Fietsknooppunten: 54-56-83-81-70-1-71-54-56 = 19 km.

Parkeren Pastoor van Breugelstraat 45. Bosschenhoofd.

Vrijdag 20 april 2018. Het is prachtig weer en dat zou voor het hele weekend zo zijn. Om 10:00u duidt de boordcomputer van de auto al 24°C aan. Dat is dan nog in de schaduw. Met de wagen rijden we noordwaarts. Eens over de grens van Nederland belanden we in de provincie Noord-Brabant met als hoofdstad 's Hertogenbosch. Onze bestemming, Bosschenhoofd, is slechts een half uur rijden. Peace of cake dus. Nog verder naar het noorden rijden we het dorp binnen dat een gemeenschap in de gemeente Halderberge is. De gemeente wordt omringd door landbouwgronden op heide ontginning. We plaatsen de auto op de private parking van Hotel Golden Tulip “De Reiskoffer”. Een viersterrenhotel met 56 kamers en 12 vergaderzalen. In de omgebouwde kapel wordt het ontbijt gereserveerd. Dit hotel wordt onze overnachtingslocatie voor twee nachten. Bij de incheckbalie worden we zoals steeds vriendelijk ontvangen. We krijgen nog folders toegestopt over de naburige dorpen en steden. Het is te vroeg om onze intrek te nemen en we besluiten een kleine fietstocht te ondernemen naar Oudenbosch. We hebben onze eigen fietsen meegebracht op het draagrek achteraan de auto, maar je kan hier ook fietsen huren. Straks kunnen we onze fietsen hier stallen en de batterijen eventueel opladen.

Om knooppunt 56 te volgen houden we het hotel rechts van ons en even verder moeten we al onmiddellijk rechtsaf. Net buiten het centrum van Bosschenhoofd worden we meteen opgeslokt door groene natuur. De bossen nodigen tevens uit voor een uitdagende wandeling. Niet alle bomen staan in volle bloei maar toch snuiven we de geur op van het jonge groen van de verschillende loofboomsoorten. Sommige bomen verbergen mooie villa's waarvan we slechts de enorme grote voortuin mogen zien. Het is nog te vroeg in het seizoen om van kleurige bloemen en planten te spreken. De kruinen van de bomen, aan weerszijden van ons pad, zijn zo in elkaar gegroeid dat ze amper zonlicht doorlaten. We genieten van de zang van verschillende vogels. We fietsen op een smalle baan die betegeld is met klinkers. Het is geen asfalt, maar toch aangenamer om op te fietsen dan oude kasseien.

Na knooppunt 56 fietsen we langs het Park Bosbad Hoeven 'Molecaten' waar waterpret verzekerd is. Je kan hier huren of kamperen in een bosrijke omgeving. Een ideale vakantiebestemming voor gezinnen met kleine kinderen en tieners. In het voor- en najaar is het voor de rustzoekers een heerlijke uitvalsbasis voor fiets- en wandelroutes door een Bourgondisch Brabant. Een rustbank in de buurt nodigt ons uit om te picknicken. Met zelfgemaakte boterhammen en een thermos koffie genieten we volop van de natuurgeluiden. We snuiven de zoete bosgeur op. Daarna fietsen we verder en rijden voorbij een stuk landschap met een hoge betonnen toren. Het lijkt op een oude watertoren waarvan men het reservoir heeft verwijderd. In de buurt, achter de huizen en tussen het vele groen bevindt zich het caravan- en chaletpark 'De Haspel'. Het domein heeft een oppervlakte van ongeveer 2,5 hectare. Rust en comfort verzekerd. Bij de rotonde tussen de Bosschendijk (straat) werden een serie van zestien silhouetten tentoongesteld met de naam 'De Stoet'. Een werk van beeldend kunstenaar Léon Vermunt dat werd onthuld in 2005. De figuren die achter elkaar een stoet vormen op de rotonde verwijzen naar karakteristieke elementen van Oudenbosch, zoals o.a. de kwekerijen, het verenigingsleven, het rijke religieuze leven en ook bijvoorbeeld de Zouaaf dat nog steeds bepalend is voor het beeld van Oudenbosch.

