Dag 3.

Fietsknooppunten: 47 - 46- 45- 44- 43- 74- 71- 73- 29- 26- 27- 20- 13-12-Philippine -12 -88 -86 -91 -51.

Geplande afstand: 38,8 kilometer.

Woensdag 16 mei 2018. We zijn heel vroeg wakker geworden. Onze slaapkamer heeft bijna rondom ramen. Er hangen wel overgordijnen maar die kunnen niet alle daglicht buitensluiten. Na het fantastische ontbijt nemen we afscheid van onze gastheer. Onze fietsen staan klaar voor een tocht terug naar België. Het weer speelt een spel met ons. De zon schijnt maar er is heel wat bewolking die vaak voor de zon schuiven. Er staat tevens een strakke wind. Dus weer geen T-shirt dag. Vandaag fietsen we nog een tijdje door de provincie Zeeland dat voor een groot gedeelte op en onder zeeniveau ligt. Sinds de middeleeuwen wordt hier strijd geleverd tegen het water. Aanwinst en verlies van land wisselen elkaar af. Het is stipt 09:00u als we vertrekken. We moeten rechtdoor via de Tivoliweg. We steken de N290 over en gaan de eerste straat linksaf op de Parallelweg West. Even verder, links van ons, vloeit de Oude Vaart die nog ongeveer drie kilometer lang is. De voormalige waterweg vloeide van landgoed Groot Eiland richting Hulst in de vestinggracht. De Oude Vaart heeft geen scheepvaartfunctie meer. Verderop aan de driesprong is knooppunt 46.

Het is voorbij knooppunt 46, in de Havikdijk, als we een eind voor ons langs de kant van de weg een hinde zien. Haar kop verscholen tussen enkele struiken met bessen waar ze rustig van snoept. We houden halt op een behoorlijke afstand zodat ons Rina er een foto van kan nemen maar blijkbaar maken we teveel geluid. Haar kop schiet de hoogte in en onze ogen staren elkaar aan. Niet voor lang echter want als een vuurpijl loopt ze de dijk af en verdwijnt tussen de bomen. We volgen ze met onze ogen en we zijn ervan overtuigt dat een bambi haar volgt. Dit alles gebeurt in een tijdspanne van enkele seconden maar we zijn blij dat we een wilde hinde met jong gezien hebben. Nog steeds boven op de dijk hebben we een prachtig uitzicht over de Zeeuwse Vlaamse Polders. Het is een smal fietspad met aan één zijde statige hoge bomen.

Na knooppunt 45 is het nog rechtdoor via de Havikdijk. Nog meer polderlandschap dat meer en meer op een lappendeken lijkt. We kunnen er niet genoeg van krijgen. Elke vierkante centimeter landbouwgrond lijkt bezaaid of beplant. Nu is het aan de zon en de regen om haar werk doen. Hier zijn aardappel- en aspergeplantages in de meerderheid. Hopelijk wordt het een vruchtbaar jaar. Nog steeds fietsen we langs de Oude Vaart. Op de andere oever grazen bruine koeien langs nog meer waterplassen met talrijke watervogels. Een stilleven. We rijden door buurtschap Vijfhoek. Het omvat slechts ongeveer tien huizen met ca. 25 inwoners. Op de Klein Cambrondijk fietsen we opnieuw tussen het groen waar we even beschut zijn voor de wind.

Voorbij knooppunt 44 fietsen we door Luntershoek, een buurtschap in de gemeente Hulst. Het bestaat uit een tiental woningen en enkele boerderijen. Bij de Y-splitsing houden we links aan en vervolgen onze weg langs de Nieuwe Zeedijk tot het eind. We fietsen pal naast het water van de Spuikreek. De Spuikreek is een aantrekkelijk visgebied binnen de Kanaalzone.  We bevinden ons op het grondgebied van Axel.

