De kinderen stonden te joelen toen de 2500e pageviewer werd bereikt. Ze gilden dat we bij 5000 weer pizza gaan eten, in navolging van de 1000. En ze konden lekker laat naar bed! Het is voor hen hun laatste dag vakantie. Jan en Julius zijn weer terug op Belgisch grondgebied. Jan heeft vandaag nog vrij en is met allemaal naar het zwembad. Ik voel me redelijk OK, wel veel last van rug en moe. S

04-04-2008 om 13:06 geschreven door sacha  

WIE OH WIE IS DE 2500e pageviewer??!!

groetjes Sacha

03-04-2008 om 21:45 geschreven door sacha  

Eeuwenoud Sark zegt ‘JA’ tegen democratie

‘Voorouders draaien zich om in graf’

Steile rotsen verrijzen loodrecht uit zee. Hoge klippen en kleine fjorden. Een eiland dat lijkt te bestaat uit weilanden en bos, waar geen straatverlichting is, alleen maar tractors rijden en het bezit van vrouwtjeshonden verboden is. Op Sark, de laatste feodale staat in Europa, lijkt de tijd al ruim vier eeuwen stil te staan. Met een oppervlakte van zo’n 10 km² is het naast Alderney, Jersey en Guernsey de kleinste van de Britse Kanaaleilanden. Een bevolking van krap 600 personen. Daar werd onlangs op 22 februari geschiedenis geschreven. Chief Please, het parlement, stemde in met de grootste verandering ooit op het eiland. Wanneer alle administratieve procedures zijn afgerond, maakt het feodale stelsel plaats voor een democratie. De eerste vrije verkiezingen worden in december 2008 verwacht.

23 februari. The day after. In de haven Maseline stapt een groepje BBC-journalisten juist op de ferry terug naar Guernsey. De veerboot, die twee keer per dag vaart, is de enige manier om Sark te bereiken. Helikopterlandingen op het sportveld van de school zijn alleen toegestaan in noodgevallen én voor koninklijk bezoek. Het handjevol bezoekers dat net aan wal is gegaan, verspreidt zich richting huis, werk of winkel. ‘Je merkt echt dat er vandaag een euforische stemming hangt onder de mensen’, vertelt de verkoopster van een van de twee supermarkten die het eiland rijk is. ‘De mensen zijn blij dat Chief Pleas de veranderingen heeft doorgevoerd. En iedereen hoopt enorm dat het goed zal uitpakken.’

DE SEIGNEUR

Het feodale stelsel dateert uit de zestiende eeuw. Om Sark uit handen van de Fransen te houden, geeft Koningin Elisabeth I in 1565 de grond in eeuwigdurende bruikleen aan Seigneur Helier de Carteret. Hij krijgt de opdracht het eiland bewoonbaar te maken en te verdedigen. In zijn kielzog neemt hij 39 families mee die ieder 1/40 van het eiland krijgen, de zogenaamde tenements. Zij zullen de Seigneur – het Franse woord wordt door de bewoners op zijn Engels uitgesproken met de nadruk op de eerste lettergreep -  bijstaan in tijden van oorlog, dragen een deel van hun oogst aan hem af en hebben verplicht zitting in Chief Pleas. Op zijn beurt is de Seigneur gehouden het eiland te verdedigen en een jaarlijkse bijdrage af te dragen aan de Kroon. De betaling in natura heeft inmiddels plaatsgemaakt voor gewone belasting aan de Seigneur. De wetgevende macht berust bij Chief Pleas. Het eiland heeft een eigen belastingsstelsel. Strafrechtelijk gezien valt Sark onder Guernsey. De tweepersoonsgevangenis wordt nauwelijks meer gebruikt. Wie meer dan 48 uur celstraf krijgt, gaat naar Guernsey om zijn straf uit te zitten. De laatste moord? Dat was een Duitse soldaat die werd vermoord tijdens de Duitse bezetting van het eiland in de Tweede Wereldoorlog.

