Dag 1. Fietsknooppunten: 83-25-76-35-36-41-37-32-22-33-72-34-73-30-31-32-60-61-27-83. Afstand: 35,7 kilometer.

Maandag 6 juni 2016. De buitentemperatuur bedraagt 18° C als we om 07:30u richting noorden rijden. Het weer valt momenteel reuze mee, voor zolang het duurt uiteraard. Hopelijk krijgen we geen onweer met felle hagelbuien zoals gisteren. De TV beelden spraken voor zich. Waterellende en nogmaals waterellende. Niet alleen de gemeenten Reet en Boom kregen het zwaar te verduren, ook het noorden van Antwerpen deelde in de klappen. Wij hebben 'slechts' twee gaatjes in het plastieken dak van onze veranda. Het had veel erger kunnen zijn. Soit…

We rijden naar Noord-Brabant. De op één na grootste provincie ten zuiden van Nederland. Om 09:20u parkeren we op de parking van 'Hotel Guldenberg' te Helvoirt. Dit wordt onze verblijfplaats voor drie dagen en twee nachten. We melden ons eerst aan de receptie waar we vriendelijk worden ontvangen. Het is niet de eerste maal dat we hier overnachten. Verleden jaar, eind november, maakten we voor de eerste keer kennis met de gastvrijheid van het hotel. We kwamen toen hiernaar toe om te wandelen en te genieten van de nakende herfstkleuren. Na de vermoeiende wandeling was het heerlijk om te ontspannen in de sauna. De volgende dag hebben we van de fitnessruimte gebruik gemaakt. Na een diner bij kaarslicht dronken we nog een laatste kopje koffie bij de sfeervolle open haard. Maar dat was verleden jaar.

De omgeving is tevens geschikt om te fietsen en we aarzelden dan ook geen moment om hier terug te keren. Na de nodige formaliteiten vertrekken we voor een fietstocht rondom en door De Loonse en Drunense Duinen. Het is wel zoeken naar ons eerste knooppunt. Bij de parking van het hotel vertrekken vele wandelingen met knooppunten. Misschien een tip om fietsknooppunten te vermelden? Bij de receptie krijg ik een plannetje mee om de kortste weg te nemen naar het domein 'De Loonse en Drunense Duinen'.

– “U moet vooral de grote wegen vermijden” vertelt de receptioniste – “Dat is veel te gevaarlijk”. Het getekende plan is niet echt duidelijk en we besluiten toch langs de baan naar ons knooppunten-bordje te rijden. Bij de grote baan slaan we rechtsaf. Later blijkt dit de verkeerde keuze. Maar dat weten we eerst als we terug zijn. Bij het volgende kruispunt houden we halt om beter rond te kijken. Rechts in de dreef zien we de groene knooppuntenbordjes staan. Het is knooppunt 76 en hoewel we de vorige knooppunten, 83 en 25, overslaan vervolgen we vanaf hier onze route. Niemand die moppert trouwens. Linksaf, richting knooppunt 35.

We fietsen op de Oude Bossche Baan en bij een eerste zitbank drinken we een meegebracht kopje koffie. De bank noemt: 'Molenakker'. Een infobord verklaart: 'Het toponiem “de Molenakker”, ook bekend als “ De Meulenberg”, verwijst naar de plaats waar vroeger de Zandkantse molen stond. Het was een zogenaamde standerdmolen. Zo'n molen rust op een verticale spil, de standaard, waarmee de molen in zijn geheel vanaf de grond naar de wind kan worden gedraaid. Aanvankelijk stond de molen net buiten de vesting van Heusden. Rond 1658 is de molen daar verkocht en verplaatst naar de Zandkant bovenop een hoger gelegen dek zandrug. Vanwege de afgelegen ligging, het dure onderhoud en de slechte wegen ter plaatse was het voor de molenaars die de molen pachtten niet eenvoudig de kost te verdienen op de Zandkantse molen. Dit zal reden zijn geweest dat de molen in de achttiende eeuw bekend stond als de “Kranken Troost”. Het woord krank betekend hier weinig betekenend, zwak, armelijk, armoedig. Vrij vertaald betekent “Kranken Troost” dan “schrale troost”. In 1885 wordt de molen opnieuw verplaatst naar een perceel op de hoek van de Biezenmortelsestraat en de Runsvoort. Het oude molenhuis, dat op de Zandkant was achtergebleven, is later bij een brand verloren gegaan. Omstreeks 1904 wordt daardoor molenaar Coppens aan de overzijde van de Biezenmortelsestraat een nieuwe machinale maalderij gebouwd'.

