Wandelknooppunten: 153-154-155-156-157-163-159-158-154-153 = 7,9km.

Dinsdag 16 augustus 2016. We vertrekken uit Ekeren om 08:30u. De zon schijnt en de temperatuur duidt reeds 20° Celsius aan. Het is reuze fietsweer vandaag maar toch verkiezen we om vandaag te wandelen. De fietsen zijn dringend aan een dag verlof toe. We parkeren de auto in Baasrode (Oost-Vlaanderen ) achter de kerk. Vanaf hier is het slechts enkele stappen tot aan de veerdienst. We zijn momenteel de enige passagiers als we om 09:25u op de veerboot stappen. De veerman, Roger, is een vriendelijke man die wel een praatje wil maken. De kapitein of schipper is al veertig jaar veerman. Eerst was hij bij zijn vader op een veerboot om de stiel te leren. Nu is reeds zijn zoon schipper op een veerboot in Sint-Amands. Ondertussen is het half tien geworden. Roger staat op en gaat de stuurhut binnen. De motor wordt gestart en de boot komt in beweging.

Vijf minuten later zijn we aan de overzijde van de Schelde aangemeerd. Een gegalvaniseerde poort opent zich automatisch. Roger opent een slagboom en we verlaten de overzet nadat we afscheid hebben genomen. Een steile helling brengt ons boven op de dijk. We worden meteen verwelkomt door een infobord: “Welkom in het Sigmaproject Vlassenbroek en Wal-Zwijn! In het kader van het Sigmaplan voeren Waterwegen en Zeekanaal NV en het Agentschap voor Natuur en Bos hier de komende jaren werken uit. Het doel: de omgeving beter beschermen tegen overstromingen en de unieke Scheldenatuur in ere herstellen. Het principe van het Sigmaplan is eenvoudig. De rivier mag overstromen in welbepaalde gebieden, waar geen bebouwing is. Zo werkt het Sigmaplan aan een veilig natuurlijk en economisch aantrekkelijk Scheldegebied voor iedereen”.

Via de wandelknooppunten kunnen we alle kanten op. We staan voor knooppunt 153 en we slaan linksaf richting knooppunt 154. Links van ons stroomt de Schelde met een snelheid van +/- 7 kilometer per uur naar zee. De rivier is 350 km lang en ontspringt in het noorden van Frankrijk op 97 meter hoogte en vloeit via België en het zuidwesten van onze noorderburen in de Noordzee. Heel even twijfelen we of we langs de rechter- of langs de linkeroever wandelen. Tussen het water en ons wandelpad is een steile oever met een rijke vegetatie. Als bloemenliefhebber kijken we uit naar bijzondere plantensoorten. Het is hier een varia van wilde struiken, kleine loofbomen, wilde grassen en betoverende wilde bloemen in verschillende kleuren. Een tuin met stillevens. Als eerste spotten we de wilde Orchidee. Een van de grootste plantenfamilies op aarde. Volgens de laatste statistieken komen in België een 40-tal soorten orchideeën voor. Ook de grote kattenstaart vindt zijn habitat langs oevers en sloten. De plant bevat medicinale stoffen die onder andere gebruikt worden bij diarree. De Haagwinde of Pispotje overdekt in de zomer hele heggen en afrasteringen met witte bloemen die scherp aftekenen tegen de groene achtergrond. Het is een genot om naar te kijken. De alom tegenwoordige statige populieren zijn bomen uit de wilgenfamilie die 40 meter hoog wordt. Rechts beneden de wandeldijk is Beerbroek. Het zijn niet alleen hectaren landbouwgronden waar de maïs domineert maar ook talrijke weilanden worden bezet door menig renpaard en pony. In de verte spotten we de spitse kerktoren van Kastel.

