Begin januari 2015 brengen we een bezoek aan het vakantiesalon te Antwerpen. Een evenement waar we jaarlijks naar uit kijken. Dit jaar gaat onze belangstelling uit naar 'Den Grooten Oorlog' in Noord Frankrijk. We brengen verschillende folders mee naar huis met wandel- en fietsgidsen. Twee gidsboekjes krijgen onze speciale aandacht. Een wandel- en fiets lus in en rond Maubeuge met telkens zeven te bezoeken locaties. Een klein plannetje met nummers moet het allemaal wat gemakkelijker maken. Van elk te bezichtigen plaats wordt in de brochure een omschrijving gegeven. Ter plaatse staan dan ook nog informatieborden die het nog wat duidelijker moeten maken. De fiets lus is 'slechts' 24,8 kilometer lang en de wandeling 2,4 kilometer. Gemakkelijk op één dag te doen, rekening houdend met het heuvelachtige landschap. Frankrijk heeft geen fietsknooppunten. Dat maakt het iets moeilijker. Geen nood. Op www.wegenvanherdenking-noordfrankrijk.com kan ik straat voor straat uitstippelen hoe we moeten rijden. Met Google- Maps en Streetview kan ik straat voor straat opschrijven hoe we moeten rijden. Bij het nummer zeven 'Poort van Mons' start dan de korte wandeling door het centrum van Maubeuge. De wandeling is met Google Maps moeilijk te volgen. Vele plaatsen hebben geen naam en ik veronderstel dat we door een park of bos moeten wandelen. Misschien is alles wel netjes met bordjes aangeduid? Ik maak me toch een beetje zorgen en via mail vraag ik aan de bevoegde diensten in Frankrijk nog bijkomende informatie. Ik krijg een vriendelijke mail terug, in het Engels, dat de wandeling aangeduid is door groene bordjes met witte wandelaar. Meer moet dat niet zijn. Alles wordt in Word uitgetypt en uiteindelijk geprint. Als start locatie kies ik voor de Militaire begraafplaats van Assevent. Een geschikte plaats met veel parkeer gelegenheid. Nu rest slechts een mooie zonnige dag.

Maandag 6 juli 2015. Na een subtropische week van meer dan 35° C beloven de weergoden ons vandaag temperaturen tot 25° C. Tevens start vandaag de ronde van Frankrijk in Antwerpen en de wielrenners rijden door Vlaanderen. Er wordt sterke hinder verwacht op en om het parcours. Wij vertrekken naar Nord Pas de Calais, ongeveer 155 km. Op de Antwerpse ring is het onmiddellijk aanschuiven. Onze GPS leidt ons langs de A12 richting Brussel. Ook aan de afrit van Lennik, richting Charleroi, is het sterk vertraagd verkeer. Na een sanitaire stop, bij een wegrestaurant voor een natje en een droogje, rijden we de provincie Henegouwen binnen. We dwarsen de Samber. De 'Sambre' ontspringt in Frankrijk en is de belangrijkste zijrivier van de Maas. Om 11:20u passeren we de grens van onze zuiderburen. Ik stop even langs de grote baan (N2) om ons Rina een foto te laten nemen van een arduinen monument 'Combat de la Glisuelle'. Opzij van de obelisk bevinden zich twee stenen granaten met de datum: 'Anno 1913'. In het midden een bronzen medaillon van Generaal Jean-Baptiste Gouvion. Geboren op 8 januari 1747 en gestorven in de strijd nabij Maubeuge op 11 juni 1792. Op de voet van het monument worden enkele namen vermeld en de Franse tekst: – 'Sections de marieux et de Bettignies'. Alles is verweert door weer en wind.

