De brandnetel
   



De lente is begonnen. Wie deze dagen op wandel gaat, ziet natuurliefhebbers naarstig de koppen van jonge brandnetels plukken. Want men kan er soep, stoemp of thee van bereiden.



Nochtans is de brandnetel de vloek van landbouwers, tuiniers en blote kinderbillen.
Ze groeit daar waar de grond stikstofrijk is. Als ongenode gast komt ze er aan.  Onmogelijk om uit te roeien: een stukje wortelstok met een oog is voldoende om een nieuwe weelderige plant te krijgen.

De brandnetel is tweehuizig. D.w.z. dat de vrouwelijke hangende katjes op een plant staan en de mannelijke aren op een andere.
De meeldraden worden opgerold gehouden tot hun volledige rijpheid en dan met een ruk losgelaten. Het stuifmeel vliegt door de lucht en komt op de vrouwelijke bloemen in de omgeving.

De plant kan 2 m hoog worden. De bladeren zijn tot 10cm lang en gespitst.  Ze zijn grof gezaagd met ondiepe insnijdingen.
Ultica Uros luidt haar Latijnse naam. Uros is Grieks en betekent: Ik brand.
Brandnetel is goed gevonden. We hebben er allemaal al kennis meegemaakt.  De plant is bezet met duizende brandharen zowel op stengel als blad. Bij aanraking breken de haarpunten af en wordt de zure vleistof op de huid gesproeid. Gevolg; brandende pijn en jeukbulten.
Een tegengif: Het gekneusd blad van de weegbree op de pijnlijke plekken wrijven.

Gebruik

In de Middeleeuwen gebruikten de monniken de netels als gesel. Dus om boete te doen.

Van de Romeinse soldaten wordt verteld dat, toen ze onze streken veroverden en door dit noorden trokken,  ze zich met netels inwreven om het warm te hebben (?).

Uit de bastvezels weefde men een fijn linnen: neteldoek. Het werd en wordt veel gebruikt in de verzorging.
Men draaide zelfs touwen uit de vezels en men schepte er papier van.

Op vandaag is de plant nog steeds de grote leverancier van chlorofyl ( groene kleurstof).

Het is een zeer goede compostversneller. Een aftreksel gebruikt men als meststof of als natuurlijke pesticide.

De rupsen van o.a. de dagpauwoog, de atalanta, de kleine vos leven op de brandnetel.

Voksnamen

In Huldenberg spreekt men van 'tingelen'. In andere streken heeft men het over netelkruid of duivelskruid (zie verder).

Legende

De listige wissel met de brandnetel

Veel natuursprookjes zijn overleveringen die al vele, vele generaties van mond tot mond werden doorverteld. In vervlogen eeuwen deden veel verhalen over goed en kwaad, over God en de Duivel de ronde. Hier is weer een duivelssprookje.

Toen God de hemel en de aarde schiep zorgde hij ook voor het voedsel van mens en dier. De muizen kregen de graszaden, de zwijnen de eikels, de eekhoorns en de spechten de dennenappels en de puttertjes de elzenzaden. En omdat God niet de beroerdste was, kreeg de duivel boekweit en haver en deze was er mee in z’n nopjes. Maar in die dagen waren boekweit en haver het hoofdvoedsel van de mensen in de Lage Landen.

Een engel overzag dit en maakte zich zorgen. Het kon nooit goed gaan als de mensen voor hun voedsel van de duivel moesten krijgen. Deze zou er vast verkeerde dingen meedoen. God had in haar ogen een foutje gemaakt! De engel vertelde aan God dat de mensen als basisvoedsel boekweit en haver nodig hadden en dat het nooit goed zou aflopen als dat via de duivel ging. God gaf direct toe, dat hij bij de verdeling van het voedsel ondoordacht had gehandeld. Daarom kreeg de engel de opdracht om de granen terug te geven aan de mensen door deze met de duivel te ruilen voor iets anders. Daarop trok de engel naar het woongebied van de duivel.

De duivel was nog altijd zeer tevreden over zijn beheer over boekweit en haver. Tevreden zong hij bijna de hele dag “haver en boekweit, boekweit en haver, haver en boekweit, boekweit en haver”.

De engel begreep dat de duivel ze niet zomaar zou inwisselen. Daarom bedacht ze een list. Ze ging naar de duivel en zei “nee, duivel, het is geen haver en boekweit, maar netel en distel”. De duivel keek haar aan of ze gek was en ging door met zijn “boekweit en haver”, maar de engel bleef maar zeggen “”nee, netel en distel, distel en netel”, dagen lang. De duivel werd er gek van. Toen de duivel een nacht slecht had geslapen en de engel weer hoorde roepen, “netel en distel”, raakte hij in de war en zei ook “netel en distel, distel en netel”. En toen de engel dit hoorde, ging ze er als een speer vandoor en gaf de haver en de boekweit terug aan de mensen.

Toen de duivel de wisseltruc ontdekte werd hij razend en was des duivels. Daarom voegde hij als wraak iets toe aan de netels: jeukend vuur.

Vanaf die dag brand je je vingers als je brandnetels plukt.

Dat is de vurige wraak die de duivel heeft toegevoegd aan een gezonde, veelzijdige plant, die daardoor plots een duivelsplant werd, de brandnetel. 

norbert mosselmans 04.2010

INFO
Wilde planten    Readers Digest
Rijkdom van Kruiden  Groene boekerij
Kruiden     Uitgeverij Terra
Foto      Internet
Legende     Natuurverhalen.nl

De kraai  
   
                               
Breughel schildert op een hoge boom in zijn winterlandschappen steeds een kraai.
Het symbool van  slechte tijden.

De kraai is door de mens steeds weinig geliefd geweest omwille van zijn roofzucht en het scherpe krassen. Want zingen kan hij niet. Steeds werd hij meedogenloos vervolgd vanwege de schade aan de landbouwgewassen en het klein wild.
Het is een intelligente en sluwe vogel en daardoor moeilijk te benaderen.
Tegenwoordig komt hij zeer dicht bij de menselijke bewoning.



De kraai heeft een glanzend, zwart verenkleed en  een zware afgeronde zwarte snavel. De glans van de veren is zoals bij de ekster te wijten  de breking van het licht. Naar gelang de hoek krijgt men andere blauw of groen te zien. Of waar eerst blauw was is het nu groen  enz…

Het nest wordt door mannetje en vrouwtje gezamenlijk gebouwd. Het is een groot komvormig bouwsel van takken en aarde dat binnenin bekleed wordt met een dikke laag wol of haar. Zij bouwen net als de ekster hun nest hoog in de bomen.
Het vrouwtje legt einde maart tot in juni een 5-tal  eitjes. Deze gaan variëren van lichtblauw tot diepgroen met bruine of grijze vlekken. Na negentien dagen broeden door het vrouwtje brengt zij de jongen praktisch alleen groot.

Het voedsel zoeken ze op grond. Maar roven wel eieren en jonge vogels. Hebben ze aan zee een krab gevonden dan laten ze deze van op grote hoogte vallen om het pantser te kraken en daarna te kunnen smullen.
Kraaien leven meestal solitair of in paren.

Legende

De Kraaien
Als verstotene van het kasteel moest Godelieve (°1052) werken op het land. Ze moest de kraaien van het net gezaaide korenveld weghouden. Toen de klok van de Kerk luidde en Godelieve als zeer devote vrouw absoluut naar de kerk wilde, gebood ze de kraaien te verzamelen in de schuur tot ze terugkwam.

                                          

In de Vlaamse literatuur vinden we een mooi gedicht over de kraaien. Het is van de hand van K. Vertommen (°1907 - †1991).

Galgenlied

er stonden drie galgen op 't galgenveld
de kraaien hebben het voortverteld
en stom blauwden winterse bossen rondom
ze kaatsten 't gekrijs van de kraaien weerom

het volk stond zwijgzaam opeengehoopt
drie mannen moesten opgeknoopt
drie rechters lazen het vonnis voor
de bossen bauwden het na in koor

één had in eigen macht geloofd
hij moest het bekopen met zijn hoofd
één had gehoopt op een nieuwe tijd
dat was voor het heden een scherp verwijt
één had de waarheid te zeer bemind
daarvoor ging hij bengelen hoog in de wind

 de kraaien krijsten: kwaad is kwaad,
 de bossen echoden: haat is haat

de kring van het volk werd enger en enger
't gelaat van de rechters werd strenger en strenger
maar toen de koord in de hoogte ging
in elke lus een rechter hing

het volk stond zwijgzaam opeengehoopt
drie rechters werden opgeknoopt:
één had z'n eigen volk verraden
één had z'n geldkist volgeladen
één had de macht om haarzelf bemind
drie rechters bengelden hoog in de wind

 de kraaien krijsten: kwaad is kwaad,
 de bossen echoden: inderdaad

P. Heyninck zette het op muziek en de Vaganten brachten het op hun kleinkunstavonden.

norbert mosselmans 03/2010

INFO
Vogels uit West –Europa      Readers Digest
Legende        Internet
Foto’s        Internet
Gedicht        Oud schoolboek

De Ekster

Over de witte winterlandschappen  zweeft een zwarte vogel met een lange staart. Luid krijsend landt hij op de hoogste tak van een boom.
Vandaar overschouwt de ekster zijn territorium. In de loop der eeuwen is deze vogel vervolgd door jagers, boeren en zelfs natuurliefhebbers.
Onze ekster heeft dit te danken aan zijn eetgewoonte: hij eet granen, insectenslakken en knaagdieren maar hij rooft ook de jongen en de eieren van andere vogels en dieren. Maar hij is niet de enige van de kraaienfamilie die de naam heeft van rover.

