De teksten op dit webblog zijn authentiek. Mogen wij u dus daarop wijzen dat iedere overname van tekst een schriftelijke toelating vereist van de auteur. De redactie.
Uit 'Kunstwerken in de O.-L.-Vrouwekerk van Huldenberg'. J.-P. Van Binnebeek. 2015
De spitsboogomlijsting
van het zuidportaal van de O.-L.-Vrouwekerkvan Huldenberg. (Eigen foto)
In het portaal stonden de
kerkgangers dan voor een spitsboogomlijsting die nog altijd bestaat. Hierin zijn vier nissen voorzien.In de twee bovenste bevinden zich nog twee
engelen. In het midden staan nog altijd
drie merkwaardige beelden uit de jaren 1390 ; zij vormen samen de oudste groep
kunstwerken van de streek.Zij stellen
de H. Catharina van Alexandrië, O.-L.-Vrouw met kind en de H. Barbara van
Nicomedië voor.
De H. Catharina, dochter van
koning Costus, leefde in de 3de eeuw en werd gevangen gezet omdat ze
haar geloof niet wou afzweren.Ze werd
veroordeeld tot de dood op het rad maar dat werd vernietigd door een
engel.Zij werd dan onthoofd en haar
lichaam werd door engelen naar de berg Sinaï gebracht.Zij wordt afgebeeld met een (gebroken) rad
aan haar voeten.In haar rechter hand
houdt zij een boek: als zij samen met de H. Barbara wordt afgebeeld wat het
geval in Huldenberg is stelt Catharina het contemplatieve en Barbara het
actieve voor.De H. Catharina wordt
aangeroepen bij zweren en kringvormige huidziekten.
De H. Barbara van Nicomedië
werd door haar vader, de heiden Dioscurus, in een toren opgesloten omdat ze
weigerde te huwen.Ze werd gefolterd met
toortsen en door haar vader onthoofd; hij werd terstond door de bliksem
getroffen.De H. Barbara wordt hier voorgesteld
met in de rechter hand een toren met drie ramen als toespeling op de toren waar
ze opgesloten werd en de Heilige Drievuldigheid die ze eerde. Zij wordt aangeroepen tegen brand en
blikseminslag.
De H. Maria staat in het midden
en zij draagt het Kind Jezus op haar rechter arm.Het
hoofd van het kindje is afgebroken.
Op de stijl van de garagepoort zit een
insect met dezelfde kleuren als een wesp. Het insect is echter groter.
Op het eerst zicht denk je: een wesp. Of
zoals ze in Huldenberg zeggen een peremispel.
Bij nader toezien heeft het diertje geen
zes maar acht poten!
Het is dus een spin.
Het is de WESPEN of TIJGERSPIN .
Ze is echt niet te verwarren met een
ander spin.
Hetvrouwtje meet 12 tot 26 mm wijl het mannetje met moeite 5,5mm bereikt.
Het is een mooi voorbeeld van mimicry.
Het achterlijf heeft dezelfde gele en
zwarte strepen als de wesp. Dit is nu juist zijn verdediging tegenover
predators. Voor een wesp gaan de meeste al een straatje alom.
Haar poten zijn bruin met gele banden.
Het mannetje daarentegen is vaal grijs
en heeft geen kleuren. Nu ja, met 5,5 mm val je zeker al niet op.
De spin leeft in droog gras, natte
velden en zandige vlakten.
Het is een ongevaarlijke spin, al ziet
ze er wel wat gruwelijk uit. Dat is ze wel voor het mannetje.
Het mannetje bezit twee genitaliën, die
hem in staat stellen tweemaal de daad te stellen. Maar Eens hijhet wijfje bevrucht heeft wordt hij
onmiddellijk ingesponnen en opgegeten, althans leeggezogen. Zoverhindert madame dat hij nog bij een ander
een nageslacht verwekt.
In augustus komt de cocon er aan en deze
zal pas ontluiken in de meimaand.
De wespspin bouwt een wielweb dat
gestabiliseerd is door een paar draden. Zij wordt niet verwittigd door het
trillen van het web maar
ligt op de loer. Zij hangt ook
ondersteboven in het web. Dreigt ergevaar dan bijt ze de stabilisatiedraden door en vlucht.
Buiten het verorberen van haar ventje
vangt ze sprinkhanen, libellen, kevers.
De wesp of tijgerspin
werd rond 1980 voor het eerst gespotinLimburg. Sindsdien is ze haar
terrein langzaam aan het uitbreiden en af en toe heb je dan geluk.
Ontmoet je ze observeer ze dan en wees
er zeker niet bang van.
Op dit feest van O.-L.-V.- Tenhemelopneming werd op 15 augustus 2015 Onze-Vrouw van den Elzas op een plechtige wijze ingehuldigd.
Het beeldje dat op een 'wonderbare' wijze gered kon worden kreeg een plaats in een gotische nis in de kruisbeuk van de O.-L.-Vrouwekerk van Huldenberg.
Nadat het gedurende 100 jaar op de Elzasstraat heeft gewaakt zal het aanwezig zijn in onze prachtige gotische kerk.
Negenendertig jaar geleden, op 15 augustus 1976, trok voor de eerste keer de voorloper van ommeganck door de straten van Huldenberg.Dit jaar is de Huldenbergse ommeganck op 9 augustus 2015 aan zijn 17de editie toe.
Oorsprong
De ommegang is een benaming voor twee typische uitingen van het Vlaamse volksleven: de kerkelijke processie en de burgerlijke praaloptocht ; de profane ommegangen komen overigens voort uit dezelfde kerkelijke traditie.Uit de plechtige processie waarin litanieën werden gezongen, ontwikkelde zich een vorm waarbij men het leven van de patroonheilige en taferelen uit het Oude en het Nieuwe Testament zingend of reciterend uitbeeldde.
Vanaf de 14e eeuw (Brussel 1359 en Lier 1377) ontwikkelden zich deze processies in vrijwel alle plaatsen van enige betekenis tot optochten met beelden, praalwagens en allegorische groepen. Door een lang seculariseringsproces kregen de optochten een profaan karakter. Zij waren bij het volk zeer geliefd.