Het is over half twaalf als 'Lucy' ons de parking opstuurt bij de begraafplaats van Assevent. Het nummer zes in de fietsgids van Maubeuge, een belegerde vesting. De fietsgids vermeld: “De slag bij Maubeuge heeft 2.000 doden, zowel Fransen als Duitsers, als gevolg. Hun eerste graven zijn massagraven, tijdelijke graven of graven op begraafplaatsen in de omgeving, op de plaats waar ze sneuvelden. Talloze uit het puin van de forten geborgen en in hospitalen van Maubeuge overleden soldaten worden ook ter plekke begraven. Op bevel van de Kaiser legt de gouverneur van Maubeuge Karl Ritter von Martini een militaire begraafplaats aan, hier in Assevent, in nagedachtenis van de 'onsterfelijke doden'. In maart 1916 geeft hij de betrokken burgemeesters de opdracht de in hun gemeente begraven doden over te plaatsen naar de dodenakker van Assevent. Jules Walrand, burgemeester van Maubeuge, moet de kosten voor deze overplaatsingen verspreiden over de gemeentes. De begraafplaats wordt op 20 oktober 1916 officieel geopend in bijzijn van de burgemeesters uit de betrokken gemeentes en Charlotte van Pruisen, prinses van Saksen-Meiningen en zus van Kaiser Wilhelm II. Haar zwager Frederik en neef Ernst kwamen om in augustus 1914. Bij het begin van de oorlog is Prins Frederik van Saksen-Meiningen commandant van de 39ste infanteriebrigade van Hannover. Hij overlijdt in Tarcienne tijdens de slag bij Charleroi op 23 augustus 1914. Op 26 augustus raakt zijn zoon Ernst, tweede luitenant van het Hannoverse infanterieregiment, zwaar gewond door een Franse soldaat op verkenning in het Belgische Quévy-le-Grand. Hij wordt per ambulance van Mons naar Maubeuge vervoerd, waar hij de volgende dag overlijdt. Op verzoek van de familie worden de lichamen van beide mannen overgebracht naar de begraafplaats van het park van Meiningen in het huidige Thüringen”.

Tussen de kruisjes van Franse soldaten bloeien rode rozen. Ze staan symbool voor de klaprozen die tijdens WOI massaal bloeiden op de slagvelden, vooral in de Westhoek. Verschillende soorten loofbomen geven schaduw aan de 1.400 gesneuvelde Franse soldaten. 487 van hen werden in een massagraf gelegd. Achter de Franse kruisjes staan de zerken van de Duitse gesneuvelden. 399 lichamen werden hier ter aarde besteld, waarvan 342 in een massagraf. De 60 Russische soldaten werden achteraan ten grave gedragen waarvan 200 in een massagraf. Rechts achteraan staan zeven zerken van Britse soldaten, waarvan er drie onbekend zijn gebleven. Verder moet hier nog één Belgische soldaat rusten. We vinden zijn grafzerk niet. Verder rusten hier nog 12 Roemenen. De Russische soldaten waren krijgsgevangenen van het Oostfront. Ze dienden als arbeidskracht voor het onderhoud van wegen, het kappen van hout en het bouwen van Duitse stellingen in de Hindenburglinie. Een stenen pad leidt naar de tombe achteraan op de begraafplaats.

Met de fietsen vertrekken we, met de begraafplaats in de rug, naar links. Er staat een strakke wind en er is veel bewolking. De temperatuur bedraagt 23°C. De volgende straat linksaf. Langs de kant van onze rijweg passeren we meermaals rechthoekige groene bordjes met witte fiets. De gids vermeldt niet dat we deze bordjes moeten volgen. We hebben trouwens ons parcours zelf uitgestippeld. Op het eind van de straat linksaf in de Route de Boussois (D959). We stoppen bij 'Place François Mitterrand'. De blikvanger is een dubbele waterfontein die uit de grond opstijgt.

Ernaast een groot lavendel plantsoen met aan de andere zijde een houten constructie met bloemen. Aan de overzijde van de straat staat een kleine wegkapel, gewijd aan Notre Dame de Consolation, voor het eerst gebouwd in 1761. Een glasraam met daarvoor een gietijzeren raster beschermd het kleine donkere interieur. Het raster bezit drie sleutelgaten. De wegkapel is beter beschermd dan onze huizen. Na enkele foto's rijden we verder. Er zijn geen fietspaden voorzien. Netjes achter elkaar fietsen is dus de boodschap. Automobilisten hebben wel respect. Je hoort ze duidelijk vertragen en geven je voldoende ruimte als ze je voorbij rijden. We zijn op weg naar locatie nummer 5 'Batterij L'Epinette'. Ons plan toont ons te rijden tot bij de Samber. Daar linksaf tot over de (D649). Maar zo simpel is het niet. Het is klimmen en soms moeten we te voet een steile helling op. En… gelukkig maar, na een klimming is er een afdaling. We rijden het dorpje Boussois binnen en houden halt bij de kerk met enkele monumenten. De kerk is gebouwd in 1928. Het monument van de Gefusilleerde van Boussois-Recquignies werd hier geplaatst nadat op 6 september 1914 een Duitse soldaat wordt gedood als zijn eenheid de Place Pasteur bereikt in Recquignies. De Duitse commandant veronderstelt dat hij het slachtoffer is van in kelders verschanste 'vrijschutters' en geeft de opdracht alle woningen te doorzoeken, alle burgers te verzamelen en het dorp in brand te steken. In Boussois worden alle in de kelders van de glasfabriek schuilende inwoners verzameld op de oevers van de Sambre. Twaalf van hen worden in bijzijn van burgers van Recquignies en Boussois geëxecuteerd, drie andere burgers waren eerder al gedood. Het monument toont de namen van de 15 uit wraak geëxecuteerde mannen tijdens wat in de plaatselijke herdenking doorgaat als 'het bloedbad van Recquignies'.

