De Dorpsstraat. - 1

Dwars door Neerijse kronkelt de Dorpstraat.  Zij is het knooppunt van alle straten van het dorp en de onvermijdelijke doorgang om van Overijse naar Leuven te rijden.  Menig chauffeur herinnert zich de bochten en kronkelingen door het dorpscentrum. 

De Dorpstraat was de eerste weg die in Neerijse geplaveid werd.  Toen Auguste d’Overschie burgemeester was, werden er in 1853 over de hele lengte van de weg kasseien gelegd.  Vanaf 1855 werd er tolgeld gevraagd om de weg te gebruiken; de opbrengst diende om de weg te onderhouden.

Wij starten onze zoektocht ter hoogte van de Schaveystraat en nemen, komende van Loonbeek, de linkerkant van de straat.

Het eerste huis was dat van Lange Dél, de Toeverés (Adèle Vanbeveren).  Ze woonde er met haar echtgenoot, Armaa va Jas (Armand Nielens).  Nadien kwamen de Sèkretoeres (Raymond Omers), hij was eresecretaris en afkomstig van Terlaenen, en Zjanneke van de Sèkretoeres (Joanna De Bois) erin wonen.

We nemen de eerste bocht naar links.

In het huis na de bocht woont Nik (Jozef Nicolaas Wehenkel) en zijn echtgenote Lidja va Bèrt Pops (Lydia Paeps).

Ernaast merken we het huis van Magda va Krébber (Magdalena Vanderveken) en Ivo va Gizèl va Zjul de Vlo (Ivo Vanderlinden).

In de tweede bocht stond het werkhuis, de ‘smis’ van Philip Verbist, smid van beroep.  Later woonden er Zjul en Zjelee va Nèlle (Jules Verheyden en Julia Zwarts). Zij kwamen van de ‘Cristal Palace’.  Het huis wordt nu bewoond door hun kleinzoon, de Gou (Hugo Verheyden).  

Daarachter stond de woning van Goovaerts die bewoond werd door Albert De Bondtridder en Zjelee va Jan Spee (Julie Huyberechts). 

Nu is het huis eigendom van Merja va Krébber (Maria Vanderveken) getrouwd met Luc Vanderlinden. 

Aan de overkant van de Langestraat, op de hoek, woonde Vee Pops  (Octavie Paeps) en haar echtgenoot Philip Verbist, afkomstig van Loonbeek, smid van beroep.  Zij waren de ouders van schilder Maurits Verbist.  Zij had ook nog een winkel in kruidenierswaren, schorten en landbouwalaam. Haar andere zoon Tal va Vee Pops (Vitalis Verbist), gehuwd met Antenee (Antonia Van Pee) woonde erbij in.

Daarnaast telde Pirke Dun of  Pirke Krèbber (Frans Vanderveken) zijn geld.  Hij droeg deze bijnaam omdat hij aan de gierige kant was. Hij was getrouwd met Marie Verwinnen.  Zijn zoon Zjul va Krèbber (Julius Vanderveken) was getrouwd met Alin (Maria Antonia Coeckelberghs).

We komen aan het vroegere gemeentehuis.  Auguste d’Overschie, de ‘grote burgermeester’ liet dit opvallende klassieke gebouw in 1862 bouwen.  Naast de gemeentelijke diensten waren er in een bijhorend gebouw de gemeenteschool en de post.  Het werd tevens de woning van verschillende generaties schoolmeesters.  Zo noteren we:

- de Pruit of Miester Knaapen (Jozef Knaepen);

- Miester Tal (Vital Verheyden);

- Miester Bazil (Basiel Vandermosten).

Het gemeentehuis heeft destijds ook het jeugdhuis ’t Kasseike geherbergd.

’t Kassaaike was tevens de naam en later de bijnaam van de Donkerstraat die vroeger van boven tot beneden met ruwe kasseien geplaveid was. 

