Fietsknooppunten: 42-43-39-70-65-64-62-89-32-87-33-42 = 35 kilometer.

Donderdag 5 mei 2016. Hemelvaartsdag. We vertrekken vanuit Ekeren bij een temperatuur van 15° Celsius. Frank, onze weerman, sprak van frisse ochtenden, maar voor vanmiddag worden toch temperaturen verwacht van 19° Celsius in de schaduw. Meer moet dat niet zijn. Als het te warm is klagen we ook. Al even belangrijk is de wind. Vandaag komt de wind uit het oosten met een kracht van 2 à 3 beaufort. Valt reuze mee, dacht ik. Ondanks de feestdag komen we, voorbij de oprit van Meer, in een file terecht. Sterk vertraagt verkeer tot aan de grensovergang, veronderstel ik. Alle vrachtwagens staan soms stil op de eerste rijstrook. De personenwagens rijden met een slakkengang bumper aan bumper op het tweede rijvak. Een poos later verplaatsen de vrachtwagens zich naar de pechstrook. Zij hebben vanuit hun cabine een weids uitzicht van wat er voor hen in de verte reilt en zeilt. De truckchauffeurs hadden gezien dat er op de linkerrijstrook een kettingbotsing was gebeurd. Alle wagens schuiven een rijstrook op. We passeren de vier auto's die bij het ongeval betrokken zijn. Er is gelukkig alleen materiële schade. Eens er voorbij rijden we weer vlot.

Een 124 kilometer verder of 1 uur en 15 minuten later parkeren we onze auto op de grote parking van de Beusichemsedijk in Culemborg. Culemborg is een gemeente in de Neder-Betuwe van de provincie Gelderland. We zijn speciaal naar hier toe gereden om de bloesemroute te rijden. Het is eens wat anders dan de fruitbomen in Haspengouw. De perenbloesem is uit gebloemd. De laatste appel- en kersenbloesems kunnen nog gespot worden beloofd de bloesemsite. De exacte bloesem-tijd is niet te voorspellen, maar in april en mei vertonen de fruitbomen hun kleurige bloesemtooi. Het weer is natuurlijk een belangrijke bepalende factor, en daarnaast bloeien niet alle bomen tegelijk.

We vertrekken, met de fiets, vanaf knooppunt 42 naar ons volgende knooppunt, een 5,8 km verder. Eerst even slalommen over de Beusichemsedijk, die overgaat in de Lekdijk-West tot knooppunt 43. Bovenop de dijk waait een stevige bries. Meer dan de beloofde 2 à 3 beaufort. We rijden richting oost en dus wind op kop. Dat maakt het nog koud ook. Een trui of fleece jasje is geen luxe vandaag. De wind is eveneens gevaarlijk om te verbranden. Elke blote plek wordt ingesmeerd. Sommigen fietsen toch in T-shirt en/of in korte broek. Ze zullen het morgen voelen. Maar we blijven niet zeuren. De zon schijnt en dat is het voornaamste. Het is druk van fietsers en wandelaars. Vandaag begint de 31ste Betuwse fietsvierdaagse. De routes zijn gratis te downloaden en toevallig wordt vandaag de Betuweroute gereden. Ondanks die drukte genieten we van de groene omgeving. De dijk wordt hier en daar opnieuw versterkt met kleigrond. Uiteraard zijn deze stukken nog bruin van de aarde. In de brochure staat geschreven: “Wie gek is van een mooie landelijke streek, kan in de Betuwe zijn hart ophalen. Of het nu om te fietsen, te wandelen of op en rond het water bezig te zijn. Het kan hier allemaal. Ook de dorpjes of steden met de verrassende winkels hebben hun charme. Een mens moet nu eenmaal eten en drinken”.

