De kerk Saint-Pierre te Uchizy

Geschiedenis.

De parochie van Uchizy werd aan de abdij van Tournus gegeven in 878 door koning Lodewijk de Stamelaar.  Een priorij toegewijd aan Saint-Pierre werd er al gevolg ingericht, bevestigd door een charter daterende van 1059.  De Romaanse kerk werd opgericht op het einde van de 11de eeuw onder invloed van Tournus.  De priorij werd herwerkt in de 14de eeuw.  In de 16de eeuw werd de kerk versterkt, de periode van de Ligue wanneer de klokkentoren werd verhoogd met een defensieve verdieping en de zuidelijke zijbeuk werd begiftigd met een rondgang.  In de 17de eeuw is de kerk gedecoreerd met fresco's.  Het kasteel van de oude priorij werd verwoest door een brand tijdens de Revolutie van 1789.  In de 19de eeuw werd de kerk gerestaureerd en in 1913 geklasseerd als historisch monument.  In 1997 brachten de opgravingen sarcofagen aan het licht van de hoge Middeleeuwen en metselwerk van een oudere kerk.  Het binnenste gedeelte van de kerk is volledig gerestaureerd in 2011-2012.

Beschrijving.

De kerk die volledig Romaans is, gaat terug tot het einde van de 11de eeuw.  Zijn plan stelt zich samen met een schip van vier traveeën met zijbeuken, een uitstekend transept zich openend op twee oostelijke gerichte absidiolen en met een diep koor gevolgd door een halfrond apsis.  Oorspronkelijk was er geen westelijke gevel daar de gebouwen van de priorij aan de westelijke zijde aanpaalden.  De toegang tot de kerk laat zich langs twee portalen aan de noordelijke en zuidelijke flank van het schip.

1) Buitenzijde.
Aan de buitenzijde van het schip bemerkt men de verheffing van het schip met twee verdiepingen met bogen en platte steunberen aan de noordelijke zijde.  In het zuiden is de kerk volledig herwerkt geweest daar de vensters vergroot geweest zijn, de muren zijn er verhoogd en een torentje is er in de 19de eeuw aan toegevoegd.  De kruisbeuken van het transept hebben puntgevels met Romaanse friezen en Gotische bogen.  Het kooreinde met een mooi metselverband is bedekt met dakpannen.
De kerk is gedomineerd door een hoge vierkante klokkentoren die op de kruising van het transept staat.  Met vijf verdiepingen is het één van de meest indrukwekkende Romaanse klokkentorens van de regio.  De eerste verdieping is verlicht met blinde boogreeksen en de twee opent zich door eenvoudige bogen.  De middelste verdieping is opengewerkt met paarsgewijze bogen met colonetten, pilasters en gebeeldhouwde kapitelen.  Een fries van gebroken staven scheidt het met dubbele bogen met imposten van de vierde verdieping.  De bovenste verdieping met zijn defensieve uitstraling werd toegevoegd in de 16de eeuw.
De kerk bezit twee Romaanse portalen.  De zuidelijke portaal als hoofdingang bevindt zich onder een galerij.  Heel erg herwerkt zijn de basissen van de zuilen.  Het noordelijke portaal is interessanter.  Omkaderd door een voorste gedeelte met pijlers en kraagstenen, stelt het een versierde archivolt voor, versierd met linten van versierde eierlijsten. 