Door de ontelbare bewegwijzerde wandelwegen en mooie vergezichten gaat een wandelhart feller slaan. Zo komen we bij knooppunt 154 en slaan we rechtsaf. We wandelen naar het centrum van Kastel. Het gehucht ligt in Oost-Vlaanderen op het grondgebied van Moerzeke. Door zijn ligging naast de Schelde is er geen doorgaand verkeer mogelijk. Het dorp ligt in een bocht van de rivier en is namelijk langs drie zijden omringt. Kastel is een dorp met veel polderland en grote serres. Met de jaren is het aantal tuinbouwers erg geslonken. Verschillende serres staan leeg of worden als opslagplaats gebruikt. Oude vervallen hoeves en bijhorende stallen werden de laatste jaren afgebroken. Landbouw- en weidegronden werden verkocht en in de plaats werden tientallen nieuwe eengezinswoningen opgetrokken. We wandelen op een te grote afstand van de glazen serres om uit te maken wat er momenteel in groeit en bloeit. Een dame van rijpere leeftijd komt met haar hondje onze richting uit. Op mijn vraag wat er zoal in de serres wordt gekweekt vertelt ze dat er momenteel tomatenplanten groeien. Op de plaats waar we het dorp binnenstappen zijn tegen de hoge dijk dikke muren gemetseld. In de aangebrachte gleuven worden bij hoogwater houten schotsen geplaatst. Verschillende dorpen langs de Schelde en de Durme zijn gevoelig voor overstromingen. In de loop ter tijden verloor de rivier haar natuurlijke overstromingsgebied door bebouwing en landbouw activiteiten.

We komen bij de driesprong met de Tramstraat. De O. L. Vrouw ter Noodkapel  werd gebouwd rond 1771. Ze werd vakkundig gerestaureerd tijdens WOII in 1941, volgens een opschrift in de gedenksteen. In de Ganzenberg wandelen we tot bij de parochiekerk van Sint-Jozef. Met de bouw van de huidige kerk werd gestart in 1876 in opdracht van pastoor stichter E.H.T. Verschelden. Een jaar later werd ze plechtig ingehuldigd. Theofiel Verschelden werd de eerste pastoor van de nieuwe kerk. Een monument voor de gesneuvelden van beide Wereldoorlogen werd in de gevel van de kerk ingemetseld. Ook werd een gedenksteen aangebracht ter ere  aan de gesneuvelden die de dood vonden te Castel-Moerseke in september en oktober 1914 aan de Schelde. De vele glas-in-loodramen komen echt tot hun recht nu de zon schijnt. Alle aandacht gaat voornamelijk naar het brandglasraam in het hoogkoor. Het dateert van 1910. In het midden zien we het Heilig Hart en O.-L.-Vrouw met kind Jezus. Links Sint-Jozef en rechts de Heilige Coleta. Verder staan er nog verschillende O.– L.– Vrouwbeelden op het altaar. 

Eens uit het centrum van Kastel wandelen we terug door de vrije natuur. Een nieuw infobord heet ons welkom en vertelt: “We staan nu in het deelgebied 'Randzone Nieuwbroek' met vele knotbomen. De Koning Albertdijk werd na de grote overstroming van 1928 aangelegd door het verhogen en verstevigen van een bestaande binnendijk. In 1932 huldigde koning Albert de nieuwe dijk in”.  We naderen knooppunt 156.                                                                                                                                 

Halverwege knooppunt 163 komen we bij de visvijver in een groene oase van rust en stilte. We zijn hier helemaal alleen. Een zitbank nodigt uit om onze meegebrachte picknick aan te spreken. De wandeling heeft ons hongerig gemaakt. Een ijsvogel scheert laag over het water. Een vis springt de hoogte in en valt terug in de vijver. Bomen weerspiegelen zich in de uitgestrekte waterplas. Rondom het water vinden we de prachtige lisdodde met zijn bloesems in lange kolven. De vrouwelijke kolven onderaan en de mannelijke erbovenop in het geelbruin. Op de andere oever staat een zilverreiger doodstil te wachten. Hij heeft ons gezien en houd ons scherp in het oog. Weer scheren twee ijsvogels vlak boven het wateroppervlak van de ene oever naar de andere waar ze verdwijnen tussen het hoge groen. Heerlijk is het hier. Links is een brug over de vijver gemaakt. Het is windstil door de hoge statige populieren die rond de vijver groeien. Na onze picknick moeten we verder rond de vijver. De reiger vertrouwd het niet en kiest het hazenpad. We wandelen tot over de brug en bij de splitsing vinden we geen knooppuntenbordje. Rechts van ons is een hoge dijk met veel begroeiing. Netels, Grote bevernel of Wilde peen. Hopelijk is het geen Berenklauw. Bovenop de dijk zien we ons knooppunt. Het pad is volledig dichtgegroeid, maar we vinden gelukkig een andere weg naar boven. De wind ruist door de kruinen van de hoge populieren. Het lijkt alsof er in de buurt een grote waterval is. Braambessen groeien aan stekelige struiken. Ze hebben een geneeskrachtige werking vooral bij verkoudheid en keelpijn. De gewone vlierbesbomen bloeien volop. Van de vruchten wordt jam, vruchtensap en vlierbessenjenever gemaakt.