Ook in Huldenberg is de huidige Sint-Rochusommeganck uit de historische processie voortgevloeid.
Ommegang of ducasse
De naam wijst op de Nederlandstalige oorsprong van Brussel. In het Vlaamse landsgedeelte wordt een processie rond de kerk "ommegang" genoemd terwijl men in het Franse landsgedeelte spreekt over een "ducasse", afgeleid van "dédicasse", dat toewijding betekent in het Nederlands.
De samenstelling van enkele, vaak groots opgezette, ommegangen, meestal opgebouwd rond een centraal thema, is bewaard gebleven.In de 17e eeuw begon het verval van de ommegangen, enkele zijn echter blijven bestaan of worden in de huidige tijd opnieuw georganiseerd, zoals de Brusselse ommegang, de Mechelse ommegang en de tienjaarlijkse ommegang van het Ros Beiaard te Dendermonde.De Huldenbergse ommeganck trok voor het eerst door de straten van ons dorp in 1976.
Onze Lieve Vrouw op t Stokske
De traditie van de Ommegang gaat terug tot de eerste processie van die aard die in Brussel plaatsvond.
Het ontstaan van de jaarlijkse ommegang van Brussel is verbonden met de oprichting van de O.L.V.-kerk op de Zavel, waar het beeldje van O.L.V. op 't Stokske zich bevindt. Dit beeldje is volgens de legende in 1348 met Beatrijs Soetkens naar Brussel gekomen:
In die tijd was Brussel een jonge welvarende stad die steeds uitbreidde. Met een bevolking van 40 000 zielen moest ze trouwens niet onderdoen voor andere Europese steden zoals Londen of Amsterdam.
De legende vertelt ons dat Beatrijs Soetkens, echtgenote van een arme lakenwever uit Brussel, op zekere dag hemelse stemmen hoorde. Deze vertelden haar dat Onze Lieve Vrouw de Kruisboogschuttersgilde, die op de Zavel een kapel had opgericht ter ere van de Maagd Maria, en tevens de stad Brussel wenste te begunstigen.
Beatrijs moest zich naar Antwerpen begeven om er het miraculeuze beeldje van O.L.V. op 't Stokske te ontvoeren en naar Brussel over te brengen. Met haar man roeide ze snel naar Antwerpen. Daar begaf Beatrijs zich rechtstreeks naar de O.L.V.-kerk en nam het beeld mee. De koster, die zich ertegen verzette, stond roerloos, als van Gods hand geslagen. Beatrijs spoedde zich vervolgens met het beeld naar het bootje. Tegen wind en stroomopwaarts ging de terugtocht slechts moeizaam vooruit. Tot bovenaardse krachten hen ter hulp kwamen : het bootje snelde opeens over het water naar Brussel en strandde vlak bij het oefenterrein van de Schuttersgilde waar zij het op de oever van de toen goed bevaarbare Zenne overhandigde aan Jan III, de toenmalige hertog van Brabant. De onverwachte verschijning van het bootje, omhuld in een vreemde schemering en vergezeld van zoete muziek, bracht de onverwachte verschijning van het bootje heel wat deining teweeg in de buurt. Men riep "mirakel", te meer daar ook de Antwerpenaars zich neerlegden bij deze buitengewone gebeurtenis. Nooit, gaven ze toe, zou een eerlijke en godvrezende vrouw zoals Beatrijs, haar hand durven leggen op een alom vereerd beeld, zonder er door een bovennatuurlijke kracht toe gedwongen te zijn.
In een plechtige optocht en gevolgd door de hele Brusselse bevolking, bracht Jan III het miraculeuze beeld naar de Zavelkapel. Wegens de grote toeloop van bedevaarders moest de kapel snel vergroot worden. Het beeld zelf werd vernield tijdens de beeldenstorm in 1566. De plechtige optocht waarin het beeld door hertog Jan III naar de Zavelkapel gebracht werd, vormt de oorsprong van de "Ommegang" die nu nog jaarlijks in Brussel georganiseerd wordt
Bovendien werd beloofd op de plaats van deze kapel een grotere kapel op te richten en jaarlijks het O.L.V.-beeld, onder de bescherming van de gewapende Gildenbroeders, in processie rond te dragen.
O.-L.-V. op t Stokske (bron Internet)
Zo ontstond, volgens de legende, de Ommegang in Brussel : een uiting van diepe godsvrucht ondersteund door een militaire garde.
Zoals het vaak het geval is, is deze legende de enige niet maar ze is wel de mooiste en de meest verspreide. Zo weet men ook te vertellen dat in de 14e eeuw twee Brusselse kruisboogschutters de Zenne met een bootje stroomopwaarts vaarden om deel te nemen aan een schietwedstrijd die in een weide langs de toen groene oevers plaatsvond.Op een bepaald ogenblik vroeg een jonge dame met een kind op de arm hen of ze mee mocht.De twee Brusselaars gaven hun toestemming waarop de dame hen zei dat zij de winnaars van de wedstrijd zouden zijn.Daarop werd de dame met een lichtgevende stralenkrans omgeven.De twee boogschutters herkenden de Heilige Maagd.Als dank voor de overwinning werd de schuttersgilde onder de bescherming van Onze Lieve Vrouw geplaatst. Aan de ingang van de Zavelkerk worden de twee kruisboogschutters met hun bootje afgebeeld.
Vanaf 1348 zette deze gebeurtenis de Brusselaars ertoe aan om elk jaar een processie te houden met het heilige beeld voorop gedragen door de leden van de kruisboogschuttersgilde (lancien Grand Serment royal et noble des arbalétiers de Notre-Dame du Sablon). Eerst trok de stoet rond de Zavelkerk (vandaar de naam Ommegang), later zakte hij af naar de Grote Markt. Iedereen was erbij: het stadsbestuur, de militaire gezagsdragers, de clerus van de stad. De optocht van 2 juni 1549 was de mooiste van allemaal, want in dat jaar besloot het stadsbestuur hulde te brengen aan Karel V, diens zoon Filips en zijn zusters Maria van Hongarije, de landvoogdes van de Nederlanden, en Eleonora, koningin van Frankrijk, door hen uit te nodigen op het weelderige schouwspel. De keizer maakte van de gelegenheid gebruik om zijn zoon Filips als opvolger voor te stellen
Het duurde niet lang of de Ommegang werd dé grote jaarlijkse gebeurtenis in de stad. De magistraat, de ambachten, gilden en Rederijkerskamers namen er hun plaats in en zo ontstond die prachtige stoet die door de eeuwen heen, tot op heden, in ere werd gehouden.
