ZESDAGMAALSTRAATxml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

GEMEENTE: Sint-Agatha-Rode

LIGGING: verbinding tussen Leuvense baan en oude Waversebaan

LENGTE: 672 m

Straat die begint aan de Leuvensebaan, daar waar het kapelletje staat en die loopt tot aan het kruispunt waar de Oude Waversebaan, de Radarweg en ’t Veldeke samenkomen.

Bij het lezen van de naam:ZES DAGMAAL (straat), zijn we geneigd om onmiddellijk aan een dagmaal, de plat du jour te denken.

Maal komt inderdaad ook voor in  maaltijd. Het  heeft  echter niets te maken met eten maar wel  met een steeds weerkerende gebeurtenis.

Het woord dat wij het beste kennen is : ETMAAL.

Etmaal is een tijdperk van 24u. bevattende : ochtend, middag, avond, nacht.

Onze maal uit de straatnaam heeft inderdaad iets te maken met  een tijdspanne, een steeds weerkerende gebeurtenis van ploegen en oogsten

Onze streken waren reeds toen aan de landbouw gebonden en het is normaal dat zij, er bestond nog geen decimaal stelsel ( ingevoerd rond 1820) zich bedienden  van een systeem om de oppervlakte van bewerkte grond in een zeer concrete maat uit te drukken. Wat kon daarvoor beter dienen dan de dag. Het betrof dus de oppervlakte die men kon bewerken op een dag.

Eerst even iets over onze huidige oppervlaktematen.

De Fransen voerden in  1793 de are in en dit ter vervanging van de oude landmaten. Het is een neologisme want het komt van het Latijn are wat “vlakte, ruimte” betekent. Later komt dan daaruit het woordje “ aire denk aan “aire de repos) het is dus een plaats , een ruimte.

Op school hebben we dikwijls genoeg gezwoegd en gezweet om van de ene maat naar de andere te gaan. Het was “moeilijk” omdat men ons niet diets gemaakt had hoe het systeem in elkaar zat en wat de basismaat is. Al had men ons met handen en voeten en zelfs met de nodige kletsen uitgelegd dat het telkens 100 maal groter of kleiner was. Maar waarom, was ons toch niet duidelijk.

Bij de oppervlaktematen is nl. de are de basis. Wanneer we dat weten dan is de rest niet moeilijk.

In ca en ha vinden we steeds are terug. Dus zijn deze twee maten daarop gesteund.

De maat kleiner ca is 1/100 van de are want centi betekent niets meer of minder 1/100. Dus ca is 1/100 van de are of de are is 100 ca.

De ha die de maat groter dan  is de a , is op de zelfde manier opgebouwd.

Hecto betekent 100x groter. Dus is de ha 100x groter dan de a.

Gaan we nu van ca naar ha dan krijgen we 100x100 of 10000 maal groter. Een ha is dus 10000ca of 10000m².Als maatstaf neem je hiervoor een voetbalveld.

 m² duidt op 100 en m³ duidt op 1000

Daar de grond niet overal even gemakkelijk te bewerken is (denk maar aan zand, leem, klei) was er zeker een verschil in hetgeen men op een dag gedaan kon krijgen.

De kleinste maat die men gebruikte was de vierkante roede zijnde 14m².( roede werd ook als lengtemaat gebruikt, maar dat valt hier buiten ons bestek)

Voor een groter stuk land gebruikte men dagmaal :zijnde 100 vierkante roede. Dus 1400m²

Bij nog grotere oppervlakte gebruikte men bunder( afkomstig van het Latijn : bonnarium : grens) zijnde 400 vierkante roeden.Dus 5600m² of 56a.

De grootste maat die men gebruikte was de morgen die van 0,8 tot 1 ha bedroeg.  Het was oppervlakte die men in één morgen kon ploegen of hooien.  Dat was wel werken hoor want er waren toen niet de machines van nu en het was dus handwerk.

Zoals we daarstraks al zegden  verschilde de afmeting van de oppervlakten van streek tot streek. Daardoor kon een roede in Vlaanderen gaan van 8,9m² tot 36m²

Voor het Leuvense was een roede 27,3041ca; 30,3640ca; of 32,4941ca al gelang het aantal vierkante voeten die men gebruikte. Voet was een lengtemaat van 28,55cm en men had verschillende vierkanten voeten:18 1/3;  19 1/3;  20 voet en daardoor komt men op die verschillende oppervlakten.

Terug naar onze straat:Zesdagmaalstraat.

Rekening houdend met wat we hiervoor geschreven hebben en ons met de tussenmaat van Leuven tevreden te stellen  komen we tot een oppervlakte van 6x (100x 30,3640ca) of 18218,4ca wat ons 1,82184ha geeft.

Sommige streken spreken van dagwand.

Wand is een vorm van wenden: wat in één dag gekeerd of geploegd kan worden.

Wanneer de dag dan om was zal de boer zeker zijn karig maal verdiend hebben.

norbert mosselmans