten we links Onderbosstraat, dan het stijgend pad in Rode bos en de volgende  op de linkerkant is de Oliestraat.
In deze tijd vanuit de pan swingende olieprijzen zou je denken dat daar in de grond een fortuin zit.
Helaas! Er is niets van aan.

De naam verwijst naar de oliemolen die daar indertijd stond.
Het was een rosmolen.  Een ros is een paard. Denk maar aan Ros Beiaard (Dendermonde), Ros Balatum (Aalst), een roskam en zelfs afrossen.
Een molen  die zijn kracht haalde niet uit water of wind maar uit een steeds rondgaand paard.
Dit paard was geblinddoekt om niet gek te worden van het voortdurend rondgaan. Na een paar uur werd het dier vervangen. Van een paard dat gek werd zei men dat het de kolder in het hoofd had. De kolder was de met grind belegde rondgang van het paard.
Kolder is nu nog altijd iets lachwekkends.

Hoe ging men te werk?

Oliehoudende zaden 

Olie kan worden gewonnen uit oliehoudende zaden.
Er zijn verschillende soorten zoals koolzaad, lijnzaad, sesamzaad.
Je kunt ook olie slaan uit sojabonen, palmpitten, katoenpitten of pinda's.

Hieronder staan enkele voorbeelden van oliehoudende zaden en hun oliepercentage:

koolzaad       38 - 45 %
lijnzaad         40 - 50 %
sesamzaad    50 - 56 %
sojabonen    18 - 24 %
palmpitten    45 - 55 %

Het winnen van olie uit oliehoudende plantenzaden kent drie stappen:

1 Het kneuzen van de zaden

1.1 Het stampen  

Om de olie uit de zaden vrij te maken, moet het zaad eerst worden gebroken en vermalen tot het er uit ziet als meel. Dit kneuzen gebeurde tot 1600 door middel van stampers. Twee stampers vallen kort na elkaar in pot met zaden die daardoor worden vermalen. Door een aantal potten naast elkaar te zetten kon een zekere productie worden behaald.

Om de beweging er in te krijgen gebruikte men of een tredmolen, of een watermolen.

Het belangrijkste was echter de nokkenas.

Daardoor vielen om beurt de stampers in de potten. (dit systeem gebruikt men indertijd ook In de papierfabriek.

Door de op en neergaande stampers kreeg men steeds een eentonige slag te horen.

Vandaar dat men ook sprak van een SLAGMOLEN.

1.2.Het malen        

Een andere manier om de zaden te kneuzen is door er een grote steen overheen te laten rollen. Dit systeem is al in de oudheid bekend.
Op die manier was het hard zwoegen voor os, koe of paard. Want dat rolt niet makkelijk. Eigenlijk sleepte men de stee, over de korrels.
Men ging dus zorgen dat de steen kon rollen.
Door gebruik te maken van tandwielen en een door krachtoverbrenging via deze kon men makkelijker de steen laten “rijden”

De rosmolen   

De wind- of watermolen  

1.3. Het pletten
Eind 19e eeuw doen de mechanische 'pletten' hun intrede.

De pletmolen  

Hier worden de korrels mechanisch geplet en niet gemalen.

2 Het verwarmen van het meel

Alvorens te gaan persen wordt het meel verwarmd. Dit gebeurt overigens niet met alle soorten meel en niet altijd in iedere molen.

3 Het persen
 
De hefboompers  

Om de olie uit het zaad te persen is een hoge druk nodig.
In oude tijden gebeurde dit met behulp van een hefboomconstructie.
Simpel gezegd ging het oliepersen als volgt te werk: Het oliehoudende meel werd in laagjes, gescheiden door een filter (bijvoorbeeld matten gemaakt van koestaarten), in een zwaar uitgevoerde kist gedaan. Op deze kist ging een stop en deze stop werd er met behulp van de hefboom ingedrukt.

Voor de hefboom werd een boomstam gebruikt. Het ene uiteinde van de stam stak in een muur het andere einde kon door middel van een touw en een kaapstander naar beneden worden getrokken. Vlak bij het scharnierpunt in de muur bevond zich onder de boomstam de pot of bak met oliehoudend meel. Op deze wijze kon een enorme druk worden uitgeoefend.
 

De handpers

Handpersen  

  was zware arbeid
 

Hoe gaat alles in zijn werk?

Eerst wordt er koolzaad, dat we kennen als de kleine zwarte bolletjes in vogelzaad, op de molensteen gelegd. Het paard begint zijn rondgang en de molen begint te draaien. De ander molensteen die verticaal op de molensteen met het koolzaad staat, wordt door de constructie van allerlei tandwielen aangedreven door het paard, in gang gezet. Deze molensteen draait rond en zo wordt het koolzaad geplet.
Het geplette zaad wordt verwarmd op een fornuis. Hierop ligt een grote ronde vorm, vergelijkbaar met een cakevorm, zodat het zaad mooi op het fornuis blijft liggen. Terwijl het zaad verwarmd wordt, wordt er in deze ring geroerd. De stam die in het zaad roert wordt ook aangedreven door het waterrad.

Het verwarmde zaad wordt in een jutte zak gedaan. Nu kan men voor de eerste keer olie uit het zaad persen. Dat gebeurt door een klopsysteem, waarbij een spie die naar onder toe breed uit loopt, vast geklopt wordt. Hierdoor komt de zak moet zaad klem te zitten en wordt de olie er uit geperst. Handmatig is deze spie niet los te krijgen. Daarvoor klopt men er een spie in die naar onder toe smaller wordt, zodat die andere terug los komt.
Het overschot van het geperste zaad, wordt nog een keer geplet en opgewarmd. Nu wordt het klopsysteem nog een keer herhaald, zodat er extra olie gewonnen wordt.
De perskoek die overblijft is uitstekend veevoeder.

De dag van vandaag is er veel te doen over biobrandstof.
Ze bestaat reeds heel lang maar met rudimentaire middelen kwam men er toe om een klein % olie uit de zaden te persen.
Nu doet men het met gesofistikeerde machines en men haalt er tot de laatste druppel uit. Good to the last drop!

In sommige streken  spreekt men ook van de SMOUTMOLEN.
SMOUT: het uit zaad geslagen olie.

Meester Raf Steeno vertelde mij dat er in het begin van de 20ste eeuw in de buurt van de Hoevestraat waar ze aansluit met de Neerpoortenstraat 2 molenstenen lagen en dat zijn vader hem vertelde dat het stenen waren afkomstig van de oliemolen die daar indertijd stond.

Deze straat draagt gewoon de naam van het product dat een resultaat was  van de activiteit die er indertijd  onder de Neerpoorten gebeurde.

Als slot nog iets over de molenaarscijfers of althans hun notitie. Zij hadden een  geheimschrift dat ze gebruikten om gewichten en aantallen te noteren. Het was zowel voor de boer als voor de belastingcontroleurs om er wijs uit te raken.

Enkele voorbeelden wel van logica: 9   = 4+5
39 = 30 + 9  ; 65=60+5    ;    99= 90 + 9
30=   3x10    ; 60= 50+10 ;   90= 50+40

                                   

norbert mosselmans

INFO
Raf Steeno   resten van de oliemolen
Internet   foto’s