Knooppunt 83 brengt ons in het centrum van Oudenbosch waar we geen knooppuntenbordje meer vinden. Een zorg voor straks. Een belangrijke pijler in Oudenbosch is het cultureel erfgoed. De gemeente heeft een bijzonder religieus verleden, waarin de Basiliek van H. H. Agatha en Barbara een hoofdrol vertolkt. Maar er zijn meer monumentale gebouwen en kunstvoorwerpen die onze aandacht opeisen. Om te beginnen houden we halt bij de gemeentelijke begraafplaats van Oudenbosch. Naast de ingang werd op 15 augustus 1922 het Heilig Hart van Jezus geplaatst in het midden van een halfronde muur. Bovenop de gemetselde muur werd een neobarokke boog in natuursteen geplaatst die nauw aansluit op de architectuur van de basiliek. Voor het beeld is een hekwerk aangebracht. Naast de ingang laat een bordje de bezoeker weten dat op de begraafplaats Nederlandse Strijdkrachten begraven liggen. We parkeren onze fietsen bij de ingang. De rooms katholieke begraafplaats is in gebruik vanaf 1440. De meeste zerken zijn echter niet ouder dan 150 jaar. Opvallend is het praalgraf van pastoor W. Hellemons. Het graf van de huisarts, dokter Huijsmans, is voorzien van een beeld van de barmhartige Samaritaan. Het witte kapelletje van de Heilige Barbara en Heilige Agatha werd in 1894 opgericht met stenen van de in 1892 gesloopte toren van de oude parochiekerk. De kapel is open en we bewonderen het interieur. De vele stoelen voor het altaar doen vermoeden dat hier nog diensten worden opgedragen. Alles wordt mooi onderhouden. We wandelen verder langs een aantal uitbundige grafmonumenten en praalgraven. Rond de Calvarieberg werden de pastoors en priesters begraven. Bij het monument van de Nederlandse Strijdkrachten werden vooraan twee plaquettes met tekst gelegd. Dit monument brengt hulde aan de slachtoffers van de oorlog in Nederlands-Indië 1942-1945. Oudenbosch bleef tijdens de Tweede Wereldoorlog van grote rampen gespaard. Zonder bloedvergieten en zonder verwoestingen werd de gemeente op 30 oktober 1944 bevrijd. We verlaten de gemeentelijke begraafplaats en wandelen met de fiets aan de hand naar rechts. Het grote kruis op de groene koepel van de basiliek toornt boven de bebouwing uit en leidt ons de weg.

De voorgevel van het voormalige klooster 'Sint-Anna Pensionaat' is nu onderdeel van het nieuwe gemeentehuis dat opzij nieuw werd aangebouwd. Het klooster Sint Anna werd gesticht in 1836 in opdracht van de zusters van Sint Anna met school en weeshuis. Boven de hoofdingang aan de Markt staat een tufstenen beeld van Sint Anna met Maria. Op de hoek van de Sint Annastraat is een St. Franciscusbeeld uitgehouwen. In 1925 en 1936 volgden nog uitbreidingen. Het dak is in 1959 voorzien van dakkapellen, zodat er slaapkamers gemaakt konden worden voor de zusters. Er rest nog slechts één gebouw uit 1890. De rest werd afgebroken. In 1994 verlieten de laatste zusters het gebouw. Het complex werd gerenoveerd en kreeg tot 2008 een nieuwe bestemming als raadzaal en gemeentehuis. 

Tussen het pensionaat en de Basiliek, aan Markt 61, staat de voormalige kloosterkapel van het Sint-Annainstituut. De Oudenbossche architect J. Speet heeft de kapel in 1888 gebouwd. De kapel werd het jaar daarop ingewijd. In 1926 en 1936 zijn de zijgalerijen verhoogd. In 1965 werd de kapel nog geheel gemoderniseerd. Vervolgens werd in 1995 het kloostercomplex verbouwd tot gemeentehuis waarbij de kapel horizontaal gesplitst werd door het aanbrengen van een verdiepingsvloer. De begane grond wordt als bibliotheek gebruikt.