We volgen een pad dwars door het bos. Rechts is het domein van De Loonse en Drunense Duinen. Loof- en dennenbomen wisselen elkaar af. Vogels kwinkeleren om ter hardst waarvan de vink een toontje hoger zingt. Hij komt overal bovenuit. Het Nationale Park is een reusachtig gebied met verschillende toegangs- poorten en wegen. Naast ons is een brede zandweg dat voorbehouden is voor tractors en ruiters. Het bladerdek boven beschermt ons tegen de warme zonnestralen. Dat maakt het onmiddellijk een stuk koeler en een 'golfje' of een 'vestje' is geen overbodige luxe. Vanaf de vroege Middeleeuwen is het oorspronkelijke oerbos gekapt en afgebrand. Hiermee werd in de behoefte aan hout en landbouwgrond voorzien. De huidige naaldbossen zijn grotendeels rond 1870 aangeplant voor de houtproductie. Ze bestaan voornamelijk uit grove den en vertonen nog maar weinig gelijkenissen met de groene wildernis die ooit deze zandgronden bedekten. Voorbij het bos is het de beurt aan weidse uitzichten. Hectaren landbouwgrond met jonge plantjes baadden in de zon. Paarden grazen ongestoord naast een weide met een tapijt van goudgele bloemen. Af en toe fietsen we langs fotogenieke hoeven met rieten daken. Hier kunnen we eindeloos fietsen en het zou wel eens kunnen dat we niemand tegenkomen. Verdwalen doen we niet, daar zorgen de fietsknooppuntenbordjes voor.

Even verder vertoont de skyline de bossen van 'De Loonse en Drunense Duinen'. We komen bij het café-restaurant 'De Rustende Jager'. Het is nog vrij rustig door het vroege uur. Slechts enkele stoelen op het terras zijn bezet. Door zijn bijzondere ligging is dit etablissement een rust- en startpunt met verschillende routes voor fietsers en wandelaars. Boven ons houdt een merel zijn ochtend serenade. De zangvogel is familie van de lijster en kan tot vijf jaar oud worden. Bezoekers worden geïnformeerd door middel van infoborden met daarop een kaart van het gebied met wandelroutes en de nodige uitleg over de oorsprong van zandverstuivingen: 'Twaalfduizend jaar geleden zou de mens hier midden in een grote zandvlakte staan. Het oprukkende landijs was net ten noorden van Nederland tot stilstand gekomen. Voor het ijs strekte zich een grote poolwoestijn uit. Heel Noord-Brabant werd met lage duinen bedekt. Het heldergele duinzand uit die tijd noemen we dekzand'. 

Een spandoek laat aan iedereen weten dat vanaf morgen een wandelevenement zal plaatsvinden. De wandel driedaagse is dit jaar op 7, 8 en 9 juni 2016. Verderop fietsen we tussen aspergevelden. Links groeien de groene asperges die als plant minder veeleisender is dan zijn soortgenoot de witte asperge. Doordat de groene groente ondergronds geen witte stengels moeten vormen, is het ook niet nodig om ruggen te maken. Op zwaardere grondsoorten teel je dan ook beter groene asperges. Afgedekt met witte plastiek wachten de witte asperges om geoogst te worden. Een machine houd de plastiek omhoog zodat de telers de dikste asperges uit de ronde ruggen kan snijden. Na een druk op de knop verplaatst de machine zich en kan de teler verder oogsten. Aan de overzijde groeit de maïs. De plantjes zijn slechts enkele centimeters groot en daardoor kunnen we nog genieten van weidse uitzichten. Alles kleurt groen. In meer dan vijftig tinten.

Bij knooppunt 36 rijden we voorbij 'Landgoed Bosch en Duin’. Het gebouw dateert van 1930 en grenst aan de historische 'Route du Napoleon' te Udenhout. Het werd in 1993 volledig herbouwd en kreeg als blikvanger een paar kanonnen die dreigend in het plantsoen klaar staan om de vijand te bestoken. We volgen knooppunt 41 langs de Pelgrimsweg. Om 10:55u rijden we het schilderachtige dorpje 'Loon op zand' binnen. De kerktoren is als een baken op zee en alhoewel we er niet moeten zijn rijden we tot daar en houden er halt om even de sfeer op te snuiven. De gemeente bestaat uit drie dorpen: Loon op Zand, Kaatsheuvel en De Moer. Naast de vele winkeltjes bezit het dorp nog enkele gezellige terrasjes van de horeca waar het gezellig toeven is. De grote Sint-Jans Onthoofdingskerk werd gebouwd vanaf 1394. Een bord legt uit: 'Verjaagd door opstuivend zand moesten de inwoners van Venloon einde 14de eeuw een nieuw dorp bouwen “ses boogscheuten weeghs” nabij het kasteel. Daar stichtte de heer Pauwels van Haestrecht de Oude deze kerk in 1394. Aan de toren, in de stijl van Kempense gotiek, is gebouwd tot in de tweede helft van de 15de eeuw. De oudste van de drie klokken dateert van 1460. Met het transept uit de 16de eeuw kreeg de kerk grotendeels haar huidige vorm. Van 1648 tot 1821 was de kerk in protestantse handen. In 1823 namen de katholieken het gebouw weer in gebruik. De begraafplaats, rond de kerk, bezit nog oude monumentale grafzerken. We fietsen terug, laten de mooi gerestaureerde waterpomp rechts liggen en fietsen meteen het dorp uit. 