Het andere monument wordt opgedragen aan de slachtoffers van de strijd van Algerije. De Algerijnse- oorlog of Revolutie, was een oorlog tussen Frankrijk en Algerije van 1954 tot 1962, waarna Algerije onafhankelijk werd van Frankrijk. Het derde monument werd geplaatst naar aanleiding van het einde van de Algerijnse oorlog op 19 maart 1962. Het monument met beeldhouwwerk is geplaatst door de gemeente Boussois die de slachtoffers herdenkt die gestorven zijn voor hun vaderland tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Tweede straat voorbij de kerk linksaf in de Rue Oscar Delcourt voor een steile klimming tot het eind. Linksaf in de Rue Moronval, nu te voet. Het wordt te steil om te fietsen. Tweede straat rechtsaf tot het eind, volgens mijn papieren nog steeds Rue Moronval. De naam op de gevel zegt iets anders. Waar liep het fout? We staan op de hoek van de Rue des Trés en Rue Pasteur, vlakbij een oude bouwvallige kapel. De hoge kapel heeft geen interieur, de bezetting valt van de muur en het altaar is beeld loos. Een afrastering belet het betreden van de hoge kapel. Zijn we te ver 'gereden' of moeten we nog verder? Ik wil het aan een dorpeling vragen, maar we zijn hier moederziel alleen. Ik trek er alleen op uit om een passant aan te spreken. Halverwege de Rue Pasteur stopt een auto. Een bruin gebrande man stapt uit en ik vraag beleefd naar de Chemin d'Elesmes. Onze volgende straat. Hij haalt zijn schouders op en zegt dat die straat hier niet is. Als ik hem hulpeloos blijf aankijken zegt hij nogmaals: – c'est ne pas ici! Ik dank hem beleefd en rij terug naar moeder de vrouw. Mijn goesting is al over. Verder rijden heeft geen zin. We rijden terug naar beneden en vinden daar een voorbijganger. Ik vraag hem eveneens naar de Chemin d'Elesmes. Hij weet het ook niet. Ik zeg hem dat we naar de 'Batterij L'Epinette' willen. Is hem ook totaal onbekend. Hij stuurt me verder naar een estaminet. Een plaatselijke krantenwinkel met koffiehuis. De vijf mannen die binnen zitten drinken alles behalve koffie. Soit, als ze me kunnen helpen mogen ze zichzelf lazarus drinken. Chemin d'Elesmes kennen ze niet. Ik begin stilaan te geloven dat ik de straat heb verzonnen en dat ze niet bestaat. Batterij L'Epinette? Schouders ophalen is alles wat ik krijg. Ons Rina staat buiten bij de fietsen en roept dat ik het plan moet laten zien. Ik toon het plannetje en wijs hen de volgende plek aan. Ah… Oui...oui! Porte de Mons! Oke… dat is onze fietstocht in de andere richting. Dat is nummer 7, de poort van Mons. Die kennen ze blijkbaar wel. Met zen allen leggen ze uit hoe ik daar moet geraken. De stemmen gaan door elkaar en als we door rijden weten we nog niet hoe we moeten rijden. Op eigen houtje willen we dan maar naar de poort van Mons rijden. Daar is een informatiekantoor en kunnen we de wandeling nog doen. Het is al tamelijk laat. Langs ons pad zien we weer de groene borden met witte fiets. Misschien moeten we die wel volgen? Niet volgens de fietsgids maar een ander alternatief heb ik niet. We volgen de groene bordjes, met het resultaat dat we anderhalf uur later terug bij de auto staan. We hebben dorst en honger. We hebben water bij dat ondertussen lauw geworden is in de fietstassen. Een picknick hebben we niet bij. De moed zakt in mijn sandalen.