Links van ons stroomt de rivier de 'Lek' door het groene landschap. De lengte bedraagt 62 kilometer en vormt de grens tussen Utrecht en Gelderland. De andere oever bereik je uitsluitend via talrijke pontveren. Plezierboten en luxe jachten varen op de rivier. Hier en daar zitten jonge koppeltjes met een picknickmand aan het water. Of ze liggen te luieren terwijl ze toekomstplannen maken. Op de linker- en de rechteroever, van de Lek, zijn nog grote waterplassen. Daar maken de wilde watervogels dankbaar gebruik van. Het landschap vertoont nog steeds kale bomen. Het heeft lang koud geweest en de boomknoppen blijven dicht. Toch leveren deze bomen en struiken een extra bijdrage aan het traditionele landschap van groene weiden, sloten en waterplassen. Rechts van ons worden we geboeid door de rustieke boerderijen. In de tuintjes staat de Japanse kerselaar in volle bloei. Af en toe rukt de felle wind aan de takken. Duizenden bloemblaadjes waaien weg.

Voor de landbouwer is het geen feestdag. Van dit mooie weer moeten ze profiteren en op hun land werken. Afhankelijk van het weer kan eind april, begin mei voor de eerste keer in het jaar het gras gemaaid worden. Verderop rijdt een andere tractor over het afgemaaide gras en keert het om zodat de zon haar werk kan doen. Na 4 à 5 dagen drogen wordt alles in balen geperst en opgeladen.

Ook de veehouders kennen geen rustdag. Zelfs als hun dieren op de weide staan te grazen hebben ze verzorging nodig. De koeien moeten gemolken en paarden moeten bijgevoerd worden. In de verte zien we de eerste fruitplantages staan. Het is te veraf om de bloesems te zien. We fietsen nog steeds boven op de dijk. Een ware beproeving met nog steeds wind op kop. Toch genieten we van mooie vergezichten. De grachten zijn afgeboord met knotwilgen. De bomen zijn kenmerkend voor polder- en rivierlandschappen. Het zijn niet altijd knotwilgen. Er kunnen ook populieren, essen of elzen zijn. Ze vormen aan grachten en sloten een versteviging van de oevers. Vroeger werden de knotbomen meer gesnoeid dan nu. De afgezaagde takken en twijgen waren uitstekend geschikt voor het vlechten van manden en stoelen. Nostalgische momenten. De vele zwarte witte koeien zijn de belangrijkste soort in Nederland. Ze zijn van Amerikaanse oorsprong, slank en mager gebouwd.

De koeien staan bekend voor hun hogere melkproductie. Ook pony's staan massaal in de weide.

De kleine paarden hebben een schofthoogte van 1,48 meter en worden gehouden om te kweken en te verhuren bij maneges. Huizen worden afgewisseld met grote hoeves. Meestal met rieten dak met onderaan nog enkele dakpannen. In Nederland komt deze combinatie nog vrij vaak voor. Dat had vroeger een praktische achtergrond. Nu heeft het te maken met uiterlijk en uitstraling. De meeste boerderijen worden omgebouwd tot B&B’ s of kleine campings.

De rivier kabbelt nog steeds door het landschap. Vanaf knooppunt 43 kan men van de charme van een overtocht genieten met één van de 5 pontjes die de 'Lek' dwarsen. Wij vervolgen onze weg rechtdoor over Lekdijk-Oost. Nu is het 6 kilometer tot ons volgend knooppunt. Steeds naar het oosten met wind op kop. Schapen grazen de dijkwand af. Kleine lammetjes huppelen naast hun moeder mee. Eentje staat wat verderop te blaten. Het is dorstig en roept op zijn of haar moeder. Nog steeds op de dijk rijden we de gemeente Ravenswaay door. Het dorpje heeft een klein 200 inwoners. De Sint-Nicolaaskerk is een protestantse gebedsplaats van 1644. De torenspits van de kerk steekt hoog boven het kruin van de bomen uit. De nationale driekleur wappert in de wind door een torenraam. Een horde, lawaaierige motorclub vliegt ons in razende vaart voorbij. Links, op de andere oever staat een windmolen. Op ons plan staat er niets over vermeld. Na Lekbandijk slaan we rechtsaf en fietsen naast het Amsterdam-Rijnkanaal dat uitmondt in de 'Waal'.

Bij knooppunt 39 fietsen we rechtsaf, richting knooppunt 70. Vanaf nu zijn we verlost van de hevige wind en de drukte op de dijk. Eensklaps bevinden we ons tussen de fruitplantages. Niet elke plantage schittert van de bloesems. Na weken van prachtige bloesems zijn de perenplantages uitgebloeid. In september kunnen ze geplukt worden. Nu is het de tijd van de appelbloesem.

