|
De maskers in de O.-L.-Vrouwekerk van Huldenberg.
Beknopte historiek van de kerk.
U zal ze wellicht opgemerkt hebben, de maskers in het koor van de O.-L.-Vrouwekerk van Huldenberg. Ze zijn merkwaardig. Wanneer werden ze aangebracht ? Door wie ? Waarom ? Op deze vragen geven we u een antwoord.
Rond het jaar 1000 stond er op de Heullenberg reeds een romaanse kerk. Heulle (helling) was ook de naam van het plein dat ontstaan was op de kruising van twee wegen, waaruit tevens de naam van de gemeente is ontstaan. De initiatiefnemers hadden deze plek uitgekozen omdat ze uit alle richtingen zichtbaar was. Dit bedehuis had reeds de grootte van het koor en de hoofdbeuk van de bestaande gotische kerk. Een trap die beneden naast de huidige Casino vertrok leidde tot het zuidportaal.
In 1251 werd onder impuls van de heren van Huldenberg beslist een nieuwe, modernere, kerk op de grondvesten van de bestaande romaanse kerk te bouwen. Bepaalde bestanddelen van de romaanse architectuur werden behouden, bijvoorbeeld de paradijspoort aan de noordzijde van het koor die nog altijd zichtbaar is. Deze stenen zijn 1000 jaar oud en de oudste van de gemeente.
Het moest een revolutionair bouwwerk worden die de recente bouwstroming moest volgen, nl. de gotiek. In Brussel was men reeds begonnen (1226) met de bouw van de collegiale St.-Michiel en St.-Goedele onder impuls van de hertogen van Brabant. Dit reusachtig prestigewerk werd in 7 fasen over een periode van 300 jaar rechtgezet. Rond 1250 werden de werken tijdelijk gestopt, wellicht om financiële redenen. De arbeiders, vooral steenkappers, vielen zonder werk. Zij kregen de kans om hier in Huldenberg aan het werk te kunnen. Gedurende enkele jaren bouwden ze het gotisch koorgedeelte van onze kerk dat zodoende het tweede oudste in gebruik zijnde gotische gebouw is van midden België.
Deze steenhouwers hadden bepaalde vrijheden en mochten iets persoonlijks achterlaten. Zij plaatsten maskers en andere beelden die de kruisribben van het gewelf ondersteunden. Gelijkaardige maskers zijn ook te vinden in de huidige Kathedraal St.-Michiel en St.-Goedele in Brussel.
Maskers in het koor
 Masker in de kathedraal St-Michiel en St-Goedele, Brussel.
 Masker in de OLV-kerk, Huldenberg
 Masker in de OLV-kerk te Huldenberg
Deze merkwaardige
maskers bevinden zich in het koor. Waarom
werden ze daar aangebracht ? De
verschrikkelijke gelaatsuitdrukkingen van sommigen doen denken aan iets
vreselijks. In die periode wilden de
kerkinstanties de gelovigen behoeden voor de afschrikwekkende heltoestanden . Gelovigen deden er goed aan, een voorbeeldig
leven te leiden en zorgvuldig hier tijdens hun aardse verblijf het hiernamaals
voor te bereiden. De steenhouwers die
soms ook kunstenaars waren genoten ruime vrijheden en konden hun signatuur
achterlaten. Zij lieten wel hun waar gelaat niet zien.
Er zijn ook
andere beeldhouwwerken te zien die geen maskers zijn, zij zijn neutraler. Het koor van de kerk biedt op een kleine
oppervlakte een uniek ensemble fraaie beelden.
 
Maskers in de
kruising van de kerk.
Er zijn ook
kleinere, minder schrikwekkende maskers in de kerk te vinden. Je moet wel eventjes zoeken. Ze bevinden zich in de kruising van de kerk
(dat is de plaats waar koor, hoofdbeuk en dwarsbeuk zich kruisen), ergens
tussen een pijler en de kerkmuur of tegen een kolom of in een hoekje verborgen.
Ook in Brussel,
in de kathedraal vind je gelijkaardige hoofdbeelden. Daar versieren zij de muren van het koor en
ondersteunen ook kleinere kolommen. Je moet het weten want ze vallen in dit
groot bouwwerk niet zo op.
 Hoofdbeelden in het koor van de kathedraal, Brussel  Hoofdbeeld in de kruising van de OLV-kerk, Huldenberg  hoofdbeeld in de kruising van de OLV-kerk, Huldenberg  Hoofdbeeld in de kruising van de OLV-kerk, Huldenberg  Hoofdbeeld in de kruising van de OLV-kerk, Huldenberg
Tot slot
De aanwezigheid
van gelijkvormige maskers en andere afbeeldingen zowel in Brussel als in
Huldenberg getuigt van een gelijktijdige bouwstroom door dezelfde steenhouwers
en/of hun kinderen. De heren van
Huldenberg waren weliswaar de vazallen van de hertogen van Brabant. Zij leefden in een gebonden afhankelijkheid ;
maar aan hen bewezen de hertogen ook als tegenprestatie bepaalde diensten zoals
de bouw van een gotisch bedehuis in Huldenberg ; daaraan hebben we nog altijd
onze mooie kerk te danken.
Jean-Pierre Van
Binnebeek
Fotos
Huldenberg : J-P Van Binnebeek
Brussel : Michel Govaerts
|
