Tijdens de Huldenbergse feesten van 2007 werd er op zondag 7/10 in voor- en namiddag een natuurwandeling georganiseerd. De belangstellenden vinden hier de wegwijzer van deze tocht rond het centrum van ons dorp.
Duur: ongeveer 01.00u.
Veel plezier!

LANGS KLEINE WEGGETJES.

We vertrekken op het gemeenteplein. In het midden staat een fontein. ( in de volksmond: “de poemp”.)
Ze werd geschonken door het echtpaar Limburg-Stirum – de Thiennes de Rumbeke. In 1906 vierde dit grafelijk echtpaar zijn gouden huwelijksjubileum en zij schonken dit mooie monument aan de gemeente. Bovenop staat een ijzeren Madonna, patrones van de parochie. Op de zuil zijn de wapenschilden van de families van de schenkers aangebracht. Het water van deze fontein komt van buiten het dorp: de Dreefstraat. Het systeem werd aangebracht door Henri Veiller en zijn vader Jef Veiller, beter gekend als Vlek.
Achter de fontein staat de vrijheidsboom.
Aan de andere kant van de straat heeft men het monument ter herinnering aan de oorlogsslachtoffers van de beide  oorlogen. Het werd opgericht in 1947. De rechtopstaande leeuw (uit het wapenschild van de gemeente) werd reeds enkele malen gestolen.
We verlaten het gemeenteplein in de linkerhoek naast het gemeentehuis. Dit werd vakkundig gerestaureerd onder leiding van architect Jef Van Uytsel. Het gebouw dateert uit 1867. De gemeenteschool stond er naast.  Ze werd in begin van 1990 afgebroken om het gemeentehuis uit te breiden.
We wandelen verder richting ‘De Kronkel’. De sporthal van de gemeente Huldenberg. Ze werd ontworpen door architectzanger Jef Van Uytsel, inwoner van onze gemeente.
Deze sporthal werd ingehuldigd 31 mei 1996.
Ze kreeg haar naam van de kronkels die de IJSE maakt. Voor en achter het gebouw stroomt de IJSE. Deze bijrivier van de Dijle ontspringt nabij de Middenhut te Sint-Genesius-Rode. Ze wordt echt een snelstromende rivier vanaf de Eendenpootvijver te Groenendaal. Op haar loop bevonden zich vijf watermolens : Hoeilaart, Overijse, Huldenberg, Loonbeek en Neerijse. Na Neerijse vloeit de IJse verder naar Korbeek-Dijle om daar uit te monden in de Dijle.
Wanneer we de tweede brug oversteken zien we voor ons de gemeenteschool. Oorspronkelijk de school  van de zusters Annonciaden van Huldenberg maar overgenomen door de gemeente om er een gemengde school van te maken.
We draaien rechts op en  laten de school aan de linkerkant.We stappen tot aan de Elzasstraat ( vanwaar komt die naam ?) en nemen dan naar links. De eerste straat rechts nemen we en zo zijn we in de Stockemstraat. (“Stock” is een eigennaam en “hem” komt van heim en betekent woning. Dus Stockemstraat betekent : woning van Stock) Deze prachtige holleweg volgen we tot boven in het veld . Juist voorbij de linker houtkant is er een kruispunt. We nemen de losweg links en lopen tussen de afsluiting door. Wanneer we terug in oostelijke richting stappen hebben we een prachtig zicht op het dorp. Ondertussen zijn we afgedaald tot de Kausdelle. We dwarsen deze en gaan het kleine weggetje op. Het wordt klimmen en we bereiken Koxberg. We gaan naar rechts en voor de pomp ( deze is een kopie) die op het kruispunt staat stappen we links het weggetje op.
Na een goede 100m nemen we rechts het pad dat tussen twee huizen opwaarts loopt. We blijven het volgen tot we op de Breembos uitkomen.
We dalen deze straat af en komen terug aan de Koxberg. We gaan hier naar rechts en draaien  de Geroytstraat in. Na de hoeve dalen we de Kafmaasberg af en draaien mee naar rechts nemen de trap om in de Acacialaan te komen.
Onderaan de trap slaan we links af en stappen tot aan het huis met nummer 7.
Juist voorbij dit huis gaan we naar rechts en stappen  naar de weide onderaan de braakliggende grond.
We nemen het weggetje dat kronkelend via het bos naar het IJsedal  slingert.
Eens daar stappen we rechtdoor en komen zo  op het IJsepad
Op dit pad slaan we links af en komen zo terug aan de Kronkel .
De wandeling is nu rond.

DE NATUUR ONDERWEG.

In de holle weg van de Stockemstraat vinden we de hazelaar, de klimop, de robinia ( verkeerdelijk acacia genoemd), de beuk, de haagbeuk, de Amerikaanse eik, de zomer en winter eik.
Bij het afdalen van de losweg tussen de weiden ontdekken we smalle en brede weegbree, de sneeuwbes, de peterselievlier.
Halfweg de “klim-op” naar de “Vinger” bloeit het wilgenroosje en de grote berenklauw.
Links en rechts van het pad na de pomp groeit de esdoorn, de ruwe berk en de tamme kastanje.
Onderaan de trap van Kafmaas staan een paar kardinaalsmutsjes.
Wanneer we  de aardeweg afdalen na nummer 7 kunnen we volop genieten van de meidoorn, de eiken, de boskersen, de brandnetels, de varens en tijdens de herfst de vele soorten paddestoelen. In het bos geeft een bron al eeuwenlang helder fris water.
Wanneer we aan de IJse zijn vinden we daar nog de zwarte els, de es, het boerenwormkruid, de smeerwortel, rode klaver…

NIET VERGETEN !

Tijdens de wandeling luisteren we naar de vogels en genieten we van de heerlijke zichten op Huldenberg.

Norbert Mosselmans

MOERASSPIREA

Tijdens de wandeling langs de IJse van Smeysberg naar Klein Waver werd onze neus gestreeld door een zoet amandel- en vanillegeur. De mooie moerasspirea is er de oorsprong van.

