Dag 2. Dinsdag 28 juni 2016. De dag begint bewolkt, doch is het al 19°C. Het ontbijt nuttigen we in de eetzaal van het kasteel. Samen met de cursisten maar toch apart aan een tafeltje. Er is koffie en thee, wat voor mij het belangrijkste is. Het ontbijt zelf is karig maar net genoeg. Frans brood met hesp en kaas of confituur. En om af te sluiten een chocoladekoek. We kunnen zelfs een picknick meenemen voor vanmiddag. Brood met beleg, water en een busje cola. Dat laatste is om ons suikergehalte op peil te houden. Een mooi initiatief van Marcia en Simon om een lunchpakket aan te bieden. Op deze manier hoeven we geen bakker of snackbar te zoeken.

Vandaag rijden we naar Langres om de stad te bezoeken. Ze ligt slechts op 50 km van Melay. Met de auto is dat echt niet zo erg ver eigenlijk. Maar we zijn van plan om in enkele idyllische dorpjes halt te houden, gewoon om de sfeer op te snuiven.

Ons eerste dorp is Neuvelle-les-Voisey, dat evenals Melay in de Haute-Marne ligt. De streek is bosrijk en sterk heuvelachtig en heeft een rijk en historisch verleden. De omgeving is niet alleen ideaal voor de rustzoeker, maar de actieve wandelaar en fietser komt hier zeker ook aan zen trekken. We houden halt in de nabijheid van de kerk om er even rond te wandelen. Het gebied was van oorsprong een wijnbouwstreek. Door ziekte in de druiven was men verplicht om over te schakelen op akkerbouw en veehouderij. Het kleine slapende dorp heeft slechts 85 inwoners. Of het nu daardoor komt dat we niemand op straat zien zullen we echt nooit weten. De vervallen Saint-Genéskerk werd gebouwd in de 15de- en 16de eeuw. De kerk heeft echt zijn beste tijd gehad. Ze roept als het ware om gerestaureerd te worden. Elke muur vertoont een grote scheur. Men probeert de barsten wat te verdoezelen met bloemen en planten, maar echt lukt dat niet. Het is en blijft een oud geval. Achter de kerk staat het spierwitte monument van de Eerste Wereldoorlog. Het wordt opgedragen aan de gesneuvelde soldaten van het dorp. Het monument lijkt net geschilderd. De felle kleuren zijn in schril contrast tegen de spierwitte sokkel. Ook de witte Franse haan met rode kam zit sierlijk bovenop de witte gedenksteen. Je verwacht dat hij alle seconden gaat kraaien. Er zijn geen winkels maar een camionette komt al toeterend de straat ingereden. Het is de ‘Boulangerie et Patisserie’ van het naburige dorp die hier dagelijks zijn ronde doet. Hij vervoerd niet alleen brood, maar ook charcuterie en fruit zijn te verkrijgen. Hij mag toeteren zo veel hij wil. Niemand komt de deur uit. Het charmante 'Maison commune' heeft op het pannendak nog een vierkante aluminium kapel met bronzen schoolklok. Toen Frankrijk in 1871 een republiek werd moest elke gemeente of stad over een gemeentehuis beschikken. Een Mairie of Hotel de Ville. Een plaats waar elke burger kon gehoord worden. Ook moest de plaatselijke burgemeester ervoor zorgen dat elk kind school kon volgen. In de meeste gemeentehuizen werd een lokaal voorzien om les te geven. Dit gemeentehuis doet nu nog dienst als school en eveneens als postkantoor. De oude waterbron werd omgebouwd tot vijver. Rondom werd een bloemenperk aangelegd met rotsen. Een kunstreiger staart in het water en wacht tot een prooi in de buurt komt.

Hier en daar steekt een heuvel boven het landschap uit. Tussen de akkers ligt ons volgende dorpje  Vernois-sur-Mance. We parkeren langs de Grand'rue op een hoogte van ongeveer 250 meter.

