DE OGEN VAN DE PANDA

Ik zou deze late nieuwjaarswensen willen beginnen met twee begrippen : vrijzinnigheid en non-conformisme. Deze begrippen zijn belangrijk maar ook de koppeling van de twee : vrijzinnig nonconformisme. Als ik dit zeg dan houdt deze uitspraak in dat er ook conformistische vrijzinnigen zijn, zoals er trouwens ook non-conformistische gelovigen bestaan. Het Masereelfonds zit er vol van, van alle soorten. Het zou beter zijn het begrip vrijdenker dan vrijzinnige te gebruiken, want vrijdenken en conformisme sluiten elkaar in feite uit.

Deze korte pseudo-theoretische intro is niet anders bedoeld dan om een gepast eerbetoon te brengen aan Etienne Vermeersch, een non-conformist en vrijdenker pur sang, die onlangs letterlijk van ons is heengegaan. Hij was niet bang om dood te gaan. “Als ik er ben, is de dood er niet”, citeerde hij Epicurus. “En als de dood er is, ben ik er niet meer.” Etienne Vermeersch schreef‘De ogen van de panda’, een boek waarmee hij in de jaren 80 de ecologische kaart trok, in navolging van de Club van Rome. Op dat boek was hij erg trots. Er loopt een veelkleurige regenboog tussen Etienne Vermeersch en de klimaatspijbelaars, tot spijt van wie het benijdt : zoals de Joke Schauvliegesvan deze betonwereld.

Laat me ook een eerbetoon houden voor Rik Bevernage, die in de jaren 1970 het Masereelfonds uit de arme Brugse klei heeft gestampt. Op 6 maart, de dag van zijn overlijden, zal een herdenking worden georganiseerd onder de noemer ‘Contrarie’. Herwig De Weerdt, acteur en vriend, geeft er een lezing waarin hij onze maatschappij op aloude kritische wijze zal fileren, gevolgd door een concert van het Ben Sluijs - Eric Vermeulen duo. Met de opbrengst van deze avond willen Jazz Brugge, KAAP en het Masereelfonds een initiatief, persoon of organisatie ondersteunen die blijk geeft van voldoende ‘tegendraadsheid’. De Eerste Prijs van Schone Contrariteit gaat naar pastoor Fernand Maréchal, die ondanks doodsbedreigingen verder onderdak verleent aan transmigranten in zijn kerk te Zeebrugge.

Beste vrienden en kameraden. Ik ga het hier niet lang rekken. Ik zou kunnen uitweiden, en lang, over Proximus of het dilemma van Dominique Leroy. Over de kredietcrisis van de Europese Unie, en met krediet bedoel ik in dit geval niet het pecuniaire, het financiële, maar het krediet van de geloofwaardigheid. Over het circus dat we in België meemaken sinds het ontslag van de N-VA-ministers, ook het ontslag van de Marrakesh-regering genoemd. Wees gerust, al deze thema’s roer ik niet aan, ik spaar ze op voor 1 mei, als ik weer eens mijn gal mag spuwen.

Ik wou alleen een oproep doen om met zijn allen deel te nemen aan de klimaatmarsen en betogingen, in het kielzog van de spijbelende leerlingen. Ik hoorde onlangs in de ochtend op radio 1 een interview met Marcel Buelens, de CEO van de luchthaven van Oostende. Op de vraag van de journalist naar de rendabiliteit van de luchthaven zei de CEO, die hiervoor rijkelijk betaald wordt, dat hij het niet wist. Want, ging hij verder, ik kan niet weten hoe rendabel de firma is, we leven van subsidies. Subsidies die hem toelaten om een lijn naar Moskou in te leggen voor 7 euro. Subsidies die de luchtvaartmaatschappijen toelaten de goederen die in het kader van de globalisering geproduceerd worden van overal naar overal te sturen.

De wet van de dalende winstvoet, een inzicht dat we aan Karl Marxte danken hebben, verplicht de ondernemingen om te verhuizen naar lage loonlanden of onderbetaalde loonarbeiders naar hier te halen.

Daar horen twee bedenkingen bij. Een globalisering is een wereldwijde arbeidsdeling : productielijnen worden over de wereld gespreid, waardoor ze de aardbol rondgaan alvorens tot één eindproduct geassembleerd te worden. Twee : als het grootkapitaal zijn producten elders goedkoper kan produceren, dan moét het vervoer goedkoop zijn om de producten hier aan concurrentiële prijzen te slijten. Goedkoop vervoer en verkeer zijn een sine qua non, een noodzakelijke voorwaarde om de wereldwijde productie en consumptie in stand te houden.

Alle regeringen of bijna alle regeringen werken in dienst van deze economische orde om dit mogelijk te maken. Globalisering leidt tot verlies aan soevereiniteit, verlies aan de mogelijkheid om ons leven naar eigen inzicht, en niet op neoliberale wijze, vorm te geven. 

Dit verhaal of dit scenario kan doorgaan tot de grenzen van de expansie zijn bereikt, tot de hele planeet ingepalmd is, en tot op het moment dat in navolging van de sociale strijd hier, ook elders een hogere levensstandaard, betere lonen, betere arbeidsvoorwaarden, sociale zekerheid en onderwijs afgedwongen worden. Dit is het moment waarop de dalende winstvoet de hele kapitalistische constructie in elkaar doet stuiken. 

Dit voorbeeld van overheidssubsidies aan de luchtvaart illustreert op heldere wijze het verband tussen het verwerpelijke neoliberalisme en de aantasting van het klimaat. Althans voor wie niet blind is en dit wil zien. Dus, allen naar Brussel of waar dan ook, want : on est chaud, chaud, chaud, on est plus chaud que le climat.

Filip Delmotte