De ommegang: dé grote gebeurtenis in de stad (bron Internet)
In 1928 werd de Vereniging "Ommegang Oppidi Bruxellensis" opgericht, die zich tot taak stelde jaarlijks de voornaamste groepen uit de eeuwenoude Ommegang op de Grote Markt in Brussel te laten defileren. Het is nog altijd een groots opgezette historische optocht, ter ere van Keizer Karel en zijn zoon Filips. De Brusselse Grote Markt vormt het decor. Opmerkelijk is dat er verenigingen aan deelnemen die al in 1549 van de partij waren. Ook tussen de vertolkers van de entourage van Keizer Karel zitten verre afstammelingen van zijn hof. De organisatoren waken er dan ook nauwgezet over dat de historische waarde van de stoet zo hoog mogelijk blijft : authentieke kostuums, aankleding en decoratie... In de jaren 1950 werd Thierry II de Limburg Stirum (de echtgenoot van de overleden gravin) voorzitter van de Maatschappij van de Ommegang. Deze functie lag hem nauw aan t hart en hij blies er nieuw leven in. Op 24 april 1951, naar aanleiding van een historisch gala in het Paleis voor Schone Kunsten, nam hij er aan deel en beeldde er de persoon van keizer Karel uit. Dit jaar vond de Ommegang op 30 juni en 2 juli plaats.
Dorpsverkenning voor nieuwe inwoners door Norbert Mosselmans
Zaterdag 4 juli 2015
VERTREK: De Kronkel
De
sporthal van de gemeente Huldenberg. Ze werd ontworpen door architect-zanger Zjef
Van Uytsel, inwoner van onze gemeente. Deze sporthal werd officieel ingehuldigd
op 30 mei 1996. Ze kreeg haar naam van de kronkels die de IJse maakt.
Inuit Controversy
In navolging
van Adrien de Gerlache vertrok Dixie Dansercoer in 2007 vanuit Nieuwpoort naar
de Noordpool. De heruitgave van de legendarische expeditie zette kunstenaar
Freddy Cappon (Oostende) ertoe aan om de Poolreiziger te maken, een monumentaal
kunstwerk dat in Nieuwpoort in de havengeul te bewonderen valt.
Het kunstwerk Inuit Controversy in
Huldenberg is een geschenk van Freddy aan Dixie. Het werk maakte oorspronkelijk
deel uit van (Ant)Artic Matters een kunstproject van Dixie.Huldenbergenaar Dixie koos ervoor dit werk
aan de inwoners van Huldenberg te schenken.
Het kunstwerk beeld een Inuit en een iglo uit en staat
symbool voor de moeilijke situatie waar de Inuit-cultuur zich vandaag in
bevindt. Smeltend ijs, een verarmde visfauna en het verlies van biodiversiteit
in hun woongebied maakt dit volk zeer kwetsbaar. In 2013 werd het werk
officieel ingehuldigd.
Gemeentehuis:werd gebouwd in 1887. Werd gerestaureerd onder leiding van Zjef Van Uytsel.
Pomp:
Ze werd geschonken door het
echtpaar Limburg-Stirum-de Thiennes de Rumbeke. In 1906 vierde dit grafelijk
echtpaar zijn gouden huwelijksjubileum en zij schonken dit mooie monument aan
de gemeente. Bovenop staat een ijzeren Madonna, patrones van de parochie. Op de
zuil zijn de wapenschilden van de families van de schenkers aangebracht. Het water van deze fontein komt van
buiten het dorp, uit de Dreefstraat. Het systeem werd aangebracht door Henri
Veiller en zijn vader Jef Veiller, beter gekend als Vlek. Achter de fontein
staat de vrijheidsboom.
Aan de overzijde staat het Oorlogsgedenkteken.
De IJse:
ontspringt in Sint-Genesius-Rode op 121 m hoogte. Wordt vanaf de Ganzenpootvijver te Groenendaal een echt riviertje. Is 21 km lang en mondt in de Dijle te Korbeek - Dijle (40m). Op haar loop stonden zes watermolens: Groenendaal, Hoeilaart, Overijse, Huldenberg, Loonbeek en Neerijse.
De watermolen van Huldenberg: 1604, onderslagmolen.
Iedereen van het dorp moest in deze banmolen zijn graan laten malen.
Kasteel van Huldenberg:
sinds 1921 is dit het uitzicht.
Bewoond door de familie de Limburg-Stirum.
Pomp en bron: van hieruit
vertrekt het water voor de fontein op het Gemeenteplein. In het dorp meer
daarover.
Dorpsverkenning voor nieuwe inwoners door Norbert Mosselmans
Zaterdag 4 oktober 2014
Felix
Sohie
Oktober 1959. Huldenberg maakt zich op voor
zijn eerste druivenfeesten. Middenstand en druivenhandelaars hebben de handen
in elkaar geslagen en willen er iets groots van maken. Op 4 oktober 1959 wordt
aan de ingang van het kasteelpark de gedenkzuil Felix Sohie onthuld. René
Spreutels metselde de zuil en Harry ElstrØm (°1906 - 1993) maakte de bronzen
gedenkplaat.
Waarom staat deze zuil aan de kasteelpoort?
Baron de Peuthy gaf in 1861-1862 Felix de
toestemming om in de kleine serre van het kasteel proeven te doen met
druivenkweek onder glas. Na vele jaren van vallen en opstaan lukte het hem.
Hij verliet het kasteel en begon in Hoeilaart zijn eerste travaux serres
in 1865. In 1878 begonnen de gebroeders
Danhieux in Overijse met de druiventeelt en wat later was Emiel Vandenschrieck
de eerste inHuldenberg. Geleidelijk aan
breidde de druiventeelt zich uit en verschenen de glazen serres in het
landschap van de Druivenstreek.