We willen toch de poort van Mons bereiken en volgen de groene bordjes. Net voor het verlaten van Boussois houden we halt bij het monument van de beide Wereldoorlogen. Voor de brug over de Samber nemen we het jaagpad langs de bochtige rivier. Een heerlijk stuk om te fietsen. Omgeven door groen en water. Laaghangende takken zijn dan een nadeel. Wind valt hier volkomen weg en de zon geeft de nodige warmte. We rijden op de 'Groene fietsas Eurovélo 3'. Druk is het niet te noemen. Er zijn slechts een paar tegenliggers die ons vriendelijk begroeten. Op de andere oever ligt een spoorweg. Voorbij de volgende  brug over de rivier slaan we rechtsaf, richting centrum Maubeuge. We verlaten ons parcours om iets te eten. Rechtsaf over de Samber, voorbij de ronde fontein vinden we een broodjeszaak.

De beide dames achter de balie zijn niet bekend met de omgeving. Ze weten niet waar zich de Poort van Mons bevindt. Achteraf gezien zijn we er slechts 200 meter vandaan, maar dat weten we op dat moment nog niet. Voor we op de fiets stappen vraag ik het aan een jonge vrouw die eveneens uit de broodjeszaak komt en de straat wil oversteken. Ze weet waar het is maar kan zich niet oriënteren. Ze roept haar man die in de auto zit te wachten. In plaats van ons rechtsaf, de heuvel op, te sturen leidt hij ons naar links, dan rechtsaf en bij de rotonde naar links, en weer de Samber over. Ik dank het echtpaar uitvoerig en we vertrekken. Bij de rotonde zien we rechts van ons de hoge stenen muren van een vesting. Ik krijg argwaan en toch slaan we linksaf zoals de man ons uitgelegd heeft. Ook ons Rina vertrouwd het niet en we stoppen. We gaan te voet terug tot bij de vesting. Dit moet van de Poort van Mons zijn. Maar niet de hoofdingang. Een monument werd op de helling van de Vauban geplaatst. De tekst vermeld: – '2 september 1944'. Te voet, met de fiets aan de hand stappen we de steile helling op tot op het hoogste punt. Het volgende monument herdenkt de intocht van de Britse troepen, hier in Maubeuge, op 9 november 1918. Hier bevindt zich de 'Poort van Mons' en het Toeristen bureau. Het is net 15:00u geweest. Opzij van de ingang bevind zich het overwinningsmonument van de Franse Revolutie (1789 – 1799)

In het Toeristen bureau spreken ze geen Nederlands, wel Engels. Zo goed en zo kwaad als ik kan vertel ik de juffrouw dat we graag de wandeling willen maken die hier vertrekt. Is dit aangegeven met bordjes? Neen! Geen enkel bord kunnen we volgen. Dat doet voor ons helemaal de deur dicht. We zijn in Vlaanderen wel heel verwent met fiets- en wandelknooppunten. En laat ik er ineens bij vertellen dat Vlaanderen zijn best doet in verband met fietspaden. Iets wat ik hier in het noorden van Frankrijk gemist heb. En dan klagen ze in België nog over de slechte staat van bepaalde fietspaden. Bon soit, ik wijk af. Ik vraag beleeft om de kortste weg te tonen naar de begraafplaats van Assevent. We houden het hier voor gezien. We zijn al meer dan drie uur onderweg en hebben net een tweede locatie aan gedaan. De mannelijke collega raad mij aan een route- of track GPS aan te kopen. Hij weet natuurlijk niet dat ik op rustpensioen ben. Soit!

“Na negen dagen van intensieve bombardementen die de Franse verdedigingsgordel van Maubeuge beetje bij beetje doet vallen, geeft generaal Fournier zich op 7 september 1914 over. De volgende dag om 8 uur is de capitulatie een feit. De poort van Mons, een bouwwerk van Vauban uit de 17de eeuw, vormt de achtergrond van een defilé van zo'n 32.000 door de Duitse troepen tijdens de slag bij Maubeuge gemaakte krijgsgevangenen. Deze soldaten die de verdediging van de vesting verzekerden, vertrekken in gevangenschap naar Duitsland voor meer dan vier jaar. Onder de poort van Mons herinnert een gedenkplaat aan het bevel van generaal Fournier over de Franse strijdkrachten die de vesting Maubeuge verdedigden”. Aan de andere zijde, van de poort, hangt een gedenkplaat van kolonel Jean-Baptiste-Nicolas Schouller (1779 – 1853). Hij verdedigde Maubeuge na het beleg van 1814. Op een zijgevel van ruwe steen werden maquettes aangebracht van WOII. Een lijst met tientallen namen van gesneuvelde soldaten van de 509^e en 520^e regiment en de logo's van de deelnemende regimenten. Ernaast staat een Renault FT 17 tank.

