De waterhoen

Deze bekende donkerbruine, zwarte vogelsoort vind je in sloten, beken vaarten, vijvers en alle andere niet te grote wateren. Het is een broedvogel, wintergast en doortrekker.  De IJse is zijn biotoop.



Hij is een alleseter: waterplanten en hun vruchten en zaden, spinnen, insecten en ander kleine ongewervelde dieren.
Net als de meerkoet is hij een zeer agressieve vogel. Zijn gebiedsverdediging leiden meestal tot wederzijds gepik en het uitdelen van trappen.
Om nog groter te lijken zwemt hij met uitgespreide witte staartveren.

Het grote onderscheid met de meerkoet is dat de waterhoen een rode bles heeft. Deze bles bedekt gedeeltelijk de bek waarvan het puntje net niet rood is.

Om te vliegen neemt hij ook een lange aanloop en vliegt met bengelende poten.

Hij heeft lange tenen en geen zwemvliezen. Maar die lange tenen stellen hem in staat om gemakkelijk over de waterplanten te lopen.
Door het gebrek aan zwemvliezen  zwemt hij moeilijk. Hij zwemt met een schokkende kop alsof hij een zware inspanning moet leveren. Onder water is het echter een uitstekende zwemmer. Is er onraad dan blijft hij bewegingloos onder water met enkel de snavel aan de oppervlakte.

Zijn nest maakt hij als een platform tussen de waterplanten en het drijft soms op het water.
In het nest liggen 5 tot 10 lichtbruine eieren met roodachtig bruine stippels. Soms liggen er wel 20 eieren in. Die zijn dan afkomstig van verschillende vrouwtjes. Soms volgt er nog een tweede broedsel en die jongen worden mee gevoerd door de jongen  van het vorig nest.

norbert mosselmans 11/2010

INFO
Vogels uit West-Europa   Readers Digest
Foto’s     Internet

QUIZ-VRAAG AFGESLOTEN.  UITSLAG VOLGT.

Een nadenkertje… of een quiz-vraag

Op zondag 31 oktober 2010 ’s morgens gebeurt de overgang van zomer- naar wintertijd.

De vraag is:

Welk uur zal de zonnewijzer op de kerk van Huldenberg in de eerste week van november 2010 aangeven als het op de klok 14.03 uur zal zijn ?  De zon moet dan wel (en dat is vanzelfsprekend) schijnen.

Antwoord 1:  12.15 uur

Antwoord 2:  12.48 uur

Antwoord 3:  13.01 uur

Antwoord 4:  13.30 uur

Antwoord 5:  14.18 uur

Schiftingsvraag: Hoeveel juiste antwoorden zullen er gegeven worden ?

Een tip: lees het artikel hieronder over de zonnewijzer.

Om gratis mee te doen : klik in de rechter kolom op quiz-vraag en stuur je antwoord op de vraag en de schiftingsvraag via e-mail door.

De winnaar(ares) krijgt een waardebon voor 2 streekbiertjes geschonken door de TAVERNE ROCHUS en in de taverne te drinken, Gemeenteplein Huldenberg, onder de zonnewijzer. 

De antwoorden moeten doorgestuurd worden voordat het winteruur begint. Het juiste antwoord en de naam van de winnaar(ares) zullen op blog Huldenberg bekend gemaakt worden.

Wie is er dezer dagen al niet op jacht gegaan in de slaapkamer? Een zenuwslopend gezoem belet je rustig in te slapen. Het wordt steeds een echte speurtocht om die kwelgeest te vinden. Pats ! Je hebt de zoemer, maar op het behangpapier verschijnt een mooie bloedvlek.

Alleen al het zoemen van een mug werkt verschrikkelijk op je zenuwen. Want je weet dat ze binnenkort ergens op je huid zal landen om je te steken.

Meestal voel je zelfs het prikje niet: je weet pas dat je gestoken bent, als het begint te jeuken. Het eigenlijke prikje voel je alleen als de monddelen van de mug een zenuw raken - en op je rug, buik, armen en benen liggen de zenuwen nu eenmaal ver uiteen. De monddelen van een mug zijn wonderlijk: ze kan ermee boren, sproeien en zuigen. Eerst boort de mug een gaatje in een bloedvat. Ze sproeit speeksel in het bloed zodat het in haar nauwe monddelen niet gaat stollen. Dan zuigt, of liever pompt, ze het bloed in haar maag.

Na 2 tot 3 dagen kan ze eieren leggen. Alleen wijfjesmuggen zuigen bloed. Dat hebben ze nodig voor het produceren van eitjes. Mannetjesmuggen zuigen nectar uit bloemen.

Mannetjesmuggen worden door het zoemgeluid van wijfjes aangetrokken en vliegen naar ze toe om te paren. Met hun grote borstelige antennes horen mannetjesmuggen het verschil tussen de vleugelslagen van mannetjes en die van wijfjes.

Een mug is 5 tot 6 mm lang. Een volwassen mug leeft slechts een paar dagen en heeft veel vijanden, waaronder zwaluwen en gierzwaluwen.

norbert mosselmans 09/2010

Info

Foto                            internet

Verhaal                       natuurverhalen.nl

'De Keit en 't Ziel'

Huldenberg is twee muziekmaatschappijen rijk en alle twee hebben een bijnaam.  De Koninklijke Harmonie De IJsschegalm heet in de volksmond ‘Het Ziel’ en de Koninklijke Fanfare De Ware Vrienden, ‘De Keit’.  Wat weinigen nog weten is de herkomst van deze twee bijnamen. 