De Seneschal, de voorzitter van Chief Pleas, is belast met de rechtspraak. In een klein kantoor, waar ook de brandweer en het bestuur van het eiland huizen, vertelt R.J. Guille dat zowel parlementbijeenkomsten als zittingen van de rechtbank gehouden worden in het gebouw waar vroeger de jongensschool was gevestigd. ‘Sinds 1820 gebruiken we dit gebouw.’ Met trots laat hij de zaal zien waar het gisteravond allemaal is gebeurd. Het is een klaslokaal en daar waar eens de lessenaar moet hebben gestaan, staat nu een grote tafel, met daarachter imposante, zware houten stoelen. De kale muren worden opgevrolijkt door een paar historische prenten en een oude klok die, zo blijkt even later, het pronkstuk is. ‘Sinds 1820 hangt en tikt deze klok hier. Hij is één keer kapot geweest in al die jaren en is toen gemaakt door niemand minder dan de reparateur van de klokkentoren van Westminister Palace. Zijn enige afwijking is dat hij elke dag twee minuten te snel loopt. Maar dat stel ik dagelijks bij.’

Hij keert terug naar zijn bureau waarop een computer prijkt. De meeste eilanders hebben toegang tot Internet en zijn in het bezit van een mobiele telefoon. ‘We konden niet voor altijd zo blijven,’ gaat de ietwat grijzende man door. Hij heeft zijn carrière in het Britse leger afgerond en is teruggegaan naar Sark. Sinds 2000 bekleedt hij zijn huidige functie. ‘We zijn een Crown Dependency wat betekent dat onze inwoners de Britse nationaliteit hebben ook al valt ons grondgebied buiten het Verenigd Koninkrijk of de Gemenebest. Onze wetten moeten altijd worden goedgekeurd door de Britse regering. En in het licht van de Europese Regelgeving en de mensenrechten, voelt de Britse regering – en wij dus ook – de druk om het feodale stelsel in overeenstemming te brengen met moderne tijden. Maar gemakkelijk is dat niet, neem dat van mij aan. Onze voorouders zouden zich omdraaien in hun graf. Maar nu, na tien jaar, hebben we het gevoel dat er ook echt dingen moeten veranderen en dat het goed is dat er vrije verkiezingen komen. Een paar jaar geleden is ook het echtscheidingsrecht grondig aangepast. In vroegere tijden moest een echtpaar een jaar gescheiden hebben geleefd wat betekende dat een van de echtlieden naar Guernsey moest vertrekken. Pas daarna kon de echtscheiding worden uitgesproken. Het had allemaal te maken met de onmogelijkheid om bezit te scheiden en te verdelen.’

TRACTORS

Het dagelijkse leven gaat ondanks de bestuursveranderingen onveranderd door. Iedereen verplaatst zich te voet of per fiets over de onverharde paden. Auto’s zijn verboden. Wegwijzers duiden de afstanden in wandelminuten aan. Zo is een wandeling naar het zuidelijk gelegen Little Sark 50 minuten. Veel bewoners hebben door hun werk een tractor zoals in de bouw of landbouw. Iedere bezoeker die op het eiland arriveert, wordt voor 1 euro met de toast rack, het door een tractor getrokken busje, naar The Hill gereden, het hart van Sark.

Het eiland maakt zich klaar voor het nieuwe toeristenseizoen. Winkels en restaurants worden geschilderd en overal klinken hamer- en boorgeluiden. In de zomer verdubbelt het aantal inwoners en biedt het eiland onderdak aan ongeveer 600 bezoekers. ‘Met de veranderingen op komst zal het toerisme wel toenemen’, meent Carol James. De 38-jarige campinghoudster, oorspronkelijk uit Engeland, woont al jaren met haar man John op Sark. ‘John is echt van hier. Ik weet niet hoeveel generaties zijn familie teruggaat; eeuwen. Wij, de common people, horen hier’. Zelf ziet ze de veranderingen met enige terughoudendheid tegemoet. ‘Het is altijd prettig geweest hier. Voor ons zijn die veranderingen niet zo nodig. Iedereen kent elkaar. De landeigenaren hebben inderdaad zitting in Chief Pleas, en bepalen met hun stemrecht wat er op Sark gebeurt, maar dat heeft voor ons geen negatieve gevolgen. Iedere eigenaar van een tenement heeft goed contact met de bewoners op zijn grond – die onroerend goed huren of in erfpacht hebben – en spreekt daarom ook altijd namens hen.’ Op journalisten heeft ze het niet. ‘Die schrijven toch altijd maar wat ze willen zien. Zijn zien het feodale stelsel als iets ouderwets en in strijd met alle mensenrechten. Maar zo voelt het niet. Wij, op onze manier, hebben een democratie waarmee iedereen heel tevreden is.’ Aan haar voeten ligt een hond, een reu. ‘Ja, het is echt zo. Iedere bewoner moet toestemming vragen voor een hond en kan alleen een reu bezitten. Er is een eeuwenoude bepaling dat alleen de Seigneur het recht heeft op een un-spayed dog, een niet gesteriliseerde teef. De achterliggende gedachte was te voorkomen dat een overbevolking aan wilde honden de schapen over de klippen zou jagen.’