Deze plant die tot de familie van de rozen behoort groeit het liefst in vochtige bodem. Met een wortelstok en dunne vlezige wortels vindt hij daar zijn voedsel.

Op een roodachtige en holle stengel prijken de crèmekleurige trosjes van kleine bloempjes. Deze verspreiden de hele zomer de zoete geur.

De blaadjes gelijken op de olmblaadjes vandaar dat in de Latijnse naam  “ulmaria” voorkomt.omdat de dunne wortels aan een dikkere wortelstok hangen is het eerste gedeelte “ fylum” wat draad betekent en “pendula” wat hangen wil zeggen.

De zaden zijn kale, spiraalvormige gedraaide dopvruchtjes.

GEBRUIK

Bloemen voor boeketten. Geven ook aan smaak aan bier en wijn. Ook in jams en gestoofd fruit werden ze verwerkt. In de Scandinavische landen werd ze  vroeger toegevoegd aan bier en mede.

Ze werden ook in de kasten gelegd om een geurtje aan het linnen te geven.

Ook werden ze, samen met het blad,  in huis gestrooid voor de aangename geur. Bloemen worden gedroogd voor kruidenmengsels.

Bij het koken geven ze een groenachtige- gele verfstof

Het blad werd door de soep gedraaid. Kookt men blad en stengel dan verkrijgt men een blauwe verstof. De wortels zorgen voor een zwarte kleur.

Jonge scheuten werden als asperges gegeten en de wortelstok als schorseneren.

MEDICINAAL

In 1838 ontdekte men in deze plant het salicylzuur. Het basisproduct van de aspirine. Later zal men deze stof nog vinden in de wilg ( salix) en tenslotte zal men het synthetisch maken.

In de naam aspirine vindt men “spirea” terug.

VOLKSNAAM

Boksbaardkruid, geitenbaard, bloeiende olm, koningin der weiden ( komt van het Frans “Reine des prés”.)

Norbert Mosselmans

Bronnen en info

Courante veldbloemen                       CERA

Wilde planten                                      Readers Digest

Het complete kruidenboek                Uitgeverij Terra

In de nabije toekomst zijn er wijzigingen aan de baan Overijse-Leuven gepland.  Een gedeelte van het Blauwhof in Loonbeek wordt afgebroken.  Een stukje patrimonium verdwijnt.  De gelegenheid om even terug te blikken op de historische rol die het Blauwhof in Loonbeek gespeeld heeft.

Het blauwhof, centrum van het economisch en politiek leven in Loonbeek

Het Blauwhof van Loonbeek heeft door de eeuwen heen een belangrijke rol gespeeld in het dagelijks leven van het dorp en zijn inwoners.

Oorspronkelijk was het blauwhof een grote hoeve die het centrum was van het economisch en het politiek leven in Loonbeek.  Eeuwenlang hebben families pachters de boerderij bewoond en van daaruit de omliggende velden bewerkt.   

Zo zijn volgende eigenaars gekend :

Jonker Gillis Breton (1595)

Hugo Creton

Mevrouw Dufrenne (1670-1692)

Meuntinck (Muitinckx) (1703-1736)

Mevrouw Montfort de Rixensart (1735-1789)

Jean-Ferdinand De Cupere

Ridder Karel de Wyel

Jan Bogaerts (1893)

Sebastiaan Lamal en zijn zoon Guillelmus

In de 19e eeuw herbergde de hoeve gedurende jaren de burgemeester van de gemeente:

Jan François Stroobants (+ 15.7.1852), die gehuwd was met de dochter van Guillelmus Lamal, Maria-Theresia Lamal, had er zijn verblijfplaats. 

Nadien kwam Ridder de Wyels, die ervoor zorgde dat Loonbeek in 1874 een parochie werd.

De familie Van Weyenbergh en de Ursulinen

In de 20^ste eeuw werd na Ridder de Wyels het Blauwhof eigendom van Amand-Jozeph Van Weyenbergh (1844-1933) gehuwd met Marie-Philomène Coose (1846–1926).  Hij kocht het goed in 1906.  In een eerste fase gebruikte hij de hoeve als tweede verblijfplaats (hij woonde in het Brusselse, Leuvensesteenweg).  In een tweede fase kwam hij er wonen en hij verbleef er tot zijn dood in 1933.  Aan de hand van de enkele foto’s die uit die tijd nog bestaan en die in het bezit zijn van de familie Van Weyenbergh blijkt duidelijk dat het er heerlijk vertoeven moet geweest zijn. Het gebouw was goed onderhouden en de kinderen en kleinkinderen kwamen er op bezoek en brachten er hun vakantie door.  Als vervoermiddel om tot Loonbeek te komen werd de stoomtram gebruikt. 

Na de dood van Amand-Joseph in 1933 erfde zijn enige dochter, Julie Van Weyenbergh, het gebouw en de tuinen.  Zij was abdis van de Zusters Ursulinen te Zaventem was.  De Ursulinen gaven er onderwijs en aan het klooster was een pensionaat verbonden.  Julie zag de kans om het gebouw in Loonbeek optimaal te benutten en de hoeve kreeg een andere bestemming: het diende niet alleen als retraiteplaats en uitstapmogelijkheid voor de leerlingen, maar ook als buitenverblijf voor de congregatie waar zieke zusters konden herstellen. 

Architecturale teloorgang met de picpus-congregatie

In de periode van de tweede wereldoorlog werd de Leuvense industrieel Donckers eigenaar.  Niet voor lang want in 1944 namen de zusters van de Heilige Harten (of Picpussinnen) hun intrek in het domein ‘het Blauwhof’. 

De congregatie van de zusters van de Heilige Harten en Altijddurende Aanbidding werd door de Franse priester P. Coudrin (1768-1837) tijdens de Franse revolutie gesticht.  In 1805 werd het ‘hoofdklooster’ gevestigd te Parijs, in de Picpus-wijk, vandaar de naam Picpussinnen.  In België werd het eerste klooster gevestigd te Tongeren in 1894.  De Picpussinnen waren actief in het onderwijs en de bejaardenzorg.