De bloei van de kersen is haast voorbij. Ze zijn bijna zo groot als knikkers en ze zullen uitgroeien tot heerlijke zoete donkerrode kersen. Al komt het slechts traag op gang. In de karakteristieke fruitstalletjes, langs de weg, liggen heerlijke producten uitgestald. Soms een zakje appelen en bij een ander kraam mag je zelf een zakje vullen met walnoten. Betalen doe je in een mandje of in een kistje. Er is geen toezicht. De verkopers vertrouwen op de eerlijkheid van de mensen.

We fietsen menig boerderij voorbij met een typische hooiberg. Hooi heeft een goede droge ruimte nodig met een goede verluchting rondom rond. Deze hooiberg heeft vier roeden (je vindt er ook met drie roeden of palen). Het dak bestaat uit riet of zink en kan omhoog gedraaid worden.  Het is een mooie en stijlvolle aankleding die bij het terrein past.

We naderen de stad Buren. Een infobord legt uit: “Frederik van Egmont, bijgenaamd Schele Gijs", kreeg in 1472 de heerlijkheid Buren van zijn oom Arnold, hertog van Gelre, als ‘vergoeding voor gemaakte onkosten’. Door zijn onvoorwaardelijke steun aan keizer Maximiliaan van Oostenrijk verhief deze hem in 1498 tot graaf van Buren en Leerdam. Sinds 1551 is het graafschap Buren nauw verbonden met het Huis Oranje Nassau”.  Al van ver vallen ons de draaiende wieken op van een molen. Aan de kerk wappert de driekleur aan de toren. Het dorp is versiert met slingers en vlaggetjes in wit, rood en blauwe kleur. Het heeft een aparte maar aangename sfeer. Over de straten hangen de feestelijke gekleurde slingers voor de jaarmarkt van zaterdag 7 mei. We proberen onze fiets zo goed mogelijk te parkeren tussen honderden andere fietsen. Een echt huzarenstukje. Rechtover de fietsparking is restaurant ‘De pannenkoekenbakker’. Een nostalgisch eethuis uit 1860 met maar liefst 230 verschillende pannenkoeken.

Buren is een gezellige oude stad waarvan de geschiedenis nauw verbonden is met het koningshuis. De stad kreeg de naam 'Oranjestad' na het huwelijk van Willem van Oranje en Anna van Egmont (Gravin van Buren) in 1551. Anna van Egmont was de schatrijke achterkleindochter van Frederik van Egmont. Haar echtgenoot Willem werd daarmee automatisch graaf van Buren. Anna stierf in 1558 op slechts 25 jarige leeftijd. De titel ‘gravin van Buren’ ging over naar haar dochter Maria. Tegenwoordig draagt de regerende koning Willem-Alexander de titel Graaf van Buren.

We wagen ons tussen de gezellige drukte door de monumentale stad waarvan we de historische gebouwen bezoeken die op loopafstand van elkaar staan.

Aan het eind van de Voorstraat staat nog steeds de oude stadspoort. Gebouwd rond 1400, nadat Buren in 1395 stadsrechten kreeg.

Eerst wandelen we linksaf naar de noordwal waar sinds mensenheugenis een molen staat. 'De prins van Oranje' is een ronde stenen stellingmolen uit 1714 die een standaardmolen vervangt nadat deze verwoest werd door een felle brand. In 1911 brandde ook de Prins van Oranje uit, maar werd vakkundig herstelt en verhoogd. In 1947 koopt de gemeente de molen om hem van verval te redden. Na een laatste restauratie in 1974 werd deze opnieuw maalvaardig. In de molen is een klein winkeltje waar belangstellenden gemalen meel en ambachtelijke lekkernijen kunnen kopen.

Op de Markt bevindt zich het voormalige stadhuis waar sinds 1988 het museum 'Buren & Oranje' is gevestigd. Hier vinden toeristen informatie over het vorstenhuis en de relatie met de stad Buren. Het gebouw ernaast is het Toeristen Informatie Buren, opgericht na de opheffing van de VVV.