PARADIJS OP AARDE

Is Sark dan een sprookjeseiland, met een waterdicht systeem waarbij de kleine sociale gemeenschap het vangnet is voor alles wat niet goed gaat – wat er ook gebeurt? De adembenemende uitzichten op elke plek van het eiland geven de bezoeker het gevoel dat dit het laatste stukje paradijs op aarde is, waar de zuivere lucht niet wordt vertroebeld door uitlaatgassen en ’s nachts bij helder weer de meest indrukwekkende sterrenhemel zichtbaar is zonder het licht van straatlantaarns.

De Nederlandse huisarts, die sinds drie jaar op het eiland woont, heeft zo zijn twijfels. ‘Net zoals iedere gemeenschap zie ik hier ook ongelukkige bejaarden die eigenlijk in armoede leven en alleenstaande tienermoeders’, merkt Frank Teunisse op. Al meer dan twintig jaar zijn hij en zijn vrouw Heleen van Haaren werkzaam in eilandpraktijken. Vanuit Schotland zijn ze op Sark beland. Voor de deur staat de eilandambulance. In spoed- en noodgevallen rijdt Frank met zijn eigen tractor naar de patiënt toe en zorgt een andere bewoner dat de ambulance in gereedheid wordt gebracht.



‘Met alle Europese regelgeving mag een dokter geen 24-uursdiensten meer draaien. Daarin schuilt voor ons nu juist de charme van het vak en dat is op Sark, dat buiten die regels valt, zo prettig. Het is zwaar, maar geeft ook voldoening. Ik maak als dokter alles mee, van A tot Z en weet dus ook precies wat er met iedereen aan de hand is. Ik sta dicht bij de mensen, de drempels zijn laag en ik heb korte lijnen naar alles en iedereen op het eiland. In mijn vorige praktijken kwam die vrijheid en zelfstandigheid door alle wetjes en regeltjes zwaar onder druk te staan. Toch gaan we na drie jaar weer weg. Door de geïsoleerde positie van het eiland kan ik bijvoorbeeld nooit een dagje naar Guernsey, omdat ik bij spoedgevallen niet snel genoeg terug kan zijn. Hetzelfde geldt eigenlijk voor het strand. De prachtige stranden hier liggen onder aan de rotsen. Het is een enorme klim om weer terug te komen. Ik kan dan onmogelijk snel naar een bevalling toe.’

Hij heeft het democratiseringsproces van dichtbij gevolgd. In zijn praktijk ziet hij ook de schaduwkanten van het eilandbestaan. ‘Het leven is harder geworden. Ouderen hebben niet meer de zekerheid dat hun kinderen hen zullen verzorgen. Niet iedereen blijft hier voor altijd wonen. Veel jongeren gaan naar Groot Brittannië. Sociale voorzieningen en pensioenen bestaan niet op Sark. Als je van een steiger valt, heb je pech. De gemeenschap en familie vingen je vroeger op. Het leven hier raakt steeds meer verweven met de buitenwereld. Er komen investeerders, het is ook onvermijdelijk. Mensen met eigen geld, die hier een huis kopen, die kunnen voor zichzelf zorgen. Maar ik maak schrijnende gevallen mee. Sark valt buiten elke dekking van de algemene Britse ziektekostenverzekering.’