Even verder fietsen we terug op een verhard pad tussen de bomen over de Waalwijksebaan. We rijden opnieuw door het domein van 'De Loonse en Drunense Duinen'. Dit Nationaal Park is ruim 3.500 hectare groot en maakt deel uit van het stelsel van twintig Nationale Parken in Nederland. Samen zijn de parken ruim 120.OOO ha groot, meer dan 3% van Nederland. Alle dode takken en omgewaaide bomen blijven op de grond liggen. Dat komt dan weer ten goede voor insecten en vogels. Het rottende hout is tevens een bron van leven voor mossen, varens en paddenstoelen. “De schaapskuil”, onze volgende halte, “is een gegraven kuil en was in het verleden een drinkplaats voor schapen. De kuil ligt er al zeker 220 jaar.” vertelt een infobord ons, en vervolgt: “Dat weten we, omdat in 1793 hierachter een akker lag die 'Boven de Cuijl' werd genoemd. Deze akker hoorde bij het inmiddels verdwenen dorpje Westloon. De kuilen werden gegraven omdat er op de toenmalige droge heidevelden weinig drinkwater was. In de Loonse en Drunense Duinen zijn vier van deze 'schaapskuilen' bekend”.

Bij knooppunt 32 is het tijd om ons lunchpakket aan te spreken. We zetten ons op een halfronde zitbank met hier en daar een leuning en verwelkomen andere hongerige fietsers die ons voorbeeld volgen. Nadien vervolgen we onze weg naar knooppunt 22. We houden een sanitaire stop bij de vijver langs de Waalwijksebaan. Het lijkt ons alsof we in een oase terecht zijn gekomen na kilometers fietsen door de bossen. De vijver wordt gebruikt door wandelaars die er hun huisdier laten zwemmen.

Onze volgende stop is het 'Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen Roestelberg'. Het café-restaurant 'De Roestelberg' is eveneens een favoriet start- en rustpunt voor wandelingen door de natuur. Het etablissement is een familiebedrijf dat startte in 1927. Op deze plek bevinden we ons  dichter bij het duinzand. Te voet maken we een steile klimming naar het hoogste punt. Het witte duinzand weerkaatst het felle zonlicht. Een zonnebril is sterk aan te raden voor een wandeling door de duinen. Maar dat is voor morgen. Het is ondertussen zo warm geworden dat we een dorstlessende stop houden bij eetcafé 'De Klinkert' te Drunen. Een gezellig Brabants bruin café met een ruim terras. We genieten van een frisse blonde Leffe en moeder de vrouw van een appelgebak met calorierijke slagroom en een tonic om alles door te spoelen.

Verderop is knooppunt 72. We rijden naar rechts en komen in Giersbergen. Een gehucht van de gemeente Heusden met slechts 28 inwoners. De dorpspomp dateert van 1951. 'De Maaihoeve', een oude hoeve met rieten dak, is een camping met vijftien staanplaatsen. De hoeve werd gebouwd rond een eeuwenoude kloosterboerderij. Een monument van een oud boerinnetje met eieren in haar schort trekt onze aandacht. Het werd geplaatst ter herinnering aan het 750 jarig bestaan van het gehucht Giersbergen: 1244-1994. Een paar meter verder zijn we al terug uit de gemeenschap gereden en fietsen over een zandweg tot bij het bosgebied van 'De Loonse en Drunense Duinen'. Verderop moeten we linksaf en rijden plots tussen weilanden en akkers over een tractorspoor met putten en kuilen. Het is ondertussen warm geworden en we moeten nog minstens tien kilometer fietsen. Het koren langs de weg staat al dertig tot veertig centimeters boven de grond. In de bermen vallen de rode klaprozen op tussen al dat groen. Rondom ons oogt alles groen trouwens. De lente loopt ten einde. Hier en daar bloeit nog de rododendron in verschillende kleuren. In de regio Helvoirt wordt hoofdzakelijk asperges geteeld. Het is het ene veld na het andere. We krijgen er serieus honger van. Nog zeven kilometer. Voor het dorp Cromvoirt stroomt de 'Zandleij' die we dwarsen via de 'Lambertusbrug'. Over de brug staat het kruisbeeld van Christus. Het dorp behoort bij de gemeente Vught en is belangrijk door zijn rund- en pluimveeteelt. De St-Lambertuskerk dateert van 1888. De toren werd in 1944 opgeblazen door de Duitsers en na de oorlog slechts tot de hoogte van het schip hersteld. Naast de kerk bevindt zich de pastorij uit 1887. Op de hoek pronk het voormalig raadhuis van 1899. Aan de overzijde staat de herberg 't Wapen van Cromvoirt. We verlaten het dorp over de 'Broekleij'. De rivier stroomt van Haaren naar Cromvoirt over een lengte van ca 11 km.