Albert Veiller, die juist 90 jaar geworden is waarvoor een dikke proficiat, heeft het nog horen vertellen van zijn grootmoeder.

“Mijn grootmoeder, Theresia Denberg (Huldenberg 1853 – 1941), heeft me dikwijls de oorsprong van de bijnaam ‘De Keit’ verteld.

Deze toenaam komt voort uit een serenade die zij op een avond moesten geven.  In die tijd werden fakkels op hoge staken meegedragen om de muzikanten toe te laten hun partituur te lezen.  De Ware Vrienden wilden echter nog wat meer en hadden die staken gepaleerd met papieren kettingen.

Als de leden van de andere muziekmaatschappij dat zagen, hebben zij onmiddellijk uitgehaald met “De mannen van de Keit”.

Wat natuurlijk niet in dank afgenomen werd.   En het antwoord liet op zich niet wachten.

‘Als wij van de Keit zijn, zijn jullie van ’t Ziel’.

En aldus zijn die bijnamen gegeven en bestaan ze tot vandaag nog.

Albert Veiller

600 schapen door Huldenberg

Vandaag 12 september 2010 trekken 600 schapen door Huldenberg.  Vanavond overnachten ze in de Kausdelle op de boerderij van Lucien Stas.

Deze tocht begon op 5 juni in Berlijn en eindigt op 17 oktober in Trier.  Tijdens deze periode trekt de kudde door Duitsland, België, Nederland en Luxemburg.

Herder Johan Schouteden trekt gedurende twee weken dwars door Vlaanderen, van Maaseik naar Brussel.

Deze onderneming vindt plaats in het kader van het internationaal jaar van de biodiversiteit, van de verscheidenheid aan leven bij mens, planten- en diersoorten. De rondtrekkende schapen verspreiden deze biodiversiteit. In hun vacht, hun poten en hun uitwerpselen kunnen schapen zaden, kleine insecten en sporenelementen verspreiden. Door van het ene gebied naar het andere te trekken kunnen zij een verbindingsschakel zijn in de natuur.

Satelliet volgt schapen

Om de tocht in kaart te brengen, werkt de organisatie samen met de Universiteit Hasselt. Die ontwikkelde een online-toepassing om via satellietverbinding de schapen en hun herder te volgen.

Als u wilt weten waar de kudde zich bevindt, kunt u terecht op www.movingsheep.be. U kan ook meer informatie inwinnen op www.herderstocht.be of www.hirtenzug.de.

Jean-Pierre Van Binnebeek

Verdwenen erfgoed

Het pachthof Van Bruystegem

en

het café ‘A la vue du moulin’

Als je vroeger van Overijse kwam, reed je aan het kasteel voorbij en het eerste gebouw aan de linker zijde was het pachthof Van Bruystegem met het café ‘A la vue du moulin’.  In de jaren ’90 werd het stukje erfgoed met de grond gelijk gemaakt en vervangen door een modern gebouw.

Het hoofdgebouw dat deel uitmaakt van een pand bestond reeds in de jaren 1860 toen de Popp-kaarten getekend werden. 

Het was Wannes (Joannes Franciscus Van Bruystegem) (1831-1908), getrouwd met Joanna Maria Decafmeier (1833-) die de “hoeve-estaminet – een combinatie van kroeg en boerderij – kocht. 

De staminee droeg de aangepaste naam ‘A la vue du moulin’: het gebouw stond juist rechtover de watermolen van Huldenberg.  Het adres was Kasteelstraat 15; later werd de straat omgedoopt in de Peuthystraat.  In de volksmond was dit ‘De Chasse’, het verzamelpunt van jagers vooraleer ze op jacht gingen.

Wannes droeg als bijnaam ‘de fijnen tien’ en dat staat voor een fijne vakman.  Zijn kinderen en kleinkinderen hebben de bijnaam ‘…van den tien’ geërfd.

Naast de hoeve-activiteiten en het uitbaten van de kroeg begon hij een handel in kolen die hij met paard en kar ging afhalen aan het station van Terhulpen.

Zijn zoon Désiré van den Tien (Joannes Desiderius Van Bruystegem) (1876-1957) getrouwd met Joanna Maria Mathilde Philips (1878-1931) bleef er met zijn drie kinderen –Louiza (1913-2003), Marguerite ((1914-1980) en Maurice Jozef Octave (1916-1983) wonen.

En Octaaf van den Tien (Octave Van Bruystegem) die getrouwd was met Sarah De Koning uit Bertem heeft er ook gewoond; zij stond bekend als een fijne naaister van lingerie. Zij hielt altijd een citroen bij de hand om de huid van haar vingers zacht te houden.  Inmiddels had hij met zijn familie het naburige huis van Pee Stoöel (De Mesmaeker) betrokken. 

Laten we overgaan tot de beschrijving van het pand.

Men kwam op de binnenkoer via het hek op de hoek van het gebouw.  Daar vond men de stallen voor de veulens, de twee paarden en zes koeien.  Een ‘voederij’ gaf wel de mogelijkheid om door een raam de nodige voeding voor de dieren aan te brengen.  Daarnaast stond de schuur die via een grote poort kon betreden worden.