De Druivenstreek omvat de gemeenten Huldenberg, Hoeilaart, Overijse, Duisburg
en Tervuren. Begin jaren 50 stonden er ongeveer 30 000 serres. Men sprak over
de glazen dorpen die lagen te schitteren in de zon. In 2009 telde men nog
hooguit 200 serres.
De Ontsnapping
Het project De Ontsnapping werd bedacht door
kunstenaar en wielerliefhebber Erik Nagels.
Hij herinnerde zich de kleine, naïef vormgegeven,
felgekleurde plastic speelgoedrennertjes die in de jaren 60 en 70 in de
trommels met waspoeder zaten.
Het honderdjarig bestaan van de Ronde van Vlaanderen
vond Erik Nagels het ideale moment om die kleine speelgoedrenners een tweede
leven te geven. Ditmaal levensgroot en middenin de echte wielerwereld. De
Ontsnapping bestaat uit een peloton van 72 renners in polyester in
dezelfde felle kleuren en met dezelfde naïeve vormgeving als weleer. De
kinderlijke vormgeving en de materiaaluitvoering, inclusief de gietranden,
verwijzen naar de rennertjes uit de zeeptrommel.
De Ontsnapping promoot Vlaanderen
als wielerland in binnen- en buitenland. Ze nemen deel aan de Vlaamse koersen
en rijden een verrassend parcours in de Vlaamse kunststeden en aan de kust.
Huldenberg mocht de
Flandriens de voorbije jaren meerdere keren ontvangen. Gecharmeerd door hun
verschijning, verwonderd door het kunstzinnig traject en ter ere van een
oeroude Vlaamse klassieker, namelijk de wielersport, haalde Huldenberg in 2014 dit
kunstwerk definitief naar de gemeente.
Via Cahystraat (Luizenberg) naar de
A. Goossensstraat:Alfons Goossens is een
oorlogsslachtoffer uit DE GROOTE OORLOG.
We beklimmen de trap naar de:
Onze-Lieve-Vrouwkerk:Toegewijd aan O.L.V. Ten Hemelopneming; Staat 13m boven het dorpsplein.
Vervangt een Romaans kerkje. Inkom langs de westerkant. Voor 1817 moet deze
ingang bestaan hebben. Vroeger kwam men binnen langs de zuidkant. De kerk is
niet groot maar wel zeer aangenaam omwille van het licht en de helderheid. Ze
heeft de vorm van een Latijns kruis.
Op de zuiderzijgevel bevindt zich een zonnewijzer met de boodschap:
DE TIJD HELAES!ZIET VERGAET ALS DIT TEECKEN VROEGH EN LAET.
Het chronogram geeft, ontcijferd,
1764 weer.
In 1733 brandde het dak en het gewelf van de kerk. Men overkapte de
resten en stak een nieuw plafond. De toren staat nog steeds op de viering. De
kerk bezit ook enkele mooie glasramen.
Tegenover de zonnewijzer staan de
gelauwerde gedichten van inwoners. Ze werden gedicht bij gelegenheid van de
LAST POST-dag in mei 2014. In onze vijf deelgemeenten vinden we de bekroonde
gedichten terug. Er werden er 12 uitgekozen en op deverschillende begraafplaatsen gezet, nabij de
graven van de gesneuvelden en oud-strijders.
Pastorie: westergevel 1664. Het
gebouw ernaast dateert van 1737.
We stappen tot aan de
Sint-Rochuskapel:
Bak- en zandstenen barokgebouwtje, gebouwd onder 4 lindebomen.
Rechthoekig en afgesloten met een veelzijdige koorsluiting. Op de voorgevel
staat 1727. Reeds vermeld op de kaart van FERRARIS uit 1756. Restauratie in de
19de eeuw. Bij het begin van de 20steeeuw en in 1999. In augustus 2015 trekt de
driejaarlijkse Rochusommegang door het dorp.
We volgen de
Minetstraat (burgemeester) totaan
VOETWEG 53 die we voorzichtig afdalen. Zo komen we aan de N253 die we naar
rechts volgen. De eerste straat links wandelen in. We zijn nu op de Smeysberg.
Smeysberg: (17%) een ferme kuitenbijter
We wandelen de IJsebrug over en nemen
aan de afsluitplaten het pad rechts. We volgen nu de loop van de IJSE
stroomopwaarts. Onderweg zien we waar de kleine en grote IJse samenvloeien. We
komen te
In de linker dwarsbeuk van de O.-L.-Vrouwekerk van Huldenberg hangt het schilderij De
Heilige Familie met de kleine Johannes.
Maria zit met het
opgewekte kindje Jezus op haar schoot. Terwijl achter haar Jozef met de handen
zijn hoofd vasthoudt en aan het lezen is, komt de kleine Johannes de Doper
nieuwsgierig dichterbij ; in de armen houdt hij een lammetje dat aandacht heeft
voor het kindje Jezus. Op de achtergrond is rechts door een opening een wijds
landschap zichtbaar.Onderaan ligt op
een wit doek een schapenschaar.
Johannes werd een
half jaar vóór Jezus geboren. Volgens het Evangelie was Johannes de enige zoon
van de priester Zacharias en zijn vrouw Elisabeth, de nicht van Maria.
In de schilderkunst
wordt Johannes vaak weergegeven met een Lam Gods.Hij doopte Christus in de Jordaan en noemde
hem het Lam Gods, degene die de
zonde van de wereld wegneemt ; men ziet hierin een verwijzing naar het paaslam,
symbool van de bevrijding van Israël.
Johannes roept op tot bekering en heeft het over de
nakende komst van God: Als een herder zal Hij zijn schapen
weiden, in zijn armen ze samenbrengen, de lammeren dragen tegen zijn boezem, de
schapen met zachte hand geleiden. Dit zijn woorden van tederheid,
zachtheid, vreugde en vertrouwen.
Tederheid, zachtheid en vreugde stralen ook uit het
schilderij.Het schilderij toont aan dat
de Heilige Familie momenten van geluk beleeft.