Met de fiets rijden we rechtdoor en komen voorbij de broodjeszaak van daarstraks. Het is duidelijk dat de man ons daarstraks verkeerd heeft gestuurd. Hulpvaardig zijn ze hier wel. Terug langs de rivier de Sambre tot het dorpje Boussois. Terug klimmen en na een afdaling waar we eerst te ver rijden en we niet weten waar we moeten zijn. Niks nieuws onder de zon. Terug dan maar en we staan weer bij de brug over de Samber. Veraf zijn we niet. Terug en eerste straat linksaf. Goeie keuze. Een paar minuten later (16:15u) staan we terug bij de auto. Na 21 km fietsen inpakken en wegwezen. De boordcomputer geeft 32° C aan. Dat verminderd wel tijdens het rijden. De airco is geen luxe op dit moment. Bij de kerk van Elesmes staat eveneens een hoog monument van WOI. Ook in dit kleine dorp worden de gesneuvelden herdacht. Op naar Mons/Bergen.

Onze GPS leidt ons naar het centrum van Mons en we vinden al snel een kleine parking waar we langdurig kunnen parkeren. Mons of Bergen, dit jaar de Europese cultuurhoofdstad van België, is de hoofdstad van de provincie Henegouwen. Bij de aanvang van WOI werden de Duitse troepen nog 48 uur lang uit de stad gehouden door de Britse Expeditie eenheid. Bergen gaf zich daarna over en de bezetter regeerde vier jaar lang over de stad.

Bergen bezit verschillende mooie bezienswaardigheden die we zeker niet mogen missen. Als eerste passeren we de 'Toren van Val des Ecoliers'. Een abdijtoren van de 18^e eeuw. De hoge vierkante toren met vier verdiepingen, is bekroond met een stenen balustrade. In 1876 besloot de stad de ongebruikte gebouwen van de abdij te slopen. In 1892 werd tijdens een vergadering van de raad besloten om de toren van de sloop te vrijwaren.

We hebben helemaal geen plannetje bij de hand. We letten op de spitse torens die als bakens boven de huizen uitsteken en ons van de ene locatie naar de ander brengen. Het is gedurig klimmen en dat voelen we in onze kuiten. Ons volgende historische gebouw is het voormalige klooster van de Boetvaardige Kapucijnen-Nonnen, die zich in 1647 in Bergen gevestigd hadden, en waarvan de Orde in 1783 door de Oostenrijkse Keizer Jozef II ontbonden werd. De kerk is toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van Geneugten. We kunnen de kerk niet meer bezoeken, maar een infobord in drie talen vertelt over het interieur: 'Binnenin hangt een schilderwerk waarop een Heilige Maagd met haar kind afgebeeld staat. Dit schilderwerk werd door de Nonnen meer dan een eeuw lang aanbeden omwille van een mirakel dat hier in 1648 gebeurd was. De paters Kapucijnen hadden zich reeds in 1595 in Bergen gevestigd aan de hoek van de Kapucijnstraat en de Wezenstraat. Bij de ontbinding van hun Orde in 1796 verlieten de paters de stad, om in 1864 naar Bergen terug te keren, en het voormalige klooster van de Boetvaardige Kapucijnen-Nonnen aan te schaffen. Omwille van het teruglopen van het aantal roepingen verkochten de geestelijken in 1999 hun klooster aan de stad. Zij zullen een deel van de gebouwen blijven bewonen tot hun kloostergemeenschap zal verdwenen zijn'. Tot zover het infobord.

