Sint-Agatha-Rode

De cafés

In Sint-Agatha-Rode vonden we in de eerste helft van de twintigste eeuw een dertigtal cafés, staminees en herbergen.  Hieronder vindt u ze per straat.

De Leuvense Baan

1.

Ø      Bij ‘Den Aven Blok’.  Het was café en Den Aven Blok (Warre Verheyden) was ook blokmaker, vandaar de bijnaam.  Hij was getrouwd met Leen de Goeivra.

Ø      Torre Jus (Victor Guns) nam het café over.

Ø      Daarna vonden we in dezelfde woning Franske Arioen (Frans Marchal) en Tanske van de Brug (Hortense Harzé).  Het was ook café en danszaal.  Hij was tevens kapper en barbier van beroep.

Ø      Nadien droeg het café de naam ‘bij Kamieleke van de brug’ of ‘In de nieuwe Brug’.  Kamieleke (Camille Marchal) en Marie Berckmans baatten de zaak uit.  Het was het lokaal van de Dijlezonen en de fanfare Nut en Vermaak.

2.

Ø      Mareke Kweddel (Marie Loids) had het café ‘Bij Mareke Kweddel’ en een danszaal.  Zij was getrouwd met Bert den Oïl (Bert Hazaert).

Ø      Vervolgens vonden we er Clè Beuss (Clément Cleremans) en Maree va Kweddel (Madeleine Loidts) die het café overnamen.  

3.

Ø      ‘Bij pikkes’ was een café gehouden door Pikkes (Petrus Nijs) en Elisabeth Landeloos.

Ø      ‘Bij Banus va Pikkes’ was het nadien café en danszaal.  Banus va Pikkes (Urbain Nijs) en zijn echtgenote Roza va Kweddel (Roza Loidts baatten de zaak uit.  De zolder was een verzamelpunt van de leden van de KLJ (Katholieke Landelijke Jeugd).

      Banus komt van Urbanus.

4. 

Ø      ‘Bij Jef Wellens’  was het café dat onder de plataan stond.

Ø      ‘Bij Torreke Baljuw’ was de volgende naam. Torreke Baljuw was getrouwd met Theresia Wellens.

Ø      ‘Bij de Zwolm’ of ‘Bij Forre’ was het café dat Maan Forre of De Zwolm (Manuel Schroeders) en Fin Forre (Joséphine Van Deuren) uitbaatten.

Ø      Daarna vonden we er de zoon Jan Forre of Jan van de Zwolm (Jean Schroeders) die getrouwd was met Mans.

5.

Ø      ‘Het Estaminet’ was reeds de naam voor de tweede oorlog. Den ave Maïeur (Philippe Van Meerbeek) en zijn echtgenote Marie stonden achter de toog.

Ø      De zaak werd verkocht en veranderde ook van naam;  het werd ‘Bij de Slinke’.  De Slinke of Milleke van de Slinke (Emiel Verheyden) stond in het café met echtgenote Lisa van de Vlieg (Lisa Loids).  Zij openden tevens een winkel in specerijen en paardenvlees.

Ø      Vervolgens nam de schoondochter Félicienne van de Slinke (Félicienne Imbrechts) de zaak over.  Het café stond bekend onder de naam ‘Bij Félicienne’.  Zij was getrouwd met Marcel van de Slinke (Marcel Verheyden).

Ø      Nu is het opnieuw ‘Het Estaminet’ geworden.  Guy Depré, zijn echtgenote Véra en hun zoon Pieter Depré staan vandaag achter de toog.

6.

Ø      ‘Bij Rokke en Marianneke’ was een café dat voor wereldoorlog I bestond.  Er was een kegelspel.

Ø      ‘Bij Bertinneke’ was de zaak van Bertinneke (Bertine Peeters) afkomstig van Wolfshaegen en Wannes (Johan Verhoeven).  Het was café,  danszaal en cinemazaal.

7.

Ø      Pie Loet (Pierre Wauters) hielt een café open.

Ø      ‘Bij Smitske’  werd het nadien, een café en een danszaal.  Smitske (Remy Smits) en zijn echtgenote Trees Moersjo (Thérèse Mouriaux) stonden in het café.  Nadien werd het winkel.

8.

Ø      In het huis ‘Bij de Smed’ vonden we een eigenaardige combinatie. Fons De Smed (Alfons Verheyden) was paardensmid en boven de smidse was er een danszaal. 

Ø      De zoon Dolf De Smet (Adolf Verheyden) volgde de vader op.  Hij was getrouwd met Stinne van de Smed (Stinne Vaneffen) afkomstig van Sint-Joris-Weert.  Het huis zelf was verdeeld in drie ruimtes: vertrekkend van het dorpscentrum was er eerst een winkel in ijzerwaren, in het midden een café en ernaast de smidse waar de paarden terecht konden.  Je kon er ook dansen.