De Chiro in 1949 met leidster Merja va Torre Staf (Maria Debaetselier)

We steken de straat over en merken in eerste instantie het huis van Zjul va Smèkke (Jules Meeus) en Valeree (Valerie Hernalsteen).  Hun dochter Mergrit va Smèkke (Marguerite Meeus) werd er geboren. Later gingen zij zich vestigen verder in de Dorpstraat.  Daarna woonden Zjèf van den Tèmst (Jef Marchal) en zijn vrouw Tille (Mathilde Philips) er.  

Het ijssalon Selecta was wellicht één van de bekendste huizen van Neerijse.  Men kon er zowel binnen als buiten op een houten terras van lekker ijs en andere melkproducten smullen. Het huis heeft enkele families geherbergd.  Zo was het ooit een café, ‘Bij Jas’, met een winkel ernaast.  De ouders van de Witte va Jas (Jules Nielens), Vital va Jas (Vital Nielens) en echtgenote Lusee (Lucie Dewit) beheerden de zaak tot zij, wegens brand, gesloten werd.   Na herstellingen werd het huis in twee delen gesplitst.  Beneden woonde Merja va Jas of Biddo (Maria Nielens), de dochter van Jas en op de bovenverdieping had Gravjè, de Grouve (Johannes Van Ermen), zo bijgenaamd wegens zijn ruigheid, zijn intrek genomen.  Hij was getrouwd met Lee va Gravjè (Amelie Desmedt).  Daarna kwam er een ijssalon met Zjozei va Dopke (José Dewaele) en Nét (Maria Catharina Vandenplas).  Dopke (René Dewaele), de vader, was getrouwd met Na va Narre (Anna Vincent).  De dochter van José, Lea Dewaele, opende dan de Selecta samen met haar echtgenoot Roger Lagois.  Eric Dewaele, haar broer, en Sonia wonen er nog.

Het volgende huis was dat van Anjke Sout (Henri Wijnants).  Hij was kleermaker van beroep en getrouwd met Wis va Mandus (Louise De Coster).  Leën (Helena Wijnants), getrouwd met Ferdinand Van Ophem, was hun dochter.  Guy, de zoon woont er nog altijd.

Daarnaast was ook in de tweede helft van de twintigste eeuw het Patronaat (katholieke jeugdwerking) gevestigd.

We nemen een bocht van 90 graden.  Het hoekhuis valt op door zijn fraaie classicistische deuromlijsting uit de 18^e eeuw.  Daar woonde Talleke Pette (Vital Nijs) getrouwd met Lisa Vrebos.  Het was café en winkel.  Nadien kwam er Leeô va Talleke Pette (Leo Nijs)  wonen ; hij was getrouwd met Liza (Maria Elisa Denruyter).  Nu is het de woonst van de kleindochter Peggy Nijs.

In het naburige huis baatten Zjan va Jan Spee (Jeanne Huyberechts), de zuster van Zjelee va Jan Spee (Julie Huyberechts), en Tal va Neeke Nuis (Vital Michiels) een stoffenwinkel en een kruidenierszaak uit.  Hier werd veel vroeger, namelijk in de 19^e eeuw een schoolruimte ingericht en de onderwijzer vond er tevens een onderdak  Neerijse heeft een lange traditie wat het onderwijs betreft.  Vanaf 1575 bestond er een schooltje dat in een bijgebouw van de kerk ondergebracht was;  die ruimte werd in 1802 afgebroken.  