Volgens Wikipedia woonden hier 155 zielen in 2013. Vlakbij de kerk staat de 18de eeuwse fontein. De grote ronde waterbak is een mooie kleurige bloemenbak geworden. Ook het Heilig Hartkruis staat vlakbij. De O.L.Vrouwekerk werd in 1733 gebouwd. In de toren hangen twee koperen klokken van 1836. De dakbedekking is in verschillende mozaïekkleuren geschilderd. Ook deze kerk is aan restauratie toe. De poort is niet op slot. Twee meter verder staan we voor een gietijzeren hekwerk. Dat blijkt wel gesloten. Door de tralies nemen we enkele foto's. Een houten lambrisering werd tot twee meter hoog aangebracht. Daarboven zijn de gestucte muren en kruisgewelven beschimmeld van het optrekkend vocht. De verscheidene heiligenbeelden brengen gelukkig wat kleur in het interieur. Terug buiten wandelen we tot bij het oorlogsmonument dat werd opgericht als herdenking aan de slachtoffers van beide Wereldoorlogen en één slachtoffer van de Franse Indochinese Oorlog. Onderaan staat een plaquette met foto als aandenken voor een gesneuvelde soldaat tijdens de oorlog in Algerije in 1932-1936. Het monument heeft op elke hoek een obus staan dat met elkaar verbonden is door een zware ketting. Twee vlaggen wapperen aan de herdenkingssteen. Het gemeentehuis 'Mairie' werd opgetrokken van 1849 tot 1850. Op het gelijkvloers is de vergaderzaal voor de gemeenteraad. En zoals gebruikelijk werd er in het gebouw ook nog les gegeven. Het verdiep was de woning van de leraar en zijn gezin. In de kelder was de gevangenis. Hier in het dorp is een klein winkeltje. De deur staat uitnodigend open. Op het uitstalraam staat 'Epicerie Tabac' vermeld. Als we binnen kijken lijkt het meer op een kleine supermarkt. De meeste woningen hebben nog een TV-antenne op het dak. Schotelantennes heb ik nog niet tegengekomen of ze moeten verdekt zijn opgesteld. We komen op het plein met de oude ronde fontein-wasplaats. Volgens oude prentbriefkaarten was er een ronde zinken dak boven de wasplaats. Nu rest er alleen het water dat meer weg heeft van een open fontein.

We rijden door de regio Franche-Comté. Een streek voor genieters. We rijden weer door het glooiende, pittoreske landschap. Een mix van fraaie landschappen, mag ik wel stellen, met uitbundig veel groen. We houden halt in Vitrey-sur-Mance. De plaats grenst aan de Haute-Saône en de Haute-Marne. Dwars door het prachtige dorp stroomt de Mancerivier. Voor de kerk staat een bron eindeloos water te lozen. Ze stond in verbinding met de wasplaats ernaast. Het gebouw kreeg een totale metamorfose. De wasplaats werd gerenoveerd en is nu een bekende kapperszaak. De Saint-Laurent kerk is oorspronkelijk van de 16de eeuw. Tijdens renovatiewerken in de 18de eeuw werd ze nog sterk uitgebreid. De kerktoren heeft een dak mozaïek. Sommige kerkmuren worden ondersteunt door ijzeren poutrellen. De hoofdingang is afgesloten. Een dorpsbewoner wenkt ons naar de zijingang. Deze is niet op slot en we betreden de kleine kerk. We vinden veel verschillende heiligenbeelden waaronder de Heilige Theresia die we geregeld tegen komen in de kerkgebouwen. Plaquettes danken haar meermaals voor haar bescherming. Rechts, vooraan staat een indrukwekkende houtkachel. Een grote stapel eiken- en beukenhout ligt ernaast opgestapeld. Ook hier heeft de kerk te lijden aan opstijgend vocht. Het tabernakel werd grondig gerestaureerd. Terug buiten wandelen we enkele trappen op tot bij het gemeentehuis. Het breed gebouw met verdiep heeft vroeger ook dienst gedaan als school. Naast het gebouw pronkt het monument voor de gesneuvelden. Het dorp herdenkt de slachtoffers van 1914-1918, en de slachtoffers die gestorven zijn voor Frankrijk in Algerije. Twee slachtoffers zijn van Indochina afkomstig. Ook hier prijkt een haan bovenop het monument.