9.

Ø      De oudst gekende naam was ‘Bij Janneke Palfenier’.  Alfons Goossens en Maria Julia Caeckelberghs baatten het café uit.

Ø      In ‘Bij de Prs’ was het café, danszaal en er was ook een kegelbaan.  De eigenaars waren De Prs (Guillaume Harzé) en Maria Nowé.  Hier werden toneelvoorstellingen door de fanfare ‘Nut en Vermaak’ opgevoerd.

10.

Ø      ‘Bij Fonske Knop’ (Alfons Thibaut) en Maria Vanhoegaerden was het café.  Fonske Knop was ook groentenboer.

Ø      Daarna werd het café ‘Bij Angèle en Marcel’ uitgebaat door Angel va Jef va Menneke Moen (Angèle Goossens) en Marcel Clerens.

Ø      Uiteindelijk kreeg het de naam ‘De Piano’ en het werd gehouden door Wim Steeno.

11.

Ø      Vroeger stond hier het café met danszaal ‘Bij Blok’.  Dorre Blok (Victor Verheyden) was de uitbater.  Hij was eerst getrouwd met Joanna Vrebos, in een tweede huwelijk met Lucie Nowé. 

Ø      Daarna nam Bère Blok (Albert Van Deuren) die inmiddels getrouwd was met Lucie de zaak over.   Nadien kwam zijn tweede echtgenote Bertha van de Kole (Bertha Van Hoegaerden) ook in de zaak.

12.

Ø      ‘Bij Talle Batis’ werd uitgebaat door Vital Vanderstraeten en Maria Bombaerts.

13

Ø      Bij Stans Knop (Constant Thibaut) was het staminee en winkel.  Zijn echtgenote was Ernestine Hertmans.

Ø      Daarna werd de zaak gehouden door Marcel Knop (Marcel Thibaut)

14

Ø      ‘Bij Broes’ hadden we ook de combinatie café en smidse.  Broes (Van Eyck) was hoefsmid.

15

Ø      ‘Bij Frè den Dekker’ was een staminee gehouden door Frè den Dekker (Fréderic Vlasselaer) en Treize Kroen.

16.

Ø      ‘Bij Anjke va Klas’ vonden we een café dat gehouden werd door Anjke va Klas (Henri Lamberg) en echtgenote Marie Mertens.  Klas komt van Nicolas.  Er was een kegelbaan en de zanggroep ‘De Jonkheid’ repeteerde er.

Ø      Daarna nam de jongste dochter Tilleke of Mamy (Mathilde Lamberg) het café over.  Het werd genoemd ‘Bij Tille en Papi’; Papi was haar echtgenoot Emile Landrain.

17.

Ø      ‘Bij Joenske’ vonden we een café en een kegelspel.  Joenske (Mozes Wauters) stond achter den toog.


De Vijverstraat

1.

Ø      ‘Bij Pagge’ was een staminee uitgebaat door Pagge en echtgenote Krollemie.

2.

Ø      ‘Bij Jommeke’ was een café uitgebaat door Jommeke (Guillaume Michiels) en echtgenote Victorine.

3.

Ø      ‘Bij Filip den boes’ (Filip Goossens) zou de oude benaming van een café geweest zijn.

Ø      We weten wel dat het later ‘Bij Mèrekes’ heette.  Dolf va Mèrekes (Adolf Goossens) was de uitbater.

Ø      Daarna werd het ‘Bij Margriet van den Ruue’ of ‘Bij Gobbe’ was de naam van het café uitgebaat door Margriet van de Ruue (Marguerite Gillekens) getrouwd met Gobbe (Hubert Weerts). 

4.        

Ø      Vervolgens stond het café ‘Bij Tist Boer’ (Jean-Baptiste Van Pee). 

5.

Ø      We noteren nog ‘Bij Leen Beret’.

            De Veeweide

1.

Ø      Het café ‘Bij Jim’ werd gehouden door de ouders van Marie Jim (Marie Steeno).

2.

Ø      ‘Bij Riekes Muys’ werd uitgebaat door Riekes Muys (Henri Steeno)

3.

Ø      ‘Bij Fien en Fons Poeske’ was een ander café.

Ø      Daarna veranderde de naam in ‘Bij Jules van de staminee’ of ‘Bij Maree van de stamenee’ en stonden achter den toog Maree van de Stamenei (Marie Schroeders) en Jules van de staminee (Jules Vanderheyden).  Hier vond Veeweide Kermis in een tent plaats.

Ø      Daarna werd het ‘Bekkerke’ of ‘bij ‘René van den Bekker’ een café gehouden door Bekkerke (René Detiège) en Denees va Kegger (Denise Lagois).