Na hun aankomst in Loonbeek maakten de zusters er hun woonhuis van en begonnen te verbouwen. 

Dit was het begin van de architecturale teloorgang van het Blauwhof als historische hoeve.  In 1948 werd de zuidelijke vleugel gebouwd, die nu ingenomen is door het O.C.M.W.  Er werd bij deze bouw geen rekening gehouden met de architectuurstijl van de oude hoeve. 

In 1954 werd een kapel opgetrokken evenals de gebouwen aan de straatkant.  De kapel is een architecturaal pareltje, gebouwd in Art-Deco-stijl.  Opvallend zijn de mooie glasramen.  Maar de gebouwen aan de straatkant werden met weinig smaak en respect voor de bestaande stijl geconcipieerd.  Maar ja, in die tijd kon alles !

In 1958 kochten de zusters die er enkele bejaarden verzorgden een stuk grond van 99 a groot langsheen de St.-Jansbergsteenweg.  Van Loonbeek uit werd er besloten het ‘home’ voor oude dames te Heverlee op te richten en de stichting te Loonbeek te sluiten.  De zusters verlieten Loonbeek op 8 mei 1963.

De picpussinnen hebben bijna 20 jaar in Loonbeek verbleven. Jammer genoeg moeten wij vaststellen dat zij op architecturaal vlak een niet zo positieve erfenis achterlieten.

De hoeve zelf was verloederd en dringend aan restauratie toe ; de picpussinnen hadden tijdens hun verblijf in Loonbeek meer oog gehad voor nieuwbouw en hadden het historisch patrimonium slecht onderhouden.  Ook de tuin was een wildernis geworden.

De afbraak van een stukje patrimonium

Voor de Arme Klaren, afkomstig van de Brusselse Marollen,  kwam het Blauwhof in 1963 in aanmerking als nieuwe vestigingsplaats omdat het een aantal voordelen bood. 

- de ruimte, die mogelijkheid bood tot bezinning ;

- de natuur, die hen toeliet te leven volgens de leer van Sint-Franciscus en

- het feit dat dit gebouw andere congregaties gehuisvest had.

Toen de zusters in Loonbeek gevestigd waren werd het snel duidelijk dat de bestaande infrastructuur niet helemaal aan hun wensen tegemoet kwam.  Tijdens de eerste jaren werd er dan ook verbouwd.

De oude hoeve was in zulke mate verloederd dat er besloten werd het gebouw drastisch aan te passen.  Eigenlijk een trieste beslissing want daardoor verdween een stuk van het patrimonium van de gemeente.  Het oorspronkelijke Blauwhof bestaat nu nog op postkaart en op enkele zeldzame foto’s.
Op dezelfde plaats werd een nieuw gebouw opgetrokken dat voor een stuk paste bij de stijl (als men van stijl mag spreken) van de gebouwen die de picpussinnen in 1948 achtergelaten hebben.  Er werd een beroep gedaan op een Brusselse aannemer die met plaatselijke metsers en arbeiders werkte zoals René Van Renterghem, de gebroeders Gust en François Nijs en Jean Philips.

De werken namen drie jaar in beslag, van september 1964 tot september 1967.  Tijdens die periode hebben de zusters meermaals moeten verhuizen.  De vleugel gebouwd door de picpussinnen was de meest aangewezen plaats om te verblijven.  Maar zij hebben overal gewoond, zelfs in de trapgang.

In die periode waren er veel zusters op leeftijd ; zij waren ingetreden tijdens de oorlog 14-18.

Daarom werd er in 1972 een lift geïnstalleerd opdat die zusters naar de verdieping zouden kunnen gaan.

Een retraitehuis

Van 1968 tot 1980 werd de zuidelijke vleugel van het gebouw opengesteld voor groepen en particulieren die zich voor een beperkte periode wilden afzonderen.  Er leefde in die tijd de opvatting dat mensen moesten kunnen deelnemen aan een spiritueel leven dat voorhanden was.  Loonbeek beschikte zodoende over een retraitecentrum.

De zusters zorgden voor de keuken en logies ; ze werden daarbij bijgestaan door een dame, Juffrouw Kapelle, die au pair werkte.  Het enige contact dat ze met de bezoekers hadden gebeurde in het begin achter tralies tijdens de diensten ; na het concilie werden de regels versoepeld : een glazen wand diende als scheiding want de zusters moesten de regels van hun orde verder naleven.

In de tuinen konden de bezoekers wandelen en er zich verpozen.  Een gedeelte bleef de zusters voorbehouden; zij hadden er ook hun moestuin. De oude boomgaard werd na een tijd ontbost en omgevormd tot speelterrein voor de kinderen van het dorp. In 1999 kocht de gemeente het stuk grond.

Het retraitehuis werd uitgebaat tot 1980.  Hoewel zij veel hulp kregen van de autochtone bevolking, bijvoorbeeld door Irma Denies-Nys, Josée Van Fraechem-Nys en Emelie Lahaye- Weemaels, begon deze last zwaar te wegen.  Het werk in het retraitehuis en de verzorging van hun oudere collega's lieten hen weinig tijd over voor wat hun hoofdtaak bij uitstek was, het gebed.

In 1980 toonde het O.C.M.W. interesse om een deel van het klooster in te huren voor zijn diensten en dit kwam op een optimaal moment.  De zuidelijke vleugel werd dan ook aangepast aan de nieuwe behoeften.  Dit betekende dat de zusters het andere gedeelte van het gebouw moesten betrekken, wat opnieuw veranderingen met zich mee bracht, o.a. de bouw van een lift in dat deel van het gebouw om iedereen de toegang tot de verdiepingen toe te laten.  Er werd ook een nieuwe ingang voorzien voor het klooster.  Het huidig poortje kwam er in 1981 en de buitenzusters kregen er een paviljoentje.  In 1996 vervoegde de laatste buitenzuster, zuster Bernadette, de groep koorzusters.

