Fietsknooppunten: 79 – 34 – 35 – 99 – 95 – 97 – 98 – 80 – 73 – 74 – 70 – 69 – 33 – 34 – 79.

Afstand: +/- 37 kilometer.

Parkeren: Berg(straat) Nuenen. Alternatief: Wettenseind 16, buiten het centrum van Nuenen.

Zondag 8 april 2018. We vertrekken om 9u30 vanuit Ekeren. De temperatuur wijst amper 16° Celsius aan maar er worden  temperaturen voorspelt tot 23°C in de schaduw. We snakken er met zen allen naar. Door het wegvallen van de wind blijft er nog een tijdje een sluier voor de zon hangen. Het is druk op de snelwegen in België en Nederland. Blijkbaar wil iedereen vandaag van het uitzonderlijke weer genieten. Ik kan ze geen ongelijk geven. We rijden richting Eindhoven. Om 10u40 parkeren we de auto in de Berg(straat). We bevinden ons in de provincie Noord-Brabant in de gemeente Nuenen, een dorp, dat zich situeert tussen Eindhoven en Helmond. Van hieruit vertrekken we voor onze eerste fietstocht van het jaar. De Van Gogh fietsroute bestaat uit een tocht van in totaal 335 kilometer en is onderverdeeld in vijf unieke routes. De route is gekoppeld aan de bekende fietsknooppunten en brengt de fietser langs vijf Brabantse gemeenten die een bijzondere band hebben met Vincent Van Gogh: Zundert, Tilburg, Etten-Leur, Nuenen en 's-Hertogenbosch.

Vincent Willem Van Gogh werd in Zundert (Nederland) geboren op 30 maart 1853 en overleed te Auvers-sur-Oise (Frankrijk) op 29 juli 1890. Vincent Van Gogh was één van de grootste schilders van de 19^e eeuw, maar werd eerst na zijn dood beroemd. In december 1883 woont Vincent met zijn ouders in Nuenen waar hij niet alleen het harde boerenleven op zijn doeken schilderde maar ook enkele windmolens legde hij voor het nageslacht vast. Een kwart van zijn totale werk is in deze gemeente gemaakt. In en rond het dorp werden 18 informatiezuilen geplaatst die zijn leven en werk toelichten. In het jaar 1885 verhuisde Vincent naar Antwerpen, maar in 1886 vertrok hij richting Parijs. In mei 1890 vertrok Vincent naar Auvers-sur Oise waar hij in juli overleed aan inwendige bloedingen. Vincent en zijn broer Theo liggen begraven op de begraafplaats van Auvers-sur Oise.

We fietsen eerst noordwaarts, naar knooppunt 78, 600 m verder. We blijven de Berg(straat) volgen en komen automatisch in de Gerwenseweg. Aan het knooppunt zien we rechts de molen op een kunstmatige heuvel staan. Toen Van Gogh in 1883 in Nuenen aankwam, stond deze molen nog in de bouwsteigers, maar hij werd pas afgewerkt nadat een tragisch ongeval had plaatsgevonden. Tijdens de bouw stortte de molen in, waarbij een dodelijk slachtoffer viel. We zien de Roosdonckmolen  regelmatig terug in Van Goghs schilderwerken. De korenmolen werd tot zeven keer getekend door de kunstenaar. Niet alleen in zijn landschappen, maar ook in zijn portretten van wevers en boeren. De molen is in particuliere handen en is nog wekelijks in gebruik.

We rijden terug naar knooppunt 79. Links op het plein staat de oude gietijzeren waterpomp van omstreeks 1890-1899. Vooraan ligt een decoratief deksel op de gerestaureerde waterput die men tijdens graafwerkzaamheden herontdekt heeft. De waterput dateert waarschijnlijk uit 1872. Het deksel werd ontworpen door kunstenares Liesbeth Rutten. Het is een druppelvormig kunstwerk waarmee water en vuur wordt gesymboliseerd. De eeuwenoude 'Gerechts- of Dorpslinde” boom domineert het plein. Hij werd in de eerste helft van de 17^e eeuw geplant. In vroeger tijd werd onder deze boom recht gesproken. Tijdens een noodweer, in 1994, braken enkele zware takken af en werden er ernstige aantastingen waar genomen. De top werd afgezaagd zodat er nog een prieelachtige linde overbleef. De boom heeft een stamomvang van 6.50 meter.