4.

Ø      Aan de brug van Florival vonden we een café gehouden door De Graeve (Remy Mathys).

Ø      Later namen Wannes Berghmans en Marie Vanbever de zaak over.

Ø      Vé va Marianne Sylvie Mertens) heeft er nadien ook achter den toog gestaan.

De Huldenbergstraat

1.

Ø      In ‘het greun dak’ was Fonje Pirre (Alfons Vanpée) getrouwd met Léke Pirre (Léonie Depré) gehuisvest.  In dit huis vonden heel wat activiteiten plaats: een café, een kolenhandel (‘oelenboer’), een meelwinkel

De Oude Waverse baan

1.

Ø      In het huis van Anjke van Dookes (Henri Mertens) getrouwd met Treen Breus (Thérèse Van Eyck) was het café.  Er was ook een wip.

2.

Ø      ‘Bij Jef Keuster’ was een zaak gehouden door Jef Keuster (Jozef Peeters) en echtgenote Ernestine Vrebosch.

3.

Ø      In het begin van de 20^ste eeuw was hier een café. 

Ø      Het was nadien de woning en café van de Flotser (Guillaume Ronsmans) en Zwette Marianne.  

De Hoekstraat

1

Ø      Peter Prs (Petrus Harzé) was getrouwd met Catherina Lahaye.  Op de gevel stond de benaming ‘Estaminet’.  

Tekst: Jean-Pierre Van Binnebeek

Bibliografie:

- Extract uit ‘De bijnamen in Sint-Agatha-Rode’ (verschillende straten) op dit blog.

- Sint-Agatha-Rode, dorp aan de Dijle. E.Alens, E. Martens, J. Rosier. 1984

Den Tram

 (Naar aanleiding van de wandeling van het Davidsfonds van 21 september 2008 - Op het dak van Huldenberg - publiceren we deze tekst)

 

- “Woe wunde gij ?”

– “On den tram in Luunbeek”.

Wie Loonbeek in de jaren stilletjes niet gekend heeft, kan zich moeilijk voorstellen dat door dit plattelandsdorp een tram reed.  In de volksmond wordt het toponiem “den tram” nog altijd gebruikt.  Het is de plaats waar de spoorweg over de Sint-Jansbergsteenweg liep en waar de halte stond.

Loonbeek was zodoende verbonden met de hoofdstad en met Leuven want de tramlijn verbond Tienen met Vossem en zo kon je verderreizen naar Brussel of naar Leuven.

Op 16 juni 1902 werd de lijn Tienen – Bevekom geopend.  Het jaar daarop werd het traject Hamme-Mille  - Sint-Joris-Weert in gebruik genomen.  En op 3 april 1905 reed de eerste stoomtram tussen Sint-Joris-Weert en Vossem.  De lijn werd nooit geëlektrificeerd : gedurende meer dan een halve eeuw pufte de stoomtram, bijgenaamd “Zwarte Jean”, door de velden en hij bediende in onze streek de dorpen Neerijse, Loonbeek en Duisburg.   

Het was vanzelfsprekend geen sinecure om in de hoofdstad of in Leuven te geraken.  Vanuit Loonbeek trok Zwarte Jean door de velden.  Aan de hoeven Ter Saert en Raffelberg was er een halte.  Zij werden bediend om de suikerbieten te vervoeren.  Moeizaam ging het de ‘wolfkensberg’ op tot aan de Rootstraat in Duisburg waar het station stond ; de rookkolom nam dan een extreme omvang.  Als er sneeuw lag was de kans groot dat de tram niet verder kon.  De passagiers moesten dan te voet verder. 

Voorbij Duisburg was het bergaf; als de sporen nat waren moest er bijgeremd worden.  De bestuurder liet een bekend “tut-tut-tut”-fluitsignaal horen en enkele passagiers draaiden aan de “serre-frein” om het slippen te vermijden; een verlossend “tuuut”-signaal sloot de operatie af. Het gebeurde soms dat de tram ontspoorde.  Alle passagiers hielpen dan om het rijtuig opnieuw op de sporen te plaatsen.  In Vossem aangekomen moesten de reizigers overstappen op de lijn Vossem – Tervuren tot rechtover het museum waar men dan de stadstram nr. 40 kon nemen tot Brussel-Stad.  Een waar avontuur dus.  Wie naar Leuven wou – de studerende Loonbeekse jeugd was in het geval – kon in Vossem overstappen en zodoende na een lange trip in Leuven geraken.

Iedere morgen rond zes uur stopte de stoomtram in Loonbeek aan het station.  Een vast uur had hij niet.  Als hij maar aankwam, dan waren de mensen tevreden. Van heel ver was hij te horen, een gekend gefluit door de velden in de vallei tussen Neerijse en Loonbeek.  Daar ging hij over het nog altijd bestaande brugje dat de IJse overspant.

