Bijnamen in Groot-Huldenberg

Het Gemeenteplein

Het ‘Gemeenteplein’ is de huidige officiële benaming van het plein maar in de volksmond gebruikt men de naam ‘de plets’.  Vanaf de 19^e eeuw is men beginnen te spreken over ‘De Plaats’.  Op oude postkaarten staat trouwens vaak ‘Plaats’ of ‘Grote Plaats’.   Dit is een vreemde evolutie want gedurende eeuwen droeg het plein de naam ‘De Helle’ (< helling), benaming die trouwens nog te vinden is in ‘Hellebèrg’, de dialectische benaming van het dorp. 

Het meest opvallende gebouw op het gemeenteplein is duidelijk het gemeentehuis dat in de 19^e eeuw gebouwd werd.  Men zou kunnen denken dat dit gebouw alleen bestemd was om de gemeentediensten onder te brengen.  Wel nee, sommige mensen hebben er gewoond.  Zo was een deel van het gemeentehuis de woning van de onderwijzer.  Madam de Schoulmistès (Mevrouw Degreef) heeft er gewoond; zij was rond de eeuwwisseling (1900) de onderwijzeres van de meisjes.   Miester Steenou (Steeno) en Miester Siot (Sciot) waren er daarentegen niet gehuisvest.  Omdat laatstgenoemde er niet woonde, was er plaats voor enkele zusters Annonciaden die er hun intrek hebben genomen; zuster Florimonda (1^ste tot 4^de jaar) en zuster Emila (5^de tot 8^ste jaar) gaven er les.  Drie andere zusters die in ‘het Hospice’ (het rusthuis) in de Kasteelstraat (nu de Peuthystraat) werkzaam waren, kwamen er ook wonen: zuster Bonaventura, zuster Adelinda en zuster Feelicièn.  De zusters betrokken deze woonst tot 1952.

In Huldenberg woonden zusters in het gemeentehuis, een niet alledaagse situatie.

Hierboven, de zusters Annonciaden in de tuin van het gemeentehuis.

Rechtstaand van l.n.r: Zr. Emila, Zr. Florimonda, Zr. Félicienne, Zr. Adelinda.

Zittend Zr Bonaventura. (Uit het parochiearchief van Huldenberg)

Het werd tevens de woning van Jan Sjappuir (Jean Taymans), hoofdonderwijzer van beroep, zijn echtgenote Maria Demol en zijn familie.  De bijnaam ‘Sjappuir’ komt van het Frans ‘sapeur’ wat ‘geniesoldaat’ betekent. De grootvader van Jan Sjappuir, Albert Taymans, heeft zijn militaire dienst gedaan bij de geniesoldaten.  Hun taak bestond erin de baan vrij te maken voor de doorgang van de troepen.  Bij het inhalen van pastoor Timarche werd de stoet voorafgegaan door vier als ‘sapeurs’ geklede mannen.  ’s Anderdaags hing er boven de deur van Albert Taymans het opschrift ‘Bij de sapeur’.  In het Huldenbergs werd het wel ‘Sjappuir’.

Onderaan het Gemeentehuis stond het café “Bij Jef Stoel’ uitgebaat door Zjèf Stoojl (Jef Demesmaecker) en Bèrta va Geeter (Bertha De Keyser).   De vader van Bertha goot ‘sollen’ voor het spel ‘posjen’.  Voor hen hield Wis Vlèk (Louise Degreef) het café.  Zij was getrouwd met Vlèk (Joseph Veiller). Zij hielden ernaast een ijzerwinkel.  Hun dochter Maree Vlèk (Marie Veiller) heeft er ook een snoepwinkel gehouden.  Zij huwde op late leeftijd met Jan Va Rik de Pottefeër (Jan Veiller).  Juist voor de tweede wereldoorlog werd het huis verkocht aan Zjèf Stoojl.   In een eerste fase maakten zij ketels en potten, vandaar de bijnaam ‘Pottefeër’ (<’pot à faire’).  Nadien werden zij blikslagers (<het Frans ‘Ferblantier’) waaruit de bijnaam Vlèk ontstaan is.  In een laatste fase werden ze loodgieters.