2) Binnenzijde.
Aan de binnenzijde is de architectuur getrapt en steviger, niet voorzien van kapitelen of ander gebeeldhouwd decor zoals te Tournus.  Men bemerkt er een groot verschil tussen het hoge en lichtrijke schip en het lage transept met dikke muren.  Het schip is overwelfd door een gebroken tongewelf op gordingen met daaronder kruisvormige pijlers en eenvoudige imposten.  De hoge vensters, in het zuiden dichtgestopt, bezetten de bovenste verdieping bovenaan de boogreeksen.
De zijbeuken hebben gewelven ontvangen van gebroken gordingen rustend op de pijlers.  Het transversale booggewelf aan de ingang in het zuiden en de ribgewelven in het noorden.  Het transept is van het schip gescheiden door rondbogen, van een heel eenvoudige stijl.  De kruising is overwelfd door een overlangs tongewelf en de kruisbeuken zijn overwelfd met transversale booggewelven.  De kruisbeuken openen zich op de absidiolen en op nauwe boogreeksen die in verbinding staan met de zijbeuken.  Het koor is overwelfd met een gebroken tongewelf en de apsis in halfkoepel en is ontdaan van ieder Romaans decor.  Het geschilderde decor van het koor en van het transept is van de 19de eeuw, met uitzondering van de fresco's van de 17de eeuw met een kardinaal en met een monnik in de zuidelijke kruisbeuk.
De gebouwen van de oude priorij flankeren de kerk aan de westelijke zijde.  De oude school die de donjon van de oude priorij was, gaat terug tot de 14de eeuw en bewaart nog oude fresco's en overdekkingen.  Het is nu in privé-bezit.

Bronnen :

- Herve Oursel in Bourgogne Romane; La Nuit des Temps 1, Editions Zodiaque, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1986; 8ste éditie.
- Raymond Oursel in Itinéraires romanes en Bourgogne; Les travaux des mois 11, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1977
- Pauline de La Maléne in Atlas de la France Romane; Editions Zodiaque, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1995.
- Régine Pernoud en Madeleine Pernoud in Sources de l'Art Roman; Editions Berg international, Paris 1985.
- Aurelia Stapert in l'Ange Roman dans la pensée et dans l'art; Editions Berg international, Paris 1975.
- Sapin C., Arnaud C. et Berry W., Bourgogne Romane, Dijon, 2006.

De kerk Saint-Pierre te Uchizy

Noordelijke zijde

Kooreinde

Apsis

Vierkante vieringstoren

Romaans decor van de vieringstoren

Paarsgewijze bogen op de vierde verdieping van de klokkentoren

Noordelijk portaal

Binnenzicht op het schip

Verheffing van het schip

Noordelijke zijbeuk

Zuidelijke zijbeuk

Transept

Kruisbeuk

Koor

17de eeuwse fresco's

Bijlagen:
http://uchizy.free.fr/.   
http://www.bourgogneromane.com   

De kerk Saint-Pierre te Brancion

Geschiedenis.

Brancedunum was een Gallo-Romeins oppidum.  Een Merovingische bezetting gaat terug tot de 6de eeuw en is bevestigd door de gevonden opgravingen van de sarcofagen in de nabijheid van de kerk.  De heerlijkheid van Brancion gaat terug tot de 9de of de 10de eeuw en zijn kasteel is vermeld in 944.  De kerk Saint-Pierre is voor de eerste maal vermeld in 964 in een charter van Cluny.  De huidige kerk werd opgericht bij het begin van de 12de eeuw door de heren van Brancion.  Zij hing af van het kapittel van Saint-Victor van Châlons volgens een bull van paus, Alexander III, gedateerd van 1180.  Het was de parochiekerk van de gemeenschap waarbij de belangrijkheid van de kerk tijdens deze periode wordt bevestigd.  De kerk bewaard een praalgraf van Jocerand III van Brancion, één van de laatste heren, in 1250 te Mansourah in het Oosten gestorven.  De kerk werd versierd met fresco's in het derde kwart van de 13de eeuw toen Brancion in de handen van de Bourgondische hertogen was overgegaan.  Later werd de kerk een eenvoudige afhankelijkheid van Martailly.  Zij was sedert lange tijd in een slechte staat vooral door de vochtigheid.  Een gordelboog van het schip was volgens een schrijven in 1834 ingestort.  In 1864 werd de kerk als historisch monument geklasseerd.  De restauraties begonnen in de 20ste eeuw.  Andere stabiliseringswerken werden nog 2000 uitgevoerd.

Beschrijving.