In Loonbeek konden de reizigers zich verwarmen bij Adolf Trappeniers, alias Dolf on den tram, die de staminee van de tramhalte uitbaatte, want meestal was het wachten geblazen.  Aan de overkant van de straat stond het café van Victor Trappeniers, bijgenaamd Tor on den tram, ook ‘oellenmarchand’ van beroep, waar de reizigers ook onderdak konden vinden.

De stoomtram bestond uit verschillende wagons voor passagiers maar ook goederen konden vervoerd worden.  ’s Morgens was het een hele karwei om een plaatsje te kunnen bemachtigen.  Hij zat eivol vooral Walen uit de streek Bevekom-Hamme Mille die naar hun werk in het Brusselse moesten, waren trouwe gebruikers.  Het gebeurde ook vaak dat er nog alleen plaats was op het platform of op de ‘marche-pied’ (het opstapje). Als je binnen kon, dan wachtte een andere beproeving: een dichte rook had zich in de reisruimte verspreid.  De bestuurder zat bij weer en wind buiten aan het stuur en bij de ‘receveur’ (ontvanger) moest je zijn om te betalen.  Hij deelde biljetten van verschillende kleuren uit ; hij gebruikte daarvoor een dikke potlood met aan het uiteinde een gekleefde gom.  Aan zijn hals hing een lederen versleten schoudertas waarin zijn materiaal opgeborgen zat.  Hij sprong van de ene wagon naar de andere, een gevaarlijke onderneming, om de biljetten uit te delen en het was geen zeldzaamheid  dat men voor Vossem nog niet betaald had.  Veiligheid was in die tijd uit den boze: ongevallen, soms met fatale afloop, waren schering en inslag. 

’s Avonds na zes uur kwam dit hele volkje terug.  Voorbij Loonbeek stopte de tram in Neerijse aan de tramstatie aan het café Emmerechts, bijgenaamd “A la Salle d’Attente du Vicinal”. 

Overdag reed de stoomtram nog wel eens voorbij, al was het om mensen die in de kliniek (het kasteel) van Neerijse moesten zijn, te vervoeren.

Enkele jaren na de oorlog werd Zwarte Jean vervangen door een mazout-trein.

Op 20 april 1957 kwam er een einde aan dit voorhistorisch vervoermiddel.  Op die dag maakte de stoomtram zijn laatste reis.  De buslijn Hamme Mille – Etterbeek werd in gebruik gesteld en de tramlijn werd verlaten.  En toch zijn na een halve eeuw de laatste sporen nog niet uitgewist.  Op vele plaatsen is het traject van de stoomtram nog altijd te bespeuren.  De staminees hebben evenwel hun bedrijvigheid moeten staken.

En bij de mensen die deze periode goed gekend hebben is “den tram” een begrip gebleven.

Jean-Pierre Van Binnebeek

 

We danken G. Robeet en J. Decoster voor de verstrekte informatie.

N. Mosselmans. Wandeling door Huldenberg. Op het dak van Huldenberg.

Deze tekst verscheen reeds in het Huldenbergs Heemblad in september 2006.

Afstand: ±8 km

Duur: ± 2 uur

Vertrek: Instituut Ganspoel

GANSPOEL

Gelegen op een zeer oude site van Huldenberg.

Gesticht in 1928 door pater Angelo Van den Bosch - oorlogsblinde.

Werd tot 1941 beheerd door de zusters van Keyhof en dan overgenomen door de zusters van Sint Vincentius à Paulo uit Dendermonde. Er zijn  nu nog 8 kloosterlingen die niet zichtbaar actief meer zijn in de instelling. Dendermonde heeft zo maar een school. Vormt nu samen (sinds 1980) met Woluwe (KIBG) één onderwijsinrichting.

Sinds de jaren veertig was het een gemengde tweetalige instelling. Door aankoop van gronden kon het instituut geleidelijk uitbouwen tot wat het is de dag van vandaag.

In 1950 werd het erkend om 120 blinden of gezichtgestoorden op te nemen.

Vandaag is het een basisschool, een technische en een secundaire school telkens BO. Daarbij komt nog het verblijf voor de volwassenen en het huis van de zusters.

De zusters verlieten de instelling in september 2003.

Er zijn nu 100 leerlingen. in de school.  Ook verblijven er 60 volwassenen en werken er ongeveer 200 mensen. Een dorp op zijn eigen.

In 1928 werd de eredienst ter ere van Onze Lieve Vrouw der blinden officieel ingesteld. Viering die zijn oorsprong vind te Brugge in 1305. (De Blindekens).

