Dag 3. Woensdag 29 juni 2016. Het is 09:30u als we vanuit Melay vertrekken naar Port-Sûr-Saone onder een bewolkte hemel met af en toe wat zonneschijn. De temperatuur is 24°C en meer moet dat voor ons niet zijn. We rijden door het departement Haute-Marne in de Champagnestreek. Uiteraard houden we onderweg weer halt in enkele stille schilderachtige dorpjes.

Langs de D124 verlaten we Melay en duiken meteen in een landelijk landschap van weilanden en akkers. Onze asfaltbaan is net smal genoeg voor één auto. Ik maak me zorgen als er een tegenligger opduikt. In de zij berm staan slechts enkele bomen die het zicht belemmeren op panoramazichten. Na hectaren aardappelen en bieten belanden we in het bosrijk gebied van “Combe des Folletiéres”. Een bosdomein dat overwoekerd is met berkenbomen. Tijdens de lente zorgen deze soort als één van de eerste voor een frisgroen kleurtje. Een oude vierkante wegkapel, langs de kant, is totaal verwaarloosd. De deur hangt uit haar hengsels en van een interieur is niets meer te bespeuren. Teneinde de smalle baan linksaf op de D5a. Een brede asfaltbaan met twee rijstroken, oef. We passeren weer een verlaten wegkapel met op de achtergrond het oude pestkruis. We dwarsen de brede L'Apance rivier. De belangrijkste zijrivier van de Saône heeft een lengte van 34,4 kilometer. Rechts aanhouden voorbij de rotonde en langs de D417 tot het centrum van een klein dorpje.

Op een boogscheut van Melay ligt een groen landschap dat hele generaties kunstenaars inspireerde. Daartussen ligt langs de D417 ons eerste dorp waar we halt houden: Fresnes-sûr-Apance. Het dorp dat op 270 meter boven de zeespiegel gebouwd werd heeft op de parking een klein, heuvelachtig plantsoen. Bomen en sierstruiken werden rondom een picknicktafel aangeplant. Een bloemenperk in het groene gazon fleurt het geheel op. Na een steile klimming bereiken we de hoofdingang van de Saint-Julienkerk. Ze werd herbouwd tussen 1770 en 1773 op de grondvesten van een voormalige kerk die door brand verwoest werd. De laatste brand dateert van 1749. Aan de buitenzijde zijn de glas-in-loodramen indrukwekkend. We mogen echter de kerk niet in. Het monument voor de gesneuvelden staat eveneens te midden van een groen plantsoen. Het herdenkt de inwoners van de gemeente die zijn omgekomen of vermist tijdens beide Wereldoorlogen en de oorlog in Indochina. De ronde waterfontein spuit nog langs vier zijden water in het bassin. Het gemeentehuis is nog niet open. De stormluiken op het gelijkvloers zijn dicht.

Voor ons volgende dorp rijden we een stuk terug op de D5a. Slingerend door het groene bos rijden we tot de splitsing waar we links houden om de D5a te blijven volgen. Een divers palet aan loofboomsoorten vonden hier een plaats. Een mens wordt blijgezind van zoveel groen. We verlaten het departement Haute-Marne en rijden het departement Haute-Saône binnen. We rijden op de D3 door een zonovergoten landschap. Langs de weg groeien grote statige bomen die overwoekeren  met maretakken. De halfparasiet is afhankelijk van bomen voor zijn water en zouten. Na enkele grote waterplassen rijden we het dorp Blondefontaine binnen waar we onze auto vlak bij de Saint-Martinkerk parkeren. Ook hier kan je slechts de ingang van het gebedshuis bereiken via enkele vermoeiende trappen. Hoe zit dat eigenlijk met rolstoelgebruikers? De trap naar boven is levensgevaarlijk. De treden liggen onstabiel en brokkelen af. Volgens mij mag er niemand meer de kerk in. Geen enkel infobord vermeld dat, zelfs niet in het Frans. Met de aanvang van de kerk werd gestart in 1782 en in 1788 werd de kerk ingewijd. De vierkante toren heeft geen dak. Het lijkt meer op een observatie- dan een kerktoren. Het schip van de kerk is achthoekig. Het lijkt me dat de laatste restauratie heel lang geleden is. Midden op het kruispunt werd het opmerkelijk monument voor de gesneuvelden geplaatst. Het herdenkt de doden uit Wereldoorlog I en II. De plaatselijke bron lijkt uitgedroogd of zou ze na de winter opnieuw stromen? In het waterbassin zijn verschillende bloemen aangeplant. Zoals in tal van deze kleine dorpjes is er een enorme verwaarlozing aan de gebouwen. Er is veel leegstand en verkrotting.

