Stories that remain too often untold/ Histoires oubliées
12-02-2010
IRAN - Elk zijn revolutie
In zeker opzicht was de jongste editie van '22 Bahman', zoals de jaarlijkse herdenking van de machtsovername door Ayatollah Ruhollah Khomeini in 1979 wordt genoemd, vergelijkbaar met die van vorige jaren. Toen en gisteren werden duizenden burgers van het platteland per bus aangevoerd om de Islamitische Revolutie te vieren in ruil voor gratis maaltijden of andere vormen van compensatie, wat het event altijd weer de sfeer geeft van een Iraanse plattelandskermis. "Als de camera's op hen gericht zijn", zo zei de Iraans-Amerikaanse schrijver Afhsin Molavi daar enige tijd geleden over, "roepen ze 'dood aan Amerika' en zodra de filmploegen verdwenen zijn, informeren ze waar er een VS-visum te krijgen is".
Anders dan andere jaren is wel dat deze 22 Bahman ook door de Groene Beweging werd aangegrepen om de legitimiteit te hekelen van president Ahmadinejad, die vandaag precies acht maanden geleden een tweede ambtstermijn versierde bij erg omstreden verkiezingen. Aanvankelijk ging het de verslagen presidentskandidaten Mir Hosein Mousavi en Mehdi Karroubi vooral om de electorale fraude die toen plaatsvond. Maar ondertussen is het vizier verschoven van de president naar de Opperste Leider, Ali Khamenei, en de achterban van de Groene Beweging richt de pijlen evengoed op de fundamentele aard van het regime. In het Iraanse theocratische systeem is de 'velayat-e-faqih' of Opperste Leider immers nagenoeg almachtig. Hij zit aan de kassa, controleert het repressieapparaat en beschikt ook over vetomacht aangaande beslissingen van de wetgevende evengoed als de uitvoerende of rechterlijke macht.
Terwijl de aangevoerde regeringssupporters op het Vrijheidsplein manifesteerden, werden de aanhangers van de oppositie die elders in de stad betoogden, door de beruchte Basijimilities met traangas en paintball bekogeld. Met die verfaanvallen, zo stelden oppositiewebsites, werd aangeduid welke burgers ingerekend hoorden te worden. Ook werden er door de Revolutionaire Garde en de militieleden rake klappen uitgedeeld: de bodyguards en de auto van oppositieleider Karroubi moesten het zwaar ontgelden. Gewezen president Khatami werd eveneens aangevallen, maar beide mannen ontkwamen heelhuids.
Het was voor het eerst dat de oppositieleiders publiekelijk opriepen tot protesten, een manoeuvre dat door de overheid in de voorbije weken werd gecounterd met censuurpogingen, repressie en intimidatie. Sms-verkeer, Twitter en Google-producten als gmail waren de voorbije dagen al moeilijk of niet bruikbaar. Volgens mensenrechtenorganisaties werden in de voorbije weken honderden mensen gearresteerd en sinds eind januari werden verschillende mensen die deelnamen aan de protesten in juli geëxecuteerd wegens 'het opnemen van de wapens tegen God' (moharebeh).
Minstens acht anderen werden aan datzelfde vergrijp schuldig bevonden en wachten dus op hun terechtstelling.
Dat de Groene Beweging 22 Bahman aangrijpt om oppositie te voeren tegen de tandem Ahmadinejad-Khamenei, past in een algemene strategie om de officiële revolutionaire en religieuze feestdagen voor de eigen zaak te kapen, wat ze sinds de gehekelde stembusgang consequent doet. Eerder gebruikte ze al Quds Dag (18 september, dag van de solidariteit met de Palestijnen), 13 Aban (4 november, begin van VS-gijzelingsactie in 1979), Studentendag (7 december, herdenking van de moord op drie studenten in 1953 door de geheime politie van de sjah) en Asjoera (27 december, sjiitische herdenking van de moord op Imam Ali door dictator Yazid in 680) om grote betogingen te organiseren.
