Eén keer per jaar breng ik een bezoek aan mevrouw Van Praet. Ze woont in de stad, op een net appartement, drie hoog. Mevrouw Van Praet is al jaren weduwe. De kinderen zijn uitgetrouwd. Ze is veel alleen. Een eenzame, maar dappere vrouw.  Met haar zoon Dirk versleet ik nog mijn broek op de middelbare schoolbanken.  Toen kwam ik er veel aan huis. Later groeiden onze wegen uiteen: ieder had zijn werk, zijn zorg, zijn bezigheden, en zo werd dit contact verdund tot een jaarlijks bezoekje.

"Ik ben blij u weer eens te zien", zegt mevrouw Van Praet, als ik uit de lift stap, “Hoe gaat het met u?"  Zonder antwoord af te wachten, vervolgt ze : "Weet ge het al van Dirk? Hij werkt niet meer in die Antwerpse firma. Hij is in Gent, en heeft daar een goede job.  En Liesbeth (zijn vrouw) heeft een betrekking als onderwijzeres; ze neemt Anneke en Kristof mee naar de kleuterschool, da's gemakkelijk, en... maar, ga toch zitten! Kom, ik zal uw jas weghangen."

Mevrouw Van Praet (nomen est omen ?) begeeft zich naar de vestiaire, terwijl ze het verhaal van Dirk, Liesbeth, Anneke en Kristof voortzet.   Zolang het bij die vier namen blijft, kan ik volgen, maar verdere uitweidingen, verbindingen of vertakkingen in de stamboom, haal ik niet.

"De neef van de schoonbroer van Dirk", vervolgt mevrouw Van Praet, "je weet wel : Herwig, wel, die zijn neef...."

"Karel ?" raad ik roekeloos.

"Nee, niet Karel", verbetert mevrouw Van Praet, "Gerard!"

"Karel", tracht ze te verduidelijken, "is de halfbroer van Liesbeth, uit het eerste huwelijk van Louis met Rosa - dat weet je toch - maar Gerard die is..."

Enz., enz. 

Mevrouw Van Praet begint aan een nieuwe stamboom.   Stamboom? Dit is geen boom meer.   Dit is een oerwoud.

"Zal ik koffie zetten?" onderbreekt ze plots.

"Heel graag, mevrouw!"

Ik heradem, ben blij voor de korte onderbreking.

Mevrouw Van Praet gaat naar de keuken en begint ondertussen het uitvoerig verhaal van de appendicitis van Kristof (zoontje van zoon Dirk), een paar maanden geleden.  Ze schotelt mij een heel medisch dossier voor.   Gelukkig is Kristof nu weer o.k.

Daarna mag ik nog kijken naar de mooie kleurtekeningen van Anneke - gemaakt bij kleuterjuf Suzanne - die ze kreeg ter gelegenheid van haar Moederdag.  Het herinneringsalbum van het gouden huwelijksjubileum van nonkel Jef en tante Fien wordt bovengehaald, en tenslotte nog wat foto's van de laatste vakantie aan zee : Anneke en Kristof aan het strand, Anneke en Kristof in het water, Anneke en Kristof in de duinen, Anneke en Kristof op wandel met mama, enz., alles voorzien van uitgebreid commentaar.

Mevrouw Van Praet maakt haar koffie niet met een modern koffiezetapparaat, maar met de goeie, ouwe waterketel.  Die is inmiddels finaal uitgekookt.   Je kan het ruiken.

"Hoe is 't mogelijk?" merkt ze verbaasd op.

"Misschien te weinig water in gedaan?" tracht ik te vergoelijken.

Een tweede poging wordt ondernomen, en nu met meer succes.  Koffie slurpend en koekjes knabbelend, raak ik volledig op de hoogte van wat de familie Van Praet het laatste jaar heeft meegemaakt.  Schier zonder ademhalen, babbelt mijn gastvrouw voort.  Het doet haar zichtbaar goed wat te kunnen praten.  Een eenzame, dappere vrouw.

Na een uur of twee kraam ik op en neem afscheid. Ik heb, geloof ik, nog geen tien zinnen kunnen zeggen.  Mevrouw Van Praet begeleidt me tot aan de lift.  Wanneer ik binnenstap, schijnt ze in een moment van verbijsterende helderheid te beseffen dat ik nauwelijks aan het woord ben geweest.  Terwijl de liftdeuren dichtschuiven, vraagt ze haastig : "En hoe gaat het met u, eigenlijk, zeg, hoe gaat het met u, na uw hartoperatie?  De lift zakt al naar beneden, en ik roep: "Goed, heel goed, dank u !" Ik beland op het gelijkvloers.  Waarschijnlijk heeft ze mijn geroep niet meer gehoord.

 Ik zal het haar volgende keer vertellen.

Jaak Bertmans

In 1997 verscheen een interessant werk over de geschiedenis van de Koninklijke Filharmonie van Ottenburg.   Raf Steeno die jarenlang voorzitter was, was de auteur.  De tekst is in die mate leerrijk omdat het een beeld schetst van de sociale relaties in een dorp waar de mogelijkheden tot vermaak beperkt waren.

Raf Steeno gaf ons de toelating een deel van dit ‘brokje Ottenburgse geschiedenis’ te publiceren. 

Voor wie geïnteresseerd is: er zijn nog enkele exemplaren beschikbaar.

Deel 1 – Oorsprong en politiek

Voor de oorlog van 1914-18 hing Ottenburg volledig af van de stad Waver.  De post, de Rijkswacht, de belastingen en later ook de telefoon waren allemaal gevestigd te Waver.  Ook voor de dokter, de apotheker, de markt (kleding, schoenen, enz.) waren de Ottenburgenaars volkomen afhankelijk van Waver.