Naast de kerk bevind zich de robuuste inrijpoort van het voormalige militaire ziekenhuis. Het ziekenhuis werd opgetrokken tussen 1704 en 1708 in het Oeverkwartier. In die tijd liep de rivier La Trouille langs het ziekenhuis, welke men moest bereiken via de Kapucijnenbrug, die zijn naam kreeg van het naburige klooster van de Kapucijnenorde. De rivier zorgde voor de afvoer van het vervuilde water en de evacuatie van de latrines die geplaatst waren in de vierkante torens boven de waterstroom. De ingangspoort dateert van het midden van de 16e eeuw. Het is het werk van de Bergense architect en beeldhouwer Jacques Du Broeucq en komt van het kasteel van Maria van Hongarije in Binche, dat in 1554 vernietigd werd door de Franse koning Hendrik II. De poort werd in 1704 hier opnieuw opgetrokken. Tijdens WOII vorderde de bezetter het Burgerziekenhuis van Bergen op, en werd dan ook het militaire ziekenhuis opengesteld voor het verzorgen van de inwoners van de stad. Na de oorlog werd hier een magazijn voor legerbehoeften ingericht. In 1994 werden de gebouwen aan de stad verkocht, welke ze via een erfpacht overdroeg aan de Waalse Regionale Huisvestingsmaatschappij. Nu zijn hier niet minder dan veertig sociale woningen ontstaan.

Het is heerlijk wandelen door de rustige straten van Bergen. Wat verder in één van die rustige straten werd een gedenksteen geplaatst in de voorgevel van een woning ter ere van Charles Dausias. Geboren in 1860. Hij was schrijver en dichter tot aan zijn dood in 1943.

We concentreren ons verder op de torentjes die we tussen de huizen ontwaren. Nog steeds moeten we klimmen. De bewolking is volledig verdwenen en we kijken op naar een staalblauwe lucht. Bij het zien van de machtige kolossale Collegiale kerk laten we onze fantasie de vrije loop. Ze is beslist een bezoek waard. Het zijn verschillende trappen tot bij de ingang maar vinden de deur afgesloten. We maken een ronde langs de kerk. Rond de Collegiale Kerk van de Heilige Waldetrudis en de huizen van de Kanunnikessen bestond er vroeger een ommuring. Na de opheffing van de Kanunnikessenorde in 1796 werd deze muur niet afgebroken. Dat gebeurde slechts honderd jaar later, ten tijde van het aanleggen van de Kapitelstraat. Opzij van de kerk staat de kerkdeur uitnodigend open. We kunnen binnenin de kerk toch bezoeken. Daar hebben we geen spijt van, zoals op de foto's te zien is. Een infobord vermeld over de bouw van de kerk: – “Vanaf het midden van de XVe eeuw namen de Kanunnikessen van de Heilige Waldetrudis de beslissing een nieuwe collegiale kerk op te richten. Deze kerk moest het toenmalig Romaans bouwwerk vervangen, dat zelf op de site stond van een vroeger Karolingische of Merovingische kerk. Na de afbraak van deze Romaanse Sint-Pieterskerk in 1450 konden de werken beginnen, en deze werden doorgezet gedurende ongeveer twee eeuwen. Men had gepland de westgevel te versieren met een honderdtal meter hoge toren, geïnspireerd door de Sint-Romboutstoren in Mechelen. Enkel de basis van deze toren kwam tot stand. Tijdens de belegering van de stad in 1691 door de troepen van de Franse koning Lodewijk de XIVe onderging het bouwwerk aanzienlijke schade, maar werd in korte tijd gerestaureerd.

Ondanks de lange duur van de bouwwerken en de opeenvolgende restauraties blijft dit gebouw een uitzonderlijk voorbeeld van de Brabantse Gotiek. Bij het begin van de constructie werden de plaatselijke architecten bijgestaan door de ontwerper van het Stadhuis en de Sint-Pieterskerk te Leuven, die ook werkzaam was op de werf van het Stadhuis in Bergen.

Binnenin de kerk kan men talloze componenten bewonderen van het voormalig doksaal. Dit architecturaal geheel uit het midden van de XVIde eeuw, dat vroeger het koor van het schip afscheidde, had al de kenmerken van de Italiaanse Renaissance.

Achteraan de kerk bevindt zich de 'Car d'Or' (de Gouden Praalkoets), die op het einde van de 18de eeuw gebouwd werd. Eenmaal per jaar worden de relikwieën van de Heilige Waldetrudis op deze praalwagen geplaatst, om, begeleid door een indrukwekkende processie, triomfantelijk door de straten van de stad gevoerd te worden. Dit feest heeft plaats op de zondag na Pinksteren”.

Naast de kerk pronkt de waterput van de stad. Drie van de fonteinputten die destijds de pleinen van Bergen opsmukten zijn nog steeds bewaard gebleven. Dit is het geval met de fontein-schandpaal in Lodewijk de XIVde stijl die we hier treffen. Deze fontein werd in 1779 gebouwd door Ouvertus, en is in blauwe steen. Ze werd meermaals verplaatst, en onderging een laatst restauratie in 1980.

