De laatste grote protesten van de zogenaamde 'Rode Hemden' dateren van april vorig jaar, waarbij twee doden vielen. 'Zelfs nieuwe verkiezingen zouden geen uitkomst bieden', aldus McCargo. 'Geen van beide politieke bewegingen is bereid de andere enige legitimiteit te verstrekken.'

"Zo lang er geen gerechtigheid is, zal het land niet verenigd zijn", zo vertelde Jaran Ditthapichai een menigte van enige honderden aanhangers van de in 2006 afgezette premier en zakenmagnaat Thaksin Shinawatra, tijdens een bijeenkomst voor het hoofdkwartier van de politie in Bangkok. De overheid heeft 50.000 manschappen van politie en leger opgeroepen om de orde te handhaven, vooral met het oog op de zogenaamde 'mars van één miljoen' die voor morgen is voorzien. Daaraan zouden ook honderdduizenden mensen uit de rest van het land deelnemen. Tevens heeft de overheid de Interne Veiligheids-wet gereactiveerd, waardoor de veiligheidstroepen speciale bevoegdheden hebben om in te grijpen.

Politieke instabiliteit

De huidige protesten, bedoeld om de regering van premier Abhisit Vejjajiva tot aftreden te dwingen en nieuwe verkiezingen te organiseren, zijn de zoveelste uiting van politieke instabiliteit sinds de afzetting van Thaksin bij een militaire coup in 2006. Vervolgens was tot januari 2008 een interim-kabinet aan de macht, geleid door een militair. Daarna volgden de kabinetten van stromannen van Thaksin elkaar op. Premier Samak moest na iets meer dan zeven maanden de plaat poetsen, omdat hij het ambt van premier cumuleerde (als tv-kok), wat de Thaise grondwet niet toelaat. Zijn opvolger, de schoonbroer van Thaksin, hield het maar drie maanden uit, omdat zijn Volksmachtpartij door het constitutionele hof ontbonden werd wegens eerdere kiesfraude.

Thaksin stelt zijn Rode Hemden-beweging graag voor als een vehikel dat strijdt voor het herstel van de democratie. De regering van huidig premier Abhisit Vejjajiva, 'Veggie' voor de vrienden, is inderdaad in december 2008 louter door een stemming in het parlement aan de macht gekomen, maar haar pogingen om aansprakelijkheid, goed bestuur en transparantie door te voeren leverden haar sindsdien veel goodwill op, minstens bij de stedelijke middenklasse.

"Ik geloof niet dat deze golf van demonstraties een einde zal maken aan de bijna vier jaar oude politieke crisis in Thailand", aldus professir Duncan McCargo uit Leeds, die in 2005 het standaardwerk &discReturn; The Thaksinization of Thailand publiceerde. Of de regering van Abhisit valt, hangt volgens hem van twee zaken af. "Als de protesten gewelddadig worden en de publieke opinie geeft het kabinet daarvan de schuld, dan is de kans dat er nieuwe verkiezingen komen behoorlijk groot. Een reële mogelijkheid daarbij is dat de Rode Hemden provocateurs inzetten die op geweld aansturen. Dat is in het verleden al gebeurd, niet alleen door hen, maar ook door hun tegenstanders de Gele Hemden, die de stromannen van Thaksin van de macht wisten te verdringen. Een tweede mogelijkheid is dat de coalitiepartners van Abhisits partij zouden afhaken, wat voorlopig evenwel niet het geval lijkt te zijn'.

Complexe oefening

De Rode Hemden willen nieuwe verkiezingen maar ook daarin ziet McCargo geen ultieme oplossing voor de huidige instabiliteit. "Het grote probleem is dat beide kampen elkaar geen enkele legitimiteit willen verstrekken. Nieuwe verkiezingen zouden zeer waarschijnlijk een zege voor het pro-Thaksinkamp opleveren, maar dan gaan de Gele Hemden ongetwijfeld weer betogen tot die regering valt. Het water tussen beide groepen is erg diep: Thaksin kan rekenen op de steun van de verpauperde noordelijke en oostelijke regio's, die hij tijdens zijn regeerperiode (2001-2006) aan zich heeft weten te binden met tal van voorzieningen. Abhisit daarentegen vertegenwoordigt de stedelijke middenklasse, het leger en het oude establishment, die het veel beter hebben dan de rurale bevolking."