De ekster bewoont het open landschap, dicht bij boerderijen en dorpen. De dag van vandaag zien we hem ook in de stad. Want in het zwerfvuil vindt hij voedsel. Waarom dan jagen op het platte land als je inde stad aan je trekken komt?
Wel mijdt hij dichte bossen. Zijn lange staart en grote vleugels hinderen hem bij de verplaatsing.
Wij herkennen hem aan zwart-wit verenkleed en lange staart. De kop is donker en de flanken buik wit.
Staart en vleugelpennen iriseren ( onder invloed van het licht) rood, blauw, groen. ( Kleuren die steeds dezelfde blijven en als het ware geschilderd zijn noemt men pigmentkleuren.)

Dus naar gelang de lichtinval zullen de kleuren variëren. Het is een standvogel. In de winter zweven de jonge vogels ( die tot september in het nest blijven) over de velden op zoek naar een territorium. De oudere vogels verdedigen daarentegen hun gebied.

                                                     

Het nest, van modder en takken,  bevindt zich hoog in de boom en valt zeker op bij de kale bomen. Boven het nest is er meestal een koepeldak. In het  nest legt  moederekster, begin april, een éénmalig legsel  van  5 tot 8 blauwgroene eieren. Na drie vier weken vliegen de jongen reeds uit, maar blijven tot de herfst bij het nest. Eksterkoppels blijven hun hele leven samen.

Eksters hamsteren: overtollig voedsel maar ook gekleurde en glimmende voorwerpen.
In de lente vinden lawaaierige samenkomsten plaats.. De vogels springen, zitten achter elkaar aan, laten hun witte vleugels en staartveren zien en vliegen traag rond. Door het rumoer aangetrokken, komen alle eksters uit de buurt kijken en we krijgen een echte samenscholing. De indringers worden op het eind wel verdreven, soms maar voor een paar dagen.

Legende
De ekster had oorspronkelijk een prachtig verenkleed. Toen de vogel echter spotte met de gekruisigde Jezus werd hij vervloekt en kregen zijn veren de kleur van de rouw.

Zij worden van oudsher beschouwd als ongeluksvogels, verkondigers van de dood en rampzaligheden.

Wie van ons heeft geen last van eksterogen?

Ook zouden zij door hun luidruchtigheid oorlog  of het slechte weer voorspellen.

Muziek
Rossini schreef de opera “La Gazza Ladra” ( De stelende ekster.) Het is het verhaal van een gestolen gouden ring. Een onschuldig ( valselijk beschuldigd)  meisje wordt veroordeeld en ter dood gebracht. Te laat komt de waarheid aan het licht

VOLKSNAMEN
Aakster, anneke, janneke, hannes, ekstre

norbert mosselmans 02/2010

INFO:
Vogels in West-Europa   Readers Digest   
Foto’s      Internet
Weetjes       Internet

DOEN:
Muziek!
Zoekmachine GOOGLE: intikken “La gazza ladra rossini”. In het eerste item heb je twee mogelijkheden om de ouverture te horen.
De eerste is met de Wiener Philharmoniker olv Claudio Abbado en is het  nieuwjaarsconcert van 1991.
Veel luistergenot.

  DE KAUSDELLE

Gemeente:Huldenberg

Ligging:tussen Elzas en Terlanenveld

Lengte: 713 m

De Kausdelle is een straat in het centrum van de gemeente Huldenberg. Ze is gelegen aan de rechterkant van de Elzasstraat (waarover we het vroeger reeds hadden ) en de eerste straat rechts na de Stockemstraat.

Noemt men haar zo omdat de straat op een kous gelijkt, Een voet en een lang been dat tot de samenkomst met Speylaert gaat ?

Moest het dit kledingsstuk zij dan werd het met ou geschreven!

Maar wanneer we in Huldenberg deze straat bedoelen noemt iedereen het de GROEBE.

Eerst onze Kausdelle.

Splitsen we het woord dan hebben we DELLE en KAUS.

Delle: een slonzige vrouw is het zeker niet

            Een lage slootkant die en paar keer per jaar moet opgehaald worden wil men overstromingen vermijden. Het is een pad tussen niet al te hoge hellingen gelegen. Het is dus een laagte.

Deze verklaring kan ons al helpen.

KAUS: zoals al gezegd kan het onmogelijk iets te maken hebben met het kledingsstuk.

Bij verder onderzoek viel ik op het sterrenbeeld BOOGSCHUTTER (juli-september).

In dit sterrenbeeld vond ik Kaus Borealis (noord), Kaus Media (midden) Kaus Australis(zuid). Deze drie sterren vormen samen de boog van de boogschutter en zijn ook K A U S geschreven.

Maar we zien niet in dat er hier in Huldenberg zo een geleerde bol was die het woordje KAUS kon opleggen als deel van een straatnaam. Temeer dat de bewoners van toen weinig om de sterren zullen gegeven hebben. Hun arbeid op het veld was veel belangrijker.

Het was tevens een weg die gemakkelijk genomen werd om naar Terlanen te gaan. Terlanen dat een knooppunt was van Romeinse wegen.

Nu een weg die veel gebruikt werd en die min of meer een Romeinse oorsprong had was reeds vroeg belegd met stenen. In het Latijn Calciata. In het Middelnederlands werd het calside om uiteindelijk kalseide. Ons KAUS ligt daar ergens tussen in.

Langs die weg lagen inderdaad heel wat velden, en weiden.

Om wateroverlast te vermijden werd er dus aangeaard zoals reeds gezegd maar ook was de weg reeds “bestraat met stenen”, misschien kasseien. Maar waar men die haalde weet ik voor het ogenblik nog niet.

Dus Kausdelle: een laag gelegen reeds met stenen belegde weg.

Blijft er ons woord: GROEBE

In ons dialect is een groebe, een gracht.

Komt van :GREB, GREBBE uit het Germaans gravija, graven

Een meestal door de mens uitgegraven diepte waarin het water bij ontij stroomt.

Wie de Kausdelle opgaat vindt aan zijn linker zijde een steeds stromend beekje .

Dat beekje loopt in een greppel of zoals wij zeggen in een groebbe.

’t Kwam er wel op aan om na een avondje uit niet in de groebbe te sukkelen!

norbert mosselmans  03/2008
Foto's : Jean-Pierre Van Binnebeek

  DE KLIMOP

Gedurende de kerstperiode wordt en voor veel licht gezorgd.  Want het is de donkerste tijd van het jaar. Maar men snakt ook al naar het nieuwe leven en men gaat dan op zoek naar het groen van de natuur.
We schreven hier al over de hulst, de maretak, de fijnspar.  Een plant die ook altijd groen blijft en in deze periode in vele bloem- en kerststukken verschijnt is de (of het) klimop.

Velen denken dat deze plant een parasiet is.  Niets is minder waar. Het is een plant met een eigen huishouding zoals alle normale planten.  Alleen heeft hij de onhebbelijke gewoonte om overal op de klimmen en zich vast te hechten met zijn zuignapjes. Hij is dan ook onze enige echte liaan.
Zijn Latijnse naam  Hedera helix komt uit het Grieks.
Hedera  komt van (k) handanein en betekent: vasthouden. Helix komt van helikos en duidt op het draaien van de plant.. Men zegt ook dat het uit het Keltisch komt waar hedera touw betekende.
Hoe dan ook elke verklaring verwijst naar de eigenschappen van de plant: zich ergens rondwinden.
Wanneer ze  langs een geven omhoog kruipen, hechten ze ik ook vast met hun zuigvoetjes. Ze brengen evenwel geen schade aan omdat ze de steen of cement niet nodig hebben als voedsel. Verwijdert men de plant dan ziet men enkel de merktekens van de zuignappen en dat is wel vervelend al is er dus geen schade aangericht.