We vervolgen onze weg verder langs de D3 en houden een drie kilometer verder halt in Raincourt.  Het kleine dorp maakt deel uit van het arrondissement Vesoul. We parkeren deze keer in de Rue de L' Eglise. Ook hier zijn de verschillende bronnen en fonteinen uitgedroogd. De waterbassins werden beplant met kleurige en fleurige bloemen. De kerk is gewijd aan Saint-Valbert en werd herbouwd in de late 18de eeuw. Ze is prachtig onderhouden maar eveneens op slot. Het mozaïek kleurt het dak van de toren. Zwaluwen scheren rakelings boven onze hoofden. Ze jagen ons weg omdat we te dicht bij hun nest komen. Op een veilige plaats slagen we ze gade. De ene na de andere zwaluw vliegt in de talrijke kieren en spleten van de kerkgevel. Het monument voor de gesneuvelden wordt omringd door een ijzeren hekwerk. Rode rozen werden aangeplant en lijken als druppels bloed rondom het monument. De plaatselijke waterbron is uitgedroogd. In de ronde waterreservoir werden wilde bloemen aangeplant. Een groot gebouw trekt onze aandacht. Het lijkt sterk op een voormalig kasteel maar het is totaal verwaarloosd. Ramen werden stukgegooid en de luiken missen verschillende latjes. Tussen de kieren van de ingangspoort zien we toch nog beweging van honden en mensen.  Boven de gesloten poort staat het jaartal 1731.

We blijven de D3 verder volgen en na de brug over de oude rivier “La Vieille” dwarsen we de 'L Amance Ou La Mance rivier. Jussey ligt in de regio Franche-Comté en is een groot dorp met toch tamelijk wat winkels. Al is er ook een kolossale leegstand. Een groot aantal winkelpanden staat te huur of te koop. We parkeren op de parking van een winkelketen. Te voet wandelen we tot bij de kerk van Jussey. De Saint-Pierrekerk werd gebouwd in de 16de eeuw en sterk uitgebreid in de 18de eeuw. We hebben de gelegenheid om de kerk te bezoeken. Een mooi licht interieur met gebrandschilderde ramen die katholieke taferelen uitbeelden. De muren zijn bijna tot de helft bekleed met een houten lambrisering. De oude brede zitbanken hebben soms de naam van de schenker. Naast de kerk staat het monument voor de gesneuvelden van de stad Jussey. Te midden van een plantsoen werd een obelisk opgericht die de doden herdenkt van Wereldoorlog I en II.

Het monument is afgeboord met een ijzeren hekwerk en op de hoek werd een oude obus gezet. Twee mini kanonnen flankeren het geheel. Het is de eerste gemeente die we aandoen waar er sprake is van een wekelijkse marktdag op dinsdagochtend voor het gemeentehuis. Het dorp wordt gekenmerkt door de vele fonteinen en wasplaatsen die tijdens de 19de eeuw gebouwd werden vlak bij een bron. Doorgaans waren ze alleen toegankelijk voor vrouwen. Naast het wassen van kledij werden er de laatste roddels uitgewisseld. De mooie fontein 'des Anges' op het marktplein is één van de vier oudste fonteinen van de stad. Ze werd oorspronkelijk gebouwd in 1737 en prachtig gerenoveerd in 1870. De fontein heeft een rond bassin van steen. De metalen sokkel, in het midden, stelt kinderen, waterbekken en vogels voor. De volgende fontein is 'Fontaine Cèrés'. Een groot stenen waterbassin vangt het water op dat nog uit een bronzen bek loopt. Het bronzen beeld op de stenen sokkel in het midden stelt een landbouwer voor. De 'Halle aux Grains' is van 1867. In deze voormalige graanschuur is het VVV-kantoor gevestigd.