Achter de oeroude linde werd op 31 juli 1932 het stenen monument onthuld ter ere aan Vincent Van Gogh. Het beeld is een molensteen van Beierse zwerfsteen waarop een basaltblok uit Zuid-Frankrijk staat met daarin een stralende zon gebeiteld. Achter het monument noemt het plantsoen 'Prullekeshof'. Dit project werd geschonken door de 'Stichting Nuenen' als blijvende herinnering aan de Nuenenaren die geboren werden in het Millenniumjaar 2000. De namen en geboortedata zijn vastgelegd in tegels. In 1994 heeft de burgemeester van Nuenen bij gelegenheid van zijn 12- jarig ambtsjubileum in het midden een 'Koningslinde' geplant, ter vervanging van de huidige 'Gerechtslinde'. Een symbool van een onafhankelijke gemeente Nuenen.

We draaien linksaf zodat we het driehoekig pleintje links van ons houden en rijden terug noordwaarts, langs de Papenvoort(straat) tot bij nr 2a. Het Van Goghkerkje is een Hervormde waterstaatkerk uit 1824. Het kerkje is bijzonder schilderachtig gelegen met op de achtergrond het groen van het Park Houtrijk, een oude villatuin. Theo Van Gogh, de vader van Vincent, preekte hier van augustus 1882 tot maart 1885. Het kerkje werd in januari 1884 op doek vastgelegd door Vincent Van Gogh. Speciaal voor zijn moeder, omdat ze haar dijbeen had gebroken en niet naar de kerk kon komen. Het schilderij is in 2002 gestolen en nooit teruggevonden. In het torentje werd in 1963 een 18-klokkencarillon geplaatst. Het is de dag van vandaag een zeer gewilde locatie voor het voltrekken van huwelijken.

We stappen met de fiets aan de hand rond het gebedshuis en belanden in de straat Papenvoort. Ons Rina spot een riddermonument aan op een sokkel. Het blijkt Hertog Jan II te zijn. Het bronzen beeld werd geschonken door de Stichting Nuenen. Het herinnerd aan het feit dat de hertog van Brabant op 4 december 1300 gemeenterechten verleende. Het beeld werd op 23 april 2001 officieel onthuld. Het beeld staat aan de oprit die naar het 'nieuwe' gemeentehuis leidt. Het gemeentehuis werd in 1930 opgetrokken voor Baron van Hardenbroek van de Kleine Lindt. In 1953 werd de villa als gemeentehuis in gebruik genomen. In 1969 en 1982 vonden de nodige uitbreidingen plaats. Het kleine gebouw vooraan links is nog een gedeelte van een voormalig linnenfabriek uit 1837. Het gebouwtje deed later dienst als koetshuis, tinnegieterij en thans doet het dienst als het Van Gogh documentatiecentrum.

Terug tot aan Berg 29 waar we halt houden voor het Vincentre, het  voormalige Raadhuis van Nuenen, Gerwen en Nederwetten, dat dienst deed tot 1953. Aanvankelijk waren hier ook het cachot, de gemeentelijke brandweer en de botermijn. In de oorspronkelijke staat bevonden zich beneden dezelfde vensters als boven. Onder het overstekende dak bevindt zich het in zandsteen vervaardigde gemeentewapen. Links en rechts geflankeerd door de namen van de burgemeester en de wethouders. Daarboven werd een uurwerk aangebracht waarop we lezen dat het elf uur is geweest. Sinds 2010 vindt in het Vincentre een permanente expositie plaats over het leven van Van Gogh. Je ervaart hoe Vincent Van Gogh leefde en schilderde in Nuenen en zijn eerste meesterwerk 'De Aardappeleters' maakte. Nuenen is trouwens een openluchtmuseum met maar liefst 23 gebouwen en plekken in het landschap die herinneren aan de kunstschilder Van Gogh. Het gebouw dat dateert van 1874 is eveneens een VVV kantoor. 

