DE MISPEL
Hier en daar vindt men ze nog in een haag: de mispelaar. Vroeger vond je deze struik in elke tuin. Want de mispelaar gaf nog een lekkere vrucht, lang na dat de andere al geoogst waren en wanneer het al eens een paar keer lichtjes gevroren had. Deze vruchten werden als een delicatesse beschouwd.
Om ze echt te kunnen smaken, moeten ze beurs zijn. Niet rot! Maar het harde, wrange vlees werd door de vorst en het overrijp worden heerlijk zoet.
Rot is een mispel ook niet te eten.
Men zegt zo rot als een mispel. Aan de buitenkant mag geen enkel teken van verrotting of schimmel te zien zijn.
Het is een plant uit de grote familie van de rozen. Net als appel, peer,
In de lente tooit hij zich met grote witte, heerlijk ruikende bloemen. Na de vruchtzetting ontstaan de mispels. Deze blijven zoals hoger geschreven best tot na de eerste vorst aan de boom hangen.
In elke vrucht bevinden zich 3 nogal uit de kluiten gewassen zaden. Om uit deze zaden een nieuwe boom te kweken moet je veel geduld hebben. Om ze te laten kiemen moet je de kiemkracht bevorderen. Stratificeren noemt men dat.
Om een goede mispelaar te hebben zal men enten op een meidoorn, een peer of kweepeer .
De mispel heeft in de geneeskunde ook een rol gespeeld. Ze werd gebruikt tegen den afgank, bij zwangerschapsmisselijkheid. Zelfs een fikse kater werd er mee verdreven. Men maakte er jam en een drankje van. Zie verder voor een recept.
Ook in het volksgeloof speelde deze mooie struik een rol. De heksen waren als de dood voor een mispelarenstok. Om water te zoeken gebruikte men een mispelaren wichelroede Men maakte kruisje in dit hout en hing die als bescherming op in huis en stal.
Indertijd ,misschien hebben sommige families hem nog in hun bezit, was in elk huis een mooie bewerkte mispelaren wandelstok te vonden.
Het hout is zeer hard en kon kunstig bewerkt worden. De smid zorgde voor een koperen of ijzeren pin en de zadelmaker vlocht een zacht lederen handvat.
EEN VERHAAL
De duivel kreeg het ferm op zijn heupen wanneer hij zag welke goede eigenschappen de mispelaar had. Hij gebruikte alle middelen en al zijn kracht om de plant schade toe te brengen.Het lukte hem niet de boom te doden. Hoe hard hij ook blies, eens de boom tegen de vlakte lag, groeide hij toch door.
Dan maar anders geprobeerd. Op de jonge knoppen stuurden hij een horde kleine vlinders af om de vruchten te vernielen. Maar onze voorouders, die ook niet van gisteren waren, lieten op 1 mei de wortels van de plant besprenkelen met wijwater en de duivel was er aan voor zijn moeite. Hij heeft het dan maar opgegeven.
Ook de Spanjaarden hebben geen goed oog in deze plat:Wie mispels eet, water drinkt en oude vrouwen kust, heeft nooit gegeten, gedronken of gekust
Mespilus germanicus, zo luidt zij officiële naam. Het germanicus wijst naar Duitsland omdat men indertijd dacht deze plant van ginder voortkwam en daar welig tierde.
Mespilus komt van het Grieks mesos (helft/ midden) en pilos (bol), verwijzend naar de vorm van de vrucht, een halve bol.
Mispels op brandewijn/ alcohool
één kilo rijpe mispels, gewassen en uitgelekt
suikerstroop van 1 kilo suiker op 1 liter water
brandewijn of wodka
¼ liter alcohol 99%
1 vanillestokje, doorgesneden en merg eruit geschrapt
1 eetlepel citroensap
Prik de mispels een aantal keren in met een satéprikker.
Vul een brandschone pot (vaatwasser en naspoelen met heet water) tot iets over de helft met mispels.
Leg vanillestokje en merg tussen de mispels, sprenkel het citroensap erover en schenk ¼ liter alcohol van 99% over het fruit, tik de pot zachtjes op het werkvlak zodat de alcohol goed tussen het fruit loopt en schenk vervolgens zoveel suikerstroop op het fruit tot het voor de helft onderstaat.
Vul de pot verder met de brandewijn tot de rand van de pot.
Sluit de potten luchtdicht af.
Bewaar de potten minstens 3 maanden, op een koele, droge, donkere plaats en keer ze regelmatig om (op zijn kop zetten.
Zo'n pot staat erg mooi op een plank of vensterbank in de keuken. Gebruik deze pot ook het eerste.
(Bron recept: nl.tuinen - sept 04 -Tonny Leeflang-Wondergem)
Mispelrecept voor gelei (1)
500 g zeer rijpe mispels, in vieren gesneden
2 eetlepels sap van limoen (citron vert)
250 gram suiker
Doe de mispels met 1/4 liter water en 1 eetlepel citroensap in een pan, breng aan de kook en laat 1 uur zachtjes sudderen tot de mispels helemaal zacht zijn.
Bekleed een zeef met passeerdoek (neteldoek) en zet hem op een kom, giet de inhoud van de pan in de zeef, dek de mispelmassa af met een stuk plasticfolie en zet hierop een passende pan gevuld met warm water, laat zo 12 uur uitlekken.
Meet het gefilterde sap af en reken 250 gram suiker per ½ liter sap.
Smelt de suiker met 1 eetlepel citroensap al roerend in een pan met dikke bodem, voeg het mispelsap toe en breng aan de kook, laat 15 minuten inkoken, schuim regelmatig af.
Doe de hete gelei over in brandschone, met heet water omgespoelde potten, sluit ze af met een schroefdeksel en zet ze omgekeerd op een doek om af te koelen. Bewaar de potten donker en droog.
Mispelgelei heeft een fijne, iets rinse smaak en is zeer geschikt om te serveren bij een kaasplateau, bij wild en bij zoete desserts .
(Bron: nl.tuinen & nl.culinair - september 2004)
norbert mosselmans
Info
Bomen en struiken Readers Digest
Flora van de lage landen Tirion
Fotos en recepten Internet
|