Zacht golft en deint de eindeloze, gladde, asfaltweg over heuvels en dalen. De bewolking lijkt op te lossen. De lucht wordt lenteblauw. Verderop slenteren we door het schilderachtige dorpje Ouge langs de D44. Het dorp dankt zijn naam aan de bronrivier Ougeotte. In 1636 werd Ouge, na een totale verwoesting, geleidelijk heropgebouwd door boeren, wijnmakers en ambachtslieden. Tijdens WOII werd het dorp bezet door de Duitsers en werden de huizen gevorderd. De laatste volkstelling dateert van 2011 en men kwam op slechts 123 inwoners. Bijna volledig omgeven door een haag staat de Heilige Maagd Maria op een hoge sokkel. Het monument werd geplaatst op 14 september 1944. Vlak voor het gemeentehuis prijkt het monument voor de gesneuvelden. Het werd opgedragen aan hen die stierven voor het vaderland. Ouge heeft een mooie St-Remykerk. De bouw begon in 1832 en in 1875 werd ze reeds uitgebreid. De laatste restauratie dateert van 2010. De poort is open, maar weer staan we voor een gesloten hek. En deze keer is er geen zijingang. We kunnen toch mooie foto's nemen. De kroonluchters zijn adembenemend. De kleurige heiligenbeelden staan op een sokkel hoog tegen de muur. Opzij van de kerk werd het kasteel gebouwd met een botanische tuin van 8 hectare. De tuin werd grotendeels in 1980 aangeplant. Het park is versierd met een Japanse vijver en een monumentale fontein. Het kasteel is in private handen en dus niet toegankelijk. Ooit waren er in het kleine dorp vier fonteinen. Er zijn er nog maar twee van over.

Voor we het dorp Fayl Billot binnen rijden zien we de tentoongestelde kunststukken langs de weg staan die vervaardigd zijn met riet. Een supergrote hand met onderarm houdt grote rieten stengels vast. Het dorp ligt op het kruispunt van vier verschillende regio's. Bourgogne, Champagne-Ardenne, Franche-Comté en Lorraine. Het is een doolhof van heuvels met kleine vlakten en valleien. Het gebied heeft 3000 ha bos. Het water komt aarzelend in kronkels naar beneden en zoekt zijn weg verder tot de Middellandse zee. Daardoor heeft het dorp een overvloed aan bronnen, fonteinen en wasplaatsen. Bos- en landbouw zijn de voornaamste activiteiten van de plaatselijke bevolking. Het dorp is redelijk groot en vooral bekend voor zijn Nationale School voor Osiériculture en mandenmakerij. De Onze Lieve Vrouwekerk, op de Place de l'eglise, is dan eveneens flink uit de kluiten gewassen. Het gebouw dateert van 1865-1870. Het is klimmen tot bij het portaal van het gebedshuis. De deur is open. Een vochtige kerk maar toch heeft ze iets. Mooie glasramen, indrukwekkende tabernakel en kleurige beelden. Het orgel staat vooraan en wordt bespeelt door de organist. In de zijmuur werden de namen gegraveerd van de vele slachtoffers uit WOI.

Het grote monument voor gesneuvelden staat te midden van een bloemenperk voor de ingang van de kerk. Op de sokkel staan de namen vermeld van de slachtoffers van beide Wereldoorlogen. In de opmerkelijke wasplaats staat geen water. Aan de buitenzijde spuit nog een flauw straaltje water in een betonnen bak. De overloop laat het water verdwijnen in de riool. De droge wasplaats wordt versiert met bloemen. In de zijgevel staat het jaartal 1803 in gebeiteld. Vlakbij staat de kleine oude O.L.Vrouwkerk die voornamelijk dateert uit de 16de eeuw. Het gebouw heeft meer weg van een grote kapel dan een kerk. Ze is spijtig genoeg afgesloten. Door het glas in de deur kunnen we toch enkele foto's nemen. De vele zitbanken voor het altaar laten vermoeden dat er nog regelmatig erediensten worden gehouden. Rond het altaar staan verschillende kleurige heiligenbeelden.