We zijn wat te vroeg, de deuren van de Basiliek gaan eerst weer open om 13:00u. We worden toch al overweldigd door de immense afmetingen van de voorgevel van het gebedsgebouw. De basiliek is nochtans zestien keer kleiner dan haar grote broer in Rome. Het wapen van de paus en van de basiliek sieren de voorgevel. In de blakende zon wandelen we dan naar het Jezuïetenplein, aan de overzijde, van de straat waar een zonnig terras uitnodigend wacht voor een hapje en een drankje. We hebben zicht op Sterrenwacht Tivoli, het voormalig Volkssterrenwacht Simon Stevin, dat opgericht werd in 1961, en gevestigd is in het voormalige Jezuïetenklooster. Tien jaar later verhuisde de sterrenwacht naar de Bovenstraat in Hoeven wegens de grote belangstelling die duurde tot de jaren negentig. In 1994 werd de nieuwbouw plechtig geopend door koningin Beatrix. Het recreatiegebied 'Molecaten' nam de sterrenwacht over. In juli 2008 werden echter de deuren gesloten omdat er geen interesse meer was. Nu, ruim 50 jaar na het vertrek van de Sterrenwacht Simon Stevin uit Oudenbosch naar Hoeven, is in 2013 besloten om de sterrenwacht opnieuw te openen in het voormalige klooster onder de naam 'Tivoli'.

Na onze verfrissing worden we in de basiliek van de Heiligen Agatha en Barbara vriendelijk ontvangen door de plaatselijke gids. Toen hij hoorde dat we van België waren stond hij erop om ons te gidsen. Het initiatief tot het bouwen van deze Romeinse kerk werd genomen door  Willem Hellemons. Hij was pastoor van 1842 tot 1884 en had een voorliefde voor de paus en de stad Rome, omdat hij daar vanwege zijn studie jarenlang had gewoond. De kerk werd tussen 1865 en 1892 gebouwd naar een ontwerp van twee Romeinse kerken. De koepel is een verkleinde kopie van de Sint-Pietersbasiliek en de voorgevel is een kopie van de Sint-Jan van Lateranen in Rome. De inhoud van de kerk is 16 keer kleiner dan de St. Pieter in Rome. De kerk kreeg in 1912 de rang van 'Basiliek'. In de loop der jaren raakte het gebouw zodanig in verval dat aangrijpende maatregelen noodzakelijk waren. De werkzaamheden zijn in 1959 begonnen en na jarenlange arbeid in 1987 voltooid. Het duurde lang maar het resultaat mag gezien worden. De koepel heeft een middellijn van 22 meter en begint op een hoogte van 28 meter. Voor moedige mensen is het mogelijk om na de beklimming van 140 treden de indrukwekkende koepel te bezichtigen met uniek uitzicht over de omgeving. In 2006 heeft een grote verbouwing van de crypte plaatsgevonden. Alle lokalen werden nu met elkaar verbonden. De winkel heeft nu de beschikking over drie aaneengesloten lokalen en daarnaast ligt het museum met unieke, kostbare liturgische gebruiksvoorwerpen. Muren hebben prachtige schilderwerken van Cornelis Raaymakers. Vakmannen imiteerden marmer op muren en pilaren. Het is niet van echt te onderscheiden. Onze foto's spreken voor zich.

Het Zouavenmonument, voor de Basiliek, stamt uit 1911. Het stelt Paus Pius IX voor met aan zijn voeten een stervend lid van de Pauselijke Zoeaven. Eind negentiende eeuw richtte Paus Pius IX een internationaal vrijwilligersleger op, ter verdediging van het pauselijk rijk. De vrijwilligers werden 'Zouaven' genoemd. Oudenbosch vormde in de jaren 1864-1870 het verzamelpunt voor de Nederlandse Zouaven. Links van de Basiliek werd een beeldengroep op een sokkel geplaatst. Een plaquette vermeld: 'Ter dankbare herinnering aan de Eerwaarde Zusters van Sint Anna en Eerwaarde Broeders van Sint Louis voor hun begeleiding van de jeugd sinds 1838.'