De familie van Jan Spee (Jan Huyberechts) woonde dicht bij mekaar want ernaast in hetzelfde pand was de andere zuster Merja va Jan Spee (Maria Huyberechts) gehuisvest.  Het was een café met ernaast een danszaal. Dit moet een oude drankgelegenheid geweest zijn.  ‘In de koetsier’ was de naam van de herberg-afspanning.  De eigenaar, Jan Spee, de vader van Julie, Jeanne en Maria, baatte de zaak uit en was tevens koetsier, vandaar de naam.  Oud-burgemeester Marcel Goossens, bijgenaamd Den Belle, getrouwd met Merja va Jan Mus (Maria De Volder) heeft er ook gewoond.  Hij was de zoon van Weeke va Jakke (Louis Goossens) en Maria Theyssens uit Huldenberg.  Merja va Jan Mus was de dochter van Jan Mus (Jan-Baptist De Volder) en Meree va Zjèfke Zeut (Maria Nijs).  Daar het huis leeg kwam te staan en het contract nog niet afgelopen was, gingen de broer van Maria, Zjuljî va Jan Mus (Julius De Volder) en zijn echtgenote Liza va Tist Pol (Elisabeth Beersaerts) er twee jaar wonen.  Zij verhuisden nadien naar de Langestraat.  Daarop werd er in het gebouw een KB-kantoor geopend.

Merja va Jan Spee liet de zaal ombouwen in een woonhuis en ging erin wonen.  Zij was getrouwd met Lange Jan (Jan De Bondtridder) uit Bertem.

Het straatje ernaast, dat ook de Dorpstraat heet, leidt ons tot helemaal boven naar de oude pastorie, een prachtig gebouw uit de 18^e eeuw. In 1750 was de bestaande pastorie bouwvallig.  In 1755 konden de werken beginnen.  Het nieuw “curenhuys” werd gebouwd in de voor die tijd gangbare Louis XV-stijl (rococo).  De Louis XV-stijl komt over – zoals de naam het doet veronderstellen – van Frankrijk en  kenmerkt zich door een meer praktische inrichting van het gebouw en een contrast van een sober uitwendig met een weelderig gedecoreerd inwendig.  Opvallend bij deze stijl is het vloeiend lijnenspel in het interieur.  Deze karakteristieken waren voor een groot stuk terug te vinden in de pastorie van Neerijse.  Opvallend was “de salette” – een woord gebruikt door toenmalig pastoor Devos en hij bedoelde daarmee het salon waar bezoekers ontvangen konden worden - een vertrek op de  benedenverdieping dat met leder verfraaid was,  met vogels, bloemen en vruchten tussen loofwerk op een grijze achtergrond beschilderd werd en dat opgewerkt was met bladgoud.  Er valt te noteren dat de ingangspoort van de pastorie aan de overzijde stond.

In 1967 wou de toenmalige pastoor niet meer opdraaien voor de restauratiekosten.  Het gebouw werd aan de Profèsser (Herman Roelants) en zijn echtgenote, Germaine Sneessens, verkocht. Het leder uit de ‘Salette’ werd bij de restauratiewerken verwijderd.  De pastoor ging iets lager in een nieuwbouw wonen.

Ook Zjan va Jan Spee liet een nieuw huis achter de zaal bouwen.  Deze woonst geeft ook uit in het straatje waar zich de basisschool van Neerijse bevindt (foto volgende pagina).

We zakken terug naar de hoofdweg en op de hoek staat het huis van de vroegere beenhouwer, Zjul va Smèkke (Jules Meeus) getrouwd met Valeree (Valerie Hernalsteen). Zij kwamen van het hoekhuis aan 't Kassaaike.  Jules stierf op jonge leeftijd.  Nadien stond Valerie er alleen voor en werd af en toe geholpen door Den Tojng, afkomstig van Korbeek-Dijle.  Een nieuwe beenhouwer nam de beenhouwerij over: Wee Pops (Ludovicus Paeps) getrouwd met Wiske (Louisa Soetemans).  Hun zoon Robert is nog schoolmeester geweest in Neerijse.  Een andere zoon was Hubert Paeps.

Het volgende huis met een bakstenen trapgevel is dat van Mereeke Flourius (Marie Muller).  Zij hield een kruideniers- en snoepwinkel . Ze was getrouwd met Witte Leweeke (Louis Ronsmans), de secretaris van Neerijse daarom ook Lewee de Sèkretoeres genoemd.  Hun dochters waren Marieke en Ghislaine.