Het domineeshuis aan Berg 26 heeft een rijke historie. In de voorgevel werden muurankers geplaatst met het jaartal 1749. Het pand werd gebouwd toen de gemeente verplicht werd om voor de Hervormde predikant een pastorie te bouwen. In 1766 werd hier de geschiedschrijver ds. Stephan Hanewinkel geboren. Van 1882 tot 1885 woonde de familie Van Gogh in dit huisje. Aan de linkerzijde bevindt zich nog het oorspronkelijke atelier van Vincent Van Gogh. In dit gebouw leefde en werkte de Nederlandse kunstschilder tot hij in mei 1884 zijn atelier naar een andere locatie verhuisde. Na Vincent hebben er meer kunstenaars gewoond. In het huis rechts woonde Margot Begemann. Vincent en zij werden verliefd op elkaar. Tot een relatie kwam het echter niet. Een dramatische en mislukte zelfmoordpoging van Margot dreef hen uit elkaar. Achteraf bleek uit Vincents brieven dat Margot zijn grootste liefde is geweest. Precies 175 jaar na haar geboorte werd een monument onthuld in de voortuin. De buste op hoge sokkel is gemaakt door kunstenaar Peter Nagelkerke.

Verderop houden we halt aan het driehoekig park met verschillende zitbanken. De groene oase werd in de 19^e eeuw aangelegd met een achthoekige muziekkiosk. Ze werd opgetrokken omstreeks 1920-'25. De vroegere drinkkuil werd omgebouwd tot vijver met fontein en een sierlijk bruggetje. Hier vinden we het standbeeld van Vincent Van Gogh, bovenop een ruwe sokkel. Ongeveer zo, met tekenmap en potlood, heeft hij over de wegen en door de velden van het dorp gewandeld. Het beeld van Vincent is groter dan hij in werkelijkheid was. Vincent Van Gogh was 1,64 meter groot. Het standbeeld werd op 30 maart 1984 onthuld.

Ook een monument dat de 'Zusters van Liefde' herdenkt werd hier geplaatst, op initiatief van het comité '100 jaar Klooster Nuenen'. Het monument symboliseert de belangrijke bijdrage die de kloosterorden hebben geleverd aan de 'verheffing van Brabant'. In de sokkel werd een tekst aangebracht: 'Eer aan alle Kloosterorden die volk en land van Brabant de kracht gaven zich te verheffen.' Het monument werd op 13 september 1987 onthuld. Het voormalige klooster bevindt zich er tegenover. Uit de nalatenschap van Mgr. J. Cuyten (geboren te Nuenen in 1799) werd de bouw van dit gesticht mogelijk in 1887 en was beter gekend als het 'Heilig Elisabethgesticht'. Het gebouw behoorde toe aan de Zusters van de Sociëteit van Jezus, Maria en Jozef. De zusters hadden hier de zorg over onderwijs, zieken en bejaarden. Het rechter gedeelte werd in 1937 aangebouwd als verpleeghuis en kraamkliniek. Het klooster functioneerde tot 1977 waarna het gebouw een cultureel centrum werd.

We draaien ons 180° en kijken recht op de heilige Clemenskerk die in 1872 werd gebouwd op de fundatie van een katholieke schuurkerk met strodak. Met de restauratie van 2003 is het interieur weer zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat gebracht. In de 60 meter hoge toren hangt onder andere de Mariaklok, die uit 1490 stamt en 1420 kilogram weegt.

In het voorjaar van 1884 huurde Van Gogh een atelier bij de koster van de kerk. Het huis stond links van de kerk, nu de nummers 43 en 45. Hier schilderde Vincent de 'Aardappeleters'. Sinds 2015 staat er een bronzen beeldengroep op het plein, geïnspireerd op het schilderij van Vincent Van Gogh. Een extra stoel nodigt uit om te gaan zitten.