Achteraan het 'Office du Tourisme' is de voormalige mandenvlechters school.

Om 11:00u vertrekken we naar Langres. Het is nog slechts 25km rijden. De auto geeft 24°C aan als het zachtjes begint te regenen. Net genoeg om de voorruit schoon te vegen. Even verder schijnt terug de zon en stuur ik de wagen door een mooi zonovergoten landschap met indrukwekkende vergezichten. Opnieuw zijn er de talloze witte wolken die moeten we er helaas bijnemen. We parkeren een weinig later op parking Belair in Langres. De historische vestingstad ligt prachtig op een hoogte boven het plateau waar verschillende rivieren ontspringen, zoals de Seine, de Marne, de Aube en de Maas.  Tijd voor een rondleiding langs de bezienswaardigheden van de stad. De stadspoort is ons eerste indrukwekkende bouwsel. Het is slechts één van de zeven poorten die deze 2.000 jaar oude stad nog telt. Een grote muur omringt de hele vesting met enkele torens waarvan nog 3,5km te zien is. De 'Tour de Navarre' is een rondweg over de stadsmuren. Een aangename wandeling waarbij men kan genieten van het schitterende uitzicht dat zich uitstrekt beneden de stadsmuren. Tijdens de gehele rondgang zijn er 7 poorten en 12 torens van de citadel te bezichtigen.

Een waterpomp uit vroegere tijden lekt langs beide zijden dagelijks honderden liters water in een waterbak. Geen mens die er zich aan stoort. Een bordje vertelt de kuierende mensen dat het geen drinkbaar water is. Hier is wel meer volk dan in de kleine dorpjes onderweg. De meeste mensen kuieren langs de uitstalramen van de vele winkels. De partner draagt de vele zware zakken met etenswaren, kleding en cadeaus.

Het volgende gebouw is het 'Ancienne Chapelle des Oratoriens' of de 'Voormalige kapel van het Oratorium'. In 1616 deed bisschop Sébastien Zamet een beroep op de congregatie van de Oratoriërs om een seminarie te leiden. De prelaat geeft de terreinen en gebouwen van het St. Amâtreklooster met als doel vorming te geven aan Franse geestelijken. Pas in 1676 werd de kapel voltooid. In 1838 werd het gebouw getransformeerd in een theater en heeft momenteel een capaciteit van 250 zitplaatsen. De voorgevel vertoont maskers, partituren en instrumenten op het fronton boven de ingang. De laatste renovatie gebeurde tijdens de laatste eeuwwisseling.

In het hoge gebouw van de voormalige Seminarie (1673 – 1687) waren maar liefst 74 kamers in gebruik door toekomstige priesters tijdens hun opleiding.  

Het 'Ancien Collége des Jésuites' of het 'Voormalige Jezuïeten College' werd in 1621 bewoond door, de naam zegt het zelf, de Jezuïeten. Dit college kon 200 jonge notabelen van de stad huisvesten. In 1746 werden de gebouwen vernietigd door brand, maar alles werd herbouwd in 1770 tegen de 13de eeuwse stadswallen. De Jezuïeten konden er niet meer van genieten. Ze werden in 1762 uit Frankrijk verdreven. Momenteel geeft het gebouw een verlaten indruk.

Bij het standbeeld van Diderot houden we halt. Denis Diderot werd geboren op 5 oktober 1713 in het gebouw nummer 9 van dit plein. Hij stamt uit een kleermakersfamilie en studeerde filosofie in het voormalige Jezuïetencollege. In 1728 vertrekt Diderot op 15 jarige leeftijd naar Parijs om zijn studies verder te zetten. Daar wordt hij één van de grootste denkers van de 18de eeuw. Een van zijn meest bekende werken is de bekende encyclopedie, een woordenboek van de wetenschappen, kunst en beroepen met een oplage van 2075 exemplaren. Honderd jaar na zijn dood, in 1884, kreeg het plein zijn naam en werd dit standbeeld ingehuldigd. De verschillende namen op de sokkel zijn van personen die hebben meegewerkt aan het tot stand brengen van de encyclopedie. 