We komen nu aan het café ‘De Trapkes Op’.  Dit was het typische dorpscafé gebouwd in sobere bak- en zandsteen met vensteromlijstingen in zandsteen.  Men betrad het café via de opvallende en sierlijke trap, vandaar ‘De Trapkes Op’.  Steigergaten versieren de voorgevel.

Daarnaast werkte De Koeëper (Frans Ferdinand); hij was gehuwd met Clemence Vanderveken; daar werden houten tonnen, vaten en kuipen vervaardigd.  Achteraan het café stond een danszaal die inmiddels afgebroken is.

Daarna woonden Tist Pol (Joannes-Baptista Beersaerts) en Freen van de Witte Van Èrme  (Severina Van Ermen) er.  Zij waren de ouders van Liza va Tist Pol (Elisabeth Beersaerts).   Zij ruimden de plaats voor de Dikke Bil (J. Palmyre Raeymaekers) en Jomme (Guillaume Bouillart), later kwam Dikke Madeleën (Magdalena Vanobbergen) erin wonen.  Daarna kwam Hilda Verboomen er wonen.  Zij was de dochter van de kolenboer, Wee Sjarbô uit de Beekstraat.  Vervolgens werd het huis bewoond door Rachel Lefever die de laatste was om het café te houden.  Zij leefde eerst met De Mak (Armand Van Aerschot). Nadien met De Witte (François Herman Laes).  De werkplaats van De Koeëper werd aangepast.  Nu is het een gesloten huis waarin Rachel woont.  Haar dochter Ingrid Van Aerschot woonde waar het café was.

Het volgende huis  heeft een 19^e eeuwse lichtgroene bepleisterde gevel met rococo-ornamenten.  Het behoorde toe aan Céline Vanhemelrijck, getrouwd met de Landmeiter Michiels.  Martha en Christiane waren hun kinderen.  Het huis wordt nu bewoond door dokter Benwa Donk (dokter Benoît Donck).

 ‘In De Bom’ was een boerderij met een diep stuk grond waarin Zjèfke va Koubekes (Jozef Van Asbroeck) en Francine Caluwé werkten.  Het gebouw begon te vervallen en werd afgebroken rond 1970.  De achterliggende schuur werd omgebouwd tot woning; een oude steen met opschrift ‘In de Bom - Anno 1735'  herinnert nog aan de vroegere boerderij. Onderaan de tekst zien we een boom, zinnebeeld van het leven.  Voordien was dit een populaire dorpsherberg.

Klasfoto van de hoogste klassen van 1965

Zittend van links naar rechts:

Marikleër va Zjèf va Jom Lut (Marie-Claire D’Hondt),

Merja (Maria Vanasbroeck),

Anita va Zjuljî Mus (Anita De Volder),

Monik va Pakj (Monique Michiels),

Kristjan of Kristin va Stafke of van Èrnestin va Beëre van den Witte Bikker (Christiane of Christine Vandenbergh),

Gabrièl (Gabriëlle Deknudt)

Knielend van links naar rechts:

Imelda va Zjulja va Mil va Leweekes (Imelda Ginis),

Gèrda va Merja va Fei (Gerda Kahn),

Anjés va Zjèfke Lételjei (Agnes Letellier),

Zjannin va Sjarel Ves (Jeannine Verstraeten),

Merja va Krébber (Maria Vanderveken), 

Anne Delchef

Staand van links naar rechts:

Rina van Wee va Jukke Ten (Rina Philips),

Brizjit van De Pèrestjèt (Brigitte …), ?,

Éljan va Bèrta van den Broeëne (Eliane Van Renterghem),

Messuir Filomeën (Zuster Philomena),

Bétti van de Dikke Bil (Betty Bouillart),

Magda va Krébber (Magda Vanderveken),

Mareerous van Merja van de So (Marie-Rose Rentmeesters),

Èlvier va Flourius (Elvire Debaetselier