Naast het café “Bij Jef Stoel” was de ‘Mariakring’.  Beide gebouwen werden afgebroken in de periode waarop het Gemeenplein in de jaren negentig gerenoveerd werd.  Nu staat er een enorm appartementsgebouw met onderaan een kribbe.

Hier zou in het begin van de 20^ste eeuw een smidse geweest zijn (de vader van Jerôme Parijs zou smid geweest zijn).  Daarna konden we er terecht in het café met danszaal ‘Au Vert Chasseur’.  Het café werd gehouden door Nomme Parijs (Jerôme Parijs) en Maree van den Troef (Marie Van Eyck).  Jerôme Parijs was nog schepen in Huldenberg maar overleed op jonge leeftijd.  Zijn weduwe hertrouwde met Guillaume Borremans uit Overijse.  Zij hadden op late leeftijd een zoon, René Borremans, die als jonge knaap tijdens de tweede oorlog op 14 mei 1940 overleed. Ze zijn nog een tijdje blijven wonen in de zaak en bouwden in de Langestraat.

In het gebouw vonden we eventjes een beenhouwerij.  Uitbaters waren de dochter en schoonzoon van Hortense Parijs (de zuster van Jerôme Parijs).  Zij zijn nadien een zaak begonnen in Anderlecht.

Voor de oorlog werd het hele gebouw verkocht voor 101.000 F aan Trappeniers uit Loonbeek die er moderniseringswerken liet uitvoeren. Hij was schrijnwerker en had zijn atelier onder de zaal. Tijdens de oorlog bood de zaal nog onderdak aan vluchtelingen uit Leuven en werd de keuken van ‘Winterhulp’ erin ondergebracht.  Na het failliet van de eigenaar werd het gebouw eigendom van de graaf de Limburg Stirum die er de parochiezaal ‘De Mariakring’ van maakte.  Een deel werd bewoond door een jachtwachter en in de zaal woonde de familie van Prof. De Naeyer, stichter van het Sportkot, die de bombardementen op Leuven wilde ontvluchten. 

Na de oorlog werd de Mariakring geruime tijd bewoond door Arsjitèkt Stanis (Stanislas Vanpée) en zijn echtgenote Valeree va Mister (Valérie Gilis).  Hij heeft er nog een stuk langs de kant van IJse bijgebouwd.  Na het overlijden van zijn echtgenote hertrouwde hij met Madammeke Vanpei (Constance Henderickx) en tekende een villa voor zijn gezin in de Victor Philipsstraat met een inrit op de Koxberg.  

Toen het pand in de jaren ’60 leeg kwam te staan heeft de jeugdkring erop aangedrongen hier zijn lokalen te mogen vestigen. Zij namen hun intrek in het lokaal gelegen vooraan, vroeger dienstdoend als openbare bibliotheek en palmden nadien het hele gebouw in.  In die jaren was het gebouw de plaats waar de meeste parochiale activiteiten plaatsvonden.

We steken de Elzasstraat over.

Léonie Van Eyck, die ongehuwd was, hielt er een stoffenwinkel.  Jom Van Eyck, haar broer, was kleermaker en gehuwd met Marit (Marie Vandermeersche) uit Gits-Lichtervelde (West-Vlaanderen).  Na hun overlijden kwam alles in handen van hun neef Beëreke (Albert Modest Gilis) gehuwd met Anzjèl va Beëreke of Anzjèl van de Moëske (Angèle Steeno) die er een café openden.  Nadien werd het café uitgebaat door Magoske (Marcel Magosse) en zijn echtgenote Bertake va Franske (Bertha  Hernalsteen).  Dan werd het de beenhouwerij van Zjos den Bienhaaver (Jos Vandeuren) en Anni van den Bergemiester va Rooj (Annie Verheyden).  In hetzelfde huis begon Zjannin va Beëreke, de dochter van Beëreke, ook een kapstersalon.

