DE KLIMOP

Gedurende de kerstperiode wordt en voor veel licht gezorgd.  Want het is de donkerste tijd van het jaar. Maar men snakt ook al naar het nieuwe leven en men gaat dan op zoek naar het groen van de natuur.
We schreven hier al over de hulst, de maretak, de fijnspar.  Een plant die ook altijd groen blijft en in deze periode in vele bloem- en kerststukken verschijnt is de (of het) klimop.

Velen denken dat deze plant een parasiet is.  Niets is minder waar. Het is een plant met een eigen huishouding zoals alle normale planten.  Alleen heeft hij de onhebbelijke gewoonte om overal op de klimmen en zich vast te hechten met zijn zuignapjes. Hij is dan ook onze enige echte liaan.
Zijn Latijnse naam  Hedera helix komt uit het Grieks.
Hedera  komt van (k) handanein en betekent: vasthouden. Helix komt van helikos en duidt op het draaien van de plant.. Men zegt ook dat het uit het Keltisch komt waar hedera touw betekende.
Hoe dan ook elke verklaring verwijst naar de eigenschappen van de plant: zich ergens rondwinden.
Wanneer ze  langs een geven omhoog kruipen, hechten ze ik ook vast met hun zuigvoetjes. Ze brengen evenwel geen schade aan omdat ze de steen of cement niet nodig hebben als voedsel. Verwijdert men de plant dan ziet men enkel de merktekens van de zuignappen en dat is wel vervelend al is er dus geen schade aangericht.

Deze plant kan tot 30m hoog worden. Klimop bloeit pas na 8–10 jaar en dan nog op de twijgen die de zon kunnen opvangen. Dus steeds bovenaan.

                            Klimop : bloem

De bladeren van de niet bloeiende stengels zijn meestal voorzien van 3 tot 5 lobben terwijl de bladeren op de bloeiende takken  lichtjes gegolfd zijn.

De klimop bloeit in de herfst. De geelgroene bloemen produceren veel nectar en zijn dus in het najaar een voedselbron voor wespen, hommels, bijen en vliegen. Zij zorgen dan ook voor de bestuiving. De zwartblauwe bessen rijpen pas in de herfst van het volgende jaar. Daar de plant in de herfst overvloedig bloeit is hij voor de bijen van belang en is het een echte imkerplant.
Deze bessen die hard en bitter zijn worden wel door de vogels gelust en zij gaan voor de verspreiding zorgen. Door de onverteerde pit samen met de uitwerpselen ergens anders achter te laten.

De plant is voor ons mensen wel ferm giftig.
De boom waarrond klimop groeit blijft leven zolang het bovenste deel van de kruin vrij blijft. Een  die overgroeit is, krijgen de bladeren geen zon  of licht meer en stoft de fotosynthese. De boom kan geen voedsel meer aanmaken en sterft dus af.

                                     klimop : vruchten

VOLKSGENEESKUNDE

Klimop werd gebruikt als middel tegen reuma, pijnlijke gewrichten en brandwonden.
In de moderne artsenijkunde wordt de plant nog steeds verwerkt in siropen tegen bronchitis. Ook wordt in de Middeleeuwen het gebruikt als zalf  bij eksterogen, huidklachten, en wonden.

GEBRUIK

De “stam” van  klimop kan een armdik worden en soms nog dikker. Het geelachtig houd werd gebruikt voor lepels en bekers.
Men vlocht manden van de twijgen. Een oplossing van het sap gebruikte men als glansspoelmiddel voor zwarte zijde. Als verfplant leverde hij een grijsgroene kleurstof en de oplossing was ideaal als vlekkenverwijderaar bij donker wollen stoffen.

MYTHEN

Goden als Priapos, Hercules, Pan waren getooid met een  kroon van klimop. Ook Bacchus sierde zich met klimop.
Osiris bij de Egyptenaren en Thor bij de Germanen tooiden zich er ook mee.
De 5 lobben van het blad verwijzen naar: geboorte, initiatie, liefde, rust, dood.
Het Christendom beschouwde klimop als symbool voor het eeuwig leven. Daarom legde men op het graf klimop.
In de negentiende-eeuwse Victoriaanse bloementaal verwees klimop naar vasthoudendheid, vriendschap, trouw en huwelijk.

NAMEN

Een oeroude Nederlandse naam is “eiloof”. Hierin is “ei” een andere vorm voor eeuwig.. Het is dus eeuwig loof ofwel: altijd groen.
Andere namen zijn eerdsvel ( vel van de aarde: het is een over de grond kruiper).Men zegt ook wintergroen, Daar het ook het symbool van de liefde is gebruikte men ook liefdesklimmer.

LEGENDE

Soms sprak men van Gods Groen. Waarom?
God en de duivel streden om de heerschappij. Ze hadden hun gezanten naar een eenzame plek gestuurd om te onderhandelen en deze kwamen daar overeen dat God zou heersen als de bomen bladeren hadden en dat de duivel zou heersen als al de bomen hun bladeren verloren hadden.
Nu was er een nieuwsgierig winterkoninkje en dat had zich onder een dor blad verscholen en alles afgeluisterd.
Het vloog vlug naar het bos en vertelde alles aan de Vlaamse gaai. Deze schreeuwde het op zijn beurt door het hele bos. Ook alle bomen hoorden het nieuws. Zij besloten dat enige ven hen hun blad zouden behouden. Dat deden: klimop, buxus zilverspar, jeneverbes en maretak.
Het werd herfst en deze behielden hun blad. Het hielp niet of de duivel  iedere dag kwam kijken en daarbij ’s nachts nog door het woud blies. De groene planten bogen maar gaven geen krimp.
De duivel werd zo droevig dat hij zich in het diepst der aarde  terugtrok en nooit meer over de heerschappij der aarde twistte.