In 1989 kocht de gemeente de volledige vleugel om er alle diensten van het O.C.M.W. in onder te brengen.

In de loop van de jaren 90 moest ieder O.C.M.W. een aantal politieke vluchtelingen een onderdak bieden.  In Huldenberg werd het Blauwhof gekozen als opvangcentrum maar de kamers op de verdieping werden wegens de houten wanden niet geschikt gevonden.  Zo werd beslist de kapel open te stellen voor een groep Kosovaren.  Dit was geen gelukkige beslissing want de interne en externe infrastructuur was ontoereikend om deze mensen op een redelijke wijze op te vangen.

Na meer dan 40 jaar discrete aanwezigheid hebben de zusters Clarissen Loonbeek verlaten en hun intrek genomen in het Franciscaner klooster van Vogelzang te Woluwe. 

De drie overblijvende zusters wisten heel goed dat de Loonbekenaars hun clarissen op een piëdestal stelden en nog altijd  respect en waardering voor hun levensfilosofie en hun waarden koesterden. 

Ergens lieten de Arme Klaren een grote leegte achter.  Het klokje dat zo vele jaren klepte in het hartje van Loonbeek werd weggenomen en naar het buitenland verhuisd; zonder uitdrukkelijk zichtbaar in het straatbeeld van Loonbeek geweest te zijn, hebben de zusters Clarissen met dit klokje gedurende meer dan veertig jaar hun aanwezigheid in het hartje van het dorp willen beklemtonen. 

Hoe ziet er de toekomst nu uit ?  Hoe gaat het gebouw er uitzien nu er concrete plannen bestaan om een deel af te breken.  Wat zal er met de fraaie en stijlvolle kapel gebeuren ?  Allemaal vragen die de Loonbekenaars zich rond hun historisch gebouw stellen.     

Jean-Pierre Van Binnebeek

Bibliografie

Heemblad van de Heemkundige kring Huldenberg. 2004-1. Na veertig jaar aanwezigheid in het blauwhof verlaten de zusters clarissen het Blauwhof.  J.-P. Van Binnebeek

Heemblad van de Heemkundige kring Huldenberg. 2004-2. De zusters Clarissen hebben het Blauwhof verlaten.  J.-P. Van Binnebeek

De Dijlevallei heeft reeds zeer vroeg mensen aangetrokken.  Dat de Kelten in de streek aanwezig waren staat vast.  De naam ‘IJse’ is trouwens afgeleid van het keltisch woord ‘Iska’ (= water) dat een variante is van ‘Uiscea’ uit.   Dit laatste woord heeft tevens het woord ‘whisky’ gevormd.

Neerijse moet daarom verklaard worden als een nederzetting die zich ontwikkeld heeft onderaan de waterloop de IJse, in tegenstelling tot Overijse.  Ook later, tijdens de Romeinse periode, zijn in het gebied mensen komen wonen.

Op het einde van de 4e eeuw bedekte het kolenwoud, het ‘Carbonaria Sylva’ het gebied van Brussel tot de streek tussen Samber en Maas.  Na de Frankische invallen behoorde het gebied ten tijde van Karel de Grote tot het Karolingisch domein.  Wij hadden toen nog altijd te maken met een bosrijke streek, afgewisseld met heiden, beemden en een grillig reliëf.  De oude kaarten tonen aan dat de bossen zowat overal gespreid waren zodat wel eens gesproken werd van “Cleyn Soniën”.

Bepaalde factoren hebben op dat ogenblik het ontstaan van een dorpsgemeenschap in de hand gewerkt.  Eerst en vooral de waterstromen zoals de Dijle en de IJse die zich door dit landschap doorkronkelen. 

Corbie

Op religieus vlak kende Neerijse in de 12e en 13e eeuw een bloeiperiode.  Dit was te danken aan de merovingische koninklijke Abdij van Sint-Pieter van Corbie.

Zij was één van de befaamste en machtigste religieuze instellingen in de middeleeuwen en was gelegen bij Amiens in Noord-Frankrijk.

Zij werd in 657 door de koningin en heilige St-Batilda gesticht, die haar een domein van 6 mijlen in de ronde geschonken had.  Het klooster trok honderden kloosterlingen onder wie Adalardus.

Adalardus was de kleinzoon van Karel Martel en had zijn jeugd doorgebracht op het hof van Karel de Grote.  Bij zijn toetreding tot de orde schonk hij het klooster zijn prinselijk patrimonium dat onder andere in het huidige België lag.  In Brabant had hij bij voorbeeld bezittingen in Bertem, Neerijse, Overijse en Huldenberg.  Hij stierf in 827 en werd heilig verklaard.

Corbie was in de Middeleeuwen oppermachtig.  Zij was het centrum van zowel het religieus als het profaan leven.  In 1323 werd zelf in haar prachtig binnenhof een kruistocht gepredigd.

Neerijse kon delen in het luister van het machtige klooster van Corbie.

Uit die periode dateert de Romaanse kerk waarvan de torens uit die periode overgebleven zijn.  Alleen het feit dat de kerk twee torens had is een duidelijk bewijs dat Neerijse een belangrijk religieus centrum was.  Opvallend is wel dat de kerk gebouwd is in de schelderomaanse stijl : de torens staan in het midden in tegenstelling tot de andere Romaanse kerken van de streek, denk maar aan Bertem waar de toren in het westen staat en tot de maasromaanse groep behoort.

De parochie Neerijse is één van de oudste van de streek.  Dankzij de aanwezigheid van de abdij van Corbie werd Neerijse reeds in de vroege Middeleeuwen, in tegenstelling tot naburige dorpen, uitgebouwd tot een volwaardige parochie.

Neerijse werd toen opgenomen in het bisdom Kamerijk (Cambrai) en maakte deel uit van de dekenij Brussel.  Het bisdom Luik kwam heel dichtbij: de Lane en de benedenloop van de Dijle vormde natuurlijke grenzen. 