‘t HOF TEN BOS

Gelegen op het grondgebied van Huldenberg, nabij Duisburg. Zoals de naam  het zegt, was   de hoeve vroeger omgeven door bossen. Deze hoeve moet zeker in exploitatie geweest zijn in de laat-romeinse tijd. Ze is gelegen op het Duisburgs plateau.

Tot het midden van de 14de eeuw vindt men geschreven documenten terug. Ze is eigendom geweest van verschillende geslachten tot ze op 27-02-1620 verkocht werd via een stroman aan de abdij van Park. Van dan is men zeer goed ingelicht over deze hoeve.

In 1789 werd ze als nationaal (zwart) goed verkocht.

In 1860 kwam ze in het bezit van een Nederlandse familie die de hoeve in 1886 verkocht aan de familie Hayoit de Termicourt. Deze zouden 3 generaties eigenaars blijven.

In 1890 komt Ferdinand Peeters op het hof. Na hem zijn zoon Jules en diens zoon Alexis volgt hem op. In 1962 kocht Alexis het hof en van dan wordt de eigenaar ook de uitbater.

Vandaag zijn Josse en Jan de uitbaters. In 1989 werd de boomgaard aangeplant: ongeveer 18000 bomen.(Jonagold en Elstar). Verder verbouwt men graan, aardappelen en suikerbieten.

De hoeve is gerenoveerd. De witte kalklaag werd verwijderd. De koer (15a.)werd gekasseid. De klok en de waterput (35m. diep) dragen de jaartal 1761.

In de weide staat nog de bakoven . (brandgevaar)

 

MENNEKESBRUG 

Op deze plaats kan men tijdens de zomer, bij volle maan de kabouters aan het werk zien.

Herckenrath heeft in zijn synthese van Huldenberg daarom op de poort van ‘t Hof ten Bos een kabouter geplaatst.

Hoogstwaarschijnlijk waren de gronden eigendom van de familie Mennekens. Vandaar...

Hier is het echt Brabant  en in de winter (met sneeuw) zuiver Breughel.

Door het veld, waar we precies op het eind van de wereld zijn, volgen we de weg. Na ongeveer 1km slaan we naar links in en dalen de Koppendelle af. Langs deze holle weg bereiken we de Ganzemansstraat ( vertrekt in Neerijse.)

We volgen naar links en komen aan de hoeve

TERSAART

Naar alle waarschijnlijkheid ontstaan op een plaats gewonnen op het bos (Waals: sart = rode)

in de 12de 13de eeuw. Misschien wel eigendom van de abdij van Corbie, die eigenaar was van de parochie van Neerijse. De oudst gekende eigenaar gaat terug tot de 16de eeuw.

In 1846 gekocht door graaf Vanderstegen De Schrick en in1911 overgekocht door graaf de Liedekerke

Wat verder staat de hoeve

RAFFELBERG

Gelegen op het grondgebied van Leefdaal.

Er wordt sinds de 14de eeuw op deze plek geboerd. De boerderij is eigendom geweest van de abdij van Affligem.

Vandaag is ze eigendom van de familie Lippens die ze in 1936 van de familie Orban kocht. Het goed is ook eigendom geweest van de heren dan Loonbeek.

Het is een gemengd bedrijf met 60 ha landbouwgrond en 50 koeien: melk- en slachtvee.

De boerderij ligt in een waardevol landbouwgebied dat ook nitraatgevoelig gemerkt is. Dat brengt mee dat de boer problemen heeft met het mestoverschot. Dus: ... minder dieren kweken.

Tijdens de storm van 1990 waaide de schuur aan de achterzijde om. Daardoor is het geen vier-kantshoeve meer en heeft men een prachtig zicht op de velden. Wel bouwde men verderop een grote hangar.

Op het bovenlinteel van de staldeur staat 1789. Franse Revolutie. Men denkt dat toen de hoeve als zwart goed verkocht werd.

De tramlijn Vossem - Tienen ging onderaan de hoeve door richting Tersaet (waar een oplaadplaats was) zo naar Loonbeek en verder naar Tienen.

Voorbij deze hoeve nemen we de oude trambedding

TRAMLIJN VOSSEM  - TIENEN

Lijn die door de velden liep en daarom eigenlijk zeer toeristisch was.

Het was een aftakking van de lijn Brussel -Tervuren - Leuven.

In Vossem vertrok de lijn naar Tienen via Loonbeek, Neerijse, Sint-Joris-Weert, Hamme-Mille, Hoegaarden, Tienen.

Werd geopend in verschillende trajecten: 16-06-1902: Tienen - Bevekom

                                                                  15-06-1903: Hamme-Mille - Sint-Joris-Weert

                                                                   03-04-1905: Sint-Joris-Weert - Vossem

Sloot aan op de lijn Brussel -Tervuren (1892) en Tervuren- Leuven(1897).