De woning ernaast is die van Ougusta van den Tap (Augusta Dewaet), weduwe van Zjorzj van de Pachter (Georges Philips). Zij is de dochter van Mô en Zjan van den Tap die een drankgelegenheid uitbaatten in de Dreef in Overijse, ter hoogte van de Kouterstraat.  De woning op het plein was vroeger eigendom van Zjul va Lînes (Jules Philips) die er ook een café uitbaatte dat bekend stond voor zijn extra gueuze.

Juist ernaast woonde de broer van Zjul va Lînes,  bijgenaamd de Pachter (Guillaume Philips).  Hij had een café met een zaal genaamd ‘Salle de l’harmonie’.  Hier was het lokaal van de harmonie ‘de IJschegalm’, ’t Ziel, gevestigd.  Voordien was de uitbater Camille Philips die eigenaar was van het ganse pand en de bierhandel. Hij en zijn echtgenote, haar familienaam was Devriese, hebben in de jaren 30 het pand herbouwd; Zjul is er komen bijwonen.  De harmonie is verhuisd naar de andere kant van het plein in de zaal van Fernand De Kelver.

Na het sluiten van het café van Zjorzj van de Pachter is er een kantoor van de Kredietbank gekomen.

Hiernaast, op de hoek, zijn Mô van de Pachter (Edmond Philips) en zijn echtgenote Zjozei (Josée Demesmaeker) komen wonen.  Hij nam de bierhandel over van zijn vader Georges. Mô was de voorzitter van ’t Ziel, de muziekmaatschappij.

Miester Bazil (Basile Vandermosten) was jarenlang schoolhoofd en opvolger van Miester Vanhoure (Jozef Vanhoren).  Miester Bazil was de zoon van Louis Vandermosten en van Rosse Marja (Maria De Brouwer) die er een boerderij hadden.

Anna va Marja va Lourèns (Anna Langsberg) en de Schilder (Raymond Tondeur) kochten een deel van de woning van de brouwerij van ‘Lahaye’.  Het andere deel kwam in handen van dr. Lefever.  Aan het huidig uitzicht van de woning kan men nog altijd zien dat deze huizen vroeger één pand vormden.  Lourèns, de vader van Marja va Lourèns, was bediende in de brouwerij van Lahee (Remy Lahaye).  Zijn dochter, Madam Minè (Gabrielle Lahaye), was getrouwd met Joseph Minet die een travo serren had in de Langestraat.  De ouders van Madam Minè woonden in het huis van de brouwerij; zij brouwden bier en zorgden voor de bevoorrading van de cafés.  Je kon er ook als privé-klant tonnekkes tafelbier kopen.

De voedingswinkel van Mil (Emiel Vanderperren), gewezen schepen, en Mareeke va Micheel (Marie Vandenschriek) werd omgebouwd als superette door hun zoon Renei va Micheel (René Vanderperren) en Zjanneke (Jeanne Wijnants). Eerst kochten ze een stuk grond van de brouwerij nadat deze stopte met brouwen en een tweede van de ouders van Monique Guns en een kavel van ‘t hospice om hun winkel te kunnen uitbreiden.  Hun zoon Raf va Renei va Micheel (Rafaël Vanderperren) en schoondochter Karin Vanpee baten de huidige winkel uit. 

We steken de de Peuthystraat over en merken aan de overkant de vroegere woonst van Tante Lot - zij was afkomstig van Lot - (Maria Van Roo), bijgenaamd Onze Leeve Vraa omdat ze zo vroom was en van haar echtgenoot Jan va Sja ook De Rènteneer bijgenaamd (Jean Van Wayenbergh).  Zij hadden inderdaad hun goederen in Lot verkocht en kwamen in Huldenberg rentenieren.  Het huis was vroeger bewoond door koster Henri De Raymaeker.