Symbolische strijd
De Groene Beweging maakt zich meester van de symbolen van de revolutie, niet alleen van haar feestdagen maar evengoed van haar strijdkreten en van haar propaganda-instrumenten. Zo wendt ze de kreet 'dood aan de dictator' aan, waarmee vroeger op de sjah werd gedoeld en nu op Khamenei. Ook geldt een bij zonsondergang van de daken geschreeuwd 'Allah Akbar' nu niet langer als overwinningsslogan tegen de sjah maar als keurmerk van de Groene Revolutie. Midden vorige maand kwam daar volgens de internetsite Global Voices nog de oproep bij om de beltoon van gsm's over te schakelen naar 'Ey Iran', een nationalistisch lied dat in de jaren tachtig gebruikt werd om vrijwilligers te ronselen voor de oorlog tegen Irak.
Het regime van zijn kant probeert zijn legitimiteit met religie te bekrachtigen, maar dat lukt niet echt. Van de tien groot-ayatollahs in het land (de hoogste sjiitische rang) hebben er acht de overwinning van Ahmadinejad niet erkend. Ook pogingen om zich achter Khomeini te verschuilen, blijken onsuccesvol. Wat anders te denken van het feit dat 's mans eigenste kleindochter, Zahra Eshraghi, gisteren enige tijd werd vastgehouden na haar deelname aan de oppositierally. Zijn kleinzoon, Hassan Khomeini, is evengoed een aanhanger van de oppositie. Hij vergezelde de president begin deze maand wel naar het graf van zijn grootvader maar bij het begin van Ahmadinejads speech vertrok hij. Later die dag waren op oppositiewebsites foto's te zien van Khomeini's bezoek aan de familie van de gevangen rechterhand van Mousavi, Alireza Beheshti. En toen de staats-tv beelden uit toespraken van Khomeini monteerde zodat het leek dat hij de Groene Beweging zou veroordelen, protesteerde zijn kleinzoon hiertegen met een open brief die op tal van sites verscheen.
Verloren legitimiteit
"Ik ben ervan overtuigd", zo stelde Irankenner Karim Sadjapour eerder deze week in een paper voor de denktank Carnegie Endowment, "dat de legitimiteit van het regime onherstelbaar is geschonden. Weliswaar zijn er op korte termijn verschillende scenario's mogelijk maar als het bewind een beursaandeel was, zou ik aanraden om het nu te verkopen."
Dat de zucht naar verandering onder de bevolking groot is en groeiend, bleek de voorbije dagen ook uit de resultaten van een clandestiene opiniepeiling van de oppositie in 15 steden, weliswaar onder een beperkt aantal ondervraagden van tussen de 20 en 49. Meer dan driekwart van hen, zo bleek, wil dat het huidige theocratische systeem via een referendum wordt vervangen, 52 procent gelooft in geweldloos verzet, waarvan men evenwel vreest dat het door de overheid zelf in bloed zal worden gesmoord, zoals de afgelopen maanden al herhaaldelijk bleek. "Evengoed als ik niet twijfel aan de onhoudbaarheid van Ahmadinejad-Khamenei op lange termijn," aldus nog Sadjapour, "maak ik mij geen illusies: de machthebbers zullen niet aarzelen om het repressieapparaat brutaal in te zetten."
Tal van experts argumenteren dat de afkeer voor Ahmadinejad de sterkst bindende factor is binnen de Groene Beweging maar ze wijzen er tegelijk op dat er geen unanimiteit is over de toekomstvisie. De leiders, stuk voor stuk gewezen establishmentfiguren, willen geen omverwerping van de Islamitische Revolutie. Ze zweren bij de grondwet en kunnen leven met het velayat-e-faqih-systeem. De jongeren die de Groene Beweging aanhangen, willen wel een fundamentele regimewissel. Maar voorlopig is dat niet aan de orde.