Tegenover de Basiliek bevind zich de ingang van de Botanische Tuin 'Arboretum Oudenbosch', een voormalige kloostertuin. De rijke historie van de tuin is begonnen toen in 1835 de Latijnse School naar het terrein van het huidige arboretum verhuisde. In 1987 is men begonnen met de inrichting en collectievorming van het gebied tot een botanische tuin. De ingang is gevestigd in de voormalige bakkerij van het klooster. We wandelen rond in de tuin aan de achterzijde van 'Restaurant Tivoli'. Het gebouw behoorde tot de congregatie van de Broeders van Saint Louis. Ze verkochten in 1982 hun tuin voor een symbolisch bedrag aan de gemeente Oudenbosch. De broeders deden dit op voorwaarde dat het terrein onbebouwd zou blijven en de grote tuin voor de inwoners van Oudenbosch open zou worden gesteld. Een namaak Lourdesgrot, waar Bernadette Maria zag verschijnen. Het heeft iets nostalgisch. Het Heilig Hartbeeld en de schaatsvijver laten nog altijd de oorspronkelijke bestemming zien. 

De kapeltoren van Saint-Louis steekt boven de daken van Oudenbosch uit. Het is een baken die ons de weg wijst naar het Saint-Louisplein. De kapel werd gebouwd van 1865 tot 1866, geïnspireerd op de Romeinse architectuur. De voorkant is net als de Basiliek ontworpen naar het voorbeeld van de Sint-Jan van Lateranen te Rome. Op de kroonlijst staat de tekst 'Sinite Parvulos ad me Venire' (Laat de kinderen tot mij komen). De afwerking binnen en buiten duurde tot ongeveer 1880. De koepel is gebouwd in 1888 tot 1889. De lantaarn bovenop de koepel is geïnspireerd op de lantaarn van de koepel van Sint-Pieter in Rome. De kapel wordt spijtig genoeg alleen op zondagmiddag opengesteld voor het publiek. Het plein wordt ingesloten door het voormalig jongensinternaat 'Instituut Saint-Louis'. Het Aloysiusgebouw, links van de kapel, stamt uit 1850 en is gebouwd als tegenhanger van de Vincentiusbouw, rechts, en is geïnspireerd op de Romeinse architectuur. Boven de entree staat het opschrift 'Exemplum dedi vobis (Een voorbeeld heb ik u gegeven). Op de Aloysiustoren staat een beeld van de H. Aloysius met in zijn hand een verzilverde lelietak. In 1850 was dit het hoogste gebouw van het dorp. Op de begane grond bevonden zich de refter en de grote keuken. De eerste verdieping was in gebruik als slaapzaal. In oktober 1960 werd in de Aloysiustoren een volkssterrenwacht ingericht door broeder Erich de Rijk. Deze sterrenwacht verhuisde in 1965 naar het vroegere Jezuïetenklooster. Het gebouw bleef tot 1996 in gebruik als internaat. Hierna is het gebouw verbouwd tot appartementencomplex.

Het Vincentiusgebouw van het internaat Saint Louis is gebouwd in 1843, geïnspireerd op de Romeinse architectuur en geheel wit gepleisterd. Op de begane grond bevonden zich lokalen. De eerste verdieping was in zijn geheel slaapzaal. Bij de entree staan de opschriften Custodi innocentiam (bewaar de onschuld) en Castitas ni floreat institutum pereat (als de zuiverheid niet bloeit, zal het instituut ten onder gaan). In 1900 is de vleugel aan de noordzijde gebouwd. In 1909 is de bouw aan de zuidzijde uitgebreid. Vanaf 1956 was hier tijdelijk de hbs gevestigd. In 1967 werd een deel van de bovenverdieping gesloopt. Tot 2003 is het gebouw onderdeel van het internaat geweest. In 2014 zijn er appartementen in gekomen waarbij de bovenverdieping in stijl is herbouwd.