Het pachthof van Ophem en Corbeye was tijdens de late middeleeuwen de hoeve van de abdij.  Getuige daarvan : de schuur vooraan die gebouwd is om het graan van de grote tienden te verzamelen.  Met de teloorgang van de abdij kocht de familie van Ophem het domein, vandaar de naam.  Het huidige gebouw dateert van de 16e of 17e eeuw.  Er zijn wel achteraf nog veranderingen aan het gebouw aangebracht.  De naam ‘Lindenhof’ werd in de 20ste eeuw gegeven.

Op een bepaald ogenblik was de abdij niet meer bij machte haar immens rijkdom te beheren.  De ver gelegen goederen brachten nog weinig op.  In 1550 werd de abdij in commende gegeven.  Het administratief beheer werd een ramp, het patrimonium volledig verwaarloosd.  Daarnaast werden de domeinen van Corbie in beslag genomen telkens er een oorlog met Frankrijk uitbarstte.  In 1562 kwam een einde aan de heerschappij van de abdij in onze streken.

Essentieel waren ook de pachthoven die aan de basis lagen de economische ontwikkeling van de streek.  Zij werden gewonnen op het woud.  Zo stellen we vast dat er in de 11e eeuw een uitbreiding van de oppervlakte van de landbouwgrond was ; nieuwe ontginningen waren aan de orde van de dag.  De randen van het Zoniënwoud werden door ontginners aangetast.  Later, in de 12e eeuw werd grootschalig ontbost en nieuwe akkers werden blootgelegd.

Neerijse kreeg heel vroeg haar vrijheden en keuren van Hendrik I, Hertog van Brabant die in 1211 aan de inwoners van Neerijse een apart voorrecht verleende.  Ze werden vrijgesteld van de opdracht van korenschoven, van de dodehand en van alle lasten. 

Het dorp kende drie economische kernen. Eerst en vooral, Ter Meeren.  De familie Van de Meeren uit Sterrebeek was in het bezit van het hof, vandaar de naam.  Ridder Jan Van der Meeren is de oudst gekende eigenaar van het hof ; hij stierf in 1313.  Later heette het hof ‘Roodhof’, deze naam bleef bestaan tot in de 20ste eeuw.

Aan de overkant van de IJse was er Eigen.  Eigen was een ‘allodium’ ; dat zijn erfgoederen die men niet door koop bv. verworven heeft ; in het Nederlands is dit ‘vrij erfgoed’, ‘eigen’, vandaar de plaatsnaam.  In het franstalig gedeelte van België staat de naam ‘Eigen’ voor ‘Alleu’.  Iedereen kent de plaatsnaam Braine l’alleud.

Veel verder stond het hof ‘Tersaat’.  Wellicht is de naam een afleiding van het Franse woord ‘Sart’ dat men nog terugvindt in het woord ‘essarté’= gerooid.

Jean-Pierre Van Binnebeek

Bronnen

De getuigen van het verleden van Neerijse. J.-P. Van Binnebeek & René Hallet. 2005

Uit het verleden van Huldenberg.  E. Martens. 1978

Sint-Agatha-Rode moet in de vroege Middeleeuwen een onherbergzaam gebied geweest zijn : bossen en moeras.

De Graven van Leuven hebben het hout van het oord tussen Dijle en Lane GEROOID, vandaar de naam Rode. 

Zij lieten een kapel bouwen toegewijd aan de Heilige Agatha.  In die tijd waren zulke heiligen zeer in trek.  Agatha van Catania was de dochter van een vooraanstaande Siciliaanse familie.  Zij leefde in de derde eeuw na Christus.  Zij werd vermoord onder keizer Decius.  Haar borsten werden afgesneden maar een engel genas de wonden in haar cel.  Zo wordt de heilige zeer vaak afgebeeld met een schaal waarop twee borsten liggen.  Ze werd daarna gesleept over brandende kolen met scherven tot ze stierf. Zo tonen soms afbeeldingen haar op een brandstapel.  Zij wordt aangeroepen tegen borstziekten, kanker, pest en hongersnood.  Zij is de beschermster van de klokkengieters, hoogovenwerkers, bakkers, juweliers en de beroepen die met vuur te maken hebben (bijvoorbeeld de brandweerlieden).

In de 2de helft van de dertiende eeuw werd begonnen met de gotische kerk die haar huidig uitzicht kreeg in de 14e eeuw. 

De graven van Leuven lieten ook een burcht bouwen, die om militaire doeleinden gebouwd werd.  Sint-Agatha-Rode lag namelijk op de grens met een leen van de Bisschop van Luik – Brunerode geheten.  Het lag in de bedoeling van de Graven dat gebied in te palmen.  Dat gebeurde in 1105 door huwelijk.  Later werd de burcht door de tweede echtgenote van Hertog Hendrik II bewoond, Sophie (+ 1275);  zij kreeg het vruchtgebruik ervan.  Verder schonken de graven de gronden die tegen een minieme cijns konden gebruikt worden.

Godfried, de jongste zoon van Hertog Hendrik III werd de eerste Heer van Sint-Agatha-Rode en Ottenburg. De heerlijkheid droeg de naam Sint Aechtenrode en omvatte o.a. ook Neten en Eerken.  Hendrik III was ridder.  Hij vocht o.a. voor de Koning van Frankrijk  tegen de Vlaanderaars.  Samen met zijn enige zoon Jan sneuvelde hij in 1302 op het slagveld in Groeninge.

Zijn kleindochter, getrouwd met de Duitse Graaf van Gulik, erfde de bezittingen.

Er ontstond onenigheid tussen de Hertog van Brabant en de graaf van Gulik die de veiligheid van handelaars tussen onze gebieden en Duitsland niet wou vrijwaren.  De Hertog legde beslag op de Brabantse bezittingen maar de heerlijkheid werd verkocht aan de Heer van Schoonvorst, Reinout (+ 1375) geheten.  Zo bleef de familie gedurende meer dan één eeuw heerser te Sint-Aechtenrode.