We fietsen even tot op de hoek van de Parkstraat en Boordseweg. Aan de rechterzijde werd een bronzen monument op een sokkel geplaatst van de smid te Nuenen. Op deze plaats stond van 1850 tot 1994 een Smederij-landbouwmachinefabriek met de klinkende naam 'Automobielbedrijf Antoon de Rooij'. Het beeld werd in juli 1997 onthuld. Het ontwerp is gemaakt door G. Hoock in 1917.

Vlak voor we het centrum van Nuenen verlaten houden we halt om een foto te nemen van de 'Opwettense watermolen'. Tussen de twee gebouwen zijn nog duidelijk de dubbele slagmolens te zien die als koren-, olie-, zaag- en volmolen dienst deden. De ouderdom is echter niet te achterhalen. Mogelijk dateert hij uit de elfde eeuw en werden ze gebouwd in opdracht van de monniken van de abdij van Sint-Truiden. Maar wellicht dateert de molen van het begin van de dertiende eeuw. De molens draaien in de Kleine Dommel. Het grote rad is van de korenmolen en heeft een doorsnede van 9,3 meter. Het kleine rad behoort tot de oliemolen en heeft een doorsnede van 7,6 meter. Ook deze molens werden door Vincent op doek vastgelegd. We verlaten het centrum en worden onmiddellijk omgeven met prachtige vergezichten. 

De bomen zijn nog kaal. Echt groen is er nog niet te bespeuren. Het heeft te lang koud geweest. Struiken vertonen daarentegen al wel wat kleur. We zien in de tuintjes al sierbomen en -struiken in volle bloei staan zoals de tulpenboom en het Chinees klokje. Een teken dat de lente is ingezet. Na knooppunt 35 rijden we de 'Kleine Dommel' over. De beek vormt de grens tussen Nuenen en Eindhoven en mondt uit in de Grote Dommel. We fietsen door het buurtschap Opwetten bij Nuenen dat langs de weg naar Tongelre ligt. We fietsen over de Wolvendijk en daarna over het viaduct van de A270 en slaan linksaf om over het Van Gogh Roosegaarde fietspad te rijden. Een ontwerp van licht en kleur dat een magische belevenis wordt tijdens de schemering. Het pad wordt bij valavond verlicht door duizenden fonkelende steentjes. Het project werd geïnspireerd op het schilderij “The Starry Night (De Sterrennacht)” van Vincent Van Gogh. Het fietspad is 600 meter lang. Bij knooppunt 99 moeten we rechtsaf, richting Tongelre.

We rijden door het centrum van Tongelre. Een stadsdeel van de gemeente Eindhoven met 2 wijken: Oud-Tongelre en De Laak. We blijven ten noorden van Oud-Tongelre. In 't Hofke stoppen we even bij het voormalige Raadhuis op nummer 15. Het Oud Raadhuis werd gebouwd in 1911 en doet sinds 1957 dienst als buurthuis en wijkcentrum. Ernaast staat een fotogeniek gebouw dat onze aandacht trekt. Deze boerderij is één van de oudste panden van Eindhoven en stamt uit 1584. Rond 1600 werd het woongedeelte uitgebreid met een opkamer, met daaronder een kelder. In de achttiende eeuw was er weer een grote wijziging in het uiterlijk van de boerderij. De gevel aan de straatkant en het stalgedeelte werden vernieuwd. De boerderij lag prominent aan het inmiddels verdwenen dorpsplein van Tongelre. In 1993 is bij archeologisch onderzoek rechts van de boerderij een afvalkuil gevonden met daarin vondsten uit de zeventiende eeuw, waaronder Delfst aardewerk en gebrandschilderd glas. Na de bocht fietsen we voorbij de prachtige gevel van de Sint-Martinuskerk. Gebouwd in 1890-'91. De torens werden nooit voltooid.