We rijden verder over de D3 en verlaten het centrum van Jussey. Het is slechts drie kilometer tot ons volgende dorp. Rechts van ons is een heuvel met weilanden waar vredig koeien en paarden staan te grazen. Links duikt nu en dan een grote boerderij op te midden van hectaren weilanden. De stallen staan meestal verdekt onder statige loofbomen. Na een rechte asfaltbaan door het groene woud moeten we de L' Ougeotte over die dwars door het prachtige landschap stroomt. We komen in het centrum van Gevigney-et-Mercey. Een nog grotere rivier is de “Ruisseau du Bas des Vaux”, die onder ons doorstroomt. Gevigney is een aardig klein dorpje en bevindt zich in het Franse departement Haute-Saône. De Saint-Ferréol-et-Saint-Ferjeux kerk dateert uit de 18de eeuw en werd op het hoogste punt van het dorp gebouwd. Ze heeft prachtige glas-in-loodramen waaronder één met een portret van Generaal de Gaulle. Het interieur is heel licht. Het houtwerk rond het altaar is nochtans donker. De luchters zouden ook wel in onze living tot hun recht komen. Het is een prachtige gebedsplaats. Ook deze kerk bezit een mozaïeken toren. Het monument voor gesneuvelden werd door de gemeente geplaatst als aandenken aan de slachtoffers van beide Wereldoorlogen. Het stadhuis van 1633 is versierd met een zonnewijzer.

We verlaten het dorp langs de D54, richting Augicourt. Het uitzicht onderweg blijft onveranderd. Een zacht glooiend landschap dat baadt in de zon. Het plaatsje Bougey laten we rechts liggen. We rijden vaak alleen op de weg en dat is een uitgelezen moment om wat trager te rijden om van de omgeving te genieten. De struiken en bomen aan de verre horizon vormen de skyline tot ons volgende dorpje.

De Grande Rue brengt ons in het centrum van Augicourt dat zich langs de beide zijden van de D54 bevindt. De gemeente telt momenteel 160 inwoners. Rond de beginjaren tachtig van vorige eeuw woonden hier meer dan 600 zielen die in de regio werk vonden door de productie van tabak en wijngaarden. Recht over het gemeentehuis staat de hoge Saint-Martinkerk, met haar mozaïeken toren, gebouwd in de 18de eeuw. Het monument voor de gesneuvelden verdeelt de straat in twee. Het werd opgericht te midden van een bloemenperk al zou het stenen monument wel een poetsbeurt mogen hebben. Ook hier stroomt de “Ruisseau du Bas des Vaux” door de gemeente.

Nog steeds rijden we op de D54. Langs onze weg werd een gezellige picknickplaats aangelegd met zitbanken en tafels in een oase van groen. Een bosrijk gebied op de achtergrond nodigt uit om even te verpozen. Voor ons is het heuvel op door een uitgestrekt dennenbos. Hopelijk springt er geen hert of everzwijn voor ons voertuig. Geen enkel bord echter waarschuwt de bestuurders voor loslopend wild. Hoog boven de kruinen van de bomen, tegen de wind in, hangt de torenvalk te 'bidden'. Daar duikt hij trefzeker naar beneden, en verdwijnt uit het zicht. Hopelijk lukt het hem een prooi te vangen. Een grote lading dennenhout ligt langs de weg klaar om opgeladen te worden.