Het volgende historische gebouw werd gebouwd omstreeks het laatste kwart van de XVIde eeuw voor de familie de Peissant. De Italiaanse invloed en dan meer bepaald die van de Florentijnse paleizen, is nog op te merken in verschillende elementen: de monumentale ingang in het midden die afgezoomd wordt door twee Ionische zuilen, de bel étage, de rijk versierde bovenverdieping, een driehoekig fronton, een uitspringend daklijst met stenen medaillons… De woning, met een kalm en sober uitzicht, is helemaal in de breedte opgetrokken in blauwe steen, de bakstenen zijn enkel zichtbaar in de kelder welfsels en de binnenmuren. Nu zijn de kantoren van de Federatie voor Toerisme van Henegouwen er gevestigd. De voordeur wordt net op slot gedraaid. We kunnen niet meer binnen.

In de buurt van het Belfort ligt het hoogste punt. We slaken tegelijkertijd een zucht van opluchting. We staan voor het enige Belfort in Barokstijl in gans België, en het meest befaamde monument in Bergen. Het Belfortgebouw domineert de stad dat werd opgetrokken tussen 1661 en 1669, op de plaats waar voorheen een ronde toren stond, gekend als de 'Tour à l'Horloge' (Horlogetoren). Deze eerste constructie domineerde de heuvel in het midden van de stad, en zorgde vanaf het einde van de XIVde eeuw (1380) voor het karakteristieke stadsbeeld. In 1548 werd de toren beschadigd tijdens de grote brand die een deel van de stad in as legde. In april 1661 stortte het bouwvallig gebouw definitief in elkaar, omdat de diameter van het geheel ongetwijfeld te klein was in verhouding met de hoogte, en omdat de funderingen waarschijnlijk niet sterk genoeg was.

De schepenen stonden in voor de volledige procedure voor het optrekken van een nieuw belfort, die een zware aderlating betekende voor de stad, en dit ondanks financiële steun van de overheid. Het vierhoekig gebouw deed dienst als uitkijktoren, en bewees zijn nut reeds in 1691 bij de belegering van Bergen door de Franse troepen. Het liet eveneens toe eventuele

brandhaarden op te sporen, en dankzij het groot uurwerk kon de ganse bevolking steeds weten hoe laat het was. De toren is 87 meter hoog, en loopt uit op een ingewikkelde dakconstructie in bolvorm, waardoor er een pittoresk en origineel aspect ontstaat. Op elke verdieping is er een verschillend architectonisch decor aanwezig, waarbij elke verdieping

overeenstemt met een bepaalde bouworde uit de oudheid: Toscaanse pijlers, Ionische zuilen en pijlers met vleugel voluten.

Binnenin de toren is er een zeer nauwe stenen wenteltrap aanwezig, geheel naar de traditie van de XVde en de XVIde eeuw, waarmee men de derde verdieping kan bereiken. Om tot de lantaarn te klimmen, moet men houten ladders gebruiken. Het belfort bevat een uurwerkmechanisme en een beiaard met 49 klokken uit verschillende tijdperken. Het geheel is in 1935 en 1985 gerestaureerd en gemoderniseerd. Een ijzeren traliehek belet ons tot bij de toren te komen. Het blijft, ondanks het voortdurend klimmen, gezellig kuieren in de smalle straatjes van de stad.

Dan bereiken we de Grote Markt van Mons met als blikvanger de brede waterfontein. Het krioelt op dit plein van pittoreske plekjes. Voor het stadhuis staat de kiosk. Aan de fleurige voorgevel van het stadhuis hangen de vlaggen slap door het gebrek aan wind.

Het stadhuis van Bergen heeft zijn functie als gemeentehuis behouden sinds de bouw ervan in het midden van de 15de eeuw. Vanaf 1456 wordt dit stadhuis opgetrokken onder de leiding van verschillende architecten. Het gepland gebouw werd echter nooit volledig afgewerkt bij gebrek aan middelen. Het onderging diverse wijzigingen, waaronder de vervanging van een in de gevel ingebouwde uitkijktoren door een praalbalkon in smeedijzer. De twee verdiepingen van de voorgevel zijn in een zeer typische laatgotische stijl versierd. In de loop der tijden groeide het stadhuis uit in functie van nieuwe behoeften. In de 16de eeuw werd de trouwzaal toegevoegd. De gebouwen die het binnenplein afsluiten dateren uit de 16de en de 17de eeuw. De kapel van Sint-Joris, die oorspronkelijk achteraan het gebouw stond, werd in de 17de eeuw aan de linkerkant van het stadhuis herop getrokken. Langs de boogpoort komen we op het midden plein. Een groot monument in Franse steen herdenkt Henry Sainctelette, burgemeester van Mons van 1880 tot aan zijn dood in 1905.