"De enige uitkomst ligt in een verregaande politieke hervorming, waarbij het huidige, sterk centralistische systeem vervangen wordt door een model dat meer kansen biedt aan alle regio's. Een complexe oefening, waar ik de politieke klasse op dit moment niet toe in staat acht."

De impact van de jaren van politieke crisis op de economie valt vooralsnog relatief mee. "Waarschijnlijk heeft Thailand wel een deel van zijn competitieve voordeel verloren aan de buurlanden, maar het grote voordeel is natuurlijk dat ze in zo'n bloeiende regio zitten en een grote flexibiliteit hebben, alsook een belangrijke exportsector", aldus nog McCargo.

Mahasen Saber had zelf nooit verwacht dat ze met zo'n twintig andere vrouwen een internetradiostation zou oprichten dat specifiek op gescheiden vrouwen mikt. Toen ze iets meer dan zes jaar geleden in het huwelijksbootje stapte, zag alles er geweldig uit. Twee jaar later besloot ze echter een scheiding aan te vragen en het zou maar liefst dubbel zo lang duren vooraleer ze die ook kreeg. Alimentatie of een financiële vergoeding wist ze er niet uit te slepen. Sterker nog, ze kreeg van haar werkgever aan de universiteit te horen dat ze maar beter niet te vaak in de kantoren van haar mannelijke collega's zou komen.

Aanvankelijk besloot Saber een blog te beginnen, onder de naam 'ik wil een scheiding'. Daarop vertelde ze over de ontwikkelingen in de rechtszaak en de reacties van de omgeving op haar nieuwe status. "Ik wil dat de publieke opinie in eerste instantie afstapt van het idee dat vrouwen per definitie verantwoordelijk zijn voor het spaak lopen van een huwelijk en dat ze na de scheiding geen eer meer zouden hebben", aldus Saber in een interview met al-Arabiyat. Ook werd ze door steeds meer vrouwen benaderd die zelf ook opmerkelijke verhalen deden. Eén van hen was een dokter, die besloot na haar scheiding geen nachtshifts meer te aanvaarden, omdat de mensen anders te veel gingen roddelen.

"Ik voelde dat er een grote noodzaak was aan een breder forum, aan een plek waar mensen terecht konden", zo legde Saber haar beslissing uit om behalve een blog ook een internetradiostation op te starten.

De radiozender is een groot succes: de ploeg rond Saber is nu precies zes maanden bezig, ze hebben een Facebookfanclub en er wordt in de hele Arabische wereld naar Radio Motalaqat (Radio Scheiding) geluisterd. Ook krijgen de makers grote ladingen brieven.

Dat er op gescheiden vrouwen in Egypte en ook in de rest van de Arabische wereld wordt neergekeken, houdt verband met de traditionele patriarchale opvattingen. Vrouwen zijn er geen onafhankelijk denkende wezens en moeten beschermd worden door hun mannen, vaders, broers of zelfs zonen. Toch is het opmerkelijk dat er nog dermate op vrouwen wordt neergekeken, omdat uit overheidsstatistieken blijkt dat er in dat land elke zes minuten een scheiding wordt uitgesproken. Daarmee is Egypte in de Arabische wereld de koploper. In totaal 40 procent van de huwelijken loopt er op de klippen, en vooral de jongste jaren gaat het steeds harder. Zo waren er in 2008 bijna 10 procent meer scheidingsaanvragen dan een jaar eerder.