De Rue Saint-Nicolas brengt ons in het centrum van Combeaufontaine. Het dorp is als een kruispunt tussen de Bourgogne, de Vogezen, Haut-Marne en Haut-Saône. Linksaf op de N19 rijden we tot voorbij de kerk op een parkeerplaats van de plaatselijke apotheek. De Hemelvaartkerk werd gebouwd in 1700 op de plaats van een oude vervallen kapel. De spitse toren weerkaatst het felle zonlicht. De poort van de kerk staat uitnodigend open. Daarna houdt een ijzeren hekwerk ons tegen. Het interieur is fel verlicht door de hoge ramen. Het is een mooie eenbeukige kerk. Achter de kerk bevindt zich de begraafplaats. Te bereiken langs een rechte dreef afgeboord met kleine bomen. Het grote stadhuis dient als school en vredegerecht. Het mooie monument voor gesneuvelden staat voor het gemeentehuis. Het herdenkt de gesneuvelden en vermisten van beide Wereldoorlogen. Hier in de straat wil je niet wonen. Zwaar vrachtverkeer rijdt door de straten van Combeaufontaine. Na het rustige heuvelachtige landschap is het even schrikken. Ik probeer de drukte te negeren. Bij de 19de eeuwse wasplaats komt een oud vrouwtje haar twee emmers vullen met water. Ze knikt heel vriendelijk en sjouwt de zware last mee terug naar huis. Een heiligenbeeld van O.L.Vrouw is verguld en staat hoog op haar sokkel. We picknicken bij de auto bij gebrek aan een tafel. Om 12:30u rijden we door naar Port-sûr-Saone. Het is 30°C in de blakende zon.

De auto loodst ons verder langs de N19 over een golvend heuvellandschap, een bont lappendeken van akkers, weilanden en bos. Een groene long voor de omgeving. Witte koeien grazen in het gele zonlicht. De stad Port-sûr-Saone ligt op 12 kilometer van Vesoul. De groene stad is een charmante gemeente met ruim 3050 inwoners. Ze bezit talloze attracties en bezienswaardigheden die we zeker niet mogen missen. Eerst zien we de Gallo-Romeinse 18de eeuwse brug boven de Saône rivier. Ze werd gebouwd tussen 1750 en 1758 in de plaats van een houten Romeinse brug. De houten brug werd telkenmale weggespoeld door overstromingen en/of vernietigd door oorlogen zoals in 1595 na de doortocht van de protestanten. Een tijd lang werd gebruik gemaakt van een veerdienst tot men overging tot de aanbouw van de stenen brug. Verschillende waterbronnen eindigen hun loop in de rivier. Op een parking, bij de oude vestingwal werd een klok geplaatst. Op de muren werden taferelen geschilderd van vroegere tijden. Een mooi initiatief van de schilder. Deze parking was eerlang een kleine aanleghaven met prachtige schepen.

De Eglise Saint-Etienne werd opgetrokken tussen 1782 en 1787. De donkere kerk heeft talrijke indrukwekkende glas-in-loodramen. De muren achter het altaar heeft houten wanden tot het gewelfd plafond. In de Rue Gilberte Lavaire is het gemeentehuis en het monument dat de doden herdenkt van beide Wereldoorlogen en de oorlog in Algerije. Sinds november 1990 is het kerkplein getransformeerd door een muurschildering op de gevel achter het oorlogsmonument. De muurschilderingen van de mensenrechten is van de hand van Agnes Tily. Op de zijgevel bij het gemeentehuis zijn oude postkaarten van Port-sûr Saone afgebeeld. Prachtige nostalgische foto's. In de fontein kunnen we onze handen en gezicht even verfrissen. We wandelen terug tot over de Romeinse brug. De kapel van Saint-Valerius is van 1845. Ze werd gebouwd ter vervanging van een afgebroken kathedraal. Ze is afgesloten voor bezoekers. De school van Saint-Valere is geheel in eiken- en dennenhout opgetrokken voor de wereldtentoonstelling van 1937. Tot slot zijn er nog de talrijke fonteinen en crucifixen. Tijd om iets te drinken.