De lijn Brussel -Sterrebeek - Vossem -Leuven werd geëlektrificeerd tussen 1930 - 1937

Vossem -Tienen werd nooit elektrisch uitgebaat.  Zwarte Jean trok puffend en hijgend door de velden;

De tram verdween: Vossem - Tervuren: 30-06-1954

                               Hamme-Mille - Vossem : 20-04-1957

                               Brussel-Vossem-Leuven:19-05-1961

Deze tram bediende ook de hoeven van Tersaet en Raffelberg om de suikerbieten te vervoeren.

Tussen Loonbeek en Neerijse is er over de IJse nog altijd een brugje te zien.

Sommige trajecten zijn wandelweg geworden. Andere ... meestal “stoemelings” door de aanpalende eigenaar ingepalmd.

Aan de LEEUW slaan we links in en langs een mooie holle weg bereiken we de VEEWEIDE waar we links nemen.

 LEEUW

Oud-Nederlands voor: heuvel.

Nr. 113

Gepensioneerde aannemer (+1991) maakte zelf de miniatuursteentjes (beton en kleuren) en bouwde kasteel en windmolen tussen 1966 en 1969. Het kasteel is een kopie van wat in Faulx les Tombes staat.

Als matrijs gebruikte hij een lucifersdoosje. Daar dat maar eenmaal te gebruiken was , knutselde hij zelf een plank met vormen. Met een speciaal klein truweeltje metste hij de onderdelen en met behulp van vrienden werd het geheel in mekaar gezet. In het kasteel zijn meer dan 22000 steentjes verwerkt .Hij bouwde ook het conciërgehuis maar het voldeed hem niet en het werd afgebroken.

Elk jaar krijgt men er nog veel bezoek.

VEEWEIDE 

Dit gehucht heette vroeger Nederduisburg. De Veeweide (rechts) bleef het langst bestaan en het gehucht werd VEEWEIDE.

De Zusters van Ganspoel voor de documentatie over het instituut.

De Familie Peeters voor de documentatie over Hof ten Bos.

De Familie Desmet voor de info over het Hof Raffelberg.

Het museum van De Lijn voor de inlichtingen betreffende de tramlijn Vossem-Tienen.

De weduwe Louis Reniers voor de info over het kasteeltje in de Veeweide.

Norbert Mosselmans

Open Monumentendag – 14 september 2008

Sint-Agatha-Rode

De site Ter Dijle

Zoals velen nog weten is het oud-gemeentehuis, gebouwd als gemeenteschool voor Sint-Agatha-Rode.  De school bestond uit 2 klaslokalen, een speelkoer met een hele rij buitensanitairen en de woning van de onderwijzer.

Aan weerszijden van de woning was de speelkoer van de straat afgesloten door smeedijzeren poorten en een overdekt koerdeel.

Aan de straatzijde vormde dit een mooie gedetailleerde gevel.  Aan de zijdelingse kopgevel, aan de kant van huidige ingang, was alleen het bovendeel zichtbaar omdat bij de buur een schuur de gevel verstopte.

De bouwplannen van de school dateren van 1898 en zijn opgemaakt door architect Van Dormael.

Tot voor de fusie was op de gelijkvloerse verdieping een plaats voorbehouden aan het schepencollege en de gemeenteraad van de gemeente Sint-Agatha-Rode.  Het was later stempellokaal; ook het postkantoor was in het gebouw ondergebracht.

Het oud-gemeentehuis bestond uit een centrale gang met aan weerzijden twee ruimtes; dit is een planopbouw die vanaf de kelder tot en met de eerste verdieping terugkomt.

De bouwstijl is een typische baksteenarchitectuur zoals die rond de eeuwwisseling een beetje overal te vinden was.

Typisch zijn de mooie detaillering van het smeedwerk en het schrijnwerk; het is de moeite waard om op de voorgevel de dakkapel, de kroonlijst, de voordeur en de gevelankers te bekijken.  Typisch zijn eveneens het siermetselwerk in baksteen en blauwe steen.

De recente renovatie had betrekking op volgende punten:     

- School werd feestzaal

- Deel van de overdekte speelplaats werd verwijderd en het andere deel dichtgebouwd en

werd post.

- een echte speelkoer voor allerlei sporten ( de school komt hier).

- Wanden om de ballen tegen te houden.

- Toegankelijkheid voor de brandweer of voor extra leveringen bij feesten.

- Voorgevel gespaard

- Glasdallenwand geeft in de kelders extra licht en dus voldoende daglicht.

- Men verlaagde het niveau van de grootste kelder en kwam dan onder de funderingen. Dat is

niet evident!