Na een tijdje bevinden we ons in buurtschap Kijkuit. Rondom rond landbouwgrond met een eenzame hoeve. De weg loopt over de ‘Oude Linie’ gracht. Dit water vormde de grens tijdens de Tachtigjarige oorlog (1568-1648). Eerste straat rechtsaf in de Liniedijk. Deze dijk werd opgetrokken om de polder onder water te zetten. Op deze manier controleerden de strijdende partijen strategische plaatsen in de frontzone. De skyline wordt gedomineerd door  windturbines. Ze zijn haast niet te tellen. Daartussen, in de verte, spotten we de wieken van de stadsmolen van Axel. Een korenmolen uit 1750 die nog regelmatig draait. De Buijzestraat brengt ons in de gemeente Axel. We rijden niet pal door het centrum. We fietsen tot aan de rotonde waar een bronzen Zeeuws paard op een hoge sokkel werd geplaatst, vlak voor de visvijver 'De Grote Kreek'. Het kunstwerk werd gemaakt in opdracht van de gemeente Axel door Josje Esselman. Op de Grote Kreek wordt veel gevist door de leden van de visvereniging. Er komen in dit water vrij veel vissoorten voor: snoek, voorn, brasem, paling en karper. Ons knooppuntenbord hangt aan een paal maar door omstandigheden werd het verdraaid zodat het lijkt of we rechtsaf moeten. Maar we moeten rechtdoor, daar is geen twijfel over want aan het volgende kruispunt is knooppunt 74.

Verderop fietsen we langs de N686 alsmaar rechtdoor. Links van ons ligt het natuurgebied de ‘Axelsche Kreek’. Een van de grootste kreken van Zeeuws-Vlaanderen. Het is een restant van de eens zo machtige stroomgeul die vanuit de Westerschelde vanuit de  Braakman, via Axel tot in Hulst stroomde en die via het Hellegat terug in de Westerschelde uitmondde. Met de indijking van de Bewesten Blijpolder in 1790 werd deze open verbinding afgesloten.

We rijden noordwaarts langs de Sasweg met zijn talrijke statige loofbomen. Aan de splitsing rechts houden door de Graaf Jansdijk. Deze dijk liep in de Middeleeuwen van Knokke via Assenede naar Terneuzen. Na de grote stormvloed van 1404 gaf de graaf van Vlaanderen Jan zonder Vrees de opdracht om deze dijk te herstellen. In 1488 brak de dijk bij Hoek door waardoor een groot aantal polders tussen Terneuzen en Assenede onder water kwam te staan. Tenminste zeven dorpen verdwenen onder de golven. Achter de oude dijk werd toen een nieuwe dijk aangelegd. Door krijgshandelingen kwam in 1584 bijna heel Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen opnieuw onder water te staan. Bij het herbedijken van de ondergelopen polders volgde men zoveel mogelijk het tracé van de oude dijk. Uiteraard volgt de dijk nu niet meer overal het oorspronkelijke tracé. Door latere inpoldering verloor de Graafjansdijk zijn taak als zeewering. Het viaduct is in 1913 gebouwd over de spoorlijn Mechelen-Terneuzen. De laatste trein reed er in 1968 onderdoor en sinds 1990 zijn de rails verwijderd. We fietsen bijna in het duister doordat de kruinen van de bomen, aan beide zijden van ons pad, in elkaar gegroeid zijn. Rechts ligt er een brug over de Spuikreek. De weg leidt naar buurtschap Schapenbout. 