Deze plant kan tot 30m hoog worden. Klimop bloeit pas na 8–10 jaar en dan nog op de twijgen die de zon kunnen opvangen. Dus steeds bovenaan.

                            Klimop : bloem

De bladeren van de niet bloeiende stengels zijn meestal voorzien van 3 tot 5 lobben terwijl de bladeren op de bloeiende takken  lichtjes gegolfd zijn.

De klimop bloeit in de herfst. De geelgroene bloemen produceren veel nectar en zijn dus in het najaar een voedselbron voor wespen, hommels, bijen en vliegen. Zij zorgen dan ook voor de bestuiving. De zwartblauwe bessen rijpen pas in de herfst van het volgende jaar. Daar de plant in de herfst overvloedig bloeit is hij voor de bijen van belang en is het een echte imkerplant.
Deze bessen die hard en bitter zijn worden wel door de vogels gelust en zij gaan voor de verspreiding zorgen. Door de onverteerde pit samen met de uitwerpselen ergens anders achter te laten.

De plant is voor ons mensen wel ferm giftig.
De boom waarrond klimop groeit blijft leven zolang het bovenste deel van de kruin vrij blijft. Een  die overgroeit is, krijgen de bladeren geen zon  of licht meer en stoft de fotosynthese. De boom kan geen voedsel meer aanmaken en sterft dus af.

                                     klimop : vruchten

VOLKSGENEESKUNDE

Klimop werd gebruikt als middel tegen reuma, pijnlijke gewrichten en brandwonden.
In de moderne artsenijkunde wordt de plant nog steeds verwerkt in siropen tegen bronchitis. Ook wordt in de Middeleeuwen het gebruikt als zalf  bij eksterogen, huidklachten, en wonden.

GEBRUIK

De “stam” van  klimop kan een armdik worden en soms nog dikker. Het geelachtig houd werd gebruikt voor lepels en bekers.
Men vlocht manden van de twijgen. Een oplossing van het sap gebruikte men als glansspoelmiddel voor zwarte zijde. Als verfplant leverde hij een grijsgroene kleurstof en de oplossing was ideaal als vlekkenverwijderaar bij donker wollen stoffen.

MYTHEN

Goden als Priapos, Hercules, Pan waren getooid met een  kroon van klimop. Ook Bacchus sierde zich met klimop.
Osiris bij de Egyptenaren en Thor bij de Germanen tooiden zich er ook mee.
De 5 lobben van het blad verwijzen naar: geboorte, initiatie, liefde, rust, dood.
Het Christendom beschouwde klimop als symbool voor het eeuwig leven. Daarom legde men op het graf klimop.
In de negentiende-eeuwse Victoriaanse bloementaal verwees klimop naar vasthoudendheid, vriendschap, trouw en huwelijk.

NAMEN

Een oeroude Nederlandse naam is “eiloof”. Hierin is “ei” een andere vorm voor eeuwig.. Het is dus eeuwig loof ofwel: altijd groen.
Andere namen zijn eerdsvel ( vel van de aarde: het is een over de grond kruiper).Men zegt ook wintergroen, Daar het ook het symbool van de liefde is gebruikte men ook liefdesklimmer.

LEGENDE

Soms sprak men van Gods Groen. Waarom?
God en de duivel streden om de heerschappij. Ze hadden hun gezanten naar een eenzame plek gestuurd om te onderhandelen en deze kwamen daar overeen dat God zou heersen als de bomen bladeren hadden en dat de duivel zou heersen als al de bomen hun bladeren verloren hadden.
Nu was er een nieuwsgierig winterkoninkje en dat had zich onder een dor blad verscholen en alles afgeluisterd.
Het vloog vlug naar het bos en vertelde alles aan de Vlaamse gaai. Deze schreeuwde het op zijn beurt door het hele bos. Ook alle bomen hoorden het nieuws. Zij besloten dat enige ven hen hun blad zouden behouden. Dat deden: klimop, buxus zilverspar, jeneverbes en maretak.
Het werd herfst en deze behielden hun blad. Het hielp niet of de duivel  iedere dag kwam kijken en daarbij ’s nachts nog door het woud blies. De groene planten bogen maar gaven geen krimp.
De duivel werd zo droevig dat hij zich in het diepst der aarde  terugtrok en nooit meer over de heerschappij der aarde twistte.

                                       ZALIG 2010
                                                           

norbert mosselmans 12/2009

INFO:
Wilde planten     Readers Digest
Foto’s      Internet
Volksgeneeskunde    Internet: kruidenkorf. Nl
Namen      Internet: deuzie.be
Gebruik     Internet: amariskruidenvom

KERSTVREDE?

Kersttafereel in drie bedrijven - uit het leven ener parochie gegrepen.

Eerste bedrijf : HET GEMENGD ZANGKOOR

De zangers hebben de Duitse mis van Schubert ingeoefend voor de nachtmis; dat wordt mooi! Maar tijdens de generale repetitie raken ze slaags over het probleem van de kleding.  Jeannine heeft de ruzie aangezwengeld.  Zoals gewoonlijk. In uniform, meent zij, en ze bedoelt de lange zwarte rok, witte blouse en bijhorende sjaal voor de dames. (De heren komen toe met het wijnrode vlinderdasje). Het is veel te koud in de kerk om het uniform te dragen, bijt Annie terug, die altijd zwart zegt als Jeannine wit voorstelt, en vice versa.

Als we met Kerstmis nog geen uniform aandoen, wanneer dan wel ? vraagt een derde nuchter. Ze worden het niet eens.

De koorleider hakt de knoop door: hij stelt voor te stemmen, met handopsteken. De uniformen winnen.  De anderen zijn lastig, maar leggen zich neer bij de meerderheid - duidelijk tegen de goesting.

Vrede op aarde, aan de mensen van goede wil.

Tweede bedrijf : DE KERSTSTAL

Dat is al meer dan tien jaar het werk van Jeanneke.  En ze maakt er haar werk van.  Een halve dag is ze bezig.  Ze doet het graag en goed.  Maar dit jaar vindt de juffrouw van 't vierde leerjaar dat de kerststal rechts zou moeten staan t.o.v. het hoofdaltaar  i.p.v. links zoals gewoonlijk; dat komt nl. beter uit voor het toneeltje dat zij, tijdens de kerstwake, met de schoolkinderen wil opvoeren.  Probleem : Jeanneke heeft de stal al gezet.  Links! Ze wordt voorzichtig gepolst : of de kerststal niet rechts kan staan ?...

Tevergeefs.

Ze komt naar me toe en geeft duidelijk te kennen dat ze de stal niet meer van plaats verzet.  Wat denken ze wel ? En als ze het beter kunnen, dat ze het zelf doen !

Dat is oppassen geblazen, want Jeanneke is een goed mens, maar aan haar kerststal mag je niet raken... Ik probeer haar te kalmeren en zeg dat de juffrouw van 't vierde maar een andere oplossing moet vinden.  Jeanneke gaat zwijgend weg, ze is wat op haar teentjes getrapt. Ik zie haar denken: "Waarom willen ze nu weer veranderen wat al tien jaar goed staat ? Dat ze hunne plan trekken !"

Vrede op aarde aan de mensen van goede wil.

Derde bedrijf: DE KOSTER-ORGELIST ALBERT (uitspreken : Albeir)

Eigenlijk een goeie knul, maar allergisch aan jeugd en jeugdliturgie.  Hij is een kerstmelodie aan 't inoefenen op het orgel boven, als er in de kerk een langharige jongen met een gitaar verschijnt, en een meisje in T-shirt en nauwsluitende jeans, met een dwarsfluit.  Ze komen oefenen voor de jeugdviering.  Hun aanwezigheid alleen maakt Albert (uitspreken : Albeir) zenuwachtig.

De jonge muzikanten slenteren nonchalant naar voren en beginnen in het priesterkoor hun instrumenten te stemmen.  Gemakshalve heeft de jongen plomp één voet op de fluwelen bekleding van een acolietenstoeltje gezet, om de gitaar op zijn knie in de juiste stand te brengen.  Het meisje staat afwachtend achter het hoofdaltaar dromerig heen en weer te draaien, als wil ze haar fraaie vormen langs alle kanten laten bewonderen.

Albert (uitspreken : Albeir) heeft het allemaal gezien vanop het hoogzaal.  Hij kookt.  Ontwijding ! Hij staakt zijn orgelspel.  Hoekig duwt hij een paar registerknoppen in, trekt het cilinderdeksel ratelend over de speeltafel naar beneden en komt grommend de houten wenteltrap afgestommeld... Ik ken dat scenario.  Hij zal niks zeggen.  Alleen mokken.  Dat wordt een paar dagen beeld-zonder-klank.

Vrede op aarde aan de mensen van goede wil.