De Sint-Lambertuskerk is een protestantse kerk, gesticht in 1367 als kapel. In 1395 werd de kerk ingewijd als parochie. In 1551 werd in deze kerk het huwelijk voltrokken van Prins van Oranje met Anna van Egmond. Toen was het nog een katholieke kerk. Binnenin kan je de graftomben vinden van de graven van Buren en van Maria van Oranje – Nassau. Het gebedshuis is heden ten dagen te huur voor concerten, evenementen en dergelijke meer. In de schaduw van de toren staat een beeldengroep van Prins Willem van Oranje, zijn vrouw Anna en hun twee kinderen Maria (1556-1616) en Philips-Willem (1554-1618). De Julianaboom, links voor de kerk, is van 1909. Een vergulde kroon met de letter ‘J’ siert het gietijzeren hekwerk dat rond de boom werd bevestigt.

Het museum der Koninklijke Marechaussee is gehuisvest in het voormalige Koninklijk Weeshuis. Het Weeshuis werd gebouwd in 1612 door Maria van Nassau. In 1619 wordt het weeshuis in gebruik genomen. Weeskinderen werden hier verzorgt tot 1953. Voorheen stond hier het Sint-Barbaraklooster dat gesticht werd door Heer Willem van Buren in 1420. Het klooster werd verwoest door een vernietigende brand en niet meer opgebouwd. Als bezoeker van het museum kom je alles te weten over de geschiedenis van de Marechaussee in Napoleontisch uniform uit 1814 tot de Marechaussee van nu. In de tuin staat een levensgrote pop achter beschermglas of plastiek in een wachthuisje. De pop is gekleed in het groene gevechtstenue. In de periode 1946-1996 zijn 34.000 dienstplichtigen bij de Koninklijke Marechaussee in dienst geweest. Ook hun verschillende voertuigen worden tentoongesteld. Op 6 november 2013 bracht prinses Beatrix nog een bezoek aan de tuin van het voormalige weeshuis om een kunstwerk te onthullen.

Tegenover de ingang van het museum der Koninklijke Marechaussee zijn nog intacte resten van de vroegere vesting rond de stad. Via trappen kan de bezoeker de restanten bezoeken. Een infobord verklaart: “De vesting Buren ontstond rond 1395 toen de landsheer Allard van Buren langs de noord- en westzijde een gracht liet graven. Deze gracht stond in verbinding met de Korne die reeds de oost- en zuidzijde van Buren omsloot. Aangenomen wordt dat rond dezelfde tijd muren en poorten gebouwd werden. De Italiaanse vestingbouwer en architect Pasqualini liet omstreeks 1540 een aarden wal opwerpen aan de stadskant van de muur. Bij deze gelegenheid is een muurtoren in de aarden wal opgenomen. Tijdens de restauratie van de stadsmuur in 2005-2006 werd een tegen de oostelijke muur liggende toren blootgelegd en geconsolideerd. De fortificatie bestaat uit een rechthoekige ruimte met een gemetseld koepelgewelf. Het midden gedeelte van de koepel is niet meer aanwezig”. De rivier 'Korne' is een zijtak van de 'Linge' en loopt voor een groot gedeelte langs de zuidgrens van de stad. De rivier wordt momenteel nog gebruikt om met pleziervaartuigen van en naar Buren te varen.

Een pand dat gebouwd was tegen de voormalige stadsmuur werd in 1804 gekocht door de joodse gemeenschap en richtte er een synagoge in. Het gebouw werd ingericht met een kerkelijke badplaats, een woning voor de rabbi en een schoollokaal. Ruim 100 jaar geleden werd de joodse gemeenschap opgeheven. Het gebouw werd vervolgens een woonhuis, stal en winkel. Nu is het een facilitaire ruimte voor kunst en cultuur. Momenteel loopt er een expositie van een jonge kunstenares met een voorliefde voor paarden.