BRECQHOU

Een van die invloeden van de buitenwereld zijn in de ogen van de eilandbewoners de gebroeders David en Frederick Barclay. Beide broers, inmiddels de 70 gepasseerd, hebben hun vermogen verdiend in de aan- en verkoop van onroerend goed en kranten. In 1993 hebben zij het nabij gelegen privé eiland Brecqhou gekocht en er een gigantisch kasteel op gebouwd. Brecqhou heeft haar eigen postzegels, een eigen vloot en de inmiddels in de adelstand verheven eigenaren laten zich per helikopter vervoeren. Het oude erfrecht op Sark was strikt en rigide. De oudste zoon erfde alles om versnippering van de tenements te voorkomen. Met het oog op hun vier nakomelingen hebben de Barclay-Brothers met succes juridische gevechten gevoerd om het erfrecht te moderniseren. Van tijd tot tijd kopen de Barclay broers tenements en bedrijven op Sark op. De meeste bewoners voelen de hete adem van projectontwikkelaars in hun nek en vrezen dat hun onbedorven eiland en hun eigen huizen binnenkort verdwijnen onder de zoveelste golfbaan en dat een tweede Monaco zal ontstaan. Dat is voor veel mensen de reden om off the record met bezoekers te willen spreken. De macht van de eigenaren van Brecqhou zou ver reiken. En de meeste eilanders hebben geen geld om zich te verweren tegen dure advocaten en geldverslindende rechtszaken.  

Een van de parlementsleden bevestigt dit. Hij wil liever anoniem blijven omdat hij naar zijn mening te vaak verkeerd is geciteerd. ‘Mijn vrouw is zelfs bedreigd geworden. We zien de veranderingen met vertrouwen tegemoet. Iedereen die hier permanent woont, krijgt stemrecht. Lang waren wij in de ogen van de eilanders een van die ‘rijken die hier grond kochten om te exploiteren’. Wij zijn hier niet geboren, maar kwamen hier al jaren met onze ouders met vakantie. Gelukkig ziet de bevolking in dat wij van het eiland houden. Mijn vrouw en ik zijn hier zelfs verliefd geworden! Tijdens een vakantie nu al weer 42 jaar geleden.’ ‘Na twee dagen heeft hij mijn ten huwelijk gevraagd,’ vult zijn vrouw aan. Toen we zes jaar geleden een stuk grond konden kopen, hebben we alles achter gelaten, alles bij elkaar geschraapt en zijn gegaan. Mijn man kan vanuit hier ook zijn consultancy werk doen.’ Het is op Sark niet mogelijk een hypotheek af te sluiten. Veel jonge mensen zijn gedwongen te huren of naar Groot Brittannië te gaan. ‘Mijn man werkt momenteel aan een plan om het systeem van hypotheken toch mogelijk te maken op het eiland. Dat zou zeker een verbetering zijn voor vooral jonge mensen en ook om te voorkomen dat alles maar wordt opgekocht door bepaalde mensen die genoeg geld hebben!’ Een goede verstaander weet direct om wie het gaat. De vrouw kijkt naar haar tuin die afloopt naar de klippen. Het uitzicht is verpletterend. Een woest kleurenspel van blauwe zeegezichten, grijsgroene rotsen en lentegroene bosjes met duizenden narcissen. Krijsende meeuwen vliegen af en aan en aan de voet van de klippen spatten witte schuimkoppen op de rotsen uiteen. In de verte doemen de grijze kantelen van het kasteel van Brecqhou op.

Met het vallen van de avond wordt het snel donker op Sark. De oude vuurtoren werpt haar licht op de golven. Tractors vertonen zich niet meer. Een enkele vogel laat nog van zich horen. De zaklantaarns, onmisbaar voor iedereen die ’s avonds nog de deur uitgaat, zijn als dansende lichtpuntjes op de wandelpaden. Bij het naar huis gaan zet de Seneschal de klok weer twee minuten terug.

02-04-2008 om 22:36 geschreven door sacha  

01-04-2008 om 13:26 geschreven door sacha