Het 'Maison à pans de bois' oftewel een werkmanswoning van de 15de eeuw. Tijdens de middeleeuwen werden talloze huizen gebouwd met smalle en hoge gevels. De meeste van deze panden werden gebruikt voor zowel bewoning als voor ambachtelijke doeleinden. In de loop der eeuwen werden de gevels aangepast en veranderd. Dit huis bleef zijn werkgevel behouden. De twee kelderniveaus werden gebruikt als opslagplaats. Het gelijkvloers werd opgetrokken in steen waar een werkplaats of ambachtswinkel werd uitgebaat. De overhellende verdieping werd gebruikt als woonhuis. 

Het 'Hotel D'Amboise, Dit de Rose' is een voormalig klooster uit de 16de eeuw. Het werd gebouwd in opdracht van Jean D'Amboise, decaan en bisschop van Langres van 1496 tot 1510. De moderne naam is waarschijnlijk te wijten aan markies de Rose die eigenaar werd in de tweede helft van de 19de eeuw. Momenteel staat het gebouw te koop en ons Rina wil er direct een B&B van maken. Het zou nog kunnen aanslaan ook. We zijn in een toeristische stad.

We wandelen verder rond de 'Cathédrale Saint-Mammès' van de 12de eeuw. De imposante voorgevel dateert van 1768. Op het fronton staan twee monumentale beelden, links symboliseert de Synagoge en rechts de Heilige kerk. We kunnen binnen een kijkje nemen. De kathedraal is koud, kaal en donker, zoals een kathedraal elders. De verschillende kapellen rond het altaar zijn opmerkzaam waaronder 'De Saint Cross Chapel' dat werd gebouwd voor Jean d'Amoncourt.

Na de kathedraal wandelen we door het park. Het groene plein herbergt een sierlijke kiosk, met toiletten, en ernaast een grote omheinde vijver met fontein. De tuinman heeft zich met bloemen uitgeleefd en er iets moois van  gemaakt. Het standbeeld van Jeanne Mance werd opgericht op 5 mei 1968. Jeanne Mance, geboren op 12 november 1606, was een buitengewone persoonlijkheid. Als tweede kind van 12 kinderen wijdt ze zich aan het moederschap om haar te vroeg overleden moeder te vervangen. Gedurende deze jaren in Langres offert ze zich op voor haar landgenoten tijdens de dertigjarige oorlog, bekommerd ze zich om de 5500 slachtoffers van de pest in en rondom Langres en alle ellende van dien. In nauw contact met de Jezuïeten uit de stad en met de eerste Franse missionarissen in Amerika, verlaat ze haar geboortestad in 1640 om gehoor te geven aan de roeping. Na een verblijf van enkele maanden in Parijs, scheept ze zich in bij La Rochelle met een vijftigtal gelijkgestemden. Uiteindelijk landen ze op 17 mei 1642 op het eiland St. Laurent; daar wordt Ville-Marie de naam voor het latere Montreal gesticht. Als verpleegster en moeder-overste, de rechterhand van de gouverneur Paul Chomedey uit Maisonneuve, ontwikkelt ze haar talenten ten dienste van de Fransen en de Indianen in Amerika, zonder onderscheid te maken. Ze overlijd op 66 jarige leeftijd te Montreal Canada op 18 juni 1673.

Het 'Hôtel de Piétrequin' stamt oorspronkelijk uit de vroege 17de eeuw. Vanaf die tijd werden in Langres de eerste herenhuizen of stadspaleizen gebouwd. Dit viel samen met de opkomst van de bourgeoisie in dienst van het vorstendom. Het verkrijgen van administratieve verantwoordelijkheden had voor sommige families een hoger sociaal niveau ten gevolge. Vanaf dat moment investeerde men meer in onroerend goed. Dit is de reden dat de luitenant generaal en drost van de koning te Langres Philbert Piétrequin in 1613 dit herenhuis liet bouwen. De toegangspoort is van de 18de eeuw.