Na ons bezoek aan de Oranjestad Buren vervolgen we onze fietstocht over de Betuweroute. Het is ondertussen warm geworden. De truien worden T-shirts en de armen en aangezicht worden ingesmeerd met factor 50. De laatste kilometers voert ons dwars door de fruitplantages van de streek. De Betuwe is de fruittuin van Nederland en de gemeente Buren heeft de grootste fruitproductie van het land. In een grote weide lopen een aantal grote varkens rond. Hun buik en snoet is bruin en nat. Ze komen recht uit een modderpoel. Een reiger staat aan de rand van een sloot en kijkt neer op het water. Geduldig wacht hij op een maaltijd. Op sommige plaatsen is de grachtkant afgeboord met gele bloemen zoals koolzaad of raapzaad. Het zijn mooie plaatjes. In een andere weide staan de koeien tegen de aluminium afsluiting te drummen. Ze wachten op de boer die bijvoeding brengt. Verderop staan schapen in de weide te grazen. Op zichzelf niets spectaculair, ware het niet dat deze schapen met lammeren zwart wit gekleurd zijn. Van ver lijken het echt koeien. Ze zijn dan ook bijna zo groot als een koe.

Terug in Culemborg ontdekken we al vlug de rijke historie van de stad als we door de oude straatjes fietsen. De geschiedenis van Culemborg begint al in 1281. In de 14^e eeuw wordt de stadsmuur en -gracht opgetrokken. Het deel van de stadsmuur dat nog staat vormt de oudste nog bestaande originele stadsmuur. Aan de laatste telg van het geslacht Van Culemborg heeft de stad veel te danken. Vrouwe Elisabeth stichtte het Elisabeth-gasthuis, een hofje met huizen voor oude mannen en vrouwen, en schoot het geld, voor de bouw van het Stadhuis en de toren van de Sint-Janskerk voor. Uit haar erfenis werd het Elisabeth-Weeshuis gebouwd. Het doet nu dienst als museum en bibliotheek.

Momenteel is het hier rustig. Daar zal het late uur wel voor iets tussen zitten. Het is ondertussen 17:30u geworden. De 'Binnenpoort' is de enige van de zeven stadspoorten die bewaard is gebleven. Ze werd gebouwd in de 14^e eeuw. Het bovenste gedeelte werd in 1557 bijgebouwd. In de nis staat een beeld van de heilige Barbara.

Onze volgende halte is bij de katholieke Sint-Barbarakerk en Antonius met haar hoge spitse toren.  Ze werd gebouwd op de fundamenten van de oude Sint-Janskerk die te klein werd. Op 4 december 1886 werd de nieuwe kerk ingewijd. De Duitse bezetter eiste de klokken uit de toren op tijdens WOII. Alleen de Elisabethklok is na de oorlog teruggevonden. De andere drie werden omgesmolten.

Recht over de kerk, Varkensmarkt 9, staat het statige herenhuis dat gebouwd werd in 1865 voor de sigarenfabrikant Dresselhuijs. Achter het pand stond sigarenfabriek 'De Trio'.

Op de Varkensmarkt staat één van de vier nog bestaande stadspompen uit 1718. Gekroond met het stadswapen.

Het stadhuis op de Markt dateert van 1534. De kelder diende oorspronkelijk als vleeshuis, later als wijnkelder. Boven de kelderdeur staan twee leeuwen met het wapen van de familie van Elisabeth van Culemborg. Boven de hoofdingang staan de letters A en E (Antonius en Elisabeth) en een Latijnse tekst waarvan de vertaling luidt: 'Het vuur zal alles voltooien'. Het stadhuis wordt gebruikt als vergaderruimte van de gemeenteraad en als trouwlocatie. Tussen 1939 en 1949 werden tijdens de noodzakelijke restauraties de gebrandschilderde ramen geplaatst met daarop de geschiedenis van Culemborg. De schandpaal staat nog steeds op de hoek van het stadhuis. De tekst bovenaan is echter onleesbaar geworden. De tand des tijds.

We fietsen tot bij de stenen windmolen aan 't Jach. Gebouwd in 1853 kreeg hij de naam 'De Hoop'. Bij het begin van de 20ste eeuw werden de wieken verwijderd. De stoommachine nam het werk over. Later werd de molen nog slechts gebruikt als opslagplaats. Rond 1980 kocht de stad de romp en liet hem restaureren. In 1993 werd de molen weer maalvaardig.

Over de Schuttersbrug staan links en rechts nog de oude stadswal uit 1318. Links bevindt zich nog de ronde uitkijktoren. Rechts voor de oude stadswal een monument.

Om 18:00u zijn we terug bij de auto. We hebben in totaal 36,7 kilometer gefietst. Tot schrijfs.

Tekst: Luc Verschooten. Foto's: Rina Meurs.