Het laatste stuk van knooppunt 61 moeten we door de Vughtse Heide. Het natuurgebied heeft een rijke historie en daardoor een ideale plek voor wandelaars en fietsers. Het is eigendom van het Ministerie van Defensie en beslaat 153 ha. We dwarsen twee straten en vinden geen knooppuntenbordje. We slaan rechtsaf en fietsen langs de grote baan. Links een bordje met knooppunt 62. Dat moeten we niet hebben. We fietsen in tegenovergestelde richting en vinden een bordje met cijfer 27. Eureka! Dat moeten we hebben. We rijden terug volgens schema en hebben ondertussen 35 kilometer afgelegd. De waterplas 'De ijzeren Man' is een veelzijdig sport-, ontspannings- en recreatiegebied in Weert. Wij fietsen in feite aan de overzijde van het recreatiegebied. Op de parking staan massa's auto's en nog meer massa’s fietsen. Verderop moeten we over de 'Loverensebrug' waar de Zandleij onder stroomt. Naast de boerderij worden groene asperges geoogst. Zittend op een kleine tractor rijden arbeiders over het groene goud en snijden de groenten tegen de grond af. Bij knooppunt 83 zien we onze vergissing van vanmorgen. Dit knooppunt hadden we moeten hebben. Nu volgen we de knooppunten niet meer maar nemen de straat Guldenberg tot bij ons hotel waar we om 15:40u toekomen. We hebben 40,2 kilometer gefietst. Met de sleutel van onze kamer kunnen we onze fietsen in een afsluitbare fietsenstalling opbergen waar we de mogelijkheid hebben om onze fietsen op te laden. Het hotel beschikt over 89 kamers. Onze kamer is op het gelijkvloers en door het brede raam kijken we uit op de groene bosrijke omgeving.

Tot morgen. Tekst: Luc Verschooten. Foto's: Rina Meurs.

22-07-2016 om 15:44 geschreven door Luc Verschooten  

Fietsknooppunten: 42-43-39-70-65-64-62-89-32-87-33-42 = 35 kilometer.

Donderdag 5 mei 2016. Hemelvaartsdag. We vertrekken vanuit Ekeren bij een temperatuur van 15° Celsius. Frank, onze weerman, sprak van frisse ochtenden, maar voor vanmiddag worden toch temperaturen verwacht van 19° Celsius in de schaduw. Meer moet dat niet zijn. Als het te warm is klagen we ook. Al even belangrijk is de wind. Vandaag komt de wind uit het oosten met een kracht van 2 à 3 beaufort. Valt reuze mee, dacht ik. Ondanks de feestdag komen we, voorbij de oprit van Meer, in een file terecht. Sterk vertraagt verkeer tot aan de grensovergang, veronderstel ik. Alle vrachtwagens staan soms stil op de eerste rijstrook. De personenwagens rijden met een slakkengang bumper aan bumper op het tweede rijvak. Een poos later verplaatsen de vrachtwagens zich naar de pechstrook. Zij hebben vanuit hun cabine een weids uitzicht van wat er voor hen in de verte reilt en zeilt. De truckchauffeurs hadden gezien dat er op de linkerrijstrook een kettingbotsing was gebeurd. Alle wagens schuiven een rijstrook op. We passeren de vier auto's die bij het ongeval betrokken zijn. Er is gelukkig alleen materiële schade. Eens er voorbij rijden we weer vlot.

Een 124 kilometer verder of 1 uur en 15 minuten later parkeren we onze auto op de grote parking van de Beusichemsedijk in Culemborg. Culemborg is een gemeente in de Neder-Betuwe van de provincie Gelderland. We zijn speciaal naar hier toe gereden om de bloesemroute te rijden. Het is eens wat anders dan de fruitbomen in Haspengouw. De perenbloesem is uit gebloemd. De laatste appel- en kersenbloesems kunnen nog gespot worden beloofd de bloesemsite. De exacte bloesem-tijd is niet te voorspellen, maar in april en mei vertonen de fruitbomen hun kleurige bloesemtooi. Het weer is natuurlijk een belangrijke bepalende factor, en daarnaast bloeien niet alle bomen tegelijk.