Oktaaf van den Tien voor ‘de voederij en de schuurpoort.  Op het hooi, Paul van Oktaaf van den Tien (Paul Van Bruystegem) en Marie-Claire Van Bruystegem.
 (foto archief P. Van Bruystegem)

Als we de binnenkoer betraden stond links de bakkerij en de schrijnwerkerij.  Achteraan was er een bakoven die toeliet 12 broden te bakken.  Voor het gebouw was er de ‘borre’ die uitmondde in een drinkbak en die continu liep.  Dit water liep door tot op het gemeenteplein aan de ‘Pomp’.  Naast de bakkerij stonden het karhuis, een kippenhok en de varkenskoten.

De binnenkoer van het pachthof.  Octaaf van den Tien staat op de kar die getrokken wordt door twee paarden : Pitoe, de grijze merrie, en Duk, de bruine gesneden hengst.  Rechts, de achterkant van de paardenstal.  Achteraan, het hoge dak van de schuur van Maria va Lorens met aan de rechterkant de schuur van Pee Stoöel en aan de linkerkant het karhuis. Helemaal achteraan ontwaren we de toren van de kerk.

Schilderij van A. Van de Putte.

We komen terug naar de straatkant.  Naast de schuur stond het café.

De cafédeur was geflankeerd door twee ramen.  Achteraan vonden we de leefruimte en de melkveranda.  Deze ruimte gaf toegang tot een ruime kelder waarin de melk en de boter niet alleen verwerkt maar ook bewaard werden.  In deze kelder werd ook het bier dat in het café geschonken werd, bewaard.  Boven de kelder was er een slaapkamer.  Links vonden we de ‘notariskamer’, een ruimte die als bureau maar ook als slaapkamer gediend heeft.

Voor het café ‘A la vue du moulin’.(foto archief P. Van Bruystegem)

Van links naar rechts. 

Staande : Anjke Noure (Henri Clement), Henri Fluyt, Maurits va Susse Mus (Maurice De Keyser, Torre Philips (Victor Philips), Sjorj va Wannes Kuul (Georges Verdoodt),  Marcel va Klei of Rettel (Marcel Vanderlinden), Sjaak va Main va Janes (Jacques Fluyt), De Rosse va Tist Schoöen (Charel Vandendael), Sjuul va Frans va Teere (Jules Cahy), Oktaaf van den Tien (Octave Van Bruystegem)

Het café dat gehouden werd door de twee dochters van Désiré van de Tien (Louisa en Margrietke) heeft in 1957 zijn deuren gesloten. 

Tekst: Jean-Pierre Van Binnebeek

Bron:  De familie Van Bruystegem.- Paul Van Bruystegem

Dank aan Paul Van Bruystegem en  Marcel Vanderlinden voor de verschafte info.

norbert mosselmans 07/2010

INFO

Vlinders e.a. insecten                             readers digest

Foto’s                                                         internet

Enkele decennia geleden is het schilderij “De Heilige Rosalia gekroond door het Kind Jezus” uit de O.-L.-Vrouwekerk weggenomen.  Nadat het een tijd bewaard werd op Keyhof en gerestaureerd is, heeft het doek opnieuw een plaats gekregen in het Huldenbergse bedehuis.

De Heilige Rosalia gekroond door het Kind Jezus.   O.-L.-Vrouwekerk Huldenberg

Wie was de Heilige Rosalia ?

De Heilige Rosalia is omstreeks 1130 in Palermo geboren en in 1160 overleden.  Zij was van rijke afkomst.  Haar vader Sinibald was heer van Quisquina en haar moeder, Rosa, was verwante van Rogier I de Hauteville, stichter van het koninkrijk Sicilië, koning van Jerusalem en afstammelinge van de familie van Karel de Grote.

Het verhaal wil dat zij zeer mooi was en de naijver van prins Boudewijn, gast aan het hof van Sicilië verwekte.  Tijdens een jachtpartij in de bergen van Sicilië werd koning Rogier door een leeuw aangevallen.  Boudewijn kwam tussenbeide en velde het dier.  Rogier vroeg welke vergoeding hij de prins schuldig was.  Deze vroeg hem de hand van Rosalia.  Na dit huwelijksaanzoek vluchtte zij uit Palermo.  Eerst vond zij een onderkomen in een Benedictijnenklooster maar snel verhuisde zij naar de grotten van Monte Pellegrino bij Palermo waar zij zich als kluizenares terugtrok.  Zij voedde zich met wortels en bronwater.  Boven de opening van de grot schreef zij op een steen de volgende woorden : “Ik, Rosalia van Sinibald, dochter van de heer van deze streek en van de Rozen, heb mij omwille van mijn liefde tot de heer Jezus Christus ermee verzoend in deze grot te verblijven”.    

Daar leidde een engel haar voor de troon van Maria en het Kind Jezus, die haar een kroon van bloemen schonk. Die gebeurtenis wordt op het schilderij getoond.

Zij was een geliefd thema bij schilders.  Een gelijkaardig tafereel vindt men op het doek van Gaspar De Craeyer, dat in Gent te zien is. Op het altaarstuk is zij gekleed in een mantel van goudbrokaat met een rozenkrans in de hand. De boeken, de lelie en de doodskop herinneren nog aan haar leven als kluizenares.

                    De kroning van de Heilige Rosalia. – Gaspar De Crayer. 