Het 'Hôpital de la Charité' werd gebouwd in 1774. Als reactie op de pestepidemieën sticht bisschop Sébastien Zamet in 1638 de orde van de Charité om de arme zieken te verplegen. De nieuwe organisatie krijgt een hospitaal in beheer, bestaande uit verschillende panden die aanwezig waren. Na een brand in 1770 werd het mogelijk een functioneler gebouw te ontwerpen. Het nieuwe hospitaal werd gebouwd met twee paviljoens en een centraal gelegen kapel met twee zijvleugels. De beide vleugels waren voor de zieken, terwijl in de beide paviljoens de zalen voor revalidatie, de apotheek en een operatiezaal waren opgenomen. Op het fronton van de kapel is een afbeelding van de Charité die de weeskinderen ontvangt, terwijl op de zuilen naast de toegang afbeeldingen van de geneeskunde en chirurgie zichtbaar zijn.

Het 'Ancien Couvent des Carmes' is een voormalig klooster en kapel die werden gebouwd in 1754 voor de Karmelieten. Deze orde was echter niet geliefd in Langres. In 1825 wordt het complex verbouwd tot klein seminarie om toekomstige priesters op te leiden tot het bisdom.

We komen bij een opmerkelijk gebouw dat een hotel blijkt te zijn. Na meer dan twee eeuwen van hun bestaan verwierf het college van wethouders in 1581 een groot gotisch gebouw aan de korenmarkt, het huidige “Place de l'Hôtel de Ville”. Het gebouw deed niet alleen dienst als gemeentehuis, maar ook als rechtbank en spoedig daarop als gevangenis van het koninklijke gerechtshof. Een brand in 1774 in het gevangenisgedeelte was de reden van een volledige renovatie. Het centrale gedeelte van de voorgevel werd naar voor uitgebouwd en voorzien van een vier imposante zuilen met fronton. Dit gedeelte bleef gespaard bij een nieuwe brand in 1892 die de rest van het complex verwoestte.

Bij de voormalige kapel van het Ursulinenklooster hangt een informatiebordje met tekst in het Frans en Engels. We lezen: “Na aankomst te Langres in 1613 werden de zusters van de orde van St-Ursula aangewezen om de jonge meisjes op te voeden en de oudere pensiongasten te verplegen. De zustergemeenschap bewoonde eerst een voornaam herenhuis in de gemeente voor ze in 1631 een meer praktisch klooster lieten optrekken. Pas aan het eind van die eeuw (1670-1680) werd de kapel voltooid. Op het portaal zijn nog steeds decoraties zichtbaar zoals: gekoppelde zuilen, nissen en verstrengelde emblemen. Vanaf 1818 werd het complex een kazerne en in 1974 werd twee derde van de gebouwen gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouwwoningen”.

De priorij van Saint-Martin is oorspronkelijk van de 11de eeuw. Maar daar is totaal niets meer van te zien. De huidige kerk werd gebouwd vanaf de 13de eeuw tot de 18de eeuw. Na een brand in 1725 werd het gebouw volledig gerenoveerd en kreeg het zijn huidige uitzicht. De klokkentoren is 52 meter hoog en bestaat uit vier niveaus.

Om 16:00u verlaten we Langres en rijden richting de Romeinse Villa in Andilly-en-Bassigny. Een bijzondere Gallo-Romeinse site met thermische baden en een Merovingisch grafveld. Het is de enige te bezoeken vindplaats van dit genre in het oosten van Frankrijk. Maar eerst passeren we nog twee charmante dorpen.

Het dorp Bannes is een kleine gemeenschap en telt ongeveer 400 inwoners. We rijden langzaam op de door een zonovergoten D74. Op deze manier kunnen we intens van de omgeving genieten. Het centrum met kerk ligt verscholen achter de mooie villa's links van ons. Het gemeentehuis en monument zijn zeker een bezoek waard. De landelijke woningen langs de kant van de weg zijn omgeven door statige loofbomen en sierlijke tuintjes. Even verder verlaten we het centrum en rijden terug de wijde natuur in. Links van de D74 ligt het grote meer van Charmes met 197 hectare water. Het meer is vooral in trek bij sportvissers door de grote hoeveelheid snoek en karper waarop gevist kan worden.