De eerste pastorie is te vinden op 't Hofke 22. Deze werd gebruikt tot 1918. Nadat de begraafplaats naast de kerk verplaatst werd, werd op die plaats een nieuwe pastorie gebouwd op 't Hofke 3. Beide gebouwen fungeren momenteel als woonhuis. Na de brede Jeroen Boschlaan fietsen we door het Villapark van wijk De Laak en bereiken na 4,3 kilometer knooppunt 95. Voor het centrum van Eindhoven werd het beton van de viaducten artistiek behandeld met graffiti.

Na knooppunt 95 rijden we door het centrum van Eindhoven. De gemeente is de grootste stad van Noord-Brabant. Er bevinden zich enkele grote parken waaronder het Stadspark dat niet alleen wandelroutes heeft maar ook een fietspad dat het park doorkruist. Ook het Henri Dumantpark, dat in 1972 werd aangelegd, is een stukje natuur in de stad waar het leuk toeven is. Ook de Dommel loopt door Eindhoven. De rivier is 120 kilometer lang, waarvan 85 km op Noord-Brabants grondgebied en de rest door Belgisch Limburg stroomt. Het Stationsplein van Eindhoven is een belangrijke uitgangslocatie. Het is hier druk door de vele Grand-cafés, overvolle terrasjes en restaurants. Het is hier behoorlijk druk van wandelaars, fietsers, bromfietsers en auto's. Oppassen is de boodschap. We zien niet direct een knooppuntenbordje en gaan te voet naast onze fiets de buurt verkennen. Een bestelwagen verkoopt ijsjes en we kunnen het niet laten. Ons eerste ijsje van het jaar. Het is prachtig weer en iedereen schijnt te genieten. Na een tijd zijn we het eens. We moeten niet richting wolkenkrabber 'Philips'. Langs de Stationsweg, onder de spoorweg met de Romeinse beelden, bereiken we knooppunt 97. Een rit van één kilometer.

We kijken op de Veldmaarschalk Montgomerylaan op naar de hoge flatgebouwen. Door een wirwar van straatjes komen we bij het TU terrein, de Technische Universiteit van Eindhoven. Gesticht in juni 1956 en heeft ondertussen meer dan 10.000 studenten die een diploma kunnen halen in diverse studiekeuzes. We dwarsen de Dommel nog een paar keer alhoewel we daar niet elke keer iets van zien. De rivier stroomt onder de straten verder zuidwaarts. In een boomrijke straat kunnen we nog van een tapijt van gele paasbloemen (narcissen) genieten. Op de achtergrond zien we een groot kunstwerk met bowlingbal en kegels.

In de Sumatralaan rijden we langs de 'Karpendonkse Plas', rechts van ons. De plas is aangelegd door zandwinning voor het spoorwegnet dat klaar was in 1953. Het 'meer' is omgeven door naaldbomen  en rododendron. Op het water zien we ontelbare watervogels.

We fietsen vervolgens naar Nederwetten. Het kleine dorp ligt in een vruchtbaar dal van de Dommel te midden van akkers, weiden en bossen. Toch bezit Nederwetten enkele bezienswaardigheden die je moet gezien hebben. Voor we het kleine dorp binnenrijden blijven we de bocht naar links volgen. We verlaten ons knooppunt in de Soeterbeekseweg. Deze weg gaat over in de Kerkhoef, die ons tot bij de Oude Toren brengt. Op deze plaats stond de eerste Sint-Lambertuskerk die dateerde van omstreeks 1250. In de 15^e eeuw werd ze vernieuwd en omgevormd tot protestantse kerk tot in 1700. In 1898 werd de kerk gesloopt, maar de toren werd behouden en gerestaureerd en diende nog tot 1920 als 'luidtoren'. De klokken werden daarna overgebracht naar de nieuwe kerk. In 1938 waaide de spits van de toren af. We kunnen de toren niet betreden. Er werd een houten hekwerk rond geplaatst waar normaal renpaarden worden gedresseerd.