Hiernaast woonde Armâ va Kesters (Armand Steeno) en zijn echtgenote Poulin (Pauline De Becker).  Armand was kolenhandelaar en Pauline baatte de winkel ‘Den Bon Marché’ uit.  Zjul van Armâ va Kesters of Zjul van den Bô Marsjei (Jules Steeno) is eerste schepen geweest.

In de bakkerij ernaast stond Zjèf den Bèkker (Jozef Boulanger), die deze gekocht had van Fons den Bèkker (Alfons De Brouwer) en zijn echtgenote Veeke (Octavie Demesmaecker) die de zuster was van Zjèf Stoojl.  Wanneer de mensen Fons zagen voorbijrijden zeiden ze: ‘Fons gaat zijn geld keren’.  Ook de kinderen wisten heel goed wanneer zij een ijsje moesten kopen: als Fons in de winkel stond, verkocht hij haast geen ijs want het was goed afgemeten; daarentegen, Veeke keek op geen schepje.  Voordien was dit het ouderlijk huis van Fons va Gilam, Pataat  bijgenaamd.  Men vertelt dat hij, in de winter, in de keuken van het huis nog les gegeven heeft.  Dit kan in verband geplaatst worden met de 19^e-eeuwse schoolstrijd.  De bakkerij werd nadien ‘De Pelikaan’ en overgenomen door Patrick Legrève en echtgenote Nicole Poysat.  Daarna veranderde de zaak in de ‘Royal’.

Naast de bakkerij was de schoenwinkel van Jom Schoojn ook Jom va Floeët of Jom va Rozeene (Guillaume Fluyt) en Maree Floeët (Marie Fluyt).   Marie werd voor haar deur dodelijk aangereden.

Op de hoek met de Goossensstraat stond de woning van de Kester (Gérard De Troy) afkomstig uit Asse en zijn echtgenote Marie Debeer afkomstig uit Duisburg. Oorspronkelijk vormde hun huis één woning met dat van Jom va Rozeene.  De Kester verkocht een gedeelte ervan aan Jom om de kosten te dekken.  Marie Debeer had er ook een ellegoedwinkel.  Zij verkocht er zowat alles !  Regelmatig kwam de groevin (de prinses de Croy) er om breigoed en garen te kopen.  Ook Mary Churchill kwam er eens langs.  Hun kinderen weken uit en de woning werd verkocht aan Menirke Van Luive (Gustaaf Van Leuven) en Madammeke Van Luive (Agnes Van Volsem); Gustaaf, een gerenommeerd meubelhersteller, die in het arme Wetteren niet aan de bak kwam, startte met een meubelzaak; zo heeft hij op deskundige wijze waardevolle meubelen van het kasteel hersteld; zij hield er na een tijd een boekenwinkel op na.  Zij figureerde enkele keren in Vlaamse filmen, o.a. in Hector. 

Aan de overkant van de Goossensstraat (voor de oorlog was het nog de Rattenberg) was de Kredietbank, met als directeur Henri Steeno en zijn echtgenote Fifine, die graag Frans sprak en hun enige zoon Zjozjo.  Fifine heeft ooit aan Marie Debeer (die vijf kinderen had) in het Frans (zij was van Overijse…) gezegd dat zij haar 5 kinderen onmogelijk zo goed kon “opbrengen” als zij haar enige zoon… Het gebouw was in die tijd veel breder dan nu.  De doorgang naar de Rattenberg was heel smal. 

Daarvoor was het de woning van Cyrille Devriese, rentmeester van de graaf, en later eigendom van de gemeente. Fons de Sjampétter (Alfons Vandecauter) werd er nog in gehuisvest.  In die tijd was er een ruimte voorzien voor het kinderheil.  De jonge moeders gingen er naar de ‘weeg’. Nog later ging er Bertake (Bertha Magosse) in wonen.