Schilder is wellicht Robert Van Den Hoecke (Antwerpen 30 november
1622 Bergues-St-Winoc 1668) ; het kunstwerk moet rond 1660geschilderd zijn. Van Den Hoecke
was de schilder van aartshertog Leopold-Willem van Oosterrijk (de persoon
die in 1650 de eerste (twee) stenen legde van de kerk van Jezus-Eik. Hij
staat trouwens afgebeeld in één van de glasramen van de kerk).
Leopold-Willem was prins-bisschop en een zeer devoot man.Zeer vaak ging hij bidden in het
bedevaartsoord Jezus-Eik.
In de kerk van de Heilige Familie in Waregem hangt
quasi hetzelfde schilderij in een iets groter formaat ; het is getekend en
gedateerd.
Het huidige
gemeenteplein of de "Plaetse ofte
merkt" ontstond op 29 september 1681 door ruiling van goederen onder
Ridder Filips Ryckewaert (+1689), heer van Tyberchamps. Hierdoor bekwam
Huldenberg een geschikte plaats voor het oprichten van een schietboom of wip
voor de schuttersgilde.
Het zoeken naar een ideale locatie
In een eerste fase koos men voor de Schriekmansbeemd.Deze lag tussen de oude IJse en twee vijvers
van het kasteel.Blijkbaar gaf deze
locatie geen voldoening want de doelen werden verplaatst naar de Mottenbeemd.Deze beemd grensde aan het Pijlijzershof
(later het pachthof Sneessens) dat gelegen was achter het huidige gemeentehuis.
Het
Pijlijzershof met beemd op de Ferrariskaart
Een terrein van ongeveer 25 are (3/4 van één
dagwand) werd uitgetekend.Het lag ten
zuiden van het hof en grensde aan de straete
gaande naer Waever bekend in andere documenten als straete van Huldenbergh naer Namen, de huidige Elzasstraat.De doelen waren noordoostelijk gericht opgesteld,
in de richting van Loonbeek dus om minder gevaar op te leveren.In het midden van de 18e eeuw
(1759) vinden we de benaming doelhof
in een tekst over de verhuring van het terrein.
De handboogschuttersgilde van Huldenberg
De gilde zelf gaat terug tot ongeveer 1750 en was
een Broederschap van den Heijligen
ridder en martelaere Sebastiaen en was onder voorzitterschap van Baron de
Baudequin de Peuthy.Zij is de oudste
vereniging uit het volksleven van Huldenberg.Handboogschieten was een belangrijke activiteit geworden in het
dorpsleven.Wereldlijke en geestelijke
hoogwaardigheidsbekleders namen er aan deel.
De Franse republiek schafte op 28 april 1796 de
gilde af.
Ten tijde van Napoleon flakkerde het verenigingsleven
opnieuw op en werd aan de baron gevraagd de gilde nieuw leven in te
blazen.Dit gebeurde op 20 januari 1803,
op het feest van de heilige Sebastianus, patroonheilige van de gilde. Wip- en
doelschieting kregen een nieuwe start.
Op die dag mocht baron Theodoor de Baudequin de
Peuthy als eerste met boog en pijl de wipschieting openen.Hij was het die de prijzen uitdeelde.Ook vrouwen die op doelen schoten werden
beloond door de barones.
De schietingen gebeurden tijdens de zomer, wanneer
de baron op zijn kasteel in Huldenberg vertoefde.De feestelijkheden begonnen met een heilige
mis gevolgd door een processie.Dan
vonden de wip- en doelschietingen plaats.
Soms werd de koningsvogel neergehaald: dan gaf de schieting een nieuwe koning.De feestelijkheden werden
afgesloten met een banket.
De schieting van 1839
In september 1839 vond een schieting plaats met
uitreiking van prijzen, o.a. een tinnen schotel waarvan afbeelding hieronder.
(Verzameling
tin van Brabantse schuttersgilden, Karsten Vandebotermet)
SEPTEMBRE 1839 PRIX
DONE (donné) PAR MONSIEUR LE BARON DE PEUTHY POUR LE TIR A LOISEAU A
HULDENBERG
Hieronder
zoomen we in op de tekst:
SEPTEMBRE 1839PRIX
DONE (donné)
PAR MONSIEUR LE
BARON DE PEUTHY
POUR LE TIR A
LOISEAU
A HULDENBERG
Op de
achterzijde van de schuttersschotel van Huldenberg
Het gekroonde roosmerk als
garantie voor de beste tinlegering,
Sint Michiel als symbool voor de
plaats van herkomst, = Brussel waar de schotel dus gemaakt werd.
Beide
merken dragen de naaminitialen F D L van de tingieter die deze schotel gegoten
heeft. Het gaat om Frans De Leeuw: geboren in s' Hertogenbosch in 1800, gehuwd
te Brussel in 1821 en daar ook overleden in 1863.
Sebastianus van Rome
Hij was een officier van de keizerlijke lijfgarde te
Rome, die om zijn christelijk geloof op bevel van Diocletianus met pijlen werd
beschoten en voor dood achtergelaten.Door de zorgen van de heilige Irene herstelde hij.Hij werd nadien opnieuw gevangengenomen en
met knuppels doodgeslagen (circa 288 na Ch.).
St-Sebastiaan,
O.-L.-Vrouwekerk van Huldenberg
Hout,
gepolychomeerd uit de periode 1650-1700
Hij wordt meestal voorgesteld als jonge man
doorzeefd met pijlen, vastgebonden aan een boom of zuil.Het is dus de marteling die hem niet fataal
was, die meestal wordt uitgebeeld.
St-Sebastiaan geldt als patroonheilige van de
boogschutters, de kruisridders en tegen de pest.
Het beeld dat in de O.-L.-Vrouwekerk staat dateert
van de 2e helft van de 17e eeuw, wat dus de periode is
van het ontstaan van de wip maar als patroonheilige tegen de pest zou hij ook
een betekende rol kunnen gespeeld hebben in de geschiedenis van de parochie,
samen met St-Rochus en de H. Rosalia.