Dat de pollutieproblemen van s werelds volkrijkste natie niet van de poes zijn, is al geruime tijd bekend en ook in de Chinese media wordt er veel aandacht aan besteed. Zo publiceerden de Chinese bladen eind vorig jaar nog een opiniepeiling over de vervuiling in de zeer welvarende Parelrivierdelta, in het zuiden van het land, en de gevolgen die die heeft op de gezondheid van de honderden miljoenen deltabewoners. Maar liefst 41 procent van de ondervraagden, zo bleek, had zich in 2009 ziek of onwel gevoeld ten gevolge van de vervuiling. Dergelijke studies zijn evenwel doorgaans regionaal en fragmentarisch, vandaar dat er reikhalzend werd uitgekeken naar de eerste grote nationale vervuilingspeiling, die dinsdag werd gepubliceerd. Er werd door meer dan een half miljoen mensen twee jaar lang aan gewerkt en zon 5 miljoen bronnen van vervuiling werden geïdentificeerd. Volgens de Financial Times had de studie eerder kunnen worden gepubliceerd, ware het niet dat het landbouwministerie op de rem ging staan omdat de vervuilingscijfers voor die economische sector bepaald schrikbarend zijn. Het ministerie hield altijd vol dat de landbouw slechts in geringe mate bijdroeg tot de slechte kwaliteit van het water in het land, maar uit het onderzoek blijkt juist dat het een grotere vervuiler is dan de industrie. 67 procent van alle zwavelzuurvervuiling en 57 procent van alle stikstofvervuiling is van die sector afkomstig. Tevens blijkt dat eerdere rapporten de vervuiling door zowel de landbouw als de industrie fors onderschatten. Zo bedroeg de COD-maat (waarmee de organische vervuiling van water wordt uitgedrukt) 30,3 miljoen ton in 2007, terwijl men eerder becijferde dat het toen om 13,8 miljoen ton ging. Bovendien kunnen de rivieren en meren per jaar op natuurlijke wijze niet meer dan 7 miljoen ton verwerken. Voor het industriële afval kwam men in de vervuilingspeiling op een cijfer van 49,14 miljoen ton, wat meer dan drie keer de hoeveelheid was die eerder werd aangenomen. In 2007 werd er 209 miljard ton afvalwater gegenereerd en 63,7 biljoen kubieke meter afvalgas. Dat er voor het eerst een landelijke vervuilingspeiling werd gepubliceerd, werd door tal van milieuorganisaties erg gunstig onthaald. Velen spraken over een eerste stap in de goede richting, aangezien geen aanpassing van het beleid mogelijk is zonder betrouwbare statistieken. Minder positief was de reactie op het feit dat het volledige rapport niet wordt vrijgegeven. De viceminister van Milieu maakte op zijn persconferentie enige statistieken bekend maar de rest van het rapport kan voorlopig alleen door overheidsfunctionarissen worden geconsulteerd. Op die manier, zo reageerde een woordvoerder van Greenpeace China, wordt het ngos onmogelijk gemaakt om hun waakhondfunctie te vervullen of beleidssuggesties te formuleren. Waarom de onderzoeksresultaten niet worden vrijgegeven, werd niet bekendgemaakt.
1,3 miljard monden te voeden
Dat de landbouw, die zon 40 procent van de Chinese arbeidsbevolking tewerk stelt, voor grote vervuilingsproblemen zorgt, was in bepaalde kringen al bekend. Zo gaf een gezamenlijk rapport midden vorige maand van Greenpeace China en de School voor Landbouweconomie van de Renmin Universiteit aan dat de Chinese boeren dubbel zoveel meststof gebruiken als aangewezen is. Momenteel wordt er 55 keer zoveel chemische meststof gebruikt als in de jaren zestig, terwijl de landbouwproductie in die periode slechts verachtvoudigde. Peking argumenteert dat het niet meevalt om 1,3 miljard monden te voeden, ofte één wereldburger op vijf, met slechts 7 procent van alle wereldwijd beschikbare landbouwgrond. Maar volgens professor Wen Tiejun van de Renmin Universiteit is het probleem er vooral één van snel willen rijk worden. Hij waarschuwt er al jaren voor dat de overbemesting ervoor zorgt dat jaarlijks 10 miljoen ton mest in rivieren en meren terechtkomen en pleit voor een afschaffing van de subsidies op chemische mest en voor meer hulp bij het opzetten van organische landbouwbedrijven. In 2003 zei hij al op een seminarie dat de manier waarop aan de Chinese boeren het concept modernisering wordt verkocht, te vergelijken is met een pannenkoek die op de muur is geschilderd, waarop de boer wordt aangemoedigd om die nu op te eten. Hij bijt zijn tanden stuk terwijl de omstanders het bescheuren van het lachen.