Naast het hoekhuis was het café van Rozeene va Floeët (Roséne Haesaert).  Haar echtgenoot heette Fonje Floeët (Alfons Fluyt).  Roséne werd geholpen door haar nicht Zjan va Nanje (Jeanne Thielemans).  

Naast het café vonden we de beenhouwerij van Marsèl va Susse Mus (Marcel De Keyser) en Marja va Tist va Pirre (Maria en Jean-Baptiste Hendrickx). Pirre komt van Petrus, de vader van Tist.  Pirre was tientallen jaren voorzitter van het Sint-Ceciliakoor.  De beenhouwerij was eigendom van de vader van Marcel:  Susse Mus (Franciscus De Keyser) was gehuwd met Nét (Catharina Wargée), een weduwe met 2 kinderen.  In een eerste huwelijk was hij getrouwd met Mijne Mus (Philomène), de weduwe van Mus (Mus komt van Guihielmus) die negen kinderen had; de bijnaam Mus komt dus van de eerste echtgenoot van Philomène. Nu vindt men er een krantenwinkel.

De ‘Randoeëten’ (de trappen naar de kerk) scheidden de beenhouwerij van het café ‘De Casino’ uitgebaat door Pataat (Alfons Vanwayenbergh), die getrouwd was met Nèkke (Antoinette Vanwayenbergh) – zij waren nicht en kozijn, vandaar dezelfde familienaam -, en daarna door zijn dochter Ireën va Gilam (Irène Vanwayenbergh) en nu door Hèrman (van Ireën) va Gilam (Herman Vanderveken). 

We steken de Borremansstraat over en merken de taverne ‘Rochus’ uitgebaat door Zjoffrè en Èls va Zjâke van de Secrétoeres (Els Philips).  Daarvoor was het café en de feestzaal ‘Victoria’ uitgebaat door Torke va Lowee van de Sjampétter (Victor Philips) en zijn echtgenote Wiske (Marie-Louise Van Loock), die voordien de woning kochten van Stimmer (Jules Van Nieuwenhuize) en Treise va Fèrnâke (Thérèse De Kelver).  Het café van Stimmer noemde ‘Café de la Laiterie’ omdat men er, voor de jaren 30 de melk samenbracht ; ze werd dan door de melkerij van Neerijse opgehaald.   Stimmer was ook taxichauffeur en beenhouwer.  Délleke, (Adèle) de zuster van Stèfanee, de moeder van Zjorzj va Rosse Frans (Georges Toussaint), woonde in bij Stimmer.  Zij huurde er twee kamers.

Wat velen ondertussen vergeten zijn, is dat tussen de Borremansstraat en de taverne vroeger twee huizen stonden die afgebroken werden om de baan naar Loonbeek te verbreden.  Ook het huis waar nu de huidige Rochus-taverne in ondergebracht is, werd verkleind.

Op de hoek met de Langestraat (R. Borremansstraat) stond er een kledingszaak die uitgebaat werd door Torre Kuel (Victor Verdoodt) en zijn echtgenote Marguerite.

Het tweede huis was eigendom van Hileër va Torre Kuel (Hilaire Verdoodt), hoofdonderwijzer in Loonbeek, getrouwd met Josée Minet.  Voor hen woonden er de gemeentesecretaris Verbruggen met zijn echtgenote Madammeke Verbrugge ; zij was bediende op het gemeentehuis.

En zo komen we terug aan het gemeentehuis waar we onze rondleiding begonnen was.

‘De Plaats’ of ‘de Helle’ op het einde van de 19^e eeuw.

Op de hoek van de René Borremansstraat zijn de twee huizen die later afgebroken werden duidelijk te zien.  Hier vooraan een bakstenen constructie die op geen enkele kaart staat. 

(Foto uit het parochiaal archief)

(Uit het boek 'Bijnamen in Groot-Huldenberg.- Yolande De Volder - Jean-Pierre Van Binnebeek)