Zij wordt meestal in deze hoedanigheid voorgesteld: gekleed in een bruin kleed met sandalen of blootsvoets, een koord om haar middel en een rozenkroon op haar lang loshangend haar of liggend naast haar.

Als attributen vinden we vaak een gesel, een rozenkrans, een boek, een palm, een drinkschaal, een doodskop en een kruisbeeld.  Soms draagt ze een boek met daarop een schedel, symbool van de pest.

Na haar overlijden op 4 september 1160 verspreidde zich het nieuws over haar dood zeer snel.

Een volksdevotie ontstond in Palermo.  In 1180 werd haar door Paus Alexander III een feestdag toegewezen.  Rosalia zorgde voor de genezing van kwalen en door haar bemiddeling werden allerlei gunsten verkregen.  Maar ook snel verdween haar nagedachtenis omdat de stichting van nieuwe religieuze orden de aandacht trok.

De pest van 1624

Belangrijk is dat ze aangeroepen wordt tegen de pest.

Op 7 mei 1624 legde in de haven van Palermo een schip aan, afkomstig van Tunis.  De lading werd gelost en de pest verspreidde zich snel in de stad.  Nadat de voorspraak van beschermheiligen van de stad, zoals die van heilige Agatha, tevergeefs werd ingeroepen kreeg een jonge vrouw in het ziekenhuis van Palermo een visioen: de Heilige Rosalia verscheen stralend in de hemel. Een genezing van de kwaal werd beloofd indien haar relieken zouden teruggevonden worden, hetgeen geschiedde.  Rosalia werd de nieuwe beschermheilige van de stad.

Het jaar erop, in 1625, verscheen de heilige aan een jonge man, Vincenzo Banelli, en beloofde hem dat een plaatselijke pestepidemie zou uitdoven als haar reliekenschrijn in een processie naar Palermo zou overgebracht werden.  Tijdens de processie stopte de pest.  De man overleed aan cholera drie dagen later.

De relieken werd overgebracht naar de kathedraal van Palermo en tijdens die dag werd de stad overspoeld met een aangename rozengeur.  Deze gebeurtenis wordt nog jaarlijks herdacht tijdens een stoet genaamd “il festino”.

In dit verband heeft Huldenberg, met de Heilige Rochus, een lange traditie.  Het mag dus geen toeval zijn dat het schilderij in de kerk hing om de pest te bezweren.

Wie is de schilder ?

In de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Brugge hangt een kopie van hetzelfde doek.  Het wordt toegeschreven aan Jacob van Oost de Oude (1601-1671).

Waarom heeft Antoon Van Dijck dit thema op doek geschilderd ?

Na zijn opleiding in het atelier van Rubens vervolmaakte Van Dijck zijn talent in het buitenland.  Tussen 1621 en 1627 vertoefde hij in verschillende Italiaanse steden.  Zo arriveerde hij in juli 1624 in Palermo waar hij tot september van hetzelfde jaar verbleef. Op dat ogenblik beleefde Palermo het roes van de cultus van de heilige Rosalia.  Onder de druk van de Siciliaanse Jezuïeten werd Rosalia heilig verklaard en in die sfeer schilderde Van Dijck verschillende taferelen van het leven van deze heilige, bijvoorbeeld “De ten hemelopneming van de H. Rosalia” dat in New York hangt. 

   

Gelijkaardige schilderijen vinden we terug in privé-collecties en in verschillende steden, o.a. in Palermo.

Het is zeker dat Van Dijck op beslissende wijze bijdroeg tot de creatie van een nieuwe iconografie van de heilige.

Hij heeft zodoende de verering van de heilige naar Antwerpen overgebracht.  Hierbij werd hij geholpen de Jezuïeten, die relieken overbrachten naar de scheldestad, dit in een contrareformatorische geest waarbij de heilige een bijzondere plaats werd toegekend.

Beschrijving van het schilderij

De officiële titel (Koninklijk Instituut van het Kunstpatrimonium) is :

“De Heilige Rosalia gekroond door het Kind Jezus”.  In het Frans draagt het werk de titel : "Le mariage mystique de Sainte Rosalie".

Het doek is relatief groot : 270 op 203 cm

Tot 1938 hing het schilderij boven de deur in de lambrizering van het zuidportaal.  Het ruimde dan de plaats voor het doek 'De ten hemelopneming van de H.Maria' dat dat jaar weg moest van boven het hoofdaltaar.  Toen werden de kerkramen vrijgemaakt om er glasramen in te plaatsen.  Daarna heeft het enkele decennia een plaats gevonden in de pastorie maar was veel te groot voor deze ruimte.  Het werd nadien opgeborgen op het Keyhof en in 2010 op vraag van de kerkfabriek door het atelier Salvartes te Leefdaal gerestaureerd. 

Verschillende personages zijn gemakkelijk herkenbaar.

De knielende H. Rosalia ontvangt van het Kindje Jezus en de Maagd een kroon versierd met rozen.  Zij is gekleed in een bruin brokaatkleed.  Achter haar biedt een allegorisch personage op een plaat een andere kroon.  Erboven zien we een vliegende engel die de sfeer van de contrareformatie weergeeft.  Achter de H. Maagd staan de H. Paulus met het zwaard en de H. Petrus met de sleutels.  Onderaan op de treden merken we twee boeken en een schedel, symbool van de pest.