Anderhalf jaar nadat China werd opgeschrikt door een grootschalig melkpoederschandaal waarbij zes kinderen stierven en 300.000 andere ziek werden, lanceerde de overheid per 1 februari een tiendaagse speciale actie om de nationale zuivelindustrie intensief door te lichten op het gebruik van melamine. Dat plasticproduct wordt bij melk gevoegd om bij tests hogere proteïnewaarden te geven. In september 2008 lekte het melamineschandaal uit, waarbij de 22 belangrijkste zuivelproducenten betrokken bleken. De grootste, de al geruime tijd failliet verklaarde Chinees-Nieuw-Zeelandse joint venture Sanlu, wist al maanden van het probleem af maar probeerde het in de doofpot te stoppen. De processen van de Sanlukopstukken zijn reeds achter de rug en resulteerden in twee executies en verschillende zware straffen. Desalniettemin doken er ook later verhalen op van melaminevergiftiging van babypoeder. Zo kondigde de overheid op de laatste dag van 2009 aan dat Shanghai Panda Zuivel de deuren had gesloten omdat het nog steeds met melamine vergiftigd melkpoeder verkocht. Het bedrijf stond op de lijst van 22 gesloten bedrijven maar werd later heropend. De overheid zei toen dat de sluiting na acht maanden onderzoek kwam, maar al die tijd werd het Pandapoeder gewoon verkocht. Sinds de nieuwe actie begin deze maand in zestien provincies van start ging, werden zowel in de autonome regio Ningxia als in de provincie Shaanxi bedrijven gesloten en arrestaties verricht. In Shaanxi werden de managers van Lekang Zuivel vorige week in de boeien geslagen nadat duidelijk werd dat ze enige tonnen met melamine besmet melkpoeder vermengden met hun eigen productie en dat vervolgens naar de rest van het land exporteerden, waar er onder meer snoepjes mee werden vervaardigd. Maandag gingen in Ningxia de deuren dicht bij Tiantian Zuivel. Het bedrijf had in juli van vorig jaar 170 ton besmet melkpoeder van een niet nader genoemd bedrijf gekregen, als schuldinlossing. Dat poeder werd in de verpakking van Tiantian opnieuw verkocht aan leveranciers in Guangdong, Binnen-Mongolië en Fujian, waar er onder meer Kleine Witte Muis-snoepjes mee werden gemaakt, die onderhand uit de rekken zijn gehaald wegens melaminebesmetting. Van de 170 ton is niet meer dan 72 ton teruggevonden. Gezinnen die het zich kunnen permitteren kopen geen Chinees melkpoeder meer voor hun baby's. Er is de zogenaamde melkroute, de trein van de grensstad Shenzhen naar Hongkong, die dagelijks door duizenden mensen wordt genomen om babyvoeding te kopen van buitenlandse merken in Hongkong, waar de voedingsinspectie veel stringenter is. Echt kapitaalkrachtigen zoals Bai Ping nemen zelfs een weekend per maand vanuit Peking het vliegtuig naar Hongkong om voorraad in te slaan. "Dan vlieg ik met zes blikken melkpoeder, goed voor een waarde van 100 euro naar huis terug, meer mag niet", zo schreef Bai midden november in de China Daily. Ook in Nieuw-Zeeland heeft het melkpoederschandaal consequenties. Midden januari besloten verschillende supermarkten daar de verkoop te rantsoeneren tot vier blikjes per klant. Ingeweken Chinezen bleken grote hoeveelheden Nieuw-Zeelandse babyvoeding op te kopen om het vervolgens via sites als Taobao.com aan Chinese klanten te verkopen. Handelaar Bruce Liu zei in de New Zealand Herald dat hij "honderd pakketten van zes blikjes per week verstuurt naar China en de markt ziet groeien".
Kwaliteit kopen
De geïmporteerde babyvoeding is veel duurder dan de Chinese maar dat vinden met name de bemiddelde stedelingen geen probleem, zo blijkt uit onderzoek van China Market Research Group onder vrouwen in vijftien steden. "De meerderheid van hen", zo schreef onderzoeker Shaun Rein in het blad Forbes, "is bereid om tot 20 procent meer te betalen als ze maar zeker zijn dat ze kwaliteit kopen en dat geldt niet alleen voor melkpoeder maar voor voeding en zelfs kledij en schoenen. Daarom verkiezen ze vaak bij buitenlandse supermarkten te shoppen zoals WalMart of Carrefour." De man wees er ook nog op dat het "onder Chinese stedelingen doorgaans de vrouwen zijn die de financiën beheren." De Chinese zuivelindustrie reageerde op de babypoederschandalen en op het geringe consumentenvertrouwen in hun producten met grootschalige acties. Zo bleek midden december uit een onderzoek van de consumentenvereniging van Peking dat 173 van de 185 melkpoedermerken met gratis geschenken of exceptionele kortingen werden aangeboden, wat nochtans verboden is.