We rijden terug naar de Soeterbeekseweg. Bij de splitsing houden we links aan en volgen de Hoekstraat naar knooppunt 73. In de Hoekstraat op nummer 46 werd in 1894-'95 de 'nieuwe' Rooms Katholieke kerk Sint-Lambertus gebouwd. Achter de kerk is nog steeds de begraafplaats gelegen. Vooraan de kerk staat het Heilig Hartbeeld van 1930. De naastgelegen pastorie werd opgetrokken in 1895. Het is ondertussen 15:00u geworden. Tijd om de dorstige te laven. Ons Rina neemt een thee met appeltaart. Het was een grote spie en ik moest mij dan opofferen om de overschot op te eten. Maar het was lekker. We verlaten het dorp langs Broekdijk en via het buurtschap Spekt en Nieuwe Dijk bereiken we knooppunt 73.

In het Populierenlaantje vinden we infozuil 8. Het is alleen te zien als je goed kijkt maar vanaf dit punt schilderde Van Gogh een herfstig Populierenlaantje. De sloot onder de weg is een goed oriëntatiepunt. De weg liep hier in zijn tijd rechtdoor, direct naar de boerderij verderop. Die staat er nog steeds, maar de weg buigt inmiddels af.

Voor knooppunt 74 rijden we het kerkdorp Gerwen binnen. Op de plaats van de Sint-Clemenskerk hebben drie kerken gestaan: van 1350-1400 een eenvoudige stenen zaalkerk, van 1420-1612 een driebeukige kruiskerk en vanaf 1620 werd deze kerk gebouwd. Van Gogh tekende de Sint Clemenskerk in december 1883. Deze kerk is op een kleine periode na altijd katholiek geweest. Toen de kerk in 1798 weer katholiek werd verhuisde de protestantse gemeente naar een andere locatie: de protestantse kerk waar vader Van Gogh preekte. De nieuwe moderne Sint-Clemenskerk werd groter gebouwd in 1967. Achter de kerk bevindt zich een bronzen beeld van 'Het Nederlandse Trekpaard'. Gemaakt door Toon Grassens en geplaatst in 1990.  We zijn aan knooppunt 74.

Na de oogverblindende manege rijden we langs de gemeentelijke begraafplaats Oude Landen van Nuenen waar sinds 2011 de overledenen hun laatste rustplaats vonden. Via het viaduct rijden we  over de N270 tot bij knooppunt 69. Het grindpad dat ons naar knooppunt 33 moet brengen ligt vol putten en kuilen. We proberen ze zoveel mogelijk te vermijden. We fietsen nochtans door een bosrijk gebied. Het is één en al groen door de dennenbomen links en rechts van ons pad. Langs de kant van de slechte weg werd een infobord geplaatst met zeven namen van slachtoffers uit WOII. Het bord vermeld: 'In Memoriam. Op 29 juni 1943 stortte hier rond drie uur 's nachts een Lancaster bommenwerper neer. Deze Lancaster behoorde tot het 44 (Rhodesia) Squadron van de RAF, dat gelegerd was op Dulholme Lodge. Hij werd neergeschoten door Oberst Günter Radusch. In de nacht van 28 op 29 juni 1943 waren 608 vliegtuigen opgestegen met als doel Keulen. Hiervan keerden 25 toestellen niet terug, deze Lancaster was er één van. De zes Engelsen en de Australiër zijn begraven op de begraafplaats De Oude Toren te Woensel.'

Vanaf knooppunt 33 fietsen we noordwaarts tussen twee plassen. Rechts bevindt zich de vijver van de Hengelsportvereniging  't Pluimke. Links is het Laco Strandbad van Nuenen. Een recreatieplas, omgeven door een ligweide. Je kan er ook kano's en waterfietsen huren. Verderop rijden we weer over de A270 en rijden het centrum van Nuenen binnen. Na knooppunt 34 is het nog ongeveer twee kilometer fietsen tot aan onze auto. 

Foto's: Rina Meurs.