Slot : BRIEF AAN ONZE-LIEVE-HEER

Beste Lieve Heer,

Kerstmis is bij ons op de parochie bijna altijd ruzie.  Uw vrede wil maar niet komen. (Ik denk dat het is door de erfzonde, U weet wel : ons ingebakken egoïsme).

Lieve Heer, als U in Rome, in de hogere kringen, iets te zeggen hebt, voor mij mag U Kerstmis gerust laten vallen op de liturgische kalender.

Ik ben erg blij dat U op de wereld kwam - daar geen woord van.  Maar iedere keer bij de voorbereiding van uw feest geeft dat zo'n herrie bij ons en zo'n heibel...

Dus voor mij: liever geen Kerstmis meer, of toch niet in onze parochie.  Misschien komt er dan pas echte vrede ?

Uw vredelievende veldwerker,

Jaak BERTMANS

DE SLEEDOORN

          Sleedoorn : bloesem

Wandelend langs de zoom van een bos ontmoet je ze ongetwijfeld.
Struiken met scherpe stekels en naar zicht mooie berijmde donkerblauwe bessen.
Ze nodigen echt uit om te plukken en te proeven.
Want ze zijn eetbaar.
Zet men zijn tanden er in dan vergaat het lachen nogal vlug.
Want i.p.v. een lekkere zoete pruim te proeven is het wrang tot en met.
Het is alsof je lippen aan je tanden plakken en je  tong aan  het gehemelte .
Daarom noemt men ze ook sleedoorn.

      Sleepruim

Slee betekent wrang.  Het  komt van sleeuw en dat wil zeggen de tanden stroef maken.
In sommige streken noemt men ze ook trekkebek.
Zou ons begrip “zuurpruim” ook daar zijn oorsprong vinden?
Maar … eens de vriesman er eens over gegaan is, wordt het een heerlijke vrucht vol vitamine C. Men bereidt er heerlijke jam van en ze worden ook op jenever gezet. Ook is ze laxerend , zoals alle pruimen.
Voor de vogels is het een veilige nestplaats. Door de nogal lange scherpe doornen zijn de nesten onbereikbaar.
De kleine bladen zijn bovenkant dof en onderkant behaard De plant groeit op een droge tot
Matig vochtige bodem.
Deze moet zandig, leemachtig of kleiig zijn maar zeker niet te zuur.
Het hout is lichtgeel. Het is sterk. Daar het maar struiken zijn, zijn er nooit grote formaten beschikbaar en wordt het gebruikt om tanden van grasharken te maken, voor inlegwerk en wandelstokken.
Het wortelstel is zo vertakt en verstrengeld dat het op een helling de grond goed vasthoudt.
De sleepruim zou aan de oorsprong liggen van vele pruimenrassen.
De Latijnse naam: prunus spinosa  wil gewoon zeggen: pruim met doornen.
Met die doornen bereidden men vroeger zwarte inkt en de bast leverde een rode kleurstof voor wol en linnen.
Het is ook de eerst bloeiende plant van de lente. Mooie witte bloemen maken er een ruiker van en er is geen enkel blaadje te zien.

Lees het volgend verhaal.

WAAROM?

Lang geleden had de sleedoorn slechts onopvallende bloemetjes. Dat vond de struik geen ramp want de mensen waardeerden hem toch vanwege zijn gezonde blauwpaarse vruchten in de herfst. Op een dag, bijna 2000 jaar geleden, kreeg een Romeinse soldaat de opdracht doorntakken te verzamelen. Hij moest een kroon maken voor de gevangengenomen Jezus die op de berg Golgotha nabij Jeruzalem gekruisigd zou worden. Deze soldaat was een gewelddadig mens en hij zocht de scherpste takken uit. Nadat hij takken met gemene stekels van de roos en de braam had verzameld, ontdekte hij een struik met hele lange scherpe punten, de sleedoorn. Deze lange doornen zouden Jezus het meeste kwellen.Toen de veroordeelde op de bewuste vrijdag over de weg werd voortgeduwd, ontdekte de sleedoorn dat in de kroon die Jezus droeg ook takken uit zijn struik verwerkt waren. Ontdaan boog hij zijn takken en besloot voortaan niet meer te bloeien uit schaamte. Onafgebroken bad de struik tot de hemel om vergeving voor zijn vreselijke bijdrage aan de doornenkroon.

Op een avond hoorde de sleedoorn een stem die liefdevol tot hem sprak: “Beste sleedoorn, jouw takken in de doornenkroon van mijn Zoon zijn niet jouw schuld. Jij kon niet weglopen. De werkelijk schuldige is de soldaat die jouw takken misbruikte om er een wrede kroon van maken. Jou treft geen blaam. Om je onschuld aan de hele wereld duidelijk te maken zal je voortaan in het voorjaar als eerste struik bloeien met grote helder witte bloemen. De bloemen zullen wit zijn, want wit is de kleur van de onschuld. Na iedere winter zullen de mensen uitkijken naar jouw bloemen, die het einde betekenen van de donkere dagen en een bode zijn van de lente, van een nieuw vruchtbaar seizoen.”
Sinds die dag bloeit de sleedoorn van boven tot onder met witte bloemen op zijn verder kale takken. Vroeg in het voorjaar worden de wegen geflankeerd door witte hagen met bloeiende sleedoorns en parken en bosranden gesierd door de hoge witte struiken die het kale landschap opvrolijken.

Er wordt gezegd dat de ondoordringbare doornstruiken die het kasteel van Doornroosje overwoekerden uit sleedoorns hebben bestaan en niet uit rozenstruiken. Rozen hebben geen doorns maar stekels. Stekels groeien aan de oppervlakte, aan de buitenkant van de tak, als een soort uitstulping. Doornen groeien van binnen uit de tak, vanuit het hout. De doornen van de sleedoorn zijn twijgen die in een scherpe punt eindigen.

       Veel pit, weinig vlees


Sleedoornjam

Ingrediënten
2,5 kilogram vruchten van de sleedoorn
2 kilogram suiker
500 gram appels (goudrenet of een andere zure appel)

Bereidingswijze
Pluk de vruchten van de sleedoorn na de eerste nachtvorst of stop de vruchten in de diepvriezer. (Dan verdwijnt de wrange smaak).
Leg de vruchten in heet water en laat ze een nacht weken.
Giet de vruchten af.
Rasp de appels en voeg de stukjes toe aan de sleedoornvruchten.
Breng de massa aan de kook en laat het enkele tellen borrelend doorkoken.
Voeg de suiker toe en laat het nog enkele tellen koken.
Desgewenst kan men de massa laten indampen.
Sleedoorn is erg gezond!

Sleedoornjenever

Een echte hartversterker voor de wintermaanden.
Neem een halve kilogram sleedoornpruimen die reeds bevroren zijn geweest en doorprik ze met
een naald. Kook vervolgens een kwart liter water met 300 gram kandijsuiker. Laat deze zoete
siroop afkoelen en voeg er 1 liter jenever aan toe. Doe vervolgens de halve kilogram
sleedoornpruimen in een twee liter bokaal en voeg hier de gesuikerde jenever aan toe. Laat dit geheel 2 tot 3 maanden op een warme plaats staan en schud geregeld met dit brouwsel. Tegen nieuwjaar is de drank klaar.

norbert mosselmans 11/2009

INFO
Bomen en struiken    Readers Digest
Foto’s      Internet
Natuurverhalen NL    Els Baars
Recepten      Overlevering

     DE KOUTER
Kouterstraat: Loonbeek
Kastanjekouter: Loonbeek      
Vossekouter: Huldenberg

Lengte: Kouterstraat: 655 m
             Kastanjekouter: 279m

             Vossekouter: 552 m (vanaf grens met Overijse nog 293 m.

Wie wat West-Vlaams kent begrijpt het woordje         “KOUTEN”.

Het betekent :gezellig samen praten. Een ander woord is keuvelen.

Wie op de kouter werkte zal niet veel kunnen kouten hebben. Want er viel indertijd hard te werken.

Onze kouter komt van het Middeleeuws-Latijn “cultra”, dat op zijn beurt een latere vorm van “cultura“ is. De Romeinen gebruikten het woord agri-cultura: bewerken van de akkers.

Cultura  komt op zijn beurt van “colere” wat keren met de ploeg,  betekent.

En we zijn er.

Het is dus niets anders dan een stuk bebouwd land of bouwland of akker .

In Brabant is een kouter meestal een akkercomplex uit de Gallo-Romeinse tijd of de vroegste Middeleeuwen.

Het open kouterlandschap getuigt van een specifiek drieslagstelsel dat vanaf de middeleeuwen toegepast werd. Ze werden collectief beheerd waarbij telkens  voor één gedeelte ervan (1/3) een braakjaar werd ingelast. In dat braakjaar moest de kouter toegankelijk blijven voor het vee en de dorpskudde. (De grond kon rusten en werd door het vee op een natuurlijke manier bemest).