                                       ZALIG 2010
                                                           

norbert mosselmans 12/2009

INFO:
Wilde planten     Readers Digest
Foto’s      Internet
Volksgeneeskunde    Internet: kruidenkorf. Nl
Namen      Internet: deuzie.be
Gebruik     Internet: amariskruidenvom

KERSTVREDE?

Kersttafereel in drie bedrijven - uit het leven ener parochie gegrepen.

Eerste bedrijf : HET GEMENGD ZANGKOOR

De zangers hebben de Duitse mis van Schubert ingeoefend voor de nachtmis; dat wordt mooi! Maar tijdens de generale repetitie raken ze slaags over het probleem van de kleding.  Jeannine heeft de ruzie aangezwengeld.  Zoals gewoonlijk. In uniform, meent zij, en ze bedoelt de lange zwarte rok, witte blouse en bijhorende sjaal voor de dames. (De heren komen toe met het wijnrode vlinderdasje). Het is veel te koud in de kerk om het uniform te dragen, bijt Annie terug, die altijd zwart zegt als Jeannine wit voorstelt, en vice versa.

Als we met Kerstmis nog geen uniform aandoen, wanneer dan wel ? vraagt een derde nuchter. Ze worden het niet eens.

De koorleider hakt de knoop door: hij stelt voor te stemmen, met handopsteken. De uniformen winnen.  De anderen zijn lastig, maar leggen zich neer bij de meerderheid - duidelijk tegen de goesting.

Vrede op aarde, aan de mensen van goede wil.

Tweede bedrijf : DE KERSTSTAL

Dat is al meer dan tien jaar het werk van Jeanneke.  En ze maakt er haar werk van.  Een halve dag is ze bezig.  Ze doet het graag en goed.  Maar dit jaar vindt de juffrouw van 't vierde leerjaar dat de kerststal rechts zou moeten staan t.o.v. het hoofdaltaar  i.p.v. links zoals gewoonlijk; dat komt nl. beter uit voor het toneeltje dat zij, tijdens de kerstwake, met de schoolkinderen wil opvoeren.  Probleem : Jeanneke heeft de stal al gezet.  Links! Ze wordt voorzichtig gepolst : of de kerststal niet rechts kan staan ?...

Tevergeefs.

Ze komt naar me toe en geeft duidelijk te kennen dat ze de stal niet meer van plaats verzet.  Wat denken ze wel ? En als ze het beter kunnen, dat ze het zelf doen !

Dat is oppassen geblazen, want Jeanneke is een goed mens, maar aan haar kerststal mag je niet raken... Ik probeer haar te kalmeren en zeg dat de juffrouw van 't vierde maar een andere oplossing moet vinden.  Jeanneke gaat zwijgend weg, ze is wat op haar teentjes getrapt. Ik zie haar denken: "Waarom willen ze nu weer veranderen wat al tien jaar goed staat ? Dat ze hunne plan trekken !"

Vrede op aarde aan de mensen van goede wil.

Derde bedrijf: DE KOSTER-ORGELIST ALBERT (uitspreken : Albeir)

Eigenlijk een goeie knul, maar allergisch aan jeugd en jeugdliturgie.  Hij is een kerstmelodie aan 't inoefenen op het orgel boven, als er in de kerk een langharige jongen met een gitaar verschijnt, en een meisje in T-shirt en nauwsluitende jeans, met een dwarsfluit.  Ze komen oefenen voor de jeugdviering.  Hun aanwezigheid alleen maakt Albert (uitspreken : Albeir) zenuwachtig.

De jonge muzikanten slenteren nonchalant naar voren en beginnen in het priesterkoor hun instrumenten te stemmen.  Gemakshalve heeft de jongen plomp één voet op de fluwelen bekleding van een acolietenstoeltje gezet, om de gitaar op zijn knie in de juiste stand te brengen.  Het meisje staat afwachtend achter het hoofdaltaar dromerig heen en weer te draaien, als wil ze haar fraaie vormen langs alle kanten laten bewonderen.

Albert (uitspreken : Albeir) heeft het allemaal gezien vanop het hoogzaal.  Hij kookt.  Ontwijding ! Hij staakt zijn orgelspel.  Hoekig duwt hij een paar registerknoppen in, trekt het cilinderdeksel ratelend over de speeltafel naar beneden en komt grommend de houten wenteltrap afgestommeld... Ik ken dat scenario.  Hij zal niks zeggen.  Alleen mokken.  Dat wordt een paar dagen beeld-zonder-klank.

Vrede op aarde aan de mensen van goede wil.

Slot : BRIEF AAN ONZE-LIEVE-HEER

Beste Lieve Heer,

Kerstmis is bij ons op de parochie bijna altijd ruzie.  Uw vrede wil maar niet komen. (Ik denk dat het is door de erfzonde, U weet wel : ons ingebakken egoïsme).

Lieve Heer, als U in Rome, in de hogere kringen, iets te zeggen hebt, voor mij mag U Kerstmis gerust laten vallen op de liturgische kalender.

Ik ben erg blij dat U op de wereld kwam - daar geen woord van.  Maar iedere keer bij de voorbereiding van uw feest geeft dat zo'n herrie bij ons en zo'n heibel...

Dus voor mij: liever geen Kerstmis meer, of toch niet in onze parochie.  Misschien komt er dan pas echte vrede ?

Uw vredelievende veldwerker,

Jaak BERTMANS