De kerk is nog volledig Romaans en verbazingwekkend homogeen.  De oprichting is heel verzorgd in kleine breukstenen van kalksteen en toont de manier van het bouwen rond 1100 uitgaande van de bouwwerken van Cluny III.  De constructie is echter extreem ontdaan van decor dat er bijna niet meer bestaande is.  Men kan de kerk dateren van bij het begin van de 12de eeuw, waarschijnlijk van voor 1130 alhoewel veel auteurs zouden ze toewijden aan het midden of zelfs het einde van deze eeuw.  Haar plan is heel eenvoudig.  Een schip met vijf traveeën en zijbeuken gevolgd door een uitstekend transept zich openend op twee absidiolen en op een koor met een rechte travee en met een apsis.
Buitenaan is de kerk sober en harmonieus en is gedaan in een mooi okerkleurig metselverband.  De westelijke gevel, uitgevend op een uitkijkpunt voor de kerk, stelt een puntgevel voor met drie bogen en een eenvoudig portaal met een dubbele gebroken boog in een rechthoekige en uitstekend voordeel.  Het schip waarbij het dak van leisteenpannen van het centrale gedeelte hoger is als deze van de zijbeuken, is geritmeerd door inspringende bogen en door platte steunberen.  Een klein portaal opent zich aan de laatste travee van de zuidelijke zijbeuk.  De puntgevels van het transept zijn bescheiden versierd met een dakgoot van kraagstenen tussen de platte steunberen.  De klokkentoren staat op het onregelmatig langwerpig massief van de kruising.  Hij is buitengewoon eenvoudig met een kleine boog per zijde tussen de uitstekende banden en getooid met een gemetselde spitstoren.  Het koor heeft een dakgoot van kraagstenen en de apsis is gesteund door steunberen.
De binnenzijde, ontdaan van de bepleistering, is gedaan in een reeds meer rustieke stijl door het gebruik van een gebroken boog.  Het tongewelf op vier gordelbogen valt terug op de eenvoudige imposten van de vierkante pijlers.  De bogen zijn in een gebroken profiel.  Men vindt wel verschillen terug tussen de traveeën zoals de kraagstenen in de oostelijke traveeën die misschien een voorlopige overdekking steunden tijdens de constructie.  De nauwe zijbeuken hebben een vergelijkbare overwelving ontvangen; een half tongewelf op gordingen aan de eerste traveeën, een tongewelf op gordingen aan de noordoostelijke en een inleidend tongewelf aan de zuidoostelijke.  De gordelbogen van de oostelijke traveeën vallen terug op de pijlers en in het zuiden kenmerkt een stenen bank de muur.  Het transept stelt een hoge koepel voor tussen de kleine zijdelingse gebroken bogen die het onregelmatig langwerpig massief ondersteunen. De gebroken bogen met dubbele gording geeft op het schip en het koor uit. De heel lage kruisbeuken zijn overwelfd met een tongewelf. Zij openen zich op de absidiolen en op de zijbeuken door de nauwe gebroken bogen. De travee van het koor met gebroken tongewelf geeft uit op de apsis met een gebroken halfkoepel die benadrukt is door de drie gerestaureerde bogen.  De binnenzijde is ongeveer volledig ontdaan van Romaanse elementen met uitzondering van de twee gebeeldhouwde imposten in het schip.  De eerste, ondersteunend de grote boog in het noordwesten, toont twee verminkte busten van biddende figuren.  De tweede onder het gewelf van de zuidelijke zijde van het schip stelt monsters voor men een staart in slangenfiguur.  Het praalgraf van de heer Jocerand III van de 13de eeuw, is in de laatste travee van de noordelijke zijbeuk bewaard.  In de zuidelijke absidiool treft men nog gebeeldhouwde stenen, een doopvont, graftegels op de grond en glasramen van 2003 aan.