We laten Schapenbout rechts liggen en fietsen rechtdoor tot in Spui. Een klein dorp in de gemeente Terneuzen met een circa 300 inwoners. Linksaf op de Spui (straat). De skyline vertoont tientallen windturbines. Het is geen zicht. Tussen de grauwe wolken komt de zon tevoorschijn en we kunnen een glimlach niet onderdrukken. Links zien we de witte beltmolen ‘Eben Haëzer uit 1807 die tot 1952 in gebruik was. De gemeente Axel kocht de molen in 1985 en liet hem restaureren. De molen draait nog regelmatig. Als het begint te druppelen stoppen we onder het bladerdek van enkele bomen om onze regenkledij aan te doen. Maar na een paar druppels is de bui al over gewaaid. Toch houden we onze regenkledij aan. Het beschermt ons tegen de strakke koude westenwind. Wat verder bevindt zich aan de linkerkant  van de weg het voormalige gebouw van de Gereformeerde kerk dat werd opgetrokken in 1941. Sinds 1974 is het een vrijmetselaarsloge.

Rechts van ons ligt Terneuzen. De Tweede Wereldoorlog begon in Terneuzen op 20 mei 1940 met het bevel van de Belgische militaire commandant aan de bevolking om de stad te verlaten in verband met een dreigend bombardement. De Duitsers trokken de stad in op 24 mei 1940. de oorlog eindigde er begin september 1944 met de vlucht van Duitse troepen over de Schelde. De Polen trokken de stad in op 20 september 1944. We blijven de Hoofdweg N61 volgen. Ons traject loopt evenwijdig met de N62. We fietsen over het kanaal Gent Terneuzen dat, in opdracht van Willem I, werd gegraven gedurende de jaren 1825-1827. We fietsen steeds over dijken. Net voor knooppunt 27 houden we halt bovenop het viaduct over de N62 waar we een weids uitzicht hebben over het omringende landschap. Een open vlakte met akkers. Geen enkele woning te bespeuren. In de verte domineert een molen het landschap. We dwarsen de N62.

Na knooppunt 20 fietsen we al op het grondgebied van Philippine. We bezoeken de stad die bekend staat als mosselstad, een traditie die overgebleven is aan de vroegere haven die in verbinding stond met de Westerschelde. In de negentiende eeuw ontwikkelde Philippine zich tot een bloeiende plaats van vissers en mosselkwekers. Door verregaande verzanding van de Braakman moest in 1900 een kanaal worden gegraven om de stad toch een verbinding te laten behouden met de zee. Maar Philippine verloor zijn belangrijke positie meer en meer aan het groeiende Terneuzen, dat direct aan de Schelde lag. De afdamming van de Braakman in 1952 betekende het einde van de mosselcultuur. Alle vestingwerken werden gesloopt om plaats te maken voor nieuwe woonwijken. Wat bleef is de faam van de mosselrestaurants. Tijdens het mosselseizoen kan je hier over de koppen lopen van de vele toeristen die van een mosselmaaltijd willen genieten in één van de zeven mosselrestaurants. We houden halt bij de reusachtige mosselschelp waaruit een beetje water spuit. Het monument werd in 1988 gemaakt door J. van Driel. Professor Dokter Wisse Dekker schonk terzelfdertijd een toepasselijk bankje dat er naast kwam te staan. Het heeft de vorm van een opengeklapte mosselschelp.