We vertrekken, met de fiets, vanaf knooppunt 42 naar ons volgende knooppunt, een 5,8 km verder. Eerst even slalommen over de Beusichemsedijk, die overgaat in de Lekdijk-West tot knooppunt 43. Bovenop de dijk waait een stevige bries. Meer dan de beloofde 2 à 3 beaufort. We rijden richting oost en dus wind op kop. Dat maakt het nog koud ook. Een trui of fleece jasje is geen luxe vandaag. De wind is eveneens gevaarlijk om te verbranden. Elke blote plek wordt ingesmeerd. Sommigen fietsen toch in T-shirt en/of in korte broek. Ze zullen het morgen voelen. Maar we blijven niet zeuren. De zon schijnt en dat is het voornaamste. Het is druk van fietsers en wandelaars. Vandaag begint de 31ste Betuwse fietsvierdaagse. De routes zijn gratis te downloaden en toevallig wordt vandaag de Betuweroute gereden. Ondanks die drukte genieten we van de groene omgeving. De dijk wordt hier en daar opnieuw versterkt met kleigrond. Uiteraard zijn deze stukken nog bruin van de aarde. In de brochure staat geschreven: “Wie gek is van een mooie landelijke streek, kan in de Betuwe zijn hart ophalen. Of het nu om te fietsen, te wandelen of op en rond het water bezig te zijn. Het kan hier allemaal. Ook de dorpjes of steden met de verrassende winkels hebben hun charme. Een mens moet nu eenmaal eten en drinken”.

Links van ons stroomt de rivier de 'Lek' door het groene landschap. De lengte bedraagt 62 kilometer en vormt de grens tussen Utrecht en Gelderland. De andere oever bereik je uitsluitend via talrijke pontveren. Plezierboten en luxe jachten varen op de rivier. Hier en daar zitten jonge koppeltjes met een picknickmand aan het water. Of ze liggen te luieren terwijl ze toekomstplannen maken. Op de linker- en de rechteroever, van de Lek, zijn nog grote waterplassen. Daar maken de wilde watervogels dankbaar gebruik van. Het landschap vertoont nog steeds kale bomen. Het heeft lang koud geweest en de boomknoppen blijven dicht. Toch leveren deze bomen en struiken een extra bijdrage aan het traditionele landschap van groene weiden, sloten en waterplassen. Rechts van ons worden we geboeid door de rustieke boerderijen. In de tuintjes staat de Japanse kerselaar in volle bloei. Af en toe rukt de felle wind aan de takken. Duizenden bloemblaadjes waaien weg.

Voor de landbouwer is het geen feestdag. Van dit mooie weer moeten ze profiteren en op hun land werken. Afhankelijk van het weer kan eind april, begin mei voor de eerste keer in het jaar het gras gemaaid worden. Verderop rijdt een andere tractor over het afgemaaide gras en keert het om zodat de zon haar werk kan doen. Na 4 à 5 dagen drogen wordt alles in balen geperst en opgeladen.

Ook de veehouders kennen geen rustdag. Zelfs als hun dieren op de weide staan te grazen hebben ze verzorging nodig. De koeien moeten gemolken en paarden moeten bijgevoerd worden. In de verte zien we de eerste fruitplantages staan. Het is te veraf om de bloesems te zien. We fietsen nog steeds boven op de dijk. Een ware beproeving met nog steeds wind op kop. Toch genieten we van mooie vergezichten. De grachten zijn afgeboord met knotwilgen. De bomen zijn kenmerkend voor polder- en rivierlandschappen. Het zijn niet altijd knotwilgen. Er kunnen ook populieren, essen of elzen zijn. Ze vormen aan grachten en sloten een versteviging van de oevers. Vroeger werden de knotbomen meer gesnoeid dan nu. De afgezaagde takken en twijgen waren uitstekend geschikt voor het vlechten van manden en stoelen. Nostalgische momenten. De vele zwarte witte koeien zijn de belangrijkste soort in Nederland. Ze zijn van Amerikaanse oorsprong, slank en mager gebouwd.

De koeien staan bekend voor hun hogere melkproductie. Ook pony's staan massaal in de weide.

De kleine paarden hebben een schofthoogte van 1,48 meter en worden gehouden om te kweken en te verhuren bij maneges. Huizen worden afgewisseld met grote hoeves. Meestal met rieten dak met onderaan nog enkele dakpannen. In Nederland komt deze combinatie nog vrij vaak voor. Dat had vroeger een praktische achtergrond. Nu heeft het te maken met uiterlijk en uitstraling. De meeste boerderijen worden omgebouwd tot B&B’ s of kleine campings.

