DE VLIER ( sambucus nigra)
De maand april was dit jaar uitzonderlijk mooi en daardoor is de natuur ook een stuk voorop. Maar met een beetje geluk vind je toch nog de zwarte bessen van de vlierstruik.
Een struik die liefst vochtig staat op een grond rijk aan stikstof.
Hij koloniseert zeer vlug braakliggend terrein en gebruikt daarvoor uitlopers van de wortels en afleggers. Dit zijn takken die de grond raken en daar dan wortels schieten en zo een nieuwe plant vormen die zelfstandig kan leven en uitgroeien. Binnen in de takken zit een zacht merg.
In de lente bloeit hij met heerlijk ruikende witte bloemschermen. In het najaar hangt hij vol met trossen zwarte bessen. Eens die rijp zijn smullen de vogels hun buikje vol.
Deze struik is al van oudsher als een belangrijke plant beschouwd.Vondsten uit het Stenen tijdperk geven ons reeds zaden van de vlierbessen.
Bij de Germanen was het een heilige boom en mocht hij niet omgehakt worden.
Zelfs in het begin van de 20ste eeuw moest deze struik met ontzag behandeld worden.Vliersnoeisel mocht niet verbrand worden. Ziekten kon men op de vlier overdragen door de vlierstruik te omarmen en een rijmpje over je ziekte op te zeggen met daarin de vraag dat de struik de ziekte wou overnemen (?).
Bij elke woning stond een vlier.
Vrouw Holle ( Noorse sprookjesvrouw) bewaakte het huis. De vliegen mijden de struik als de pest. Dat was een reden om die struik dicht bij huis te zetten.
Dat Judas zich aan zo een struik verhing is weinig waarschijnlijk. De takken en twijgen zijn te slap.
Naamgeving
Het Latijnse woord sambucus betekent schuiftrompet want vroeger werd het vlierhout gebruikt voor het vervaardigen van fluitjes. Het wordt nu nog wel eens gebruikt voor het maken van mondstukken voor midwinterhoorns.
In Duitsland noemen ze deze struik Holunder, in Zuid-Limburg Hullunder of Holderteere. De mergrijke vliertakken kunnen op latere leeftijd hol worden.
De naam vlier zou zijn afgeleid van het Nederduitse vlieder wat betrekking heeft op het gevederde blad.
Gebruik:
De takken werden gebruikt om fluitjes de maken. Vandaar nog altijd ons woord: FLIERFLUITER.
De bloemen kan men in deeg stoppen en dan lichtjes frituren. Of men kan er een heerlijk drankje mee brouwen.
De rijpe bessen worden verwerkt tot jam en siroop. Vlierensiroop wordt nu nog altijd gebruikt als hoestmiddeltje.Wie kent er de vlierbollen niet. Indertijd noemde men ze Le Ballon de Tournai. Het waren ronde metalen dozen met daarop een ballon.
Ook als verf voor textiel werd deze plant gebruikt:
- bladeren gaven een groene verf,
- bessen: blauw, lila of violet
- en de bast (schors) gaf ons zwart.
Als bijtmiddel gebruikte men aluin, ijzer of zout
RECEPT:
VLIERBLOESEM CHAMPAGNE
4,5 liter drank
ingrediënten: 4,5 liter water, 700 gram broodsuiker, 1 sappige citroen ( onbespoten),4 grote vlierbloesemschermen, 2 eetlepels witte wijnazijn.
Bereiding: Verwarm een kleine hoeveelheid water en los er de suiker in op.Daarna laten afkoelen. Pers de citroen en snijdt de schil in vier parten( pitten verwijderen).
Steek de bloemen in een grote glazen pot. Voeg er de citroenschil, het zoete water en de rest van het water samen met de wijnazijn aan toe.
Roer om en dek af . laat gedurende 4 5 dagen staan.
Zeef de vloeistof. Vul flessen en zet er de schroefdop op. Laat dan nog 6 dagen rusten. De vloeistof zal dan mousserend zijn. Eventueel laat je het nog 4 dagen rusten.
PROOST!
Norbert Mosselmans
Naslagwerken:
De rijkdom van de kruiden Emma Callery
Bomen en struiken Readers Digest
www. annetanne.be
|