Jean-Pierre Van Binnebeek

Geraadpleegde bronnen
Uit het verleden van de gemeente Huldenberg. Erik Martens. 1978
Sanctus. Meer dan 500 heiligen herkennen. Davidsfonds. Leuven

Loonbeek wordt voor het eerst vermeld in 1044.  Toen bestond de St.-Antoniuskapel die nu nog een onderdeel vormt van het huidige kerkje, nl. de zijkapel.  De sacristie stamt uit dezelfde periode en deed dienst als woning van de kapelaan.  Het voorrecht om een kapelaan te benoemen behoorde tot de Heren van Loonbeek.

In de twaalfde eeuw, nl. in 1177 stond Loonbeek bekend als “Lunebeke”. De naam komt van Lauhon = bossen en Baki= beek.

Het huidige kerkgebouw kwam er in de jaren 1400 en de bestaande kapel werd in het geheel geïntegreerd.

In 1246 is er zekerheid omtrent een nederzetting. Maar de helft van het dorp was afhankelijk van Huldenberg, de andere helft (met de kapel) bleef bij Neerijse.

Ondertussen ontstond een heerlijkheid.  In 1375 wordt een zekere Willem Vander Cruysse vermeld als heer.  Het huidige kerkgebouw kwam er in de jaren 1400 en de bestaande kapel werd in het geheel geïntegreerd.

Daarna kwam Loonbeek in het bezit van de familie “Van Wilre”.

In 1437 waren er 38 bewoonde haardsteden geteld.

In 1480 stonden er nog 22 woningen

En in 1496 was het aantal bewoonde haardsteden nog verder gedaald tot 20.

Dit is een teken van de moeilijke tijden die onze streek rond 1500 meemaakte. 

In 1500 kocht Jan Vander Vorst de heerlijkheid.


Jean-Pierre Van Binnebeek

Hoe liep dan deze baan ?

We volgen ze van Noord naar Zuid.
De weg verliet Duisburg via de huidige 'Huldenbergstraat'.  Zoals de naam het laat vermoeden, was dit de richting die de reizigers namen om naar Huldenberg te gaan.  De weg ging dichtbij aan de 'Schonenboom' voorbij.  Vanaf dat punt heette de weg 'Groeneweg' : dit is een naam die algemeen gegeven wordt aan wegen met gras begroeid, een benaming dus die voorkomt om Romeinse wegen aan te duiden. 

Vanaf de grens met Huldenberg heette de weg 'Aardeweg' ; hij nam dan de richting van de 'Rattenberch straete' die voordien de 'Pickendoren straete' heette (1532).  Er was een alternatief via de 'Hoogstraat' en de 'Peynsbeekstraat'.  Zo kwamen de reizigers aan de 'Luizenberch' voorbij en kort daarna kwamen ze terecht op het gemeenteplein, de 'Helle', van Huldenberg.

Eens over de 'Grote Brug' of 'Smeiersbergbrug' nam men de 'Gemeyne heerwech gaende van Mechelen naar Namen' (1530) die nadien 'Straete van Huldenbergh naar Namen' en nog later de 'Straete gaende naar Waver' heette.  Pas in de 19e eeuw kreeg ze de naam 'Elzasstraat'.

Aan het kruispunt met Oost-West-verbindingen vormden zich woonkernen. De belangrijkste was wellicht degene die gelegen was aan de 'grote brug', de enige plaats in de streek waar men met een kar over de IJse kon rijden. Op deze plaats ontstond het huidige gemeenteplein dat wellicht in de Frankische periode zijn huidig uitzicht kreeg.  Het plein heeft nog altijd een driehoekige vorm bewaard ; het plein van Duisburg bezit trouwens een gelijkaardig patroon.  Het is evident dat beide ontstaan zijn na het doortrekken van de heirweg.

Om over de brug te rijden moest er tolgeld betaald worden.  Die brug stond aan de zuidelijke kant van het huidige gemeenteplein.  Het was de ideale plek om even halt te houden, te pauzeren, iets te eten of te drinken.  Op deze wijze is het plein ontstaan : een aantal huisjes werden gebouwd met bewoners die van de doortocht van de reizigers leefden. 

Alles wijst er dus op dat Huldenberg dankzij de heirweg ontstaan is en dat er zeer vroeg een dorpskern moet geweest zijn.

Jean-Pierre Van Binnebeek

Geraadpleegde bronnen:

Uit het verleden van de gemeente Huldenberg. Erik Martens 1978, blz.19.

In en om het kasteel van Huldenberg. Jozef Vanhoren 1983,  blz. 44-46.

Het gemeenteplein te Huldenberg. Jozef Vanhoren. Huldenbergs Heemblad 18.2, blz. 153.

Duisburg, oude vrijheid op nieuwe wegen. Maurits Wijnants 1996, blz.15, 42.

Het toponymische Taallandschap te Huldenberg. Guy Vandeputte 2006, blz.26
Kaart van C. Everaert A° 1756 

STINKENDE GOUWE   (cheledonium majus)

Deze plant groeit het liefst op een niet droge, licht beschaduwde en vruchtbare grond. Waar de stinkende gouwe staat mag je er van op aan dat er veel stikstof in de bodem zit.

Men vindt hem in open bossen, kreupelhout, langs oude muren en op verwaarloosde landbouwgronden en puinstorten.Deze plant is gebonden aan culturen en is dan ook heel vaak bij boerderijen zien.

Uit een dikke vlezige wortel komt een ronde behaarde stengel die vertakt. Hij breekt gemakkelijk af op de verdikte knoppen. De grof gekartelde blaadjes zijn onderaan grijs- tot blauwgroen.

De bloem is geel en eenvoudig en wordt bestoven door de insecten. Na de bevruchting ontstaat een slanke doosvrucht, die na rijping van onder naar boven open springt. De zaden  hebben een baard die zeer olierijk is. De mieren zijn er verzot op. Slepen de zaadjes mee naar het nest en verspreiden zo de plant. De plant is een onderdeel van de papaverachtige. Wie tot deze familie behoort is giftig.