Tegenover de kapel bevindt zich de 'Voorbouw Saint Louis' die gebouwd werd in 1923. De begane grond was ingericht met een entree, ontvangstkamers en een bezoekzaal met houten wanden met daarin glas-in-loodpanelen. Deze zaal werd 'De Box' genoemd. De twee verdiepingen waren ingericht als slaapruimten met houten chambrettes en sanitair. De slaapzalen werden later verbouwd tot kleinere zalen voor de jongste leerlingen en eigen slaapkamers voor de oudere leerlingen. De voorbouw bleef tot 1996 in gebruik als internaat. Hierna zijn er op de begane grond kantoren gekomen en op de verdiepingen appartementen. Boven de voordeur zijn mooie tegeltableaus te zien.

Laat me duidelijk zijn: rondom de Markt (straat) werden er meerdere prachtige gebouwen opgetrokken die getuigen van een rijk leven. Elke stijl vindt men hier terug. Bijvoorbeeld: het postkantoor aan Markt 42-44 is een prachtig gebouw dat opgetrokken werd in chalet-stijl in 1899. Van deze soort 'stijl' had ik nog nooit gehoord.

Het voormalig raadhuis, aan Markt 31, werd gebouwd in 1776 als vrijheidshuis in opdracht van de schepenbank van Oudenbosch. Het is ontworpen door architect August Canters uit Breda. De voorgevel heeft geblokte pilasters en een hardstenen bordestrap. Tot 1972 was het een gemeentehuis, en vanaf 1975 is het Nederlands Zouavenmuseum erin gevestigd. Hier vindt men de originele uniformen, unieke schilderijen, kostbare vaandels, brieven, foto's, dagboeken, souvenirs en onderscheidingen. Vanaf hier rijden we verder in de hoop een knooppuntenbordje tegen te komen. Gelukkig is dat ook zo.

We wijken even af van ons fietsknooppunt en draaien de Fenkelstraat in. Bij de plaatselijke bakker kopen we enkele koffiekoeken die we op een zitbank heerlijk laten smaken. Het huisnummer 26, in deze straat, is een herenhuis dat gebouwd werd in 1562. Het huis is meermalen hersteld en verbouwd. Vanaf het Twaalfjarig bestand (1609) tot de vrede van Munster (1648) vonden in dit pand Protestantse Erediensten plaats. In het laatste jaar namen de Protestanten de Rooms Katholieke kerk en pastorie over. Vanaf dat moment werd dit representatieve pand door verschillende notabelen bewoond. In 1750 werd het eigendom van de abdij van Sint-Bernaerts en bestemt tot woning van de pastoor. In 1798 vervielen alle eigendommen van de abdij aan de Staat waarna de pastoor en kapelaans in 1804 met geweld uit het pand werden gezet. De Katholieken kregen hun oude kerk en pastorie terug en de Protestanten kregen de eigendom over dit pand. In 1809 schonk koning Lodewijk Napoleon bij een bezoek aan Oudenbosch een som geld waarmee in 1819 in de aangrenzende tuin een nieuwe kerk werd gebouwd. Het gebouw is sinds 1819 hoofdzakelijk in gebruik als pastorie.

Bij knooppunt 81 verlaten we Oudenbosch en slaan linksaf. We fietsen weer terug tussen de groene natuur over een asfaltweg. Een picknicktafel nodigt uit om even te verpozen. Weilanden en boomgaarden worden afgewisseld met prachtige woningen die ooit boerderijen geweest zijn. De eeuwenoude boerderijen herinneren aan de tijd dat het boerenleven het karakter bepaalde. We vervolgen onze tocht tussen akkers en weilanden, over smalle paadjes en dan weer over fraaie dreven. De talrijke akkers liggen in grote, aaneengesloten, complexen bij elkaar.

In de Langenbergsestraat fietsen we langs bomenrijen met een palet aan verschillende kleuren. Grote dennen wisselen af met statige loofboomsoorten. In een siertuin staat een eenzame treurwilg. De zijbermen tonen prachtige kleuren van wilde bloemen. Het hoge gras, verderop, verbergt een sloot langsheen ons traject. We fietsen op het grondgebied van Oud Gestel in Noord-Brabant. Langs de Oude Roosendaalsebaan ligt een lang stuk spoorweg dat doodloopt op een buffer. Hopelijk is de machinist ervan op de hoogte. We bereiken knooppunt 1.