Wettelijk kader

In juridisch opzicht is er echter nog werk aan de winkel. Het wettelijke kader voor echtscheidingen is bepaald door een wet uit 1929, die in 2000 werd herzien. Aanvankelijk konden vrouwen alleen een scheiding krijgen als ze fysiek of geestelijk werden mishandeld en dat ook konden bewijzen. De tien jaar geleden doorgevoerde wijziging geeft echtgenotes het recht om een ontbinding van het huwelijk te vragen zonder die dringende gronden. Ook kunnen ze nu om khulu vragen. Deze procedure vergemakkelijkt het scheiden substantieel, maar vrouwen verzaken in dat geval wel aan elke financiële compensatie en krijgen geen alimentatie voor zichzelf of hun kinderen.

De invoering van khulu werd in conservatieve kringen overigens erg negatief onthaald. "Ik verwacht nu dames met snorren en afgebeulde mannen die kinderwagens voortduwen", aldus parlementariër Gamal Zahran, die zelfs een drukkingsgroep opstartte om de khulu-mogelijkheid uit te bannen.

Momenteel wordt een nieuwe wijziging van de wet besproken. Uit onderzoek blijkt immers dat het voor mannen nog steeds veel makkelijker en veel voordeliger is om te scheiden dan voor vrouwenen dat verklaart wellicht waarom niet minder dan acht aanvragen op de tien door mannen worden ingediend.

De nieuwe wet zou het voor vrouwen mogelijk moeten maken om te scheiden van mannen die al een jaar met de noorderzon zijn verdwenen. De termijn daarvoor is nu vier jaar en bovendien krijgt een terugkerende echtgenoot altijd zijn vrouw terug, zelfs als ze ondertussen met een andere man is gehuwd. Ook dat laatste willen vrouwenorganisaties veranderd zien.

Het allereerste Arab Human Development Report, in 2002, zorgde voor grote beroering omdat het precies de vinger legde op de wonde: als de regio in termen van menselijke ontwikkeling te weinig vooruitgang boekt, zo werd gesteld, dan komt dat omdat er een gebrek is aan vrijheid, aan democratie en aan gendergelijkheid. In het vijfde rapport, dat in juli van vorig jaar werd gepubliceerd maar nu pas in Brussel wordt voorgesteld, komen de schrijvers tot de constatatie dat er nauwelijks of geen vooruitgang is geboekt.

Centraal staat het idee van de menselijke veiligheid, te begrijpen als 'vrij zijn van angst en van ontbering', als voorwaarde voor menselijke ontwikkeling. In tal van opzichten, zo blijkt, laat die sterk te wensen over. Een van de hoofdproblemen is het feit dat de natuurlijke hulpmiddelen - water, akkerland - steeds schaarser worden, terwijl de bevolking sinds 1980 meer dan verdubbelde: van 150 miljoen tot 317 miljoen in 2007 en de verwachting is een stijging tot 395 miljoen mensen tegen 2015. Een steeds groter aantal burgers woont in steden. Sinds 2005 is dat meer dan 55 procent en de infrastructuur en diensten waarover ze er kunnen beschikken, zijn niet afdoende.

De Arabische wereld kampt bovendien met een gigantisch aantal jongeren: zes burgers op tien zijn jonger dan 25, en precies onder de jongeren is de werkloosheid gigantisch. In een land als Algerije is bijna één jongere op twee hopeloos op zoek naar een job en in de hele regio is de werkloosheid dubbel zo hoog als in de rest van de wereld. Tegen 2020 moeten er 51 miljoen nieuwe jobs worden gecreëerd, louter om de schoolverlaters op te vangen. Dat wordt niet simpel als je bedenkt dat de privésector weinig formele tewerkstelling genereert, dat de overheidssector die vroeger voor één job op drie zorgde, flink moet besparen en dat het onderwijs al te weinig inspeelt op de noden van de arbeidsmarkt. En doe daar nog het feit bij dat precies de grote olievoorraden hebben gezorgd voor een teloorgang van de industrie - er zijn nu minder nijverheden dan in 1970 - en het plaatje kleurt bepaald grauw.