In de Kasteellaan 23 werd een slotklooster gebouwd tussen 1974-76. Het is door de grote klokkentoren en het witten kruis tegen de zijgevel dat het opvalt dat hier een heiligdom werd opgetrokken. De zusters van Ongeschoeide Karmelietessen leven hier in totale eenzaamheid en leggen zich volledig toe op het gebed. De opvallende glas-in-loodramen hebben als thema de aanroeping uit de litanie van Maria. De temperatuur is ondertussen hoog opgelopen en we proberen zo veel mogelijk in de schaduw te wandelen. We snakken naar een gezellig terrasje voor een verfrissend streekbiertje onder een grote parasol. Dat zal, hopelijk, voor straks zijn.

Bij knooppunt 163 moeten we linksaf. Achter ons zien we, in de verte, de spitse kerktoren van Moerzeke. Wat verder op de baan staat de achthoekige Heilige kapel die werd gebouwd ter verering aan Sint-Jozef in 1866 op initiatief van de bevolking om bijstand te verzoeken. Het gebeurt echter niet vaak dat een heiligdom zo uitzonderlijk groots wordt opgetrokken. Achter de landelijke kapel staat de bekende lindeboom volop in bloei. De kapel werd gebouwd in acht-vorm met een gaanderij en het dak wordt ondersteunt met evenveel pilaren. De achthoekige vorm verwijst naar de achtste dag, de dag van de opstanding van Jezus Christus. De kapel is momenteel in restauratie. Twee stellingen verstoren het uitzicht. Een heiligbeeld van Sint-Jozef met het kind Jezus staat centraal op het altaar.

Tussen knooppunt 159 en 158 wandelen we voorbij het natuurreservaat 'De Kramp', rechts van ons. Door de hoge struiken en bomen zien we bijna niets van de meanderende zoetwaterschorren. Op lagere plaatsen groeit het riet waardoor het een geliefkoosde plek is voor broedende vogels. Op de helling van de dijken groeien de wilgen. Het overdadig groen belet ons het zicht op de Schelde. Links van ons is het Oubroek. Je kan hier heerlijk rustig wandelen. Aan water en groen geen gebrek. Het weelderig groen heeft verbazend veel tinten. Een feest voor de zintuigen. De lucht is zomers blauw en de zonnestralen kunnen we slechts met dichtgeknepen ogen doorkijken. 

Het is even wachten op de overzet. Hij ligt nog in Baasrode aangemeerd. Van hieruit gezien is het een stuk drukker dan vanmorgen. Ook achter ons is het aanschuiven voor een plek op de veerboot. We praten even met een man die met zijn zoontje een tocht gaan maken met hun mountainbike.

 -'Anders zit hij toch maar voor TV of achter de computer!' is zijn excuus. Ze zijn van Kastel afkomstig en ze zouden nergens anders willen wonen. Ik weet niet of het zoontje er binnen een paar jaar ook zo nog over denkt. Het is in Kastel heel rustig wonen, dat wel, maar er valt voor de jeugd echter niets te beleven. Ondertussen is de veerboot aangemeerd en we laten de mensen eerst afstappen voor wij op de boot stappen. Tientallen fietsers plaatsen hun rijwiel tegen een aangebrachte balustrade.

Enkele minuten later staan we voor de kerk van Baasrode. De Sint-Ursmaruskerk is oorspronkelijk van de 16de eeuw en werd opgetrokken op de plaats van een O. L. Vrouwekerk die te klein werd bevonden. De huidige kerk kreeg het tijdens de afgelopen eeuwen zwaar te verduren. Niet alleen door verwoestende oorlogen, maar ook felle branden en zware stormen eisten hun tol aan het gebedshuis. Ze werd telkens opnieuw opgebouwd maar van het 16de eeuwse kerk blijft niets meer over. De westertoren werd tijdens WOI zwaar getroffen en eerst in 1921 door de huidige toren vervangen. De kleurrijke glasramen werden tijdens het interbellum geplaatst. De lambrisering is van hout, net zoals het altaar. De muren en plafond zijn gestuukt. Naast de toreningang werd de Calvarieberg in de muur gemetseld. Het is sinds 1930 het monument voor de gesneuvelden van WOI.