Bronnen :

- Herve Oursel in Bourgogne Romane; La Nuit des Temps 1, Editions Zodiaque, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1986; 8ste éditie.
- Raymond Oursel in Itinéraires romanes en Bourgogne; Les travaux des mois 11, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1977
- Pauline de La Maléne in Atlas de la France Romane; Editions Zodiaque, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1995.
- Régine Pernoud en Madeleine Pernoud in Sources de l'Art Roman; Editions Berg international, Paris 1985.
- Aurelia Stapert in l'Ange Roman dans la pensée et dans l'art; Editions Berg international, Paris 1975.

beschadigd beeldhouwwerk van biddende figuren met opgegeven handen

Bijlagen:
http://www.bourgogneromane.com   
http://www.brancion.fr   
http://www.chateau-de-brancion.fr   

18-11-2014 om 00:00 geschreven door Belibaste  

De kerk Saint-Denis te Ecrainville

Beschrijving.

De kerk van Ecrainville genoemd naar de heilige Denis en vroeger afhangende van de plaatselijke heer, heeft een grote interesse.  Het resterende Romaanse gedeelte bestaat uit een schip met zes traveeën met collateralen waarvan enkel de noordelijke zijde, zijn aspect van het begin van de 12de eeuw heeft behouden.  De grote bogen, in rondvorm, met dubbele gordingen vallen terug op de dikke ronde pijlers, in klein metselverband door de tussenkomst van de kapitelen met lofwerk of met eierversiering welke voor een groot deel afkomstig schijnt te zijn van de herstelling van de 19de eeuw.
Het westelijke portaal opent zich tussen twee vlakke steunberen.  Zijn binnenste boogronding is versierd met gebroken platen en het binnenste is gemoluurd met hollijsten en met voetringen.  Aan de andere zijde van de gevel rusten deze booglijsten op twee zuiltjes voorzien van kapitelen met eierlijsten.  De hoge gedeelten van de westelijke puntgevel zijn herdaan geweest.  Het transept dateert van de 16de eeuw en de apsis van 1780.  In zijn oorspronkelijke staat had Ecrainville opvallende overeenkomsten met Manéglise.
De Romaanse toren verheft zich op de kruising van het transept.  Hij is vierkant, massief en op iedere zijde doorbroken met een paarsgewijze boog in rondvorm met een dunne dakgoot met kleine modillons.

Bronnen :

- Lucien Musset in Normandie Romane II; La Nuit des Temps 41, Editions Zodiaque, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1983.
- Thierry Leprévost in L'Epopée des Ducs de Pierre: Editions Charles Orlet, Condé-sur-Noireau 1988
- Pauline de La Maléne in Atlas de la France Romane; Editions Zodiaque, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1995.
- Régine Pernoud en Madeleine Pernoud in Sources de l'Art Roman; Editions Berg international, Paris 1985.
- Aurelia Stapert in l'Ange Roman dans la pensée et dans l'art; Editions Berg international, Paris 1975.
- Fred Uhler in France Romane; Editions Ides et Calendes, Neuchâtel en Parijs 1957.
- Marcel Durliat in l'Art Roman; Editions d'Art Lucien Mazenot, Paris 1982.

18-11-2014 om 00:00 geschreven door Belibaste  

De kerk Saint-Martin te Nouvion-le-Vineux

Beschrijving.