De O.L.V. Hemelvaartkerk van 1862 werd in 1924 vervangen aan het Philipsplein. Deze kerk werd echter in 1944 door oorlogsgeweld verwoest. Deze koepelkerk verrees in 1953-54. De koepel heeft een doorsnede van 18 meter die geheel vrij in de lucht, zonder ondersteuning werd gebouwd. Op het Stadhuisplein zien we het voormalig stadhuis 'De Schotse Hoek' dat gebouwd werd in 1869, voor de helft als stadhuis en voor de andere helft als lagere school. In 1905 werd de school overgebracht naar een nieuw schoolgebouw 'De Meerpaal' en kwam er een bewaarschool voor in de plaats. In 1970 verloor het stadhuis zijn functie door een gemeentelijke samenvoeging. De bewaarschool was al eerder vertrokken. Nu fungeert het gebouw als cultureel centrum. De herkomst van de naam 'De Schotse Hoek' is niet achterhaald, maar heeft waarschijnlijk te maken dat de oorspronkelijke rechte hoek aan het gebouw later is vervangen door een schuine 'schotse' hoek. Vanaf 'De Schotse Hoek' kijken we over het Philipsplein waar in de tijd van de vesting het exercitieterrein lag. Nabij de historische wegwijzer staat de grenspaal, die herinnert aan de tijd (ca. 1720) dat Zeeuws-Vlaanderen onder Oostenrijks gezag stond. Ook de oude gietijzeren waterpomp doet ons denken aan de mensen die vroeger geen leidingwater hadden en daarom hier emmers water moesten vullen om thuis de kinderen en of kleding moesten wassen. Het restaurant 'In Den Vlaemschen Pot' is open en we kunnen er iets drinken. We hebben zin in poffertjes en bestellen een portie bij ons drinken. Geen enkel gedekte tafeltje is bezet. Het is nochtans voorbij het middaguur. Als we afscheid nemen van de zaakvoerder komen er toch vier personen het restaurant binnen voor een potje lekkere mosselen. 

Bij knooppunt 88 fietsen we langs grenspaal No. 319. We rijden door buurtschap Posthoorn dat slechts uit enkele wegen bestaat. Vroeger moet hier een herberg hebben gestaan met de naam Posthoorn. We rijden vlak op de grens van Nederland en België. We bevinden ons meteen in het Meetjesland, een regio van de provincie Oost-Vlaanderen. Het noordelijk deel van het Meetjesland werd gewonnen na eeuwen strijd tegen de zee. Hier in de vlakte liggen tal van dorpen begraven die ooit door de Honte of Westerschelde van de kaart werden geveegd. Vooral de Elisabethsvloed, van 1376, zette grote stukken polder voor meer dan 100 jaar opnieuw onder water. Na deze rampzalige vloed, waarbij duizenden mensen het leven lieten, werd het Meetjeslandse poldergebied nog getroffen door verschillende overstromingen. In totaal gingen liefst 17 parochies, ook in Zeeuws-Vlaanderen, verloren. Ondertussen fietsen we langs verschillende waterlopen, kreken, polders en dijken. Dit alles vormt het gelaat van Assenede. Een infobordje: 'Bodemloze Put 1808 – 2008': vertelt over de hevige noordwester-storm in 1808 en 1809 waardoor een aantal polders in Assenede overstroomden. Voor zover bekend vielen er toen twee menselijke slachtoffers te betreuren. Als we links afslaan om de Hollekensstraat te volgen rijden we over het 'Zwarte Sluiswatering 1832-1967-2007'. Een infobord werd geplaatst door het bestuur van de Zwarte Sluispolder  en onthuld op zondag 2 december 2007. Dit als herinnering aan het feit dat dan 175 jaar geleden het uitwateringskanaal naar Boekhoute werd gegraven; en bovendien als herinnering aan het plan 40-jarig bestaan van de Zwarte Sluispolder.

We rijden verder zuidwaarts. Vlak voor knooppunt 91 zien we rechts de Rode Geul. De Rode Geul is 10 ha groot en het resultaat van zware overstromingen van honderden jaren geleden. De Elisabethsvloed van november 1376 liet een spoor van dood en vernieling achter. Hele dorpen verdwenen in de golven. Toen de zee zich uiteindelijk terugtrok bleven de kreken achter als stille getuigen. Uiteraard is het een paradijs voor vogels, kleine fauna en zeldzame vegetatie. Langs ons pad is een werkman bezig een infobordje aan een paaltje over de Rode Geul. Omdat wij belangstelling tonen wil hij in geuren en kleuren vertellen wat hij allemaal weet over het water dat zich voor ons uitstrekt. Spijtig genoeg praat hij in het plaatselijk dialect waardoor we niet alles begrijpen wat hij zegt. We danken hem toch hartelijk voor zijn vriendelijke uitleg en fietsen verder. Op de hoek Oude Molen en de Hollekensstraat nemen we onze zoveelste foto van het Mariabeeldje van Assenede.