Bronnen
De
doelhof van de Huldenbergse schuttersgilde. J. Vanhoren. 1978. Zoniën
In
en om het kasteel van Huldenberg, J. Vanhoren. 1983
Sanctus,
meer dan 500 heiligen herkennen, Davidsfonds, Leuven, 2004
Link met archief: http://search.arch.be/nl/zoeken-naar-archieven/zoekresultaat/ead/index/zoekterm/Huldenberg/eadid/BE-A0518_106037_104580_DUT
De schuttersgilden waren verenigingen die sinds de
middeleeuwen voor de verdediging van steden en dorpen instonden en daartoe hun
leden de nodige opleiding gaven.Vanaf
de 14e eeuw werden zij gesteund door de steden en door de adellijke
heren en als gilden erkend.
Men onderscheidt naar hun wapen handboog- en
kruisbooggilden en op het einde van de 15e eeuw ook kolveniers- of
bus- en schermersgilden.
In sommige kerken (bv. in de Zavelkerk in Brussel)
hadden zij hun altaar en verzamelden zij kunstwerken. Zij hadden ook hun eigen patroonheilige.
Kruisboogschutters
Groot serment van de
kruisboogschutters (met onderstel)
Patroonheilige : St-Joris
Klein serment van de
kruisboogschutters
Patroonheilige : St-Gregorius
Haakschutters
of busschutters
Met haakbus (handcanon)
Patroonheilige : St-Christoffel
Schermers
:
Patroonheilige : St-Michiel
Boogschutters
:
Patroonheilige : St-Sebastiaan
& St-Antonius, ook St-Maculphus
De Paus ontleent
zijn gezag aan het Boek der Pausen - dat zijn levensbeschrijvingen van de
eerste pausen, o.a. dus die van apostel Petrus.Daarin staat te lezen dat Petrus door Jezus gekozen is als eerste leider
van de Kerk.
In het Evangelie
zijn er twee passages waarin het primaatschap aan bod komt:
in
het Evangelie volgens Matteüs (Math
16:18-19) staat:
Jij bent
Petrus, de rots waarop ik mijn kerk zal bouwen Ik zal je de sleutels van het
koninkrijk van de hemel geven
Jezus geeft de sleutels aan Petrus. Fresco Pietro
Perugino in de Sixtijnse Kapel. (Foto Internet)
in het Evangelie volgens Johannes (Johannes 21, 15-19)lezen we:
Jezus zei tot Simon Petrus: Simon, zoon van Johannes, hebt gij Mij
waarlijk lief, meer dan dezen? Hij zei tot Hem: Ja Here, Gij weet, dat ik U
liefheb. Hij zei tot hem: Weid mijn schapen En dit gezegd hebbende, sprak Hij
tot hem: Volg Mij.
Dit tafereel wordt uitgebeeld in het
schilderij dat in de linker kruisbeuk van de O.-L.-Vrouwekerk van Huldenberg
hangt.
Volgens het Koninklijk Instituut voor het
Kunstpatrimonium gaat het terug tot de periode tussen 1600 - 1700 en is het één
van de oudste kunstwerken die in het bedehuis te vinden zijn.
De primaat van Petrus (O.-L.-Vrouwekerk Huldenberg) (eigen foto)
De schilder brengt
ons in een exotisch landschap met in de achtergrond mysterieuze rotsformaties
en een zuiderse kust.De boten verwijzen
naar het vissersberoep van sommige apostelen. Eén visser staat in de boot, twee
anderen hebben het vaartuig verlaten. Symbolisch is het ook zo dat vanaf dat
ogenblik de apostelen vissers van mensen worden.
Vooraan omkadert
een weelderige vegetatie (bomen, struikgewas) het centrale tafereel.
Jezus staat in het
midden van het schilderij; hij wijst met de rechter hand naar de schapen
waarvan sprake in het Evangelie van Johannes.Ondertussen richt hij zich tot zijn apostels, meer bepaald tot Petrus,
die met de armen gekruist op de borst geknield is en Hem antwoord geeft. Achter
hem, een jonger personage met rood gewaad, wellicht Johannes, en vier andere
apostelen. In de achtergrond komen nog twee personen aan.
Dit schilderij wordt
toegeschreven aan een schilder van de Vlaamse School.De scène die zich hier afspeelt vertoont wel
veel gelijkenissen met die van schilderijen van voor 1600.We denken o.a. aan de landschappen van Vlaamse Primitieven.
Op zaterdag 14 maart 2015 werd het gerestaureerd
orgel plechtig opnieuw in gebruik genomen.
Dit orgel was op 12 oktober 1981 als beschermd
monument erkend. De kerkfabriek van
Ottenburg diende vervolgens een dossier voor de restauratie in.Het duurde 24 jaar vooraleer de huidige
kerkraad het dossier heeft kunnen afsluiten.
Er zijn geen gegevens betreffende de bouw en de
leeftijd van het orgel.Uit de opbouw,
toonhoogte en andere aanwijzingen wordt als bouwjaar ergens rond 1805
geschat.Het zou toegeschreven aan de
familie Smets uit Brussel, dit op basis van gelijkaardige orgels die door deze
familie gebouwd of hersteld zijn.Het
orgel is het gaafst bewaarde van deze familie.De orgelkast is ouder: ze zou uit de late 17 of 18e eeuw dateren.De balustrade zou ook rond 1805 gebouwd zijn,
het snijwerk is van laat 17e of 18e eeuw.
Het orgel heeft 54 toetsen, 10 registerknoppen en
geen voetwerk.
Er hebben een
aantal restauraties plaatsgevonden:
In 1904 door August DHondt,
Nadien door Theo Boexks,
In 1925 werd het hersteld en het dokzaal
verbouwd.
In 1947 werd overgegaan tot het plaatsen
van een elektrische blaasinstallatie.
In 1979 werd nog een kleine herstelling
verricht.
Voor de huidige restauratie werd in 2004 een dossier
voor de aanbesteding opgemaakt onder impuls van Mr. Lemmens en Mr. Zweers.In 2010 kreeg de firma Pels-DHondt uit
Herselt het werk toegewezen voor een bedrag van 195.000 euro. De werken
startten op 1 maart 2011 en werden in oktober 2013 afgesloten en de definitieve
oplevering op 14 oktober 2014.
Om het orgel te beschermen tegen
temperatuurverschillen werden de verwarming en de vloer van de kerk ook
veranderd.Een temperatuur van 16 graden
wordt continu aangehouden en de stookkosten zijn ook merkelijk gedaald.