Kouter: het verticaal ijzer dat voor de ploegschaar staat. In het Frans le coutre. Hier is er dus ook verband.

Nu is de Kouterstraat in Loonbeek wel gelegen in een  betrekkelijke nieuwe verkaveling maar niets zegt ons dat er daar geen “kouters” of velden lagen. Goede georiënteerd  , betrekkelijk vochtig .

In Loonbeek is er nog een tweede kouter: De Kastanjekouter.

De betekenis van kouter weten we intussen al.

Zitten we daar met die kastanjes.

Ook hier willen we de kastanjes uit het vuur halen.

De  tamme kastanje is, al groeit ze hier sinds de Romeinen ze binnenbrachten, geen boom uit onze streken. Wel uit het Middellandse-Zeegebied.

De kastanjes die hier bij ons “rijpen” zijn stukken minder dik dan diegene die uit het zuiden komen. Ze hebben hier gebrek aan warmte.

Het is evenwel een zeer dankbare vrucht waarvan men in het zuiden dankbaar gebruik maakt om gepofte kastanjes, kastanjemeel, kastanjepuree en marrons glacés, zelfs lekker ijs te maken

De naam zou komen Castanea sativa. Sativa wil zeggen gekweekt.

Castanea komt van Kasanaia dit is een stad in Klein –Azië nl in Turkije (evenwel verdwenen).

Op onze Kouter zullen  zeker kastanjebomen gestaan hebben. Het was ook een holle weg die naar de hoger gelegen kouters leidde.

In Huldenberg op de grens met Overijse hebben we de Vossekouter.

Eén van onze mooiste hollewegen en beschermd als landschap.

Kouter kennen we dus al.

Het zal een gebied geweest zijn waar veel vossen zaten en die vormden een bedreiging voor het vee.

Vermoedelijk is de oorspronkelijke betekenis van vos, foks(e) (Fr), vùske (Tw) en fos (Fr) 'het dier met de staart'. Een oude Franse benaming voor de vos is 'goupil'. Deze naam is afgeleid van het Franse woord voor wijwaterkwast (goupillon), waarmee de staart van de vos werd vergeleken. Dikwijls komen allerlei kleurvariëteiten voor, vandaar dat jagers vossen met een bepaalde kleur of tekening van een bijnaam hebben voorzien. De meest gangbare vachtkleur draagt de rode vos, roodrok of goudvos. Net als enkele buitenlandse namen zinspelen deze op de roodbruine kleur. Een vos met een zwarte of donkerrode pluim aan de staart wordt brandvos genoemd. De berkevos heeft een witte staartpunt. In de rugvacht van de kruisvos is een donker gekleurd kruis te onderscheiden. In enkele namen komt zijn prooi naar voren: muizerd (jag), vogelvanger, kiekendief (Vla) en kippendief. Een mannetjesvos heet rekel of rikel(foks) (Fr), een vrouwtje moer(vos), teef (Fr) of voe (een verouderde jagersnaam). Een vossenjong wordt welp genoemd. Verschillende verhalen over de vos benadrukken diens spreekwoordelijke slimheid en zijn aandacht trekkende streken. Aan de dierfabels van La Fontaine dankt de vos zijn bekende bijnamen reinaard (zie Frans renard) en rein(tje) de vos.

Het gekke is dat men in Huldenberg spreekt van Vossekouter, in Overijse Vossekoten.

Kouten is het meervoud van ons dialectisch kot.  Het kan dus ook verwijzen naar de nesten  of met de juiste naam een vossenburcht. Maar aangezien een territorium in onze streken ongeveer  600ha of 6km² beslaat, maar het  kan ook gaan van 1km² tot 12km²,  zien we niet in dat er hier verschillende burchten waren.

De naam Vossekoten is volgens mij te wijten aan dialectische vervorming of zouden ze hier de R niet kunnen uitspreken hebben?

norbert mosselmans 2008

V.Nijs: kadastrale lengten

DE SCHAVEYSTRAAT

DEELGEMEENTE: Neerijse

Liggingverbinding Loonbeeksestraat en Beekstraat

Lengte:243 m

De Schaveistraat ligt onderaan de kerk in Neerijse en is de verbinding tussen de Loonbeek- en de Beekstraat.

Wie deze straat neemt om in of uit het dorp te rijden of te stappen weet dat ze helt.

Het woord is wel typisch Brabants. Men vind het terug in Overijse, (aan de pompiers o.a) , Linkebeek (natuurdomein Het Schavei; wij noemden dat de bos van Schavaas), Beersel, Hoeilaart …

Het woord ‘schavei’ komt van het Latijn cavare dat ongeveer hetzelfde is als excavare en dat ‘uithollen’ betekent.

Ook het Franse ‘Chavée’ duidt in dezelfde richting.  Het is dus een holle weg, een groef.

Het zal oorspronkelijk een Romeins hydroniem zijn nl.: naam van de afloop.

Op sommige plaatsen zijn het zandgroeven geworden, op andere haalde men zelfs ijzerzandsteen uit de groeven, want deze kwam bloot te liggen in de holle wegen.

Hoe ontstonden die holle wegen?

Duizende jaren terug, zelfs miljoenen jaren waren onze treken hoger dan nu.  Het water dat neerviel  gebruikte de gemakkelijkste weg en stroomde dus naar beneden. Wij weten allemaal dat water een eroderende kracht heeft die nog vergroot naarmate de helling steiler was en er meer steentjes en zand in zitten.

Als we nu naar onze Schavei  kijken dan zien we dat ze afloopt en wel naar de IJse.  Onze straat mondt uit in de Beekstraat en ook dat is een aanwijzing dat er eertijds een beek was. Later werden die reeds uitgeschuurde smalle groeven gebruikt door de dieren als weg naar bos of hoger gelegen foerageplaatsen.

Na de ontbossing  ging de mens deze paden gebruiken om naar de akkers en de weiden te gaan. Later ging hij ze verbreden om met meer vee en bredere karren door te kunnen.  Door deze ingrepen werd de grond bij een ferme stortvloed mee afgevoerd en werd de weg nog dieper of de bermen nog hoger, naargelang men het beziet.

Onze Schavei werd dan later onder handen genomen om er een echte straat van te maken.

Daar waar men getracht heeft het intact te houden krijgen we de voor onze streek zo typische holle wegen.

Laat ons ze beschermen en in stand houden en niet gebruiken om te sluikstorten. We vernietigen er een uniek stuk natuur mee!

norbert mosselmans 2008

dank aan V. Nijs : kadastrale lengte van de straat.

LOFLIED VOOR DE DRUIF

Naar aanleiding van de 80e verjaardag

van het overlijden van Felix Sohie 1841 - 1929

Wie heeft er ooit het lied gehoord, *

het lied van heer Sohie?

Hij had, ‘t is waar, geen grote naam,

maar toch: ‘t was een genie!

Sohie die “maar” een werkman was,

nochtans was scherp van zin,

zijn druiven bracht hij naar de markt

en maakte er gewin.

’k Bouw zelf een glazen huis, dacht hij,

ik kweek zelf mijne Royal,

‘k verlaat mijn baas en zijn kasteel

en win druiven zonder tal!

Zo kwam er menig mooie ser

ja, zelfs een dorp van glas!

De druiven hadden veel succes

en brachten geld in kas.

Geboren was de druiventeelt

en welstand groeide snel,

de druiventelers werkten hard,

een uur was van geen tel.

De tranen van de wijnstok,

zo lekker en zo zoet,

Royal, Muscat of Frankenthal

wat smaken ze toch goed.

Maar spijts het werk en hard labeur

bleef ‘t liedje niet lang duren,

de olieprijs en d’oogst van ‘t zuiden

deden de stiel verzuren.

Toch blijft die vrucht bekend, beroemd,

‘t product van onze streek

dank zij de dappere serrist

en zijne druivenkweek.

Zo kreeg de serredruif

het label Bee-Ooo-Bee **

- wie had dat ooit gedacht? -

van ‘t Europese comitee!

Wat zijn we fier, wat zijn we blij

de druif beschermd, erkend,

Vlaams-Brabant heeft zowaar een vrucht

die heel het land verwent.

Zo’n druif verdient een koningin,

een vrouw met zwier en klasse,

die als P.R. perfect

tegen haar taak is opgewassen.

Maar...gij die woont in deze streek:

in Hoeilaart, Eizer of Tervuren,

gedenk: de wieg der tafeldruif

die stond bij uw geburen!

Want, hij die “maar” een tuinman was

- Sohie - was scherp van zin,

hij bracht “ons Huldenberg” in kaart

en de telers hun gewin.