Het is niet verbazend dat de invloed van de kathedraal van Laôn zich laat gelden bij de landelijke kerken in de onmiddellijke omgeving.  Deze van Nouvion-le-Vineux, aanpalend aan de voet van de eerste hellingen, scheidend het dal van de Ardon en de Ailette, is er een mooi voorbeeld van.  We vinden er een klein portaal van de 14de eeuw terug, aanpalend aan de gevel van een kort, gedrongen schip met twee traveeën, waarvan de tweede travee met zijn zuidelijke collaterale overeenkomt met het blok van  de klokkentoren.  Het transept is sterk ontwikkeld en op het eerste zicht stelt zijn kruising het aspect van een lantaarntoren voor.  Op dit transept verbinden zich twee halfronde, cirkelvormige absidiolen en een ontwikkeld koor, verbindend een rechte travee en een half cirkelvormige apsis.  De kerk is totaal overwelfd met ribben uitgezonderd de basis van de klokkentoren.  Dit zou het oudste gedeelte van gans het ontwerp zijn. Het ribgewelf valt terug op vier cilinders die zich samenstellen elk met twee elementen verbonden door een staaf.  De boog verbindend de travee met schip is primitief.  De impost, aan de oostelijke zijde, stelt een ineengestrengelde rij voor, omkaderd door staafvormige kanteelversiering.  Deze in het westen draagt een inscriptie met de datum 1051 en de naam van de bisschop van Laôn, Hélinand.  De twee bogen die zich openen op de oostelijke en westelijke zijden van de travee onder de klokkentoren zijn later doorbroken geweest om een band met de zuidelijke kruisbeuk en het schip te leggen.  Oorspronkelijk moest de klokkentoren zich in een positie bevinden buiten het ontwerp, op de flank van een uniek schip. 
De klokkentoren is één van de meest werkwaardige van het noorden van Frankrijk.  Hij is het resultaat van verschillende werkcampagnes.  Bovenaan zijn sokkel stellen zich drie verdiepingen voor met openwerkingen, twee per zijde, uitgezonderd op de derde verdieping waar zij in aantal van drie zijn.  De onderkant en het eerste niveau van de bogen vormen een homogeen geheel, een slinger en een rankenversiering die het verdelen.  De vensters van deze eerste verdieping zijn weinig verheven en getrokken in een rondboog.  Hun cilinders vallen terug op drie colonetten.  In het midden bevinden zich twee colonetten waarvan paarsgewijs, hun kapitelen versierd zijn met rankenversiering, met lofwerk en met gebladerte.  De derde cilinder is versierd met soorten van bijennesten en de omkadering is gedaan met een rij van staafvormige kanteelversiering die terugkeert om de steunberen aan de hoek te omhorden.  Het middelste niveau is rijkelijker getrokken.  De colonetten zijn hier meer verheven en hun archivolten vallen terug op iedere zijde van de vier colonetten.  De buitenzijde wordt hier gebroken door een colonet die strepen vormt.  De hoek van de verdieping is hier verzacht door drie andere colonetten.  Het decor van de bogen is rijkelijk en men vindt er palmetten, bloemen met vier bladeren terug.  Het bovenste niveau is eenvoudiger en minder verheven.  De archivolten van de drie bogen die elk van de zijden openwerkt zijn glad en de kapitelen zijn eenvoudiger versierd met platte bladeren.  De kleine maskers ondersteunen de dakgoot onder het moderne paviljoen van het dak.  De ondersteuning en de eerste verdieping zijn gerealiseerd geweest in de loop van het eerste kwart van de 12de eeuw.  Het middelste niveau moet behoren van rond het midden van deze 12de eeuw en het derde niveau moet gerealiseerd zijn op het einde van de 12de eeuw.
De hoofdapsis verlengt zich hier door een altaarnis, hier verborgen aan de binnenzijde door het hoofdaltaar, aan de buitenzijde is zijn uitstek ingepakt door een drievoudige topgevel waarbij de top het niveau van de dakgoot bereikt.  Aan de binnenzijde is de ingangsboog omsloten door twee staven die terugvallen op twee colonetten.  Hun dekstukken verlengen zich om zich te verenigen met deze van de colonetten die de boog op het einde omkaderen. Dit om de aanvang van het kleine tongewelf te markeren, overdekkend deze nis.  Het inkerven van altaarnissen op een rechte muur, zoals het geval is te Nouvion dat een halfcirkel verlengt, is niet uitzonderlijk.  Men vindt hiervan andere voorbeelden terug te Berzy-le-Sec en te Courmelles. 