- De lokalen werden met hun plafondlijstwerk behouden.

- Van gerecupereerde deuren ter plaatse werden vierslagdeuren gemaakt die ingebouwd

werden.

- Sanitair bereikbaar van overal.

- De zoldersfeer werd behouden door het spel van spanten en lichte wanden.

- De trap werd door de firma Van Kerckhove ( bekend met restauratiewerken) tot op de mm

herstoken  en afgekleefd met 3 mm dikke tegels.

Door een beredeneerde restauratie werd de school van 1898 een pareltje in ons dorp. Modern en beantwoordend aan de huidige noden. Maar met respect van de authenticiteit.

Hoe kwamen we tot scholen?

Open Monumentendag – 14 september 2008

Sint-Agatha-Rode

Het kasteel

Het Oud-Kasteel van Sint-Agatha-Rode.

Op de hoek van de Leuvense Baan staat het ‘Oud kasteel’ van Sint-Agatha-Rode.  De bouwdatum is onbekend.

Op het einde van de 18^e eeuw was het landgoed en het kasteel eigendom van Maximilien-Emmanuel d’Overschie, baron van Neerijse; de vader van deze laatste, Jean-Albert d’Overschie had het kasteel in 1760 van Joannes Baptista Saelden gekocht.

August d’Overschie erfde het eigendom van zijn vader maar inmiddels had Jean-Albert Roberti er in 1783 zijn intrek genomen en hij opende er een notariaat.

Na restauratiewerken in 1788 krijgt het kasteel een U-vorm en een classicistisch uitzicht.  Het gebouw had een binnenkoer met Franse tuinen, paardenstallen en woonst voor het personeel.

Verschillende generaties van de families Roberti (de Winghe) en Malou hebben er verbleven maar het notariaat is in 1831 naar Leuven verhuisd.

De noordelijke vleugel werd in 1862 in een fraaie smaakvolle neo-classicistische stijl bijgebouwd.

In 1909 werd het middenstuk van het kasteel verlaagd om het hogere gelegen nieuwe kasteel een beter zicht te gunnen.

Het wordt bewoond door de heer Jean-Baptiste Malou.

Het nieuwe Kasteel van Sint-Agatha-Rode.

Het nieuwe Kasteel staat in hetzelfde park als het oud-kasteel.  Er is een aparte ingang op de hoek van de Oude Waversebaan en de Potterstraat.

Het kasteel dateert van 1909.  Het staat bovenaan in het park.  Van daaruit geniet men van een uniek uitzicht op de Dijlevallei.

Eclecticisme, een mengeling van verschillende stijlen, was in die periode ‘in’.  De architecten, de gebroeders Piérard uit Charleroi, gingen in dit gebouw eclectisch te werk.  Zij haalden uit verschillende stijlen wat hen het beste leek: de neoclassicistische indeling en de symmetrie van de ruimte,  het mansardedak en de neobarokke ramen.  Zij maakten tevens gebruik van nieuwe materialen, o.a. beton.  

Vanbinnen is er ruimte te koop maar het meubilair dat aangepast is aan de stijl vult op een harmonische wijze de vertrekken die mooi uitgeven op de tuin en de vallei.  Opvallend zijn enkele onderdelen van een neoklassieke lambrisering die volgens de eigenaar afkomstig zijn van de kerk.

Dit gebouw geldt als een mooie getuige van de architectuur uit de eeuwwende en het heeft zijn frisheid van toen bewaard.

Bouwheer was de heer Xavier Malou.  Vandaag is het de woonst van de heer Pierre-Antoine Malou.

Stamboom Roberti-Malou


Jean-Albert Roberti
Joanna De Coster

Willem Roberti
A.-M. van Dormael

Jules Roberti                                          Edouard Wouters
Zoë de Rijckman de Winghe                    Henriette Roberti

Maximilien Roberti                                        Xavier Malou                 Paul Malou
Car. de Troostenbergh                                     Valérie Wouters             Henriette Montens

Jules Roberti de Winghe                                                         Pierre Malou
                 M.-Th. Gilbert                                                        Marguerite de Vinck

Charles Roberti de Winghe  Jean-Baptiste Malou  Max. Roberti de Winghe François-X. Malou
                  Colette Malou        Marie-Th. Desclée       Bernadette Malou    Marg. de Pierpont