Hier stoppe ik. Dichte een ander nu

een vers op heer Sohie.

Hij werd een man met grote faam

en was een soort genie!

                                                                                                         Jaak Bertmans

                                                                                                       (Augustus 2009)

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

             Wie heeft er ooit het lied gehoord,

             het lied van Boerke Naas?

             't en had, 't is waar, geen leeuwenhert,

             maar toch, 't en was niet dwaas.

                 50 jaar gedenkzuil Felix Sohie

Felix Sohie         

Oktober 1959. Huldenberg maakt zich op voor zijn eerste druivenfeesten.

Middensstand en druivenhandelaars hebben de handen in elkaar geslagen en willen er iets groots van maken.

Op 4 oktober 1959 wordt aan de ingang van het kasteelpark de gedenkzuil Felix Sohie onthuld.

René Spreutels metselde de zuil en Harry ElstrØm (°1906 - † 1993)  maakte de bronzen gedenkplaat.

Waarom staat deze zuil aan de kasteelpoort?

Baron de Peuthy gaf in 1861-1862  Felix de toestemming om in de kleine serre van het kasteel proeven te doen met druivenkweek onder glas.

Na vele jaren van vallen en opstaan lukte het hem.

Hij verliet het kasteel en begon in Hoeilaart zijn eerste “travaux serren” in 1865.  In 1878 begonnen de gebroeders Danhieux in Overijse en wat later  was Emiel Vandenschrieck de eerste in  Huldenberg.

Geleidelijk aan breidde de druiventeelt zich uit en rezen de serren overal op.

De druivenstreek: Huldenberg, Hoeilaart, Overijse, Duisburg en Tervuren

Was een schittering van de serren in de zon. Men sprak zelf van de glazen dorpen. Begin de jaren 50  van vorige eeuw waren er ongeveer 30000. Vandaag(2009) nog hooguit 200.

Serres afgebroken, en de gronden verkocht als bouwgrond. Kinderen nemen de zaak niet meer over want het is intensief werken. De energieprijzen rijzen de pan uit. De overheid heeft weinig belangstelling voor deze unieke teelt.

Vandaag zijn de gevolgen van dit alles te zien.

WIE IS FELIX SOHIE?

In Hoeilaart wordt op 14 januari  1841 Felix Sohie geboren als vierde kind.

Hij behaalt zijn diploma in 1860 aan de tuinbouwschool van Vilvoorde. School die nu nog steeds bestaat en bij de ouderen beter gekend als ”kuulkrabbersschool”. Na het behalen van zijn diploma mag hij beginnen in het Kasteel van Huldenberg bij baron de Peuthy. Het liefst werkt hij in de kleine serre. Men kweekt er bloemen, perziken en druiven.

Het is nu juist de druif die zijn aandacht trekt en het wordt zijn hobby. Temeer dat hij van de baron de toelating kreeg om te experimenteren.

Op de plaats waar de serre stond, staat nog steeds een halve serre( niet meer de originele) tegen de muur. De ranken die er in groeien zijn reeds zeer oud.

In 1865 bouwt hij zijn eerste serre in Hoeilaart op “De Berg”. Zijn broers helpen hem vanaf 1866. Door het durven lenen van een grote som geld hebben ze reeds elf serren. Ze verbouwen Frankenthal, en Chasselas de Fontainebleau.

In 1867 voorzien zij reeds een eerste verwarmingsysteem en is er in elke serre een waterput om te kunnen sproeien.

In 1878 beginnen de gebroeders Danhieux hun eerste serren in de Scheidhaagstraat nu de gebroeders Danhieuxstraat.

In 1891  krijgt de druivenkweek een opdonder van je welste. De serristen zijn als de dood voor een hagelbui. Op 1 juli van dat jaar worden 200000 ruiten verbrijzeld door de hagel.

In 1892 worden de eerste druiven uitgevoerd naar Engeland en hebben de gebroeders meer dan 200 serren.

Er zullen nog meer serren komen maar ook aanverwante nevenbedrijven: vervoer van mest en steenkool. Voor de bouw van een serre is hout, ijzer, glas, lijnolie en krijt ( voor het bereiden van de mastiek). Ook voor de verpakking was hout, papier, en watten( meer gekend als fiber).

Felix Sohie overleed in 1929. We mogen wel zeggen dat hij onze streek een ander gezicht gegeven heeft. Al blijft er niet veel meer van over.

Toch is de druif nog altijd een fantastische vrucht. Zeker nu ze BOB is. Van Europa kreeg ze inderdaad de titel Beschermde Oorsprong Benaming.

De feesten in Huldenberg op 4 oktober 1959.

Het waren de eerste druivenfeesten in Huldenberg de van start gingen op 3 oktober. Er was een hele delegatie van Boerenbond, Politiekers, vertegenwoordigers van de middenstand een afgevaardigde van minister Van den Boeyenants.

Het begon met een tentoonstelling in de zalen Mariakring en Philips. Gevolgd door de drukbijgewoonde prijsuitreiking.

Op zondag 4 oktober werd dan de gedenkzuil Felix Sohie ingehuldigd aan de poort van het kasteel.

In stoet vertrok men van op Koxberg en dit onder begeleiding van de twee muziek maatschappijen: De IJsschegalm en de Ware vrienden.

De personaliteiten namen de stoet in ogenschouw van op de trappen van het kasteel.

Een afgevaardigde van de minister onthulde het beeld.

De muziekmaatschappijen gaven nog elk een concert ten beste.

De Oudemansgilde verschoot haar pijlen op de staande wip; ( ze staat er nog altijd.)

Huldenberg was echt in feest.

Dit jaar staat er de gedenkzuil dan ook 50 jaar. Zuil die er kwam als herdenking aan een man die voor de streek veel betekend heeft.

                                                          

Norbert mosselmans 09/2009

INFO:

Foto                                de heer Hagens Wouter ( dank voor het mogen gebruiken)

Gegevens  over de zuil     de heer Roeikens Robert

Gegevens over Sohie:       artikel van A. Veiller in HET VOLK van dinsdag 6 oktober 1959

1. Bij wie moest je terecht om je fiets te laten herstellen ?

            a. Beër Kjuit

            b. Beër va Jas                                                            

            c. Beër Sèns

2. De Molenstraat is nu

            a. Oliestraat

            b. Neerpoortenstraat                                                  

            c. Terlaenenstraat

3. Wie riep er als hij te laat thuis kwam en zijn vrouw hem niet binnenliet :

“Leekje dut aupe, aa vèrken és eej”

            a. Amandus Van Weddingen (Duske Blink)

            b. Amandus Verheyden

            c. Mandus van den Ruue                                            

4. Wat was “Bij de Kattekoppe” ?

            a. toneelkring                                                             

            b. danszaal

            c. katholiek ziekenfonds

5. Het vroegere gemeentehuis in de kerkstraat werd gebruikt tot de gemeentefusie.  Waarvoor diende het gebouw voor 1960 ?

            a. Zusters Annonciaden                                              

            b. Postgebouw

            c. Bankkantoor

6. Waar bevond zich de zaal “ In de Normandie” ?

            a. Tommestraat                                              

            b. Lange Heidestraat

            c. Florivalstraat

7. Wie is de zoon van Miel Potter ?

            a. De Slinkje

            b. De Sloeeper

            c. Den klaanen Das                 

8. Waar was er lekkere ijskreem te verkrijgen

            a. Bij Torre Buir                                             

            b. Bij Remoee va Klemâ

            c. Bij Simon van de Flos

9.  Wat is een tekker ?

            a.  Knikker                                                    

            b.  Houthakker

            c.  Boompje dat in de heide groeit.

10.  Welke bijnaam had Urbain Vanbever ?

            a.  Mozart

            b.  Liszt

            c.  Chopin       

LOSWEGSTRAAT

GEMEENTE: Ottenburg
LIGGING:  Tekkerstraat
LENGTE: 150 m

Dit is de straat die uitmondt in de Tekkerstraat (knikker?) en doodloopt in het veld in casu heide.
De Langenheidestraat  is de andere grens van die heide.

Los. Woord dat vele betekenissen heeft;

Een los of lynx: katachtig roofdier. Is niet van deze streek
Niet gebonden! Roerende goederen niet gesloten! Geen deel ( losse afleveringen) uitmakend van een geheel !  Niet compact (los zand).
Buiten verband (losse aantekening). Niet stijf ( een losse tred).
Los van tong: babbelachtig zijn. Los van zeden (geen uitleg nodig)
Een losse slaap. Ze leven er maar op los.Het regent er op los.
Hij heeft een vijs los!
 
Zo zouden we nog een hele tijd kunnen doorgaan.