Het is dan ook niet te verwonderen  dat dit alles een grote invloed had op het reilen en zeilen van onze Ottenburgse gemeenschap.

Van in de 19^e eeuw waren in Waver, twee grote, goed gestructureerde  fanfares, die respectievelijk de namen droegen van: “Les Amis Réunis” en “La Philharmonique”.  Rond de eeuwwisseling groeide hun aantal naar vier.  Zij waren mekaar waard en beschikten over 60 à 70 of in sommige perioden over nog meer muzikanten.  Regelmatig hadden in Waver grootse muziekactiviteiten plaats, bijzonder op de Alphonse Bosch- en de Kerkplaats.  Veel inwoners uit Ottenburg snoven de sfeer en aantrekkingskracht van deze verenigingen en hadden een sterke behoefte ooit eens muzikant te worden in een vereniging te Ottenburg.

In 1876 werd deze droom gerealiseerd, en stichtte men in onze gemeente, dus helemaal onder de invloed van Waver, een fanfare met als naam: “Les Amis Réunis”.

Veel inwoners uit onze gemeente die het niet eens waren met de ideeën van deze personen wat zich bij de gemeenteraadsverkiezingen duidelijk manifesteerde, speelden met de gedachte om zelf ook een muziekvereniging te stichten.  Dit werd reeds drie jaar later, nl. in 1879 bewaarheid.

Automatisch en naar Wavers voorbeeld kreeg deze de naam van “La Philharmonique” (dit betekent “muziekminnend”).

Deze twee muziekverenigingen gingen in Ottenburg elk hun eigen weg maar bij de gemeenteraadsverkiezingen steeg de spanning en was jaloersheid, naijver en allerhande twisten de aanleiding tot een soms geanimeerde tweestrijd.

“Les Amis Réunis” bestond hoofdzakelijk uit katholieken terwijl “la Philharmonique” een meer liberale strekking had.

Muziekstudie

De muziekstudie gebeurde op een primitieve manier en de eerste notenleerlessen werden onder mekaar aangeleerd.  In de winter kwamen de kandidaat-muzikanten  ’s avonds onder kaarslicht bij mekaar en samen werd de moeilijke notenleer besproken en ingeoefend.  In de zomer, en er waren nog echte zomers, kwamen muzikanten met hun instrument  ’s avonds na de dagtaak samen op de graskant of op de bermen van de weg waar dan eenvoudige stukjes en dansjes aangeleerd werden. Overal hoorde men door de avondstilte vrolijke deuntjes wat een speciale sfeer gaf aan het rustige dorpsleven.

De muziek van toen was betrekkelijk eenvoudig en veel jongeren leerden door zelfstudie. Zij gingen wel hier en daar wat uitleg vragen maar verder bewezen zij dat met veel wilskracht een behoorlijk resultaat kon bereikt worden.

Op de wekelijkse repetities werd dan door de dirigent de nodige uitleg gegeven, waardoor muziek spelen mogelijk werd.

Persoonlijke aanleg en inzet waren vanzelfsprekend zeer belangrijk om als muzikant te kunnen meedoen.

Lokaal

Om op een verantwoorde manier te kunnen repeteren moest er natuurlijk een lokaal gezocht worden.  Dit werd nogal gemakkelijk gevonden in de Kerkstraat  (tegenwoordig huisnummer 10) bij Jan-Baptiste Dekeyser, die er een café uitbaatte met achteraan een voor die tijd behoorlijke ruimte die dienst deed als danszaal met de kermissen.

De repetities hadden daar wekelijks plaats op zondag na de hoogmis.  Dit lokaal werd later uitgebaat door zijn dochter en haar schoonzoon Alfred Vanpée en later door diens dochter, gehuwd met Ernest Van Groenderbeek.  De fanfare is er gebleven tot 1948.

Dirigent

Een volgende, maar moeilijke beslissing, was op zoek te gaan naar een muziekleraar, muziekmeester of “maatslager” zoals hij toen ook genoemd werd.  Vrij vlug veranderde men deze namen onder de invloed van Waver in “Chef”.  De eerste “chef” was Emiel Baus, die nogal spoedig opgevolgd werd door Jozef Jacobs en in 1898 was het Emile Boisacq die het roer in handen nam.

Hij ontving voor zijn werk 150 F per jaar.  In 1901 was die bijdrage opgelopen tot 180 F.  Deze overeenkomst werd in 1905 in een speciale vergoeding per repetitie, concert of andere prestatie omgezet en bedroeg dan 5 F per activiteit.  In 1910 nam Alfred Van pee de dirigeerstok in handen.  Deze persoon, ook lokaalhouder, was met hart en ziel verbonden aan de nog jeugdige muziekvereniging en heeft er dan ook hard voor gewerkt.  Hij begon met zelf lichte muziekstukjes te componeren, bepaalde liederen en eenvoudige stapmarsen, alsook verschillende processie- en begrafenismarsen.  De treurmars of “doodsmars” nr. 1 die wij heden nog gebruiken is een werk van hem.

De muzikanten begeleidden vroeger, en dit tot voor enkele jaren, al de leden bij hun overlijden met vaandel en muziek naar hun laatste rustplaats.

De aldaar door een bestuurslid, meestal de voorzitter in naam van de vereniging uitgesproken afscheidsrede, werd dikwijls al adelbrief aan de familie meegegeven en door deze laatst zorgvuldig bewaard, zelfs ingekaderd.

Verder zorgde dirigent A. Vanpée ook voor aangename, gemakkelijke en plezierige muziekstukken die meer op dansmuziek geleken.  Zo werden veel jongeren gefascineerd door de muziek en kregen behoefte om als muzikant actief te worden.