De rivier kabbelt nog steeds door het landschap. Vanaf knooppunt 43 kan men van de charme van een overtocht genieten met één van de 5 pontjes die de 'Lek' dwarsen. Wij vervolgen onze weg rechtdoor over Lekdijk-Oost. Nu is het 6 kilometer tot ons volgend knooppunt. Steeds naar het oosten met wind op kop. Schapen grazen de dijkwand af. Kleine lammetjes huppelen naast hun moeder mee. Eentje staat wat verderop te blaten. Het is dorstig en roept op zijn of haar moeder. Nog steeds op de dijk rijden we de gemeente Ravenswaay door. Het dorpje heeft een klein 200 inwoners. De Sint-Nicolaaskerk is een protestantse gebedsplaats van 1644. De torenspits van de kerk steekt hoog boven het kruin van de bomen uit. De nationale driekleur wappert in de wind door een torenraam. Een horde, lawaaierige motorclub vliegt ons in razende vaart voorbij. Links, op de andere oever staat een windmolen. Op ons plan staat er niets over vermeld. Na Lekbandijk slaan we rechtsaf en fietsen naast het Amsterdam-Rijnkanaal dat uitmondt in de 'Waal'.

Bij knooppunt 39 fietsen we rechtsaf, richting knooppunt 70. Vanaf nu zijn we verlost van de hevige wind en de drukte op de dijk. Eensklaps bevinden we ons tussen de fruitplantages. Niet elke plantage schittert van de bloesems. Na weken van prachtige bloesems zijn de perenplantages uitgebloeid. In september kunnen ze geplukt worden. Nu is het de tijd van de appelbloesem.

De bloei van de kersen is haast voorbij. Ze zijn bijna zo groot als knikkers en ze zullen uitgroeien tot heerlijke zoete donkerrode kersen. Al komt het slechts traag op gang. In de karakteristieke fruitstalletjes, langs de weg, liggen heerlijke producten uitgestald. Soms een zakje appelen en bij een ander kraam mag je zelf een zakje vullen met walnoten. Betalen doe je in een mandje of in een kistje. Er is geen toezicht. De verkopers vertrouwen op de eerlijkheid van de mensen.

We fietsen menig boerderij voorbij met een typische hooiberg. Hooi heeft een goede droge ruimte nodig met een goede verluchting rondom rond. Deze hooiberg heeft vier roeden (je vindt er ook met drie roeden of palen). Het dak bestaat uit riet of zink en kan omhoog gedraaid worden.  Het is een mooie en stijlvolle aankleding die bij het terrein past.

We naderen de stad Buren. Een infobord legt uit: “Frederik van Egmont, bijgenaamd Schele Gijs", kreeg in 1472 de heerlijkheid Buren van zijn oom Arnold, hertog van Gelre, als ‘vergoeding voor gemaakte onkosten’. Door zijn onvoorwaardelijke steun aan keizer Maximiliaan van Oostenrijk verhief deze hem in 1498 tot graaf van Buren en Leerdam. Sinds 1551 is het graafschap Buren nauw verbonden met het Huis Oranje Nassau”.  Al van ver vallen ons de draaiende wieken op van een molen. Aan de kerk wappert de driekleur aan de toren. Het dorp is versiert met slingers en vlaggetjes in wit, rood en blauwe kleur. Het heeft een aparte maar aangename sfeer. Over de straten hangen de feestelijke gekleurde slingers voor de jaarmarkt van zaterdag 7 mei. We proberen onze fiets zo goed mogelijk te parkeren tussen honderden andere fietsen. Een echt huzarenstukje. Rechtover de fietsparking is restaurant ‘De pannenkoekenbakker’. Een nostalgisch eethuis uit 1860 met maar liefst 230 verschillende pannenkoeken.

Buren is een gezellige oude stad waarvan de geschiedenis nauw verbonden is met het koningshuis. De stad kreeg de naam 'Oranjestad' na het huwelijk van Willem van Oranje en Anna van Egmont (Gravin van Buren) in 1551. Anna van Egmont was de schatrijke achterkleindochter van Frederik van Egmont. Haar echtgenoot Willem werd daarmee automatisch graaf van Buren. Anna stierf in 1558 op slechts 25 jarige leeftijd. De titel ‘gravin van Buren’ ging over naar haar dochter Maria. Tegenwoordig draagt de regerende koning Willem-Alexander de titel Graaf van Buren.

We wagen ons tussen de gezellige drukte door de monumentale stad waarvan we de historische gebouwen bezoeken die op loopafstand van elkaar staan.

Aan het eind van de Voorstraat staat nog steeds de oude stadspoort. Gebouwd rond 1400, nadat Buren in 1395 stadsrechten kreeg.