Overheden hebben tot taak om voor de menselijke veiligheid van hun burgers te zorgen maar in de Arabische wereld, zo stelt het rapport, zijn ze daar eerder een bedreiging voor. De meeste staten hebben tal van internationale mensenrechtenverdragen geratificeerd maar de realiteit is een andere zaak. Zes Arabische landen laten geen politieke partijen toe, de rest bedient zich van repressie om ongewenste stemmen het zwijgen op te leggen. Lange tijd was in grote delen van de regio een krijgswet van toepassing, sinds 9/11 kwamen daar tal van antiterreurwetten bij die eveneens worden gebruikt om dissidentie de mond te snoeren. In geen enkel land is er een onafhankelijke rechterlijke macht, in minstens acht naties wordt door leger of politie gefolterd, in elf vinden er illegale detenties plaats. Alle regeringsleiders hebben absolute macht, ze zijn aan niemand verantwoording verschuldigd en de staatshervormingen waarvan de jongste jaren veel gewag werd gemaakt, zijn niet doeltreffend gebleken. Wel valt niet te ontkennen dat het maatschappelijk middenveld zich in tal van landen steeds meer ontwikkeld, zij het dat het leven van activisten niet zonder risico's is.

"De overheden in de Arabische wereld waren niet echt opgezet met het rapport maar ze reageerden minder venijnig dan we hadden gevreesd", zo vertelt Amat Ali Alim Alsoswa (UNDP) bij een debat over het rapport in Brussel.

Als de overheden er in grote mate deel zijn van het probleem, hoe moeten instanties als de EU dan met hen samenwerken aan menselijke ontwikkeling. "Het is een evenwichtsoefening, we kunnen de regeringen nu eenmaal niet vervangen", zo stelt Tomas Dupla del Moral, Midden-Oosten-directeur van de Europese Commissie. "Tegelijk maken we onze hulp, en die bedraagt voor dit jaar meer dan 900 miljoen euro, wel conditioneel. Daarbij boek je traag vooruitgang, op sommige punten makkelijker dan op andere. Op het vlak van vrijheid en democratie is het het allermoeilijkst."

De maoïstische Naxalitebeweging bestaat al van 1967 maar het is in de voorbije jaren dat ze is uitgegroeid tot wat de eerste minister "de grootste veiligheidsuitdaging van het land" noemt. "Het keerpunt", zo meent Suhar Chakma van het Asian Center for Human Rights, "kwam in 2004, met het samenvoegen van de twee prominentste groepen, de People's War Group en de Maoist Communist Center in de Communist Party of India (Maoist), waarbij kleinere groepen zich later aansloten."

In de voorbije vijf jaar, zo schrijft het onderzoeksblad Frontline, "is het aantal gewapende kaders van de beweging gestegen tot 20.000, dat zijn er twee keer zoveel als vijf jaar geleden". Ondertussen zijn deNaxalites aanwezig in 223 van de zowat 600 districten in India, vooral in het oosten en noorden van het land. In 2003 werd hun activiteit 'slechts' in 55 districten vastgesteld, in half zoveel deelstaten als nu. In 2009 was de gewapende beweging die vooral kastelozen en inheemsen als voetvolk heeft, goed voor meer dan 1.000 aanvallen, waarbij 600 mensen omkwamen. Het totale aantal doden in de loop der jaren wordt op meer dan 6.000 geraamd.

In het najaar van 2009 werden verschillende kopstukken van de beweging gearresteerd en tevens lanceerde de overheid Operatie Groene Jacht, waarbij 50.000 paramilitairen en evenveel politiemannen werden gemobiliseerd, alsook gevechtsvliegtuigen en zwaar militair materieel. In antwoord daarop zetten de Naxalites Operatie Vredesjacht op. De arrestaties van de leiders werden beantwoord met bestormingen van militaire posten en politiekantoren, waarbij tientallen functionarissen werden vermoord. Volgens de maoïstische woordvoerder Koteshwar Rao, alias Kishenji, wilde de beweging daarmee bewijzen dat ze haar slagkracht niet was verloren. "Het is de Indiase overheid die schuld heeft aan die doden", zei hij in november in een interview met Frontline, "het is Delhi dat geen vredesbesprekingen wil."