Onze Nederlandse naam komt voort van twee feiten:

1. Het gele sap is zeer onwelriekend om niet te zeggen stinkt.

2. Zowel bloemen als sap zijn goudgeel. Goud= gouwe.

De wetenschappelijke naam Chelidonium zou afgeleid zijn van  het Latijn coeli donum  wat” geschenk van de hemel” betekent.

Het sap is de basis van een gele kleurstof.

In de volksgeneeskunde is hij bekend om zijn krampwerende en pijnstillende eigenschappen. Het best is de plant gekend als wrattenplant.  Een wrat met het sap ingewreven (regelmatig herhalen) verdwijnt. Zwembadwratten  reageren er weinig of niet op.

Verkeerd gebruik van de plant leidt wel tot vergiftiging. Dus oppassen.

VOLKSNAMEN: ogenklaar,vergifkruid,wrattenkruid,goudkruid,

Bibliografie

Veldbloemen  uitgave CERA

Wilde Planten  uitgave Readers Digest.

Een ontdekkingstocht van de natuur langs de IJse

(foto: de dagkoekoesbloem. Andere foto's vindt u in linker kolom. Bron: Internet)

Elk jaargetijde willen we hier de plantengroei langs de IJse van De Kronkel tot de molen van Loonbeek weergeven. Telkens wordt er een ander deel beschreven. Vandaag lopen we van De Kronkel tot Smeysberg.. Vervolgens komen de delen tot  Klein Waver; tot de Wijsbrug en tenslotte tot de molen aan de beurt.

Zo vermijden we dat we in herhaling zouden vallen. Want elk deel heeft zijn specifieke plantengroei.. Uiteraard wordt niet elk plantje of grasje in de kijker genomen.

Het is de bedoeling dat we onze ogen openen wanneer we er wandelen en de tijd nemen om de natuur te bewonderen. Er is zo veel te zien.. Maar zien we het altijd?

Vandaag vertrekken we aan de Kronkel. Langsheen de IJse  wiegen de vele soorten gras heen en weer in de wind. Tussen al dat groen ontdekken we de kleur van heel wat bloemen.

Aan de brug over de Kleine IJse bloeit  SMEERWORTEL en  LOOK-ZONDER-LOOK.

Het geel van de boterbloemen zal ons vergezellen tot aan Smeysberg.

Het frêle roze van de ECHTE KOEKOEKSBLOEM laat niet vermoeden dat de DAGKOEKOEKSBLOEM  haar zusje is.

Boven dat alles dansen de witte schermen van het FLUITENKRUID.

Om het nog mooier te maken schittert de RODE KLAVER langs de oevers.

Wie zoekt vindt ook nog de WITTE DOVENETEL, de HONDSDRAF en de EREPRIJS die in zijn blauw –zijn ijvert met het VERGEET-MIJ-NIETJE.

Misschien hebben we nog andere planten en bloemen ontdekt. Niet alles bloeit in dezelfde periode. Temeer dat de lente ons dit jaar een ferme pad in de korf gezet heeft. April was de lentemaand dit jaar.

Al tussenstukje voor een nieuw seizoen zullen we hier telkens een plant beschrijven die in de volksgeneeskunde een rol gespeeld heeft en daardoor dikwijls een naam gekregen heeft die  verwijst naar het gebruik van de plant.

Keyhof is vandaag de dag een begrip geworden omdat het nauw verbonden is met de orde van de zusters Annonciaden. 

Toen August-Jozef d’Overschie, burgemeester van Neerijse, het kleine kasteel onderaan de hoeve voor zijn zoon liet bouwen, had hij nooit durven dromen dat de plek later één van de belangrijkste vestigingsplaatsen zou worden van de zusters Annonciaden.  Zijn zoon ontnam zich het leven en in 1877 werd het goed aan het aartsbisdom geschonken.  Kort daarna konden de eerste zusters er hun intrek in nemen om er de geest van Jeanne de Valois verder te doen leven.  De opvoeding van kinderen en het verzorgen van zieken hadden ze zich tot doel gesteld.  De rijkdom van deze grondgedachten kon vertaald worden in de rijk versierde kloosterkapel waar eclecticisme en Beuroner stijl de bezoeker aangenaam verrassen omdat men erin geslaagd is, en dit is uniek in België, de twee kunstvormen tot een harmonisch geheel te laten samenvloeien.  Deze pathetische omgeving is vandaag nog het decor voor tientalle zusters die van een wel verdiende rust genieten.

Vanuit het zusterkerkhof gelegen in een schilderachtig dal bereiken we de hoeve.

De hoeve ‘Ten Bosch’ is één van de oudste economische trekpleisters van Huldenberg.  In de Middeleeuwen werd de plek op het bos gewonnen, vandaar de naam.  Nu spreekt iedereen van Keyhof, wellicht wegens de grote aanwezigheid van keien in de ondergrond.  De hoeve staat er nog en wordt sinds enkele jaren bewoond door een notarisfamilie die zich reeds voor de Franse revolutie in de streek gevestigd heeft.

We zetten onze wandeling verder over het middenrif van Huldenberg.

De niet zo lang geleden geasfalteerde Nijvelse baan verbond reeds in de Middeleeuwen de culturele kernen Leuven en Nijvel.  Sierlijk loopt de oude weg door het hoogland, langs de velden en de weiden waar vandaag de luxepaarden grazen en door bosjes , overblijfselen van het vroeger uitgestrekte ‘Carbonaria Sylva’.

De holle wegen maken deel uit van het Brabants landschap.  Zij zijn het resultaat van de jarenlange wisselwerking mens-natuur.  Zij brengen ons boven de valleien en laten ons toe hogerop te klimmen, naar ‘points de vue’ toe waar een adembenemend panorama ons de kans geeft eventjes tot rust te komen: Brabant ligt aan onze voeten.