Eerst wandelen we linksaf naar de noordwal waar sinds mensenheugenis een molen staat. 'De prins van Oranje' is een ronde stenen stellingmolen uit 1714 die een standaardmolen vervangt nadat deze verwoest werd door een felle brand. In 1911 brandde ook de Prins van Oranje uit, maar werd vakkundig herstelt en verhoogd. In 1947 koopt de gemeente de molen om hem van verval te redden. Na een laatste restauratie in 1974 werd deze opnieuw maalvaardig. In de molen is een klein winkeltje waar belangstellenden gemalen meel en ambachtelijke lekkernijen kunnen kopen.

Op de Markt bevindt zich het voormalige stadhuis waar sinds 1988 het museum 'Buren & Oranje' is gevestigd. Hier vinden toeristen informatie over het vorstenhuis en de relatie met de stad Buren. Het gebouw ernaast is het Toeristen Informatie Buren, opgericht na de opheffing van de VVV.

De Sint-Lambertuskerk is een protestantse kerk, gesticht in 1367 als kapel. In 1395 werd de kerk ingewijd als parochie. In 1551 werd in deze kerk het huwelijk voltrokken van Prins van Oranje met Anna van Egmond. Toen was het nog een katholieke kerk. Binnenin kan je de graftomben vinden van de graven van Buren en van Maria van Oranje – Nassau. Het gebedshuis is heden ten dagen te huur voor concerten, evenementen en dergelijke meer. In de schaduw van de toren staat een beeldengroep van Prins Willem van Oranje, zijn vrouw Anna en hun twee kinderen Maria (1556-1616) en Philips-Willem (1554-1618). De Julianaboom, links voor de kerk, is van 1909. Een vergulde kroon met de letter ‘J’ siert het gietijzeren hekwerk dat rond de boom werd bevestigt.

Het museum der Koninklijke Marechaussee is gehuisvest in het voormalige Koninklijk Weeshuis. Het Weeshuis werd gebouwd in 1612 door Maria van Nassau. In 1619 wordt het weeshuis in gebruik genomen. Weeskinderen werden hier verzorgt tot 1953. Voorheen stond hier het Sint-Barbaraklooster dat gesticht werd door Heer Willem van Buren in 1420. Het klooster werd verwoest door een vernietigende brand en niet meer opgebouwd. Als bezoeker van het museum kom je alles te weten over de geschiedenis van de Marechaussee in Napoleontisch uniform uit 1814 tot de Marechaussee van nu. In de tuin staat een levensgrote pop achter beschermglas of plastiek in een wachthuisje. De pop is gekleed in het groene gevechtstenue. In de periode 1946-1996 zijn 34.000 dienstplichtigen bij de Koninklijke Marechaussee in dienst geweest. Ook hun verschillende voertuigen worden tentoongesteld. Op 6 november 2013 bracht prinses Beatrix nog een bezoek aan de tuin van het voormalige weeshuis om een kunstwerk te onthullen.

Tegenover de ingang van het museum der Koninklijke Marechaussee zijn nog intacte resten van de vroegere vesting rond de stad. Via trappen kan de bezoeker de restanten bezoeken. Een infobord verklaart: “De vesting Buren ontstond rond 1395 toen de landsheer Allard van Buren langs de noord- en westzijde een gracht liet graven. Deze gracht stond in verbinding met de Korne die reeds de oost- en zuidzijde van Buren omsloot. Aangenomen wordt dat rond dezelfde tijd muren en poorten gebouwd werden. De Italiaanse vestingbouwer en architect Pasqualini liet omstreeks 1540 een aarden wal opwerpen aan de stadskant van de muur. Bij deze gelegenheid is een muurtoren in de aarden wal opgenomen. Tijdens de restauratie van de stadsmuur in 2005-2006 werd een tegen de oostelijke muur liggende toren blootgelegd en geconsolideerd. De fortificatie bestaat uit een rechthoekige ruimte met een gemetseld koepelgewelf. Het midden gedeelte van de koepel is niet meer aanwezig”. De rivier 'Korne' is een zijtak van de 'Linge' en loopt voor een groot gedeelte langs de zuidgrens van de stad. De rivier wordt momenteel nog gebruikt om met pleziervaartuigen van en naar Buren te varen.

Een pand dat gebouwd was tegen de voormalige stadsmuur werd in 1804 gekocht door de joodse gemeenschap en richtte er een synagoge in. Het gebouw werd ingericht met een kerkelijke badplaats, een woning voor de rabbi en een schoollokaal. Ruim 100 jaar geleden werd de joodse gemeenschap opgeheven. Het gebouw werd vervolgens een woonhuis, stal en winkel. Nu is het een facilitaire ruimte voor kunst en cultuur. Momenteel loopt er een expositie van een jonge kunstenares met een voorliefde voor paarden.