Sindsdien hebben de Naxalites herhaaldelijk gesteld dat ze een bestand willen. Het laatste aanbod werd maandagavond geformuleerd. Daarin boden de maoïsten een bestand van 72 dagen aan, op voorwaarde dat er een einde kwam aan de Operatie Groene Jacht en dat hun vier gearresteerde leiders werden vrijgelaten zodat ze aan de onderhandelingen konden deelnemen. Minister van Binnenlandse Zaken Chidambaram zei gisteren te willen onderhandelen zonder voorafgaandelijke voorwaarden. Critici waren snel om op te merken dat de voorgestelde periode van het bestand overeenkomt met de tijd dat het voor de rebellen sowieso moeilijk is om hun guerrillaoorlogsvoering voort te zetten.

Onderontwikkeling

In een rapport in november stelde de niet meteen van communistische sympathieën verdachte Federatie van Indiase Kamers van Handel en Industrie dat de oorzaak van de gigantische groei van de maoïstische beweging gezocht moet worden in "de systematische verwaarlozing van de ontwikkeling in tribale gebieden, wat leidde tot werkloosheid, armoede en ongebreidelde exploitatie van de armen. Mensen in afgelegen dorpen zien geen overheid en geen ontwikkelingsinitiatieven en ze vallen ten prooi aan corruptie van regeringsfunctionarissen. Bijgevolg zoeken ze gaandeweg bescherming bij de maoïsten. De reactie van de overheid is er een van repressie, dwang en geweld, niet alleen tegen de vermeende leden van de beweging maar ook tegen onschuldige burgers."

In oktober bleek uit een rapport van het ministerie van Rurale Ontwikkeling dat "grote bedrijven in Centraal-India bezig zijn met de grootste diefstal van tribale grond sinds Columbus, ten koste van de bevolking". De rapportschrijvers stellen dat in één enkel district, Dantewada, in Chhattisgarh, 640 dorpen werden platgebrand, waardoor 350.000 mensen ontheemd raakten."

"De voedingsbodem voor de maoïstische beweging valt niet te ontkennen", zo stelt ook Chakma. "De vraag is alleen of ze alternatieven bieden. We horen hen zeggen dat ze tegen het kapitalisme zijn en de staat omver willen werpen maar niet op welke manier ze iets aan de ontwikkeling van de kastelozen en de inheemsen willen doen. Indien ze constructieve voorstellen zouden hebben, dan zouden ze daar zeker steun voor vinden binnen het parlementaire systeem maar momenteel spreken ze louter de taal van het geweld. Ook de bloedbaden in de dorpen en de moorden op zogenaamde verraders tonen aan dat ze geen tegenstand dulden. Dat zorgt voor een klimaat van angst, waarbij de bevolking gesandwicht zit tussen de rebellen en de veiligheidstroepen en er tal van moorden en andere mensenrechtenschendingen plaatsvinden."

De erg prestigieuze Jiaotong Universiteit in Shanghai wou gisteren geen officieel commentaar geven en bij de Lanxiang Technische School in de provincie Shandong zei ene meneer Shao dat zijn studenten tot 'dergelijke dingen niet in staat zijn'. Maar als we het door The New York Times ingekeken rapport van het Nationaal Veiligheidsagentschap van de VS-overheid mogen geloven, dan gebeurde het hacken van de Google-gmail-accounts waarover vorige maand grote ophef ontstond, vanuit die beide scholen. Echt verwonderd zijn insiders daar niet over. Jiaotong is een van de allerbeste universiteiten van China als het gaat om informatietechnologie.

