|
Jezus aan het Kruis
In voorbereiding op de Goede Week en Goede Vrijdag bespreken
we een prachtig schilderij dat in de rechter zijbeuk van de O.-L.-Vrouwekerk van Huldenberg hangt en dat 'Jezus aan het Kruis' voorstelt.
Dit schilderij is een kopie die uit de 19e eeuw
dateert ; de schilder ervan is onbekend.
Ook is er geen verwijzing naar een eventueel origineel kunstwerk.
Dadelijk valt de hoge kwaliteit van het schilderwerk op.
Jezus aan het Kruis. Kopie. O.-L.-V.-kerk Huldenberg. (Eigen foto)
Opvallend is dat de afbeelding helemaal niets toont van wat
er rond de gekruisigde gebeurt : geen bedroefde vrienden of familieleden, geen
nieuwsgierigen, geen soldaten, zelfs niet de twee rovers die op Golgotha naast
Jezus samen met hem gekruisigd werden.
Alle aandacht gaat naar het eenzame lichaam van Jezus,
genageld aan het kruis, afgebeeld op een mysterieuze donkere
achtergrond. Gedurende drie uur, lezen we in het Heilig Evangelie, viel duisternis over heel de
streek doordat de zon geen licht meer gaf en kort na de dood van Christus beefde de aarde en
de rotsen spleten.
Het kruis is samengesteld uit twee ruwe balken in de vorm
van een Latijns kruis. Bovenaan hangt
een fladderende rol waarop INRI - Iesus Nazaremus, Rex Iudaeorum of Jezus van Nazareth koning der Joden -
geschreven staat.
Jezus is ontdaan van zijn kleren, soldaten hebben ze
onder mekaar verdeeld, alleen rond de heupen werd een doek dichtgeknoopt. Het schriele lichaam is fijn geschilderd en
een mysterieus licht schijnt boven zijn hoofd.
Als we naar het schilderij kijken, beseffen we welke
dramatische gebeurtenis daar wordt afgebeeld.
Zijn ogen zijn naar boven gericht en geven aan dat Hij met zijn Vader
communiceert. De lijdende uitdrukking
van zijn gelaat duidt aan dat het einde nabij is.
'Jezus aan het Kruis' is één van de droevigste onderwerpen die een
schilder kon kiezen. Nochtans is het één
van de meest voorkomende onderwerpen in de christelijke kunst. Tal van schilders hebben zich eraan gewaagd
om dit zo belangrijk moment uit de christelijke geschiedenis af te beelden.
Dit maakte het ons niet gemakkelijk om de speurtocht naar de
originele schilder tot een goed einde te brengen.
Bepaalde elementen hebben ons toch geholpen.
 Jezus aan het kruis. P.P. Rubens Sint-Janskerk, Mechelen (eigen foto)
Als we dit schilderij van Rubens bekijken, dan zien we
enkele raakpunten, wat ons doet veronderstellen dat de schilder uit dezelfde
periode stamt, misschien uit dezelfde school, maar er zijn ook verschillen,
o.a. de armen die minder gespreid zijn en vooral het hoofd dat rechter
afgebeeld is.
En zo belanden we bij Antoon Van Dijck. Tussen 1621 en 1627 vertoefde Van Dijck in
Italië waar hij heel wat inspiratie vond bij Italiaanse meesters zoals Titiaan.
In 1622 schilderde hij een kruisiging die in de San
Zaccaria-kerk in Venetië hangt.
 Crocifissione. A. Van Dijck.
San Zaccaria, Venetië (foto internet)
Het is duidelijk dat dit kunstwerk veel gelijkenissen
vertoont met het doek, dat in Huldenberg hangt. De
achtergrond is weliswaar verschillend, ook de lichtinval op de bodem is anders.
In 1627 kwam er een nieuwe bestelling voor Van Dijck. Dit schilderij hangt in de O.-L.-Vrouwekerk
van Brugge.
 Jezus aan het Kruis.
O.-L.-Vrouwekerk Brugge (foto internet)
En op ongeveer hetzelfde ogenblik schilderde Van Dijck een kunstwerk dat vandaag in het KMSK (Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen) hangt en dat afkomstig is uit het klooster van paters Augustijnen in Antwerpen.
KMSK Antwerpen (foto
KIK op internet)
Dit laatste werk vertoont duidelijk het meest
gemeenschappelijke trekken met de kopie die in Huldenberg hangt. De afbeelding van de bodem, onderaan rechts
is bv. gelijk.
Er is dus een sterk vermoeden dat het schilderij dat in
Huldenberg hangt een kopie is van een schilderij van Antoon Van Dijck, wellicht
van het originele dat in het KMSK hangt.
Van Dijck heeft dit tafereel dus meermaals geschilderd en
telkens het tragische van de gebeurtenis uitgedrukt door details te vermijden
die men bij andere meesters vindt en die het tafereel nog pijnlijker
maken. Deze afbeelding werd ook gekozen
als model voor de kruisiging van het passiespel van Oberammergau.
De kopie die in Huldenberg hangt is van zeer goede kwaliteit,
iets waarop we fier mogen zijn.
Bronnen: Internet
JP Van Binnebeek
Technische gegevens
Jezus aan het kruis. KMSK Antwerpen
Schilderdoek / olieverf
Hoogte 104 cm
Breedte 72 cm
Jezus aan het kruis. O.-L.-Vrouwekerk Brugge
Schilderdoek / olieverf
Hoogte 138 cm
Breedte 98 cm
Jezus aan het kruis.
O.-L.-Vrouwekerk Huldenberg
Schilderdoek / olieverf
Hoogte 97 cm
Breedte 66 cm
Uit 'Kunstwerken in de O.-L.-Vrouwekerk van Huldenberg'
JP Van Binnebeek
|