Onderaan in de vallei verschijnt een sierlijke witte hoeve: Het Withof.

Een gebetoneerde holle weg leidt ons naar een uitgestrekte vlakte waar de landbouw eeuwenlang hoogtij gevierd heeft. 

Getuige hiervan zijn de drie vierkantige hoeves die mooi op een lijn deel uitmaken van het heuvelachtig landschap.  Minnemour, Withof, Monmax, het zijn namen als uit een sprookje gegrepen en het sprookje is zeer oud.  Het elitair karakter van de toenmalige eigenaar komt tot uiting in het torentje boven de ingang dat een duiventil herbergde.  Celongaet was toen de naam. Dit adelijke bezit druisde in tegen de economische exploitatie van het complex.  De authentieke binnenkoer laat ons een 18^e eeuws woonhuis met Spaanse baksteen bewonderen.  Maar wat het meest tot de verleiding spreekt is het gotisch gebinte van de grote hooischuur: een technisch hoogstandje dat voortvloeit uit lang vervlogen tijden waar kathedralen de horizon van onze landschappen versierden.

Toen men in de Middeleeuwen deze plek uitkoos, wist men dat de hoeves uitstekend zouden liggen.  Een areaal dat alle onderdelen van de landbouwexploitatie combineert : in de laagvlakte, dichtbij de stroom, uitgestrekt weiland waar het vee aan zijn trekken kon komen ; naar de heuvels toe, de teelten van graangewassen die een rijkere ondergrond vergen.

Het gehucht ‘Wolfshagen’ gelegen in de diepe vallei dankt zijn oorsprong aan de aanwezigheid van water voorkomend uit talrijke beken.  Dus zoek in de naam geen wolven of andere wilde dieren, ‘Wolfshagen’ komt gewoon van een inmiddels verdwenen beek.

Jean-Pierre Van Binnebeek

Wandeling van 17 juni 2007, een organisatie van het Davidsfonds.

Als jonge gast was het boeiend de anderen te ‘ kreite’, of te' toekke ’.  Zo’n ‘ ‘kreitzak ’, als hij betrapt werd, moest dan wel ‘ veu de pinne komme ’.   Moeder zat achter hem met de ‘ keuterhoek ’ om hem een ‘ rammelink te geive ’ hopend dat hij zou ophouden ’ mè éderien de zot te have ’.  Als het nog één keer zou gebeuren, zou hij ‘ ne post pakke ’ en in een ‘ veze postuur ’ terechtkomen.  Nadat hij zijn les gekregen had, zat hij wel een paar uur te ‘ moekke ‘, maar de zaak was wel opgelost.

Vele vrouwen beschouwden men als een  ‘ lameir ’. ‘ Da kon uuk ni misse ’, ze bleven de hele dag thuis en zochten naar sociaal contact. Hun taak bestond erin het huis proper te houden; daarbij ‘ keirden ’ ze voor de deur ', of ‘ kosjten ze mè en opneimvod ’.  Sommigen waren ‘ altaaid schuun opgezet ’, in dit geval was er vaak ‘ toeuis gine fret ’.  De ‘ vra ’ ging ‘ nieveranst noteu ’; ‘ eur plets was tusse de kassure’ !  Zij was ‘ altaët in de weir ve ederien ’. In extreme gevallen werd ze als  ‘ sluur ’ bestempeld, een beetje de tegenhanger van ‘ leubbe ‘ bij de mannen: dit is een gooie en brave man, een goedzak dus !

‘  Terwains ’ zat de man op ’ stamenei ’.  De ‘ hielen oevend was haë op schok gegoe ’.  Hij verkocht ‘ flave proet ’, ‘ stameneiproet ’ ! Men hoorde af en toe ’s anderdaags het onvermijdelijke: ‘ Haê es me zen klikke en klakke boeâte gevloge ! ’. Ja, sommige ‘ vralé haan wel hoer op eule tanne ’.

Iemand die z’n neus in alles wilde steken was ‘ ne moeial ‘.  Iemand die aan de luie kant was, ‘ ne loerik ‘.

Bij de ‘ joenkeid ’ ging het er anders aan toe.  Jongens zochten naar ‘ e schuun mokke ’.  Velen waren ‘ oeitgesloepe ’ en nogal ‘ rap te peirt ’.  Dezelfde avond deden ze ‘ ne scheir ’ en mochten ' in den pikken doenker ’ ‘ en puus nor hoeâs meigoe ’ en ‘eule lief algaa vastscheire ’.  ‘ Voeits ’ gebeurde er weinig ; vaak was het ‘niksmendâle ’, moesten ze ‘ ermei kappe ’ en van nul herbeginnen.

Neen, uw blog moet niet dagelijks worden bijgewerkt.  Het is gewoon zoals je het zélf wenst.  Indien je geen tijd hebt om dit dagelijks te doen, maar bvb. enkele keren per week, is dit ook goed.  Het is op jouw eigen tempo, met andere woorden: vele keren per dag mag dus ook zeker en vast, 1 keer per week ook.

Er hangt geen echte verplichting aan de regelmaat.  Enkel is het zo hoe regelmatiger je het blog bijwerkt, hoe meer je bezoekers zullen terugkomen en hoe meer bezoekers je krijgt uiteraard. 

Het maken van een blog en het onderhouden is eenvoudig.  Hier wordt uitgelegd hoe u dit dient te doen.

Als eerste dient u een blog aan te maken- dit kan sinds 2023 niet meer.

Op die pagina dient u enkele gegevens in te geven. Dit duurt nog geen minuut om dit in te geven. Druk vervolgens op "Volgende pagina".

Nu is uw blog bijna aangemaakt. Ga nu naar uw e-mail en wacht totdat u van Bloggen.be een e-mailtje heeft ontvangen.  In dat e-mailtje dient u op het unieke internetadres te klikken.

Nu is uw blog aangemaakt.  Maar wat nu???!

Lees dit in het volgende bericht hieronder!