Het pand met nummer 23, in de Sint Ursmarusstraat, werd gebouwd in opdracht van de broers Van Damme in 1928 en werd  eveneens als scheepswerf ingericht. In 1955 werd alles verkocht aan een specialist in waterbouwwerken. 

In taverne 'De Kring' nemen we een lange pauze om het innerlijke en uiterlijke van de mens te versterken. Een fris streekbiertje vormt de favoriete halte van menig wandelaar of fietser. Het hoort er nu eenmaal bij. Toch zeker vandaag met deze aangename zomerse temperaturen. Na de eerste slok knik ik goedkeurend. Dit is proeven volgens de regels van de kunst.

Het voormalige gemeentehuis van Baasrode is momenteel in functie als dienstencentrum. De vlaggen wapperen in de wind. Het gebouw werd opgetrokken rond 1860 samen met de gemeenteschool. Het nummer 100A werd gebouwd in 1886 en door de gemeente aangekocht in 1910 ter uitbreiding van het gemeentehuis. Momenteel is er de school IBO 'de Speelvogels' in ondergebracht.

We wandelen door de Scheepswerfstraat naast het Dorpsplein tot het nummer 51. Dit pand werd in 1909 gebouwd door een brouwer. In de jaren van 1920 werden er in dit pand film- en toneelvertoningen gehouden. Momenteel is het grote bloemenzaak waar men ook kruiden en geschenken kan inkopen. Aan de overzijde, in nummer 68, is het pand van de voormalige posterijen. Het staat al jaren leeg en begint te verkommeren. Het onkruid tussen de plavuizen staat twee kontjes hoog. Het oorlogsmonument op de hoek met de Kloosterstraat werd in 1920 plechtig onthuld. Het monument staat hoog op een sokkel voor de Vrijheidsboom van 1919 en wordt omringt door een smeedijzeren hek. Tussen de jaartallen 1914-1918 staat de tekst “Hulde aan onze helden”.

We vervolgen onze wandeling en slaan de volgende straat linksaf (Rosstraat) tot bij het voormalige Godsgasthuis. Het pand werd in 1931 gebouwd in opdracht van de Commissie van Openbare Onderstand. Het werd een jaar later als rusthuis ingehuldigd waar alleen kansarmen, alleenstaanden en gehandicapten werden opgevangen door de zusters van Sint-Vincentius a Paulo uit Beveren. Vanaf 1968 wordt het gebouw gebruikt als rusthuis en dienstencentrum. Rechts van de ingang werd een beeldengroep geplaatst van de Heilige Vincentius a Paulo. Het werd reeds in 1947 aan het Godshuis geschonken.

Verderop rechtsaf wandelen we door de Smeykensstraat tot bij de restant van een oude korenmolen. De stenen romp is nog duidelijk zichtbaar. Het molenhuis is er tegenaan gebouwd. De kap en de wieken werden jaren geleden al verwijderd. De eerste molen dateert van 1855 en werd in hout opgetrokken. In 1989 stond er al een stenen staakmolen. In 1925 werden de houten kap en de wieken verwijderd. De molenromp werd nog gebruikt als een elektrische graanmaalderij. In 1985 was het voorgoed voorbij toen alle maalactiviteiten werden stopgezet. Bij het tweede kruispunt (Geerstraat) vinden we aan onze rechterzijde de kruiskapel uit 1867. De kapel maakt deel uit van de processie van het Heilig Kruis op O.L.Vrouw Hemelvaart. Er staan beelden van de Heilige Rita, het Heilig Hart van Christus, de Heilige Theresia en een gekroonde O.L. Vrouw met kind. We wandelen terug naar de auto. Op de terugweg wandelen we weer door de Sint Ursmarusstraat die al aangegeven staat op de wegenkaarten uit de 18de eeuw. Bij huisnummers 137-139 staan we stil bij de oude gerenoveerde herenhuizen waar de scheepswerven waren. De scheepsbouwonderneming werd in 1988 stopgezet en alle huizen en werkplaatsen werden aangekocht door de provincie Oost-Vlaanderen. De panden werden omgebouwd tot scheepvaartmuseum en scheepswerven. Terug naar huis, naar Ekeren. Tot schrijfs. Tekst: Luc Verschooten. Foto's: Rina Meurs.