Het koor te Nouvion-le-Vineux is uitgestrekt.  Het heeft vijf vensters waarvan deze van de nis het verlichten.  Het is overwelfd met ribben waarbij de zes nerven schitteren rond een centrale sleutel.  De overwelving is dus gemeen met de rechte travee en het halfrond.  Deze overwelving is rond gemaakt maar de aanzetten zijn loodrecht op elkaar en zijn passend samengevoegd met de zijdelingse muren en niet met concentrische aureolen zoals dit het geval is te Courmelles.  De steunen zijn gevormd door groepen van drie colonetten waarbij de kapitelen versierd zijn met versnipperd acanthusgebladerte.  De kapellen zijn eveneens overwelfd met ribben.  Hun twee nerven botsen op de ingangsboog die terugvalt op vier colonetten waarbij twee rusten op de versierde onderzijden van een mannen of vrouwenhoofd.
Zoals te Urcel en te Bruyères bezit de kerk van Nouvion-le-Vineux geen werkelijke kruising van het transept.  Aan de oostelijke pijlers heeft men bovenaan de twee colonetten, een nieuwe stomp van de colonetten getooid om de rib te ontvangen.  De kapitelen zijn lager geplaatst en ontvangen de cilinder van de ingangsboog van het koor en van de twee kruisbeuken.  Aan de westelijke zijde zijn de voorbestemde kapitelen geplaatst op een hoger niveau dan de anderen.  Men bemerkt eveneens dat de ingangsboog van de kruisbeuken de binnenste hoeken van de bogen insnijden van de pseudo-lantaarntoren ttz dat hun taluud door hun kromming meer gebroken is dan deze van de ingangsboog van het koor.  De verbindingsboog van het schip neemt ook zijn aanvang op het meer verheven niveau dan deze geopend op de kruisbeuken.  Enkel de noordwestelijke pijler is totaal vrij.  De anderen verbinden zich met de muren van de kruisbeuken en van het koor.  De kapitelen als de colonetten van deze steunen zijn van een buitengewone kwaliteit.
De pseudo-kruising is overdekt met een gewelf van acht nerven.  Hun verbindingsbalken komen tegen de muur te steunen om vervolgens hun verticaliteit te vervolgen terwijl hun gedeelte overeenkomend met het gewelf met een klein muurtje is uitgerust.  Het type van de aangenomen overdekking, de aanwezigheid van de bogen op elk van de drie zijden van deze ruimte, zich richtend naar het noorden, het zuiden en het oosten, kennen het aspect van een lantaarntoren toe. 
In de loop van het derde kwart van de 12de eeuw is de klokkentoren bewaard die afhing van het kapittel van Laôn, vernieuwd geweest.  Men heeft vastgehouden aan een type met breed gebruikte gedeelten in de regio; de lage kruisbeuken, het drievoudige koor.  De koornissen vormden de verwante oplossingen voor de constructeurs van hun tijd.  In de loop van de werken heeft men in de geest van modernisering, het kruisgewelf op de pseudo-kruising en aan de kruisbeuken aangebracht.  In de loop van de 13de eeuw heeft men het schip met twee traveeën laten verlengen.  Het ontbreken van bronnen, de sterke onstabiliteit van het terrein zijn de reden van deze onderbreking geweest.  Het schip van het einde van de 12de eeuw, of begin 13de eeuw is gekenmerkt door de invloed van de kathedraal van Laôn maar zijn structuur schrijft zich in met een verderzetting van de formules tijdens de Romaanse periode.  Nouvion-le-Vineux situeert zich met de overgang van twee architecturale periode.  Het gebouw is nog Romaans door de organisatie van zijn massa's maar hun trekking is reeds verder gevorderd. 


Bronnen :

- Raymond Oursel in Nord Roman ; La Nuit des Temps 76, Editions Zodiaque, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1988.
- Pauline de La Maléne in Atlas de la France Romane; Editions Zodiaque, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1995.
- Régine Pernoud en Madeleine Pernoud in Sources de l'Art Roman; Editions Berg international, Paris 1985.
- Aurelia Stapert in l'Ange Roman dans la pensée et dans l'art; Editions Berg international, Paris 1975.
- Fred Uhler in France Romane; Editions Ides et Calendes, Neuchâtel en Parijs 1957.
- Marcel Durliat in l'Art Roman; Editions d'Art Lucien Mazenot, Paris 1982.

Bijlagen:
http://atlas-roman.blogspot.fr