Tijdens de plechtige hoogmis van 15 augustus 2010 in de O.-L.-Vrouwekerk zal het schilderij, dat in de linker kruisbeuk hangt, speciaal in de kijker gezet worden.

Jean-Pierre Van Binnebeek

Bronnen:

Sanctus.- Meer dan 500 heiligen herkennen. J.Claes, A.Claes, K.Vincke.- Davidsfonds. Leuven

Geneesheiligen in de lage landen.  J.Claes.  Davidsfonds. Leuven

Van Dijck, de Jezuïeten en de pest. Hoe de Rosalia van Palerma Antwerpse pestheilige werd. J.-P. Tricot. Internet.

Koninklijk Instituut van het Kunstpatrimonium

Andere documenten op Internet.

Foto’s J.-P. Van Binnebeek & Internet.

INFO
Vlinders en insecten   readers digest 
Foto’s     internet

DE LINDE

                           

Dezer dagen heeft men het dikwijls over de zwoele zomeravonden.  Zwoel omdat het nog verschrikkelijk warm is maar ook omdat er honderden geuren door de lucht zweven. Er is één geur die boven al de andere uitsteekt: een zoete, aangename en zachte die je neus streelt. De linde laat a.h.w. zijn heerlijk ruikend aroma over de stilaan donker wordende aarde glijden.

Juni en juli zijn de maanden dat ze er zijn. Dan bloeien de linden.

In ons land kennen we de Hollandse linde, de Hongaarse zilverlinde, de Zomerlinde en de Winterlinde.
De Hollandse linde is een bastaard van de Zomer- en de Winterlinde.   
De linde kan meer dan 500 jaar oud worden. Op heel wat dorpspleinen staan linden uit de 17de en 18de eeuw. Het is ook een echte straatboom. Heel wat lanen zijn door honderden linden afgeboord. Al is het in de meeste gevallen een plakkerige boel op de auto’s en de straatstenen. Deze boom trekt de bladluizen aan die zich voeden met de sappen. Zij scheiden een zoete kleverige stof uit die neer druppelt op auto’s en stenen en van alles een kleverige boel maakt. Daarom dat men meer en meer Hongaarse linde aanplant. Zij hebben dat euvel niet.
De Hongaarse linde is zeer goed te herkennen aan de zilveren onderkant van zijn blad. Men noemt hem Hongaars omdat ze inderdaad  afkomstig zijn uit de Balkan.

De Zomerlinde wordt ook Grootbladige linde genoemd. Terwijl de Winterlinde de Kleinbladige linde is. 
Kenmerken voor alle linden is de bloeiwijze.  De bloemen, groenachtige en/of geel, hangen samen aan een dun stengeltje met daarboven een schutblad.

Al de lindebloesems verspreiden een zoete geur. Van de Hongaarse linde wordt gezegd dat de bijen bedwelmd geraken door de nectar.
Alle linden zijn inderdaad grote nectarproducenten en worden dus door bijen druk bezocht. De lindehoning, die vloeibaar is, wordt tot de waardevolste gerekend.

Het hout van de linde is licht en fijn en wordt dus gebruikt voor houtsnijwerk en het vervaardigen van instrumenten en voor meubilair.
Vandaag nog vinden we in kerken en musea nog heel wat waardevol snij en draaiwerk.
De bast (schors) werd vroeger gebruikt om matten en touwen te vlechten. In Moskou vlecht men nog steeds de matten meet lindebast.

                                       

GENEESKUNDE

Vandaag nog worden de lindebloesems als een krachtig geneesmiddel beschouwd. Hul heerlijke geur blijft ook bewaard na het drogen. Een kopje lindebloesemthee is aangewezen als slijmafdrijvend, hoeststillend en zweetbevorderend middel. Ook als mondwater wordt het verwerkt.
Het werkt als maagversterkend middel. Ook wordt er zeep een haarshampoo van bereid.

EEN VERHAAL

Lang, heel lang geleden geloofden de mensen nog dat er nog talloze goden en nimfen op deze wereld rondwaarden. Zo was er een godin van de zeeën, ondergrondse rivieren én van het verzorgen van kinderen en ze heette Tethys. De god van de wereldzeeën, Oceanus, was haar man. Deze twee goden werden de ouders van wel drieduizend dochters en drieduizend zonen. Hun drieduizend zonen werden de riviergoden. De drieduizend dochters werden zeenimfen, de Oceaniden. Iedere nimf beschermde een stukje van een zee.
Een van deze dochters was de zeenimf Philyra, zij beschermde een deel van de zee rond Griekenland. De oppergod van dat moment Cronos vond de zeenimf zo mooi en probeerde haar te verleiden. Maar zij wees hem af, zij wilde niets van deze wrede god weten. Toen dwong hij haar met hem het bed te delen. De vrouw van Cronos betrapte hem tijdens de gedwongen paring met de zeenimf. Zodra de oppergod zijn vrouw zag naderen veranderde hij zichzelf, nog tijdens de paring razendsnel in een hengst, in de hoop zijn vrouw te misleiden. Door deze wisseltruc werd het kind dat hieruit geboren werd half mens, half paard, een centaur. Moeder Philyra schaamde zich zo voor het monster dat zij baarde, dat ze de goden smeekte haar niet langer als mens te laten te leven. En de goden luisterden. Ze veranderde in een prachtige lindeboom.