We draaien af in de Nieuwenberg. Rechts is een afgespannen dennenbos en links zijn er hectaren landbouwgronden. Groen en nogmaals groen. We geven de ogen de kost. Het is een smal asfalt pad waar we op fietsen. In de Sint Maartenstraat rijden we al door het gebied van Zegge. Eens in de woonkern van Rucphen wordt landbouwgrond omheind en grazen er koeien waarvan sommigen in het zonnetje liggen te herkauwen. Het landschap is prachtig als de zon schijnt. Moest hier een strakke wind waaien en de regen met bakken uit de lucht vallen zouden we vloeken, ketteren, zeuren en klagen. Alhoewel dat niet helpt. In de Lage Zegstraat zien we links de spitse kerktoren boven de daken van het dorp Zegge uitsteken. Op het eind van de straat is ons knooppunt.

Linksaf fietsen we naar het centrum van Zegge waarvan we de charme gaan ontdekken. Het is een feit dat de knooppuntenborden ons langs de mooiste plekjes van de regio stuurt. We rijden door de O-L-Vrouwestraat met prachtige vrijstaande woningen met sierlijke voortuintjes. Bij de kerk houden we halt. De Heilige Maria Boodschapkerk en de naastgelegen pastorie werden gebouwd in 1911-1912. Bij de kerk werd in 1924 een Heilig Hartbeeld geplaatst. In 1944 leed de kerk ernstige schade waarbij de toren werd verwoest en de gewelven instortten. In 1958 werd eerst alles herstelt.

De kapel O-L-Vrouw van de Zeg, over de kerk, dateert van 1922 en vervangt een veel oudere kapel. Zegge is een bedevaartsoord geworden door een miraculeus Mariabeeld. Jaarlijks trekt het de kapel duizenden pelgrims. Vooral ter afsluiting van de meimaand trekt de kapel nog duizenden pelgrims aan voor de plechtige processie. We houden nog een sanitaire stop in Zegge waarbij we de dorstigen laven. Daarna fietsen we verder. Eens uit het dorpscentrum leiden de gewassen ons als een rode draad verder. De Bosschenhoofdseweg is een kaarsrechte weg met afgebakende rode fietsstroken. De weg brengt ons terug in Bosschenhoofd bij knooppunt 54.

Op weg naar ons hotel staan we stil voor het voormalig Retraitehuis Seppe dat in 1912 werd geopend. Het werd bestuurd door de paters Redemptoristen en de zusters van de Heilige Joseph. Tijdens WOII werd het gebouw gebruikt als toevluchtsoord. Op het eind van de jaren zestig van vorige eeuw was het een centrum van vormingswerk voor jongeren. In 1988 werden er vakantiewerken voor gehandicapten georganiseerd. Van 1997 tot 2000 werden er asielzoekers gehuisvest. Vanaf 2002 zijn er woningen in het hoofdgebouw en op het terrein gebouwd.

Verderop werd de Rooms Katholieke kerk, het Heilig Hart van Jezus in 1928 gebouwd op de fundatie van een kleinere kerk uit 1886 in de Pagnevaartdreef 1. De kruiskerk werd in 1944 nog door oorlogshandelingen zwaar beschadigd. In 1946 is de huidige vorm tot stand gekomen. De laatste restauratie dateert van 2008. De kapel van de Heilige Clemens dateert van 1952.

Het noviciaat Sint Stanislaus is in 1954 gebouwd aan de Pastoor van Breugelstraat. Vervolgens werd het pension 'Kuca Morava waar Joegoslavische meisjes werden ondergebracht die als gastarbeiders werkzaam waren maar onder een streng regiem leefden. Nu is het hotel 'Golden Tulip'. De van oorsprong Nederlandse hotelketen “Golden Tulip” bestaat al sinds 1962. De hotels vindt je ondertussen in de meeste grote steden in verschillende landen van Europa. We zijn terug ter bestemming. Tot schrijfs. Foto’s: Rina Meurs.