Ook mensen die onderzoek doen naar hackers in China, kennen Jiaotong maar al te goed. De Amerikaanse ex-militair Scott Henderson, die in 2007 het boek Dark visitor publiceerde over de Chinese hackersgemeenschap, kwam al van bij het begin van zijn onderzoek in 2004 bij Jiaotong Universiteit uit. Na minder dan een dag zoeken op het woord 'hei ke' (letterlijk: zwarte bezoeker, Chinese transcriptie voor hacker), vond hij honderden sites, waarop merkwaardig genoeg ook vaak e-mailadressen, telefoonnummers en zelfs foto's werden achtergelaten. Henderson wist toen een netwerk te tracen van meer dan 250 partners, die dagelijks gemiddeld 380.000 bezoekers hadden.

Aanval op Witte Huis

Een van de opmerkelijke figuren die hij aantrof was ene Peng Yinan, die in 2003 met enige vrienden vanJiaotong de hackersgroep Javaphile oprichtte. Eerder had Peng al enige aanvallen uitgevoerd, waar hij op sites van de Information Security Engineering School van Jiaotong flink over pochte. Zo nam hij in mei 2001 deel aan de aanvallen op de site van het Witte Huis, uit wraak voor de botsing een maand eerder tussen een VS-verkenningsvliegtuig en een Chinees gevechtsvliegtuig in het Chinese luchtruim.

In 2002 hackte Peng de site van de Taiwanese firma Lite-On, waar hij 'Naar de hel met de Taiwanese onafhankelijkheid' op neerzette. Later volgden aanvallen tegen CNN en tegen pro-Tibetaanse sites. "Een van de dingen die erg opvalt bij de Chinese hackers", zo schrijft Henderson in zijn boek, "is hun rabiate nationalisme. Ze zien zichzelf als patriottische verdedigers van het moederland die alle onterechte aanvallen van het Westen afslaan."

Schrijfster Mara Hvistendahl woonde de voorbije vijf jaar in Shanghai en probeerde eveneens in contact te komen met Peng. Hem zelf spreken, lukte niet maar een van zijn vrienden vertelde haar dat hij 'erg vaderlandslievend was, zoals de meesten van ons overigens'. Hij studeerde vorig jaar af en werkt volgens Hvistendahl nu als consultant voor het Shanghaise Bureau van Publieke Veiligheid. "Sommige westerse media", zo vertelt ze aan de telefoon, "doen alsof Chinese hackers overheidsambtenaren zijn of leden van de internetpolitie. Zo eenvoudig is het evenwel niet. Ze worden doorgaans wel door Peking getolereerd.

"Lange tijd is de ongeschreven regel geweest dat er niet werd opgetreden tegen hackers die buitenlandse sites aanvielen en ik betwijfel of die nieuwe wetgeving die hacken illegaal maakt, veel zal worden toegepast. Nationalistische hakcers zijn immers objectieve bondgenoten van de overheid. De drie arrestaties bij het oprollen van het grootste hackeropleidingscentrum 'Black Hawk Security Net' op 8 februari spreken dat niet tegen. Wellicht was die operatie louter bedoeld om het Westen na de Google-affaire tevreden te stellen."

Opvallend is overigens dat hacken door Chinese jongeren als zeer positief wordt ervaren. Uit een studie van de Shanghaise Academie voor Sociale Wetenschappen in 2005 blijkt dat 43 procent van de lagere schoolkinderen in Shanghai hackers 'bewondert', terwijl één op de drie er zelf een wil worden.

Dat de Chinese hackers zo nationalistisch zijn, bewijst volgens waarnemers dat de decennia van gesofisticeerde propaganda in onderwijs en media wel degelijk werken. "De generatie van opgeleide, middenklasse stedelingen die in de jaren tachtig werden geboren, heeft het nooit ergens aan ontbroken. Ze streven niet naar democratie maar richten hun pijlen op het Westen elke keer de Chinese overheid op de korrel wordt genomen", aldus Hvistendahl.

James Mulveron van het Center for Intelligence Reserach Analysis meent daarom dat "het onderzoek over hacken niet louter moet focussen op de overheid. Persoonlijk ben ik banger van de onafhankelijke patriottische hackers dan van georchestreerde overheidsinitatieven".