                         
                                           Linde
 
Als linde zorgde zijn moeder, die immers ook godin van het verzorgen van kinderen was, er voor dat haar zoon, de centaur Chiron, een wijze centaur werd en ze fluisterde hem ook de geheimen van de plantenwereld in. Vele koningen stuurden hun zonen voor een nobele en wijze opvoeding naar deze bijzondere centaur, die steeds in de schaduw van een linde stond.

norbert mosselmans  07/2010

INFO

Bomen en struiken     Readers Digest
Geneeskruiden     Micho-Helmond
Foto’s      Internet
Verhaal      Natuurverhalen.nl

Loonbeek Neerijse Loonbeek

Vertrek:  grote parking onderaan de kerk van Loonbeek
Afstand: 6 – 7 km 

We steken voorzichtig de Sint-Jansbergsesteenweg over en stappen over de brug van de IJse.  Eens daar over houden we rechts aan en volgen de beek stroomopwaarts. Aan de Weysbrug blijven we de rivier volgen.

Na een paar bochten vinden we aan de rechterhand twee betonnen buizen in de bronbeek. Op de boom rechts van het kleine pad dat daar links opgaat, is een rood-wit X ( GR-paden) getekend. Het is daar dat we links naar boven stappen.
We wandelen nu door Margijsbos.

We klimmen en blijven de weg volgen. Nu wandelen we rond de villa, aan onze rechterkant zien we het tennisveld.  Blijf de weg volgen tot op de geasfalteerde toegangsweg naar de villa. Hier houden we links aan. Zo komen we aan Margijsbosweg die we rechts nemen om op de Nijvelse baan te komen. We blijven rechtdoor stappen en dalen de Grote Keistraat af.

Aan het fietsknooppunt 5 nemen het pad links en dalen dit af om via de Kleine Kei in de Wolfshaegen te komen.
Daar nemen we naar links en stappen gezwind richting Neerijse. Dus voorbij het kruispunt naar Sint-Joris-Weert .
We volgen een tijdje deze baan. We gaan voorbij het RVT Ter Meeren, de oude melkerij, het tramstation van toen en komen zo aan de brug over de IJse. Na de brug nemen we het pad dat links stroomopwaarts loopt.

We stappen aan de Kamstraat rechtdoor  en wandelen tot aan de oude trambrug waar we onderdoorgaan en onze weg blijven vervolgen.
Aan de Bertelsheide moeten we enkele meters naar links om onze weg voort te kunnen zetten achter het domein van Blauwhof door.

We eindigen bij de watermolen en het kasteel van Loonbeek.
We stappen de brug over en zijn op de parking terug.

norbert mosselmans 05/2010
foto Jean-Pierre Van Binnebeek

DE DOVENETELS

Wandelaars komen  dezer dagen wel de drie soorten dovenetels tegen: de witte, de gele en de paarse.
In het volgend stukje zullen we ze alle drie behandelen.
Men noemt ze dovenetels omdat ze in tegenstelling met de brandnetel absoluut niet netelen. Ze bezitten geen brandharen. Ze zijn dus zonder gevolgen aan te raken.

DE WITTE DOVENETEL 

Al heeft deze plant bladeren die min of meer gelijken op die van de  brandnetel toch is er een groot onderscheid. Het zijn de bloemen die het verschil uitmaken.

De bloemen van de witte dovenetel worden druk bezocht door hommels en bijen. Zij zoeken de nectar die onder in de kroonbuis zit. Deze landen op de onderlip en strijken met hun lichaam over de boven  hen staande helmknoppen.. Bij een bezoek aan een  andere  bloem bevruchten ze deze zonder het te weten. Want de kleverige stempel bevindt zich in de bovenlip.

Het is een plant die in grote groepen groeit.

De zaadjes of nootjes zijn geliefd door de mieren. Zij verslepen ze naar allerhande plaatsen waar ze door de wind niet kunnen gebracht worden omdat ze nog al zwaar zijn.
De mieren doen echter niets voor niets en smullen van het witte olieachtig aanhangsel onder aan de nootjes.
De plant groeit op sterk bemeste weiden, in heggen, beschaduwde ruigten
De stengel is vierkantig, hol en behaard
Bloeitijd april – herfst.

Gebruik

Heel lang gebruikte men deze plant als bloedstelper. Van de bladeren bereidde men thee om het transpireren te bevorderen.
In delen van Frankrijk en Zweden worden de bladderen in soepen gebruikt of gegeten als groente.

Volksnamen

Dampnetel, doefnetel, melknetel, memmekens, papnetel, suikernetel, tamme tingel, witte tingel.

DE GELE DOVENETEL              

Plant die nauw verwant is met de witte en paarse dovenetel. Al wordt hij door sommige botanici tot een ander geslacht gerekend omwille van enkele afwijkende kenmerken. Het verschil zit hem vooral in de  vorm van de bloemen. Ook zijn de helmknoppen kaal; daar waar bij de nadere dovenetels ze behaard zijn.

De gele dovenetel groeit  vooral in bossen, en struikgewas. Steeds moeten het voedselrijke plaatsen zijn. Groeit hij op een helling dan kan hij als een hanger meterslange stengels vormen. Op schaduwrijke plaatsen komt de plant niet tot bloei en zal hij zich voortplanten door aan het uiteinde van de boogvormige stengel wortels te vormen. Hij plant zich dus voort met uitlopers. Het gevolg is dat de gele dovenetel hele plekken kan innemen zonder dat men er zich van bewust is want er zijn geen bloemen te zien.
Deze plant werd veredeld en in de tuinen vindt men de gele dovennetel met lichtgevlekte bladeren terug als bodembedekker. Bloeitijd: mei – juli voor beide.