Rechtsaf rijden op de D35, door het dorp Neuilly  L'èveque met veel nieuwbouw en gerenoveerde huizen. Alleen rond de kerk zijn nog oude antieke panden die staan te verkommeren. De kerk van de Geboorte van de Maagd Maria werd op het hoogste punt gebouwd in 1810 op de plaats van een oud kasteel. In de buurt werd het opmerkelijke monument van WOI geplaatst. Een bronzen engel houdt lauwerkransen in de hand. Op de sokkel staan de namen van ‘Onze Helden’ die stierven voor de vrede. We blijven de D35 volgen tot Andilly-en-Bassigny. De GPS loodst ons dan verder tot aan een buitengewoon archeologisch monument.

In 1878 stuit men tijdens de aanleg van een spoorbaan toevallig op oude ruïnes van een Gallo-Romeinse villa. In 1961 begint een vereniging uit de Haute-Marne aan de opgravingen. Sinds 2009 worden voor het eerst opgravingen verricht in de boerderij van de villa. De resten van de ommuring zijn verwijderd, alleen de funderingen op de onderliggende kalkbodem zijn bewaard gebleven. Naast de boerderij staat een klein gebouwtje op palen. De resten van het metselwerk getuigen van een consequent hergebruik van bouwmaterialen.                                                                               

De villa werd gebouwd in de buurt van een heerweg, tegen een heuvel. Hoogstwaarschijnlijk was de villa eerder een prestigieus Gallisch landgoed, zoals sommige archeologische vondsten doen veronderstellen. De uitbreidingen en verbouwingen van de villa in de loop van de tweede eeuw geven de opmerkelijke welvaart van het bedrijf weer. Dit is overduidelijk te zien aan de weelderige decors in het woongedeelte: de tijdens de opgravingen gevonden stukken maakten het mogelijk sommige ruimtes te restaureren met beschilderde stuclagen, mozaïeken en marmeren tegelvloeren.             

De thermen van meer dan 800m², tot nog toe de grootste privé thermen van Gallië, hadden een verwarmd zwem- en zweetbad, een koud zwembad en door 'hypocaustum' – het vloerverwarming-systeem uit die dagen – verwarmde vertrekken. De inrichting duidt op een behoefte aan vertier en ontspanning, kenmerkend voor een heersende klasse die haar welvaart van het land haalde in een oorlogsvrije periode. De eigenaar bekleedde ongetwijfeld hoogwaardige functies, hij gebruikte zijn villa alleen voor zijn eigen plezier en liet de verantwoordelijkheden van de boerderij over aan een rentmeester of slaaf.

Ten westen van de vindplaats zijn nieuwe kamers en suite ontdekt. Zij vertegenwoordigen de laatste staat van de villa. Deze kamers dragen nog sporen van muurschilderingen. De vloeren zijn bedekt met een mortier van fijngestampte dakpan scherven. Onder de vloeren van de kamers zijn houten leidingen ontdekt: onder een deurdrempel is een staande metalen ring gevonden. In één kamer werd afgezien van verwarming en twee van de gevonden kamers werden niet aangesloten op het vaste verwarmingssysteem.

Ruim een eeuw nadat de villa leegstond, werd in de ruïnes een Merovingische begraafplaats aangelegd van zo'n honderd graven (eind zesde, begin zevende eeuw).

Na dit bezoek rijden we terug naar Melay langs steile hellingen en schilderachtige dorpjes zoals: Ranconnieires, Saulxures, Bourbonne-les-Bains en Villars St-Marcinellin waar we om 18:00u toekomen. Het diner is om 19:30u. Met een glaasje wijn en een kop koffie of thee na het dessert. Simon houdt ons gezelschap tot half tien. Tijd voor ons huisje 'weltevree'. Tot morgen. Tekst: Luc Verschooten. Foto's: Rina Meurs.