Ook het binnenplein is een monument met een verhaal. De 'Tuin van de Burgemeester' werd omstreeks 1930 aangelegd op initiatief van een erudiet, de rechter Paul Heupgen, ter gelegenheid van het Eeuwfeest van de Nationale Onafhankelijkheid. Het project omvatte ook de creatie van het Eeuwfeestmuseum, ondergebracht in het voormalige Pandjeshuis, de inrichting van de conciërgewoning, en het oprichten van een fontein in de vorm van een standbeeld gewijd aan de 'kwabengel' van Bergen. Uit dezelfde periode dateert de legende van de gelukbrengende aap, ingebouwd aan de linkerzijde van de ingangspoort van het Stadhuis. Het is een beeldje in smeedijzer, en de legende zegt dat ieder die met de linkerhand over de kop van de aap wrijft met voorspoed zal beloond worden. De oorsprong van het beeldje is een waar mysterie voor de plaatselijke geschiedkundigen: de documenten in de stadsarchieven reppen er geen woord over, en niemand is zeker of het hier gaat om een meesterwerk vervaardigd door een smid om zijn kunnen te bewijzen, of om een schandpaal voor jeugddelinquenten, of om een reclamebord voor de vroegere Raadskelder van het Stadhuis. De gebouwen van de Technische Diensten van de stad waren voorheen de vergaderplaats van verschillende wetenschappelijke kringen: de Archeologische Kring van Bergen; de Vereniging voor Wetenschappen, Kunst en Letterkunde van Henegouwen; de Naturalisten van Bergen en van de Borinage; de zetel in Bergen van de Belgische Vereniging van Boekenliefhebbers. Deze Verenigingen zijn vandaag nog steeds actief op het gebied van de cultuur in Bergen, in de ruimste zin van het woord, en concentreren zich voornamelijk op het organiseren van conferenties en het publiceren van originele studies.

In de Tuin van de Burgemeester bevindt zich ook de voormalige Brandweerkazerne. Dit gebouw, opgetrokken in 1848, gaf gedurende meer dan een eeuw onderdak aan de brandweerlieden, welke in die tijd over een zeer beperkte uitrusting beschikten. Nadien werd het pand betrokken door het Centrum voor Radio en Televisie in Bergen, voordat dit centrum zijn intrek nam in nieuwe lokalen aan de Charlotte de Lorraine-esplanade. De voormalige kazerne is nu de zetel van Mons-Muziek en van het Orkest van Wallonië.

Bijna verstopt achter enkele struiken prijkt een enorme rotsblok met borstbeeld van Marcel Gillis (1897-1972). Belgische Dichter, schilder, liedjes schrijver en kunstenaar. Bij het fontein met de 'kwabengel' wil ons Rina ook wel poseren.

Bergen is een studentenstad en dat is duidelijk zichtbaar aan de talrijke terrasjes op de Grand Place. Het is één en al gezelligheid. De zomervakantie zou niet compleet zijn zonder zon of een streekbiertje op een schaduwrijk terras. We genieten met zicht op de brede fontein van een koel glas bier en moeder de vrouw laat zich verrassen met een coup dame blanche. Bij de plaatselijke fastfoodketen stillen we onze hongerige maag voor we terug keren naar de auto.

Onderweg komen we nog langs prachtige monumenten die getuigen van een rijk en boeiend verleden. Het Justitiepaleis dat in 1848 gebouwd werd op de fundamenten waar oorspronkelijk het schuiloord van de abdij van Cambron gevestigd was. Dit schuiloord, waarvan de gevel nog afgebeeld werd in een gravure uit de eerste helft van de 19de eeuw, werd omstreeks 1316 gebouwd als toevluchtsoord voor de geestelijken van de abdij in geval van invasie of onlusten. Vanaf 1717 stonden de monniken van Cambron het gebouw af aan de Soevereine Raad van Henegouwen tegen betaling van een jaarrente. Het Justitiepaleis zelf is van de hand van de architect Huriau. Oorspronkelijk waren hier al de verscheidene jurisdicties ondergebracht. Gedurende de laatste jaren is een deel van deze jurisdicties naar andere gebouwen in de stad overgebracht.