 
   Bodembedekker in de tuin.


DE PAARSE DOVENETEL              

Deze kleinste van de dovenetels komt overal voor: op akkers,  in moestuinen, op stortplaatsen, langs wegen en verwaarloosde terreinen.
Het is een één- of tweejarige plant zonder uitlopers. Heeft, in vergelijking met de witte en gele dovenetel, kleine bloempjes die maar 1 – 2cm groot  zijn.
Zijn stengel is rood aangelopen en kantig.
Kneust men het blad dan ruikt men een kruidige geur.
De plant bloeit van maart tot in de herfst.

norbert mosselmans  05/2010

INFO
Wilde planten    Readers Digest
Veldbloemen    CERA
Kruiden     Lesley Bremnes
Foto      Internet

LANGS TRAGE WEGEN ROND HULDENBERG
Vertrek: gemeenteplein Huldenberg
Afstand: 7 – 8 km

We vertrekken op het gemeenteplein en beklimmen de trappen tussen de krantenwinkel en het café “ Casino”.

Voor de kerk ( 13de eeuw) nemen we rechts en bekijken op de zuidermuur de zonnewijzer. Het chronogram vertelt ons sinds wanneer de Huldenbergenaren het uur al kunnen lezen.(1764).

Voor meer info betreffende de zonnewijzer : zie   http://www.bloggen.be/huldenberg/archief.php?ID=45



We vervolgen de weg en verlaten het kerkhof via de poort en gaan de Sint-Rochusstraat op. Aan onze linkerzijde zien we de ommuurde pastorie (1664).

We vervolgen  de straat en komen zo aan de Sint-Rochuskapel (1727) omgeven door lindebomen.

Voor de kapel links aanhouden tot aan de wegwijzer “ Begraafplaats”. We klimmen en nemen het pad naast het kerkhof ( de eerste begraving was in 1997).

We klimmen verder en dwarsen de J. Minetstraat en gaan rechtdoor tussen de twee velden nemen we het pad en dalen tot aan de boerderij die we rechts langsgaan ( er staat een rood-witte pijl) en zo komen we op de Reniersstraat. We dalen  30 meter naar rechts om dan aan het huis 13  het graspad links  op  te gaan en  achter de huizen door te  wandelen en zo aan de Spitsberg te komen.

We nemen naar links en stappen tot de betonnen paal nr. 800 en voor huis nr. 14 nemen we het pad naar rechts  en dalen naar de Jan van der Vorstlaan. Opgepast: het laatste deeltje kan glibberig zijn omwille van het knuppelpad.
Eens terug op de rijweg nemen we links en stappen tot aan de kapel( 1916) op het kruispunt.
We dalen de Vranksberg af tot op aan de Sint- Janssbergsesteenweg.  Rechts staat een kapel.

Voorzichtig de baan dwarsen en de  Weysbrug over de IJse nemen; . Hier onmiddellijk rechts gaan en we volgen de IJse stroomopwaarts. Hier kan je volop genieten van de mooie meanders. Na een 300m kan je (indien het pas gemaaid is) de loop van de beek echt volgen. Zoniet blijf je het IJsepad volgen.

Je steekt Klein - Waver over en vervolgt tot Smeysberg waar je het zebrapad o voorzichtig oversteekt en rechtdoor  om via het pad  tussen de huizen nr. 4 en nr. 6   verder de IJse te  volgen.
Aan het pompstation van Aquafin (d.i. het eerste pad naar  links) verlaat je het IJsepad en volgt dit pad omhoog. Aan de bocht (IJsedal) stappen langs de afsluiting naar omhoog.

Eens boven volg je de Acacialaan  naar  links tot aan de trap rechts die je bestijgt.
Een stevige klim brengt je op het Geroyt. Hier neem ja naar rechts en gaat voorbij de Kafmaashoeve (17de eeuw) via de dalende Koxberg  tot aan de Breembosstraat op je linkerhand.

Je  draait deze straat tot in en stapt tot  aan de plaat Braambos 26-28-30. Hier neem je naar rechts en stapt voorlangs de huizen tot aan het laatste huis. Daar neem je uiterst rechts en langs de afsluiting  kom je  op een pad dat uitgeeft aan de pomp op Koxberg.
We dalen een 30-tal meter en tussen de huizen 36 en 38 nemen we het pad om zo in de Kausdelle te komen.
We steken over en bestijgen het pad recht voor ons. Via de weiden en met een prachtig zicht op Huldenberg bereiken we Stockhembos. We bevinden op de scheiding van Overijse en Huldenberg.

Nu dalen we één van onze mooiste holle wegen af: Stockhemstraat.
We blijven deze volgen tot we op de Elzas zijn.
Daar draaien we naar links en aan de school nemen we het zebrapad  en wandelen tot net over de IJsebrug en nemen daar terug rechts het pad langs de IJse om zo via de parking van de Kronkel naar de parking aan het gemeentehuis te komen.

norbert mosselmans 05/2010.