Zoeken we verder in het woordenboek dan komen we het woord losweg wel tegen.
Met als betekenis: op lichtvaardige wijze, zonder zich te bedenken, zo maar.
Maar dat zal zeker niet de verklaring zijn van onze Loswegstraat.

We gaan dat woord, zoals de stratenmakers eens open smijten (maar het zal binnen de kortste keren terug dicht zijn hoor).

Straat: dat kennen we ; komt van het Latijn “strata “(via) betekent geplaveide weg.
Weg: Smalle strook grond in het landschap geschikt gemaakt en gebruikt voor het verkeer.  De verbinding  van de ene plaats tot de andere.
In deze straatnaam is dus een dubbel gebruik van weg aanwezig: straat en weg.

Blijft ons woordje: LOS.
In de woordenboeken vinden we niet echt een verklaring voor het woord.

We gingen ‘omdat het om gronden gaat’ ons licht dan eens opsteken bij de rechtspraak. Er van uitgaande dat waar gronden samenkomen ongewild “kweddelen” ontstaan. Men kent dat ;dat is van mij en gij blijft er af. Anders…

Maar er is evenwel geen enkele wettekst waar het begrip “LOSWEG” omschreven wordt. Het is dus nergens materiaalrechterlijk geregeld.
Het is een kwalificatie die rechtspraak en rechtsleer in de loop der tijden  aan bepaalde terreintoestanden zijn beginnen te verlenen.
Losweg is een begrip met een precair karakter. Het allerprilste begin vindt men terug in het basisarrest van het hof van cassatie d.d. 25 februari 1841.
Bijna 200 jaar geleden schreef men:

Verschillende aangelande eigenaars, die elk geen rechtstreekse uitweg hebben naar de openbare weg kunnen, liever dan gehinderd te worden in de uitbating van hun erven, overeenkomen  om een strook grond tegen de grens van hun terreinen in gemeenschap brengen en zo tot gemeen gebruik komen opdat alle aangelande  erfeigenaars langs deze tot de grens van hun erven gelegen grondstrook een uitweg kunnen nemen naar de openbare weg.

In moderne taal gezegd:

Wanneer van verschillende grondeigenaars hun stukken zo gelegen zijn dat er voor sommigen geen uitweg is naar de openbare weg, dan kan er een strook grond , in onderlinge afspraak, vrijgemaakt worden, die langs de verschillende percelen loopt en die zo toegang geeft tot de openbare weg.

Er kan dus geen sprake zijn van losweg wanneer elke grondeigenaar daar gelegen een uitweg heeft naar de openbare weg. Als is die weg soms verschillend en misschien zelfs alom.
Een losweg impliceert dus de behoefte aan een toegang - en uitweg naar de openbare weg, zonder dat de aanpalende  eigendommen zelf toegangen hebben tot deze weg.
Tegenwoordig lost men dat op met ruilverkavelingen.

LOSWEGSTRAAT: is dan ook een straat die niet van gisteren dateert en waarvan men zeker mag zijn dat er in die heide eigendommen lagen die van geen kanten aan een openbare weg kwamen en waarvoor  men dan verplicht was  een uitweg te geven.
Denk maar aan kerkgronden of andere gronden die dikwijls ingesloten lagen omdat het schenkingen waren en de omliggende gronden door erfenissen op de duur ergens anders terecht gekomen waren.

norbert mosselmans

foto: Jean-Pierre Van Binnebeek
dank: NYS VIRGILE : kadastrale lengte van de straat

Loonbeek

De Korenheide

We vertrekken aan de J. Vandervorstlaan en behandelen de rechter kant.

In een nieuwbouw wonen Denis van den Doere (Denise Van Loo) en Oscar François.

Hogerop vinden we Marcel Baus en Annie Van Aerschot.

Martine va Marcel va Geeter (Martine De Keyser) en Jacques De Bois zijn de buren.

Dan vinden we Rossen Talle (Vital Philips) en Clara Van Loo.

Maria Verboomen was eerst getrouwd met Robert Philips, daarna met Gilbert Roekens.

José va Rosalé van den Oïsel of José va Lowie va Stoffeles vinden we iets verder met echtgenote Jeannine Van Aerschot.

Mariët van de Bruffoert (Mariette Vanderlinden) woont in het huis hoger met Armand va Jules va Peites of Armand va Fin (Armand Van Aerschot).

Dan vinden we Sarah Baus en Christophe Devroey.

We merken enkele vakantiehuisjes ; verder wonen Marcel va Geeter (Marcel De Keyser) en Serafin va Dolf va Peites (Séraphine Van Aerschot).

Iets hoger woont Hilda va Marcel va Geeter (Hilda De Keyser).

Dan merken we het huis van Linda va Pijp (Linda Vanderlinden) en Marc Vaeremans.

---=oOo=---

We steken de straat over en nemen de overkant onder de loep.

Daar wonen Willy va Marcel va Geeter (Willy De Keyser) en Christiane va Robert va Floere (Christiane Roeykens).

Enkele huizen lager wonen Frans va Jukke Coelewoert (Frans Sterckx) en Maria va Frei (Maria Michaux).

Ernaast vinden we Dolf va Peites (Adolf Van Aerschot) en Melenee va Pestéves (Melanie Meeus).

Josefin van de Champetter (Josephine De Coster) woont ernaast.  Zij was getrouwd met Lowie va Dolf va Peites (Louis Van Aerschot).

Jules va Peites (Jules Van Aerschot) en Fin Hernalsteen waren de buren.  Het pand is verkocht en verhuurd.

Jom va Koster (Guillaume De Coster) woonde iets lager met Celien De Braeckeleer.  Nu is het de woonst van kleindochter Carine … en echtgenoot Gilbert …

Dan merken we het huis van Jean De Coster en Jeannine Derom.  Het is inmiddels verkocht.

Dit werk is het resultaat van de samenwerking en de inbreng van volgende personen:
Paul Craps, Gerarda Verhoeven en Joséphine De Coster.
Jean-Pierre Van Binnebeek zorgde voor de tekst en de eindredactie.

Hieonder een vraag uit de quiz over Ottenburg (5 september 2009)



Wie is met wie getrouwd ?

Reeks 1     

Reeks 2    

      De wesp

De voorbije zomer was er eentje die er mocht zijn. Heerlijk droog. Een lucht , blauw als in de Provence en vooral een temperatuur die ons echt opkikkerde.

Zo een zomer noodt tot terrasjes, zalig niets doen, een BBQ en een lekker glaasje wijn .

Maar … men is pas en goed aan al dat heerlijks begonnen of  ZZZZZZ… In duikvlucht wordt de aanval op al het lekkers dat op tafel staat aangevat.

Ze zijn er: de wespen. ’t Is alsof ze het ruiken en ergens in een hoekje van tuin of terras hun moment afwachten. De strijd tussen hen en de mens begint. Verjagen, wegwaaien, slaan … Hoe meer men het doet hoe meer er komen en hoe agressiever ze zijn.

Het kan de gewone wesp of de Duitse wesp zijn. De gewone wesp heeft op het kopschild een ankervormig zwart vlekje. De Duitse heeft 3 zwarte vlekjes op het gezichtsschild. Beide hebben een spits lichaam dat geel en zwart geringd is.  Ze worden ongeveer 22 mm lang.

Wie ze observeert stelt vast dat ze geen zuigslurf hebben zoals de bijen maar wel kaken die alles vermalen.

In het voorjaar en de voorzomer hebben we weinig last van deze insecten. Ze jagen dan op bladluizen en rupsen waarmee ze hun larven voeden. De wespen voeden zich op hun beurt met het zoete speeksel dat de larven produceren.

De koningin stopt bij het eind van de zomer met eierleggen. Het gevolg is dat er geen larven meer zijn die zoet speeksel voortbrengen. Gevolg: de wesp gaat op zoek naar zoet en vindt het dan bij ons: onze drank, fruit, confituur, limonade, ijs … Dan begint de strijdt tussen hen en ons.

Zij bouwen hun nest meestal ondergronds. Het nest, in dit geval de raten, wordt opgebouwd uit geknaagd hout. Vandaar dat die nesten de indruk geven van uit papier opgebouwd te zijn. In de raten komt geen honing: zij verzamelen die niet.  Maar in elke raat legt de koningin een eitje waaruit dan een werkster of een mannetje (dar) komt. In de herfst sterven de werksters en de mannetjes en zoeken de bevruchte nieuwe  koninginnen een schuilplaats om te overwinteren.

Een wespenkolonie telt ongeveer 5000 individuen terwijl er in een bijenkorf tot 50000 kunnen samenhokken.