Om 15:30u rijden we terug naar Melay langs dezelfde dorpen en gehuchten waar we geweest zijn. In Melay maken we een wandeling van 3,5 kilometer door en rond het dorp. Melay is een dorp van het departement Haute-Marne, meer bepaald in de Champagne-Ardennen streek. Het dorpje wordt omringd door landerijen en heuvels. Steile heuvels mag ik wel zeggen. Maar we zijn hier niet om te fietsen. Melay ligt in het hart van een kleine vallei, ver weg van drukke hoofdwegen, en ligt op een hoogte tussen de 222 meter en 364 meter. Het is een streek voor genieters met kleine landelijke wegen die slingeren tussen weilanden en bossen. We krijgen meermaals een mix te zien van fraaie landschappen met uitbundig veel groen. De herenhuizen in het dorp Melay hebben een rijke historiek. In de Rue de Moges werd in 1883 het gemeentehuis opgetrokken. Een prachtig gebouw dat getuigd van een mooi en ver verleden. Het werd blijkbaar nog niet zo lang geleden gerestaureerd. Voor het gemeentehuis werd op 31 juli 1921 het monument ingehuldigd voor de soldaten die sneuvelden voor het vaderland tijdens WOI. Vlakbij enkele bewoonbare panden ligt een enorme houtopslag. Men verwacht hier blijkbaar een strenge winter. De temperatuur kan hier tot zo'n vijf graden met ons landje verschillen. We verlaten net het centrum van Melay en wandelen door een mooi landschap van weiden, bomen en struiken tot we opeens langs een druivenplantage stappen. Het is nog een jonge plantage. De druiven zijn nog heel klein. Bij druivenplantages worden zoals hier rozenstruiken geplant. Rozen zijn gevoelig voor schimmel en zijn dus een alarmbel voor de druiventeler.

De lichtbruine koeien staan te grazen in de schaduw van talrijke bomen. Aan sommige takken en twijgen van heel oude bomen groeien zelfs geen bladeren meer aan. Ondanks het voorbij razende verkeer bevinden we ons in een oase van stilte en groen. Het is een stevige klimming tot bij de kapel. In de zijbermen groeien kleurige wilde bloemen. Een schilderspalet van verschillende kleuren. De inspanning naar boven wordt beloond met knappe vergezichten. De kapel werd gebouwd door priester P. Andrieux in 1873 ter bescherming van de toen talrijke wijngaarden rondom. Tot het einde van de negentiende eeuw waren alle heuvels rondom het dorp nog met wijnstokken beplant. In 1908 werd nog 15.000 hectoliter wijn geproduceerd. Boven de ingang van de kapel staat de tekst: “Notre-Dame de Bon-Secours. Priez pour nous”. Twee heiligenbeelden op het altaar zijn van de heilige Theresia en Moeder Maria. Ze worden helder verlicht door de enkele mooie glasramen. We blijven even nagenieten op het hoogste punt. De stilte van het landschap wordt slechts onderbroken door het getjilp en gezang van vogels. We kijken uit over een golvend en heuvelachtig landschap met een bont lappendeken van akkers, weilanden en bos. De natuur moet zelfs nog mooier zijn wanneer ze zich in schitterende herfstkleuren tooit. We houden de kapel links van ons en dalen af richting dorp. We blijven de asfaltweg volgen langs nog enkele kleine druiven akkers. We wandelen vervolgens door de Rue du Teuillon en dan door de Rue des Pothières. Voor de oude wasplaats linksaf en links aanhouden. Door het centrum van de gemeente stroomt een ondergrondse bron (de Gueuse) tot bij de oude waterplaats. Ze stroomt naast huisnummer twee verder en achter de hoek verdwijnt de rivier weer onder de grond. Het is oppassen voor voorbij 'vliegende' auto's. Ze vertragen niet allemaal. Bij het oude stenen kruis op een hoge sokkel staat een picknicktafel. Rechtsaf over een grindpad. We zijn al een uur onderweg als de bewolking begint op te lossen. Hoe later hoe mooier het weer. Dwars door het mooie landschap stroomt water uit één of andere bron. Ons grindpad slingert tot op de asfaltbaan en tot bij de kerk. Een schitterend eindpunt van een aangename wandeling. Tijd voor een aperitief op het zonnige terras van Chateau Melay. Tot morgen. Tekst: Luc Verschooten. Foto's: Rina Meurs.