We volgen knooppunt 51 slechts voor een gedeelte. Aan ‘café Passé’ moeten we rechtsaf. Het etablissement lijkt leeg en verlaten, of het heeft net vandaag zijn sluitingsdag. We vangen nog een glimp op van de Rode Geul en links zien we het water van de Grote Geul die beiden deel uitmaken van het Asseneedse krekengebied. Het Krekenlandschap is bij overstromingen ontstaan na het wegtrekken van de zee. De Grote Geul is 14 ha. groot en kronkelt meer dan twee kilometer door de polder.

Het is iets na 15:00u als we bij ons overnachtingsadres ‘Buitengewoonslapen’ aankomen. Te vroeg blijkbaar. We bellen aan maar niets roert zich. We besluiten om verder te rijden naar Assenede dorp. Drie kilometer verder. In een supermarkt hopen we om wat avondeten te kunnen kopen.

De poldergemeente Assenede is één van de oudste gemeente van Vlaanderen. De Sint-Petrus en Sint-Martinuskerk op de Markt kende een woelige geschiedenis. De oudste delen van de kruiskerk komen uit de dertiende eeuw en tijdens de veertiende eeuw werd het koor uitgebreid. De periode 1940-1945 was een woelige tijd waarin vele gebouwen en kunstvoorwerpen verloren gingen. Ondanks langdurige gevechten had de kerk over het algemeen niet al te veel schade opgelopen. Maar toen de oorlog ten einde liep, bij de bevrijdingsgevechten in september 1944, sloeg het noodlot toe. Bij het naderen van de geallieerden beseften de Duitsers dat de uitkijktoren die ze installeerden in de kerktoren niet in handen mocht vallen van de Canadezen. Om dit ten allen kosten te vermijden, staken ze de toren, gevuld met stro en benzine, in brand. De gevolgen waren catastrofaal: de kerkklokken smolten door de hitte, de brandende torenspits viel op de bedaking van de middenbeuk waardoor de brand oversloeg naar de ganse kerk en het waardevolle interieur in vlammen opging. Vier jaar later begon men met de restauratie en op paaszondag van 1950 werd de kerk weer ingezegend. Momenteel wordt de kerk wit geschilderd. Ze is tevens open voor een bezoek.

Bij de kerk staat de schandpaal met ketting en handboei. De paal dateert uit de achttiende eeuw en werd tijdens de Franse revolutie afgebroken. In de negentiende eeuw kende de schandpaal een tweede leven als pomplichaam, het begin van zijn reis door de gemeente. Pas in 1980 verscheen hij opnieuw op zijn oorspronkelijke plaats, als een stille getuige na een woelig verleden. Het infobordje is praktisch onleesbaar geworden doordat de ketting er tegen schuurt.

Aan de overzijde werd in 1871 de pastorie gebouwd. Het voormalige gemeentehuis op de Markt nummer 4 wordt gerestaureerd. De voorgevel vermeld het jaartal 1771 en werd toen oorspronkelijk gebouwd als land- of schepenhuis. Tot 2006 waren de gemeentediensten hier ondergebracht.

We vinden een supermarkt en doen onze inkopen voor vanavond. Daarna fietsen we terug naar de Kapellestraat 60. Op ons aanbellen komt er nu toch iemand om ons te verwelkomen. We worden rondgeleid door een prachtige locatie waarop de woonwagen staat. We krijgen borden en bestek om in de woonwagen te eten. Het is er gezellig warm bij een elektrisch vuurtje. Buiten steekt er een krachtige wind op. Gelukkig moeten we nu niet fietsen. Alleen voor het sanitair moeten we nog buiten. De douche bevindt zich achter het atelier van onze gastheer die steenkapper op rust is. We hebben in totaal 47 km gefietst. Foto’s: Rina Meurs.