  DE WITTE PAARDEKASTANJE

    Schone castanjen, hoe blijde is uw groen,
    vol sneeuwwitte keerskens gesteken;
    ze blinken, ze bloeien, ze dansen, ze doen
    hun' diennaar ootmoedig geweken
    voor 't waaien van 't windtje
    dat op en neêr,
    voor 't waaien van 't windtje,
    dat weg en dat weêr,
    komt wandelende over uw takken gegaan,
    noch stille en laat staan
    geen een van uw wentelende bladeren!
    Schone castanjen, hoe blijde is uw groen,
    één zee is 't, vol zandgroene baren

Zo dichtte Guido Gezelle over de  paardekastanje die nu overal in bloei staat.
Deze boom, al vinden we hem overal is geen inheemse boom. Reizigers uit Klein-Azië brachten hem rond 1600 in onze streken.

                                                   

De plant heeft ook niets te maken met de eetbare of tamme kastanje. Die is van de beukenfamilie en de vruchten daarvan zijn eetbaar. Onze paardekastanje is niet eetbaar.
Ze zijn ongenietbaar voor de mens omdat ze veel looistof bevatten. Herten en schapen daarentegen lusten ze wel. . Maar ze zijn ook eetbaar voor geiten en varkens.
De glanzende bruine kastanje zitten in een stekelige groene bolster
Tijdens de winter zitten blad en bloem veilig in een kleverige knop. Kleverig opdat het water niet zou indringen .Binnenin de knop vinden we alles omgeven door een dons. Zo beschermt de plant zich tegen de koude.
Is de lente daar, dan ontvouwt de knop zich en verschijnen blad en bloem.
Het blad is samengesteld met vijf tot zeven dikke bladen die duidelijke nerven hebben.
De bloem vormt  een rechtopstaande bloeiwijze die men kaarsen noemt.

                  

Bovenstaande foto toont duidelijk hoe uit de viltige en kleverige knop het nieuwe blad en bloemenkaars groeien.
Tegenwoordig verliezen de witte paardekastanje nog voor het einde van de zomer hun bladeren. De kastanjemineermot is hiervan de oorzaak. Deze kleine mot legt haar eitjes tussen bladschijf en –moes. Die larven die uitkomen voeden zich met het moes en de bladeren verdorren en vallen af. De plant zal nog wel trachten nieuwe bladeren te vormen maar dat is ten koste van veel energie en de boom zal uitgeput geraken. Ook een boom die op een zeer winderige plek staat verliest zijn bladeren voor het zomereind. En staat er dus kaal bij.
Ze kunnen ook oud worden, de oudste, nog levende bomen staan in Engeland en die zijn geplant in 1664.

De paardekastanje is een echte sierboom, want het hout is niet goed te gebruiken voor constructies of het maken van meubels. Dit komt o.a. doordat de stam vaak getordeerd is waardoor het moeilijk te bewerken is en ongeschikt is voor constructiehout. Dat is ook heel kenmerkend voor de boom en kun je in de straat ook bij veel bomen zien dat de stam getordeerd is. Zelfs als openhaardhout is het niet goed te gebruiken.
Het is vooral om zijn prachtige bloeiwijze dat hij parken en langs lanen geplant wordt. De boom die tot 35 m hoog kan worden vraagt wel een vochtige bodem en veel licht.

Naam
1. Hippos = ros, paard, castanum = kastanje. Waarschijnlijk vertaald uit het Turks van castanesi (paardekastanje). De zaden dienden o.a, als paardenvoer. De Turken gaven de vruchten aan hun merries te eten wanneer deze een veulen verwachtte. Maar ook zouden ze gebruikt zijn tegen de hoest van paarden.
2. Bekijkt men onderstaande foto dan ziet men een bladlitteken juist onder de knop.
Op die plaats stond een blad. Wanneer de boom ze verliest da,n blijft er een litteken achter. Dit heeft de vorm van een hoefijzer met 5 zwarte puntjes. Het zijn de spijkergaten in de hoef.

                                                   

Is het hout niet veel waard toch werd de witte paardekastanje  voor allerlei doeleinden gebruikt.
- Men bereidt er een shampoo van want de kastanjevrucht is zeer rijk aan saponine. Lanen die afgeboord zijn met de paardekastanje zijn in de herfst als het regent dikwijls bedekt met een schuimlaag.
- De bast wordt gebruikt als ontstekingsremmer en zijn werkzaam bij waterzucht en oedeem ook bij krampen, bloedsomloopstoornissen en sclerose brengt de plant soelaas.
- De kastanjevrucht wordt gebruikt als geneesmiddel bij spataderen en bloedingen. Hetzij als zalf hetzij als injectie.
- Kinderen verzamelen de kastanjes en knutselen er figuurtjes mee.
- Bij bladval in de herfst liggen dikke hopen op de grond. Het is dan heerlijk om te ravotten in die hopen en de bladeren te horen ritselen.
- Met drie bladstelen kan men een bril knutselen.
- Tijdens de oorlog werden de kastanjes gemalen en als veevoeder gebruikt en bakte men er brood van. Brood dat aan het mes bleef plakken en dat walgelijk was omwille van de bittere looistoffen. Maar men had niets anders.

norbert mosselmans 05/2010

INFO
Bomen en struiken     Readers Digest
Foto’s      Internet
Gebruik      Geneeskruiden
Gedicht      Oud schoolboek

DE MEIKEVER