Pierre-Antoine Malou

Velen onder ons zullen zich zeker al de vraag gesteld hebben: waar zit onze mus?
De vogel die het meest met de mens verbonden is, zien we bijna niet meer. Sinds de mens zijn huis bouwt is de mus wat betreft zijn voedsel en onderdak van hem afhankelijk.
Deze slimme vogel kan zich aanpassen aan grote veranderingen in zijn milieu.
Het diertje is van boven bruingestreept en onderaan vuilwit. Het hoofdje is bedekt met een grijze pet. Dit maakt het onderscheid met de ringmus.
Zij voeden zich met zaden van allerlei planten.
Ze waren ook zeer verlekkerd op de paardenvijgen die indertijd in de straten lagen. Want in deze vijgen zaten nog heel wat voorverteerde haverkorrels.
Van het voorjaar (april) tot de late zomer (augustus) worden drie tot vijf broedsels van drie tot vijf jongen grootgebracht. Daarvoor leggen ze grijswitte eitjes die bespat zijn met donkergrijze en grijsbruine spikkels.
Het broeden duurt ongeveer veertien dagen en na twee weken vliegen de jongen reeds.
Grote zangers zijn het niet. Eindeloos herhalen ze van op de dakrand, een hek of goot: tsjilp, tsjilp…
Waar mensen samen zijn, huppen ze rond en pikken elk kruimeltje dat ze vinden gretig op. Soms maken ze er echt ruzie voor. De meest rappe pikt het dan en vliegt wat verder om het op te smullen.
Wat ze ook graag doen is in de zomer een stofbad nemen. Maar ook samen een bad nemen in een waterplas is voor hen echt feest.
We zien inderdaad minder mussen dan vroeger.
Zij huisden onder dakpannen, richels van gebouwen of holten in muren.
Door onze sterk geïsoleerde bouwtechniek blijft er voor hen niet veel plaats meer over. Ook de eksters zijn rovers en maken hun nesten in struiken leeg.
Zijn er in je buurt nog mussen. Geniet er van. Geniet van hun spelen, van hun getsjilp.
Het zijn geen kleurrijke vogels. Waarom dat is, lees je in het volgend verhaal.

Waarom het musje huppelt.
Heeft u zich wel eens afgevraagd waarom de mus zo’n onopvallend klein grijs vogeltje is? En waarom het beestje alleen maar met gestrekte pootjes kan huppelen? Vroeger was het een geliefd, kleurrijk en trippelend vogeltje. Hoe dat zo veranderd is? Dat vertelt deze legende over de kruisiging van Jezus.
Ooit was het musje een vrolijke kleurrijke verschijning die leefde in Jeruzalem, dicht bij de mensen. De mensen werden blij van het kijken naar de groepjes bont gekleurde zingende mussen. Zo’n 2000 jaar geleden stond het volk samengepakt langs de wegen waar Jezus, met het kruis op zijn schouders, zwoegend de weg naar zijn terechtstelling liep. De doornenkroon pijnigde zijn hoofd en het bloed liep naar beneden. De roodborstjes en de boerenzwaluwen vlogen naar beneden en trokken zoveel mogelijk doornen uit het hoofd om de pijn te verzachten. Maar de mussen pikten die doornen van straat en zetten ze terug, diep in de huid van Jezus. De gelovigen langs de kant van de weg zagen ontzet dat die mussen terugvlogen naar hun dakgoten en Jezus ook nog van bovenaf bespotten met hun gesnater.
Na de dood van Jezus zijn de mussen voor hun wandaden streng gestraft. De prachtige kleuren werden hen afgenomen; er restte hen slechts bruin en grijs. Hun prachtige liedjes werden beroofd van de mooie klanken en hun pootjes gespalkt, waardoor ze alleen nog hulpeloos kunnen huppelen. Gebleven is echter hun gezellige vrolijkheid. Maar de meeste mensen halen vandaag de dag hun neus op voor dat domme, lelijke vogeltje.
 
Paarden en mussen waren steeds goede vriendjes.
Lang geleden leerden we het volgende gedicht. Ook onze ouders leerden het!

Paardje uw krib is boordevol,

en mijn buik is leeg en hol.

Mag ik ook een hapje of twee,

he, jawel mus eet maar mee.

Pik maar toe zoveel je kunt,

’t is u hartelijk gegund.

Mus was waarlijk in haar schik,

at zich ’t kleine buikje dik.

En bedankte voor ’t onthaal,

’t vriendelijk paard wel duizend maal.

Paardje kan ik ook voor u iets doen,

want ik zie u hebt verdriet,

en het eten smaakt u niet.

Och, sprak ’t paard, er zitten wel

duizend vliegen op mijn vel.

’t Is haast niet om uit te staan,

zoveel pijn doen zij mijn aan.

Ho! Sprak mus is ’t anders niet,

ik weet wel raad voor dit verdriet.

En toen vloog mus over ’t paard zijn kop,

en hapte al de kwade vliegen op.

norbert mosselmans 08/2008
INFO: 
Vogels:      readers Digest
            www.natuurverhalen.nl
             foto’s      internet
Gedicht:  auteur onbekend