Na ons bezoek aan de Oranjestad Buren vervolgen we onze fietstocht over de Betuweroute. Het is ondertussen warm geworden. De truien worden T-shirts en de armen en aangezicht worden ingesmeerd met factor 50. De laatste kilometers voert ons dwars door de fruitplantages van de streek. De Betuwe is de fruittuin van Nederland en de gemeente Buren heeft de grootste fruitproductie van het land. In een grote weide lopen een aantal grote varkens rond. Hun buik en snoet is bruin en nat. Ze komen recht uit een modderpoel. Een reiger staat aan de rand van een sloot en kijkt neer op het water. Geduldig wacht hij op een maaltijd. Op sommige plaatsen is de grachtkant afgeboord met gele bloemen zoals koolzaad of raapzaad. Het zijn mooie plaatjes. In een andere weide staan de koeien tegen de aluminium afsluiting te drummen. Ze wachten op de boer die bijvoeding brengt. Verderop staan schapen in de weide te grazen. Op zichzelf niets spectaculair, ware het niet dat deze schapen met lammeren zwart wit gekleurd zijn. Van ver lijken het echt koeien. Ze zijn dan ook bijna zo groot als een koe.

Terug in Culemborg ontdekken we al vlug de rijke historie van de stad als we door de oude straatjes fietsen. De geschiedenis van Culemborg begint al in 1281. In de 14^e eeuw wordt de stadsmuur en -gracht opgetrokken. Het deel van de stadsmuur dat nog staat vormt de oudste nog bestaande originele stadsmuur. Aan de laatste telg van het geslacht Van Culemborg heeft de stad veel te danken. Vrouwe Elisabeth stichtte het Elisabeth-gasthuis, een hofje met huizen voor oude mannen en vrouwen, en schoot het geld, voor de bouw van het Stadhuis en de toren van de Sint-Janskerk voor. Uit haar erfenis werd het Elisabeth-Weeshuis gebouwd. Het doet nu dienst als museum en bibliotheek.

Momenteel is het hier rustig. Daar zal het late uur wel voor iets tussen zitten. Het is ondertussen 17:30u geworden. De 'Binnenpoort' is de enige van de zeven stadspoorten die bewaard is gebleven. Ze werd gebouwd in de 14^e eeuw. Het bovenste gedeelte werd in 1557 bijgebouwd. In de nis staat een beeld van de heilige Barbara.

Onze volgende halte is bij de katholieke Sint-Barbarakerk en Antonius met haar hoge spitse toren.  Ze werd gebouwd op de fundamenten van de oude Sint-Janskerk die te klein werd. Op 4 december 1886 werd de nieuwe kerk ingewijd. De Duitse bezetter eiste de klokken uit de toren op tijdens WOII. Alleen de Elisabethklok is na de oorlog teruggevonden. De andere drie werden omgesmolten.

Recht over de kerk, Varkensmarkt 9, staat het statige herenhuis dat gebouwd werd in 1865 voor de sigarenfabrikant Dresselhuijs. Achter het pand stond sigarenfabriek 'De Trio'.

Op de Varkensmarkt staat één van de vier nog bestaande stadspompen uit 1718. Gekroond met het stadswapen.

Het stadhuis op de Markt dateert van 1534. De kelder diende oorspronkelijk als vleeshuis, later als wijnkelder. Boven de kelderdeur staan twee leeuwen met het wapen van de familie van Elisabeth van Culemborg. Boven de hoofdingang staan de letters A en E (Antonius en Elisabeth) en een Latijnse tekst waarvan de vertaling luidt: 'Het vuur zal alles voltooien'. Het stadhuis wordt gebruikt als vergaderruimte van de gemeenteraad en als trouwlocatie. Tussen 1939 en 1949 werden tijdens de noodzakelijke restauraties de gebrandschilderde ramen geplaatst met daarop de geschiedenis van Culemborg. De schandpaal staat nog steeds op de hoek van het stadhuis. De tekst bovenaan is echter onleesbaar geworden. De tand des tijds.

We fietsen tot bij de stenen windmolen aan 't Jach. Gebouwd in 1853 kreeg hij de naam 'De Hoop'. Bij het begin van de 20ste eeuw werden de wieken verwijderd. De stoommachine nam het werk over. Later werd de molen nog slechts gebruikt als opslagplaats. Rond 1980 kocht de stad de romp en liet hem restaureren. In 1993 werd de molen weer maalvaardig.

Over de Schuttersbrug staan links en rechts nog de oude stadswal uit 1318. Links bevindt zich nog de ronde uitkijktoren. Rechts voor de oude stadswal een monument.

Om 18:00u zijn we terug bij de auto. We hebben in totaal 36,7 kilometer gefietst. Tot schrijfs.

Tekst: Luc Verschooten. Foto's: Rina Meurs.

01-07-2016 om 09:46 geschreven door Luc Verschooten