Dat de wesp geen vriendje is heeft ze aan zichzelf te danken. Ze kan agressief zijn en bezit als verdedigingsmiddel een vlijmscherpe angel waarmee ze tot 10x toe kan steken  zonder er hinder van te vinden. Steekt de bij (die bijlange niet zo agressief is) dat moet ze sterven. Haar angel heeft twee weerhaakjes die in de huid blijven zitten en daardoor worden en angel en gifklier uit het lichaam gerukt met de dood tot gevolg.

De wespen gebruiken die angel in de eerste plaats om prooidieren, insecten, te doden. Maar daarnaast ook als verdedigingswapen tegen vogels, hagedissen en mensen.

In feite is de wesp een nuttig diertje omwille van zijn inzet om schadelijke insecten te verdelgen. Maar zo ervaren wij dit diertje niet: het is een ferme lastpost.

                  Uitzicht nest                                Nest

WAT DOEN?

Terroristen van de slaapkamer. Plaaggeesten van een picknick. Bijen en wespen, zij kunnen voor onaangename momenten zorgen.
Bijen of wespen steken meestal uit zelfverdediging, een enkele keer om zich te voeden met menselijk bloed. Tijdens de steek brengen ze een giftige stof in de huid. Afhankelijk van iemands gevoeligheid en het aantal steken (dat de hoeveelheid gif bepaalt) vindt een reactie plaats. Bij kinderen is deze vaak iets heftiger dan bij volwassenen. Meestal ontstaat slechts een plaatselijke reactie in de vorm van een rode, jeukende, soms pijnlijke bult, die na enkele uren of dagen weer verdwijnt. Soms echter veroorzaakt het gif een forse reactie in de directe omgeving. Dan ontstaat een uitgebreide rode zwelling die warm aanvoelt en pijnlijk is. Dan is binnen enkele uren alles rond de steekplaats rood, gezwollen en pijnlijk. En het duurt meestal meerdere dagen voordat die klachten verdwenen zijn. Uitermate vervelend maar gelukkig ongevaarlijk.

Alleen als u overgevoelig (allergisch) bent voor bijengif of indien u door zeer veel insecten tegelijk bent gestoken kan uw gezondheid in gevaar komen. Dan blijft de reactie op het gif niet beperkt tot de steekplaats zelf of de directe omgeving maar het hele lichaam reageert. Een dergelijk allergische reactie kan zich uiten in:

• een algemene huidreactie waarbij de huid op vele plaatsen rood wordt, hevig jeukt en zwelt.
• een reactie van de luchtwegen: hierdoor ontstaat een piepende ademhaling.
• een reactie van de darmen met braken en hevige diarree.
• In het ergste geval kan de bloeddruk sterk dalen en een verminderd bewustzijn optreden.

Dit gebeurt meestal binnen 20 minuten na de steek.

Wat kunt u zelf doen?

Een achtergebleven angel kunt u met uw nagel eruit schrapen of met een kleine pincet verwijderen. Als het gifzakje er nog aan zit knijp er dan niet in anders komt er nog meer gif in de huid. Het nut van uitzuigen is nooit aangetoond.

Tegen jeuk helpt koelen met ijs op de gestoken plaats (ijs niet direct op de huid maar bijv. gewikkeld in een doekje). Ook mentholpoeder kan de jeuk verlichten. Als de reactie in een arm of been zeer uitgebreid is kunt u het best de arm of het been enige tijd hoog leggen en koelen.

Wanneer moet u direct naar de dokter?

• Bij een steek in de mond, de tong of de keel
• Als u weet dat u allergisch bent voor bijen of als u de vorige keer een forse reactie hebt gehad op een bijensteek.
• Als zeer kort na een steek algemene verschijnselen optreden (overal rode gezwollen plekken, benauwdheid, diarree, flauwvallen).

Enkele tips om een ontmoeting met deze vliegende terroristen te voorkomen.

• Dek zoete etenswaren af.
• Eet niet op een plek waar bijen of wespen graag zijn, zoals in de buurt van bloemen of voedselafval.
• Loop niet op blote voeten in het gras, vooral oppassen met klaver.
• Sla niet naar wespen, dan komen ze juist naar u toe!
• Drink niet uit een flesje of blikje, geef kinderen een rietje.
• Draag beschermende kleding met lange mouwen, lange broek of sla een kleed om de benen.
• Draag niet iets zwarts of gebloemds. Iets wits, groen of bruin is het beste.
• Gebruik geen geparfumeerde artikelen. Smeer je zo nodig in met een middel als autan of citronellaolie, bij de drogist of apotheek verkrijgbaar.
• Een grootmoedermiddeltje: kneus het blad van een weegbree en wrijf er de ontstoken plaats mee in.

                                                    Weegbree

WIST JE:

dat de Italiaanse scooter VESPA zijn naam te danken heeft aan de terreur van ons gezellig samenzijn. De Latijnse naam van het insect luidt: VESPULA vulgaris. Het lawaai van de scooter doet aan een wesp denken.

VOLKSNAMEN: peremispel, appelbie, fru(i)tenier, pijwesp.

norbert mosselmans  09/2009

INFO:
Vlinders en insecten                           Readers digest
Courante insecten                              Cera
Foto’s                                               INTERNET

Wat doen ?                                      ALGEMENE INFO UIT KRANT

We vonden er tevens Méneke Moeen (Zjèf Goossens) getrouwd met Maria Duerinckx.  In dit huis zouden 'De Boeken' vroeger gewoond hebben.

We troffen er ook Narre va Kloske (Léonard Vanpee) die er samenwoonde met Mareeke Brug (Marie Berckmans).  Nu is dit huis bewoond door Lutgarde Geysegoms en Stefaan Steeno.

Suske va Kjelle (Franciscus Berckmans) woonde hier met Louise Vanmeerbeek.

Talleke va Kjelle (Vital Berckmans) getrouwd met Florence Verhoeven was in de vierde woning gehuisvest.

Het wilgenroosje

Op een braakliggende grond, een bouwruïne, een laar (openplaats in het bos), een kapvlakte, afgebrande terreinen, langs de spoorwegbermen…  vind je het wilgenroosje rond deze tijd wiegend in de wind. Met haar frêle roze bloempjes schittert ze in de zon.

Het is een echte pioniersplant. Waar ze een opening vindt, schiet ze als paddestoelen uit de grond en in een mum van tijd is de hele ruimte ingenomen.

Zo was ze na de tweede wereldoorlog de eerste om zich te vestigen op de puinen van de gebombardeerde steden en met haar roze bloempjes weer nieuw leven in te blazen.

Vanwaar die snelle opmars? De plant zaait zich voort maar ook de wortelstok( heeft jaarringen kan 25 jaar oud worden) brengt nieuwe planten voort.

     

de liefde tussen een elfje en een kabouter

In de zomer zijn vele vlakten en open plekken prachtig rozerood gekleurd door de bloemen van het wilgenroosje. Het ontstaan van het wilgenroosje is een romantisch verhaal, luister:

Lang, lang geleden leefde aan de rand van het bos, te midden van prachtige bloemen een elfenfamilie in een wilde rozenstruik. Op warme zomerdagen speelden de kleine elfjes in de koele schaduw van het bos, aan de rand van een meertje. Op een mooie dag speelde een elfje aan de voet van een oude grote wilg, toen ze blij verrast een klein kaboutertje naar beneden zag klimmen. Sinds die dag speelden het elfje en het kaboutertje op alle warme dagen samen in het koele bos.
Toen zij groter groeiden werden ze verliefd op elkaar. Zij vertelden hun ouders dat ze samen wilden gaan wonen. De verbazing en ontzetting bij de wederzijdse ouders waren zo groot dat ze het hun kinderen verboden. Elfen en kabouters trouwen niet met elkaar! Elfen trouwen met elfen en kabouters met kabouters.
Het bedroefde elfje en de verdrietige kabouter vroegen de elfenkoningin om raad en goedkeuring. Deze zei: "een kabouter en een elfje op één kussen, daar zit de duivel tussen". De kabouter ging terug naar zijn wilg en treurde wekenlang, waardoor zijn wilg in een treurwilg veranderde. Ook het elfje ging terug naar haar rozenstruik aan de rand van het bos en huilde dagenlang. De elfenkoningin kon deze droefenis niet aanzien en trok op een heldere herfstdag naar de kabouterkoning voor overleg. Gezamenlijk besloten zij in grote wijsheid dat de twee voor altijd samen mochten leven, maar niet in de gedaante van elf en kabouter maar in een nieuwe gedaante: in de vorm het Wilgenroosje. Dankbaar en gelukkig aanvaarden ze het voorstel.
En zo leefden ze nog lang en gelukkig en kregen vele nakomelingen.

norbert mosselmans

Uit natuurverhalen els baars-.nl

INFO

WILDE BLOEMEN EN PLANTEN              READERS DIGEST

FOTO’S                                                                    INTERNET