Na de restauratie van het orgel van de St-Paulus en
St-Pieterskerk in Neerijse beschikt Huldenberg over een tweede prachtig orgel
in zijn kerken.
Monsieur Dupont heeft - telefonisch - zijn wens uitgedrukt mij nader te leren kennen. Ik heb dat bezoek al een tijdje uitgesteld, maar vandaag bijt ik door.Ik begeef mij naar de deftigste straat van onze gemeente, want daar woont hij, Monsieur Dupont, in een statig herenhuis dat zijn beste tijd gehad heeft. Het is 14.30 uur als ik aanbel.
Ik sta geruime tijd te wachten onder het glazen afdak waarvan verschillende ruitjes stuk zijn, maar niet vervangen.
Tenslotte wordt opengedaan. Mademoiselle Marie-Louise, de oude dienstmeid, laat me binnen in de ruime hal.De muren zijn beschilderd alsof het marmer is : lichtgrijze achtergrond, donkergrijs dooraderd.Akelig vind ik dat, en kouwelijk.Op het plafond zijn blote engeltjes aangebracht die zich in het blauwe zwerk voortbewegen, moeiteloos bloemenkransen voortstuwend, met fladderende, lange linten.Eén van deze mollige wezentjes is een armpje kwijt, doordat een stuk plakwerk van het plafond naar beneden plofte.Een vochtig huis lijkt het wel.
Mr. Dupont verschijnt stralend, schudt me hartelijk - maar iets te lang naar mijn zin - de hand, en leidt me het salon binnen, dat ontegensprekelijk naar mottebollen ruikt.
We hadden u reeds lang verwacht, zegt hij, spijtig, mijn vrouw is juist naar de kapper.Ze had u ook graag leren kennen.Dommage... Want Mr. Dupont is van huize uit Franstalig, maar doet zijn best Nederlands te spreken.
Ondertussen ben ik angstwekkend diep weggezakt in een pluchen zetel; er mankeert blijkbaar iets aan de vering.
Wat mag ik u aanbieden ? vraagt mijn gastheer, een Cognac ?
Ja, graag Cognac, stem ik in.
Mr. Dupont gaat naar de kast.
Tiens, de fles Cognac is weg... Tiens... Wenst u misschien een porto ?
Ja, een porto is ook goed - want ik wil niet lastig zijn.
Mr. Dupont neemt een fles porto uit het barmeubel; evenwel zonder inhoud.
Wat is dat nu ? merkt hij verbauwereerd op, en graait naar de sherry : eveneens leeg ! De voorraad lijkt opgebruikt.
Een glas bier, dan, dat wil u wel, niet ? maar hij zegt het op zo'n toon alsof hij hoopt dat ik zal weigeren.
Prima ! vind ik, maar... ruik onraad.
Mr. Dupont bedenkt zich : excuseert u mij, ik ben niet zeker of.... en hij belt om mademoiselle Marie-Louise.
Hebben wij bier ? vraagt hij aan de gouvernante.
Neen, mijnheer.
Wat, geen bier in huis ? doet hij met voorgewende verontwaardiging. (Zo lijkt me toch.) Ik krijg het sterk (onchristelijk) kwaad vermoeden dat hier al maanden geen rekening meer betaald werd aan de brouwer. Breng ons dan thee, besluit hij, en fait, c'est l'heure du thé.
Met citroen of melk en suiker ? laat hij me royaal kiezen, maar mademoiselle Marie-Louise maakt hem erop attent dat zij geen citroen meer heeft in de keuken. Dan melk en suiker, beslist hij, en ik voorkom verdere problemen door te zeggen dat ik geen melk hoef. Ik ben er zeker van dat ze die evenmin in huis hebben, en als ze er hebben is ze ongetwijfeld zuur. We zijn dus - ten lange laatste - van een krachtige Cognac naar een slappe thee afgezakt ! Die mensen hebben gewoon niks in huis om gasten te ontvangen. Niks, behalve complimenten. Gesten.
Vroeger, vertelt Mr. Dupont, hadden mijn ouders een grote textielzaak in Brussel, met verschillende bijhuizen in de provincie. Vroeger...
Alles ademt hier vergane glorie en decadentie.Zelfs Mr. Dupont, in een wolk van flauwe, voor mij onuitstaanbare, after-shave.
Mr. Dupont is de mening toegedaan dat alle onheil in de wereld is gekomen door de veranderingen in de kerk.
Manque d'autorité, stelt hij vast, en vooral : manque de respect! Het gekende refrein van de gezagscrisis, en de noodzaak van een ijzeren hand, meer tucht en discipline, à la Jean-Paul II.
Helemaal ongelijk hebben onheilsprofeten als Mr. Dupont natuurlijk niet, maar God behoede ons toch voor de integrale restauratie zoals mijn gastheer die voorstelt. Ik wil, onder geen beding, terug naar de kerk uit mijn kinder- en jeugdjaren.
Par exemple : de verplichte zondagsmis, voert hij aan, hoewel mensen vegen daar...
Gaat u naar de mis ? onderbreek ik lomp zijn beschouwingen, want ik zag hem nooit in onze dorpskerk.
Eh... à Bruxelles, herpakt hij zich, chez les pères.
En, vervolgt hij zijn betoog, met de biecht te verminderen, zijn de psychiaters vermeerderd. -
U gaat nog regelmatig te biechten ?, onderbreek ik driest.
Eh... à Bruxelles, antwoordt hij, chez les pères.
Mr. Dupont zet zijn klachtenlitanie verder.Over de vernieuwde catechese.Waardeloos ! Zijn kinderen krijgen tenminste nog een degelijke, katholieke opvoeding.
Waar ? wil ik graag weten, want Mr. Dupont gewaardigd zich niet zijn telgen naar onze dorpsschool te sturen.
A Bruxelles, bekent hij, en ik vervolledig vlugger dan hij : chez les pères... ?, want nu begin ik hem door te hebben.Hoe langer hoe meer gaat deze wufte man, in zijn Bordeaux kamerjasje en dit fin-de-siècle-décor mij tegensteken.Hij speelt een spel, maar is niet eens een goed acteur.Hij is een aansteller.Een komediant.
Ik verwed er iets op dat hij, straks bij het buitengaan, knielend om mijn priesterzegen zal vragen: suprême modestie...
Hij zaagt nog wat verder, en het wordt vier uur. Ik stap liever op, dan hem het affront aan te doen mij te moeten, uitnodigen pour le goûter, en dan weer spijtig vast te stellen dat er vermoedelijk geen korst brood in heel het huis is.
Mr. Dupont begeleidt mij - onder protest wegens het vroege vertrek - naar de voordeur.
Dat van die priesterzegen vraagt hij niet. Ik begin te begrijpen waarom: dat doet hij alleenà Bruxelles,
In menig oorlogsverhaal wordt melding
gemaakt van een opvallend fenomeen. In de zomer volgend op het einde van een
oorlog, verschijnt er op het slagveld een rode bloemenzee. Ook na de Eerste
Wereldoorlog kleurden de velden, waar tijdens de vreselijke loopgravenoorlog
miljoenen slachtoffers vielen, rood. Er wordt gezegd dat in iedere klaproos een
ziel van een gesneuvelde soldaat huist. Luister:
Mathilde was een vroedvrouw die bij nacht en
ontij de barende vrouwen in de wijde omgeving ter zijde stond. Ze werd alom
gerespecteerd om haar rust en wijsheid en werd daarom Mathilde de Wijze
genoemd. Op een nacht hielp ze bij de bevalling van een baby die veel te
vroeg geboren werd. De boreling, die nauwelijks groter was dan een forse hand,
opende één enkel moment de ogen voor hij terugkeerde naar de wereld der zwevende
zielen. Maar Mathilde had de boodschap in de ogen van de baby
gelezen.
Ze was daarom niet verbaasd dat ze op weg naar
huis haar grote liefde ontmoette: de knappe Filip Klap. Het was liefde op het
eerste gezicht en ze beleefden een tijd vol intens geluk. Zij noemde hem ´mijn
prins; hij gaf haar als koosnaam ´Roosje. Maar helaas, hun geluk duurde maar
kort: zeven maanden later nam Filip afscheid van zijn Roosje met de beloofde
haar altijd lief te zullen hebben. Soldaat Klap vertrok naar de loopgraven van
de Eerste Wereldoorlog. Hij keerde nooit weerom.
Na het einde van de oorlog reisde Mathilde met
haar dochtertje Rosa naar het dorp waar Filip, de vader van het meisje, zijn
einde had gevonden. Verbaasd keek ze in het rond. Ze zag dat de velden waar de
soldaten jarenlang in de modderige loopgraven hadden doorgebracht en hun leven
hadden gegeven, rood waren. De velden waren gekleurd door felrode bloemen met
een zwart hart, alsof ze het bloed en het lijden van de gesneuvelde soldaten
hadden opgezogen.
Mathilde besefte dat Filip haar niet was
vergeten en dat hij haar overal zijn liefde betuigde met een groots boeket
knalrode bloemen. Deze grote enkelvoudige rozen, die slechts één dag schitteren,
hadden de kleur van het bloed dat Filip in de broederstrijd tussen de Europese
landen had gegeven. Het hart van de bloem was zwart geblakerd, zwart als het
door de oorlog verwoeste land en zwart van het verdriet in het hart van zijn
treurende geliefde. De dochter van Filip en Mathilde huppelde over de velden.
Ze plukte een grote bos bloemen en gaf die aan haar moeder. Mamma, waarom
huil je? vroeg ze. Mathilde antwoordde: Lieve schat, deze bloemen zijn een
liefdesboodschap van papa aan jou en mij. Papa noemde mij zijn Roosje en jij
bent mijn Rosa. En daarom noem ik deze bloem naar jouw vader:
KlapRoos.
Het enige wat groeide rond de gedolven
loopgraven van het Niemandsland in België waren de klaprozen, als druppels
bloed op het slagveld. Daarom zijn ze symbool geworden van de Eerste
Wereldoorlog. In Amerika, Engeland en Canada is er op 11 november een jaarlijkse
herdenkingsdag, de poppy day (klaprozendag) waarop de mensen een kunststof
klaproos in hun revers dragen. In België worden op de oorlogsgraven klaprozen
gelegd. Met de verkoop van deze bloemen werden de oorlogsslachtoffers en hun
familie financieel gesteund. De klaproos, of papaver, groeide vroeger
tezamen met de korenbloem massaal in de graanvelden. Door het gebruik van
bestrijdingsmiddelen en kunstmest is hun aantal sterk afgenomen. Klaprozen
bloeien vooral op pas omgewoelde grond. Nu zien we ze s zomers volop langs de
bermen van de spoor- en autowegen en op bouw- en industrieterreinen.
In navolging
van Adrien de Gerlache vertrok Dixie Dansercoer in 2007 vanuit Nieuwpoort naar
de Noordpool. De heruitgave van de legendarische expeditie zette kunstenaar
Freddy Cappon (Oostende) ertoe aan om de Poolreiziger te maken, een monumentaal
kunstwerk dat in Nieuwpoort in de havengeul te bewonderen valt. 
ontspringt in Sint-Genesius-Rode op 121 m hoogte. Wordt vanaf de Ganzenpootvijver te Groenendaal een echt riviertje. Is 21 km lang en mondt in de Dijle te Korbeek - Dijle (40m). Op haar loop stonden zes watermolens: Groenendaal, Hoeilaart, Overijse, Huldenberg, Loonbeek en Neerijse.
sinds 1921 is dit het uitzicht.
Bewoond door de familie de Limburg-Stirum.
Felix
Sohie 
Onze-Lieve-Vrouwkerk: Toegewijd aan O.L.V. Ten Hemelopneming; Staat 13m boven het dorpsplein.
Vervangt een Romaans kerkje. Inkom langs de westerkant. Voor 1817 moet deze
ingang bestaan hebben. Vroeger kwam men binnen langs de zuidkant. De kerk is
niet groot maar wel zeer aangenaam omwille van het licht en de helderheid. Ze
heeft de vorm van een Latijns kruis. 
We stappen tot aan de 
