|
Fonetische
verwantschap tussen /b/ en /m/: een argument
extra pro Sabis = Samme
Op 16 september 2007
plaatste ik op deze blog een antwoord op de opmerking van Geert
Vandeplassche van 14 september 2007, waarin hij beweert dat ik Cuyts
stelling de Sabis = de Selle niet weerleg. U vindt mijn betoog
in de inhoud als u naar beneden scrollt onder het titeltje eorum
en de fonetische verwantschap tussen /b/ en /m/.
Dat de Sabis de
Selle niet kan zijn heb ik reeds aangetoond in mijn boek en ook nog
extra op deze blog: de rivier ligt 3 dagmarsen en 15 km (d.i. 105 km)
ver in het land van de Nerviërs (is grosso modo het latere
bisdom Kamerijk). M.-A. Arnould, die de stelling Sabis = Selle
publiceerde in 1941, heeft er mee geworsteld tot in 1994 en toen
gezegd dat het niet klopt. Inderdaad ligt de Selle slechts een 40-tal
km in het land van de Nerviërs. Zijn oplossing om de drie
dagmarsen te laten verlopen in het land van de Ambiani is eveneens
ontoereikend om de identificatie vol te houden, want de resterende 15
km zijn dan veel te kort om tot aan de Selle te komen. Toch houdt
Guido Cuyt de stelling aan.
Cuyt beweert
namelijk dat de vorm Sabis etymologisch niet kan evolueren tot
Samme. Daarom deed ik die uitweiding
over de fonetische verwantschap tussen /b/en /m/, evenwel grotendeels
op theoretische fonetische basis met enkele concrete voorbeelden
zoals de verwantschap tussen habere en hebben met de
variant in het dialect (h)emmen en de invoeging van de b
in de omvorming van Gemminiacum tot Gemlaos wat resulteerde in
Gembloux.
Hierbij kunnen
we nu enkele belangrijke zaken aanvullen. De invoeging van een b
in Gembloux is immers het omgekeerde van wat er gebeurt in de
evolutie van Sabis tot Samme. In Gembloux komt er immers een b
bij waar er voorheen geen was. Zijn er nu concrete voorbeelden waarin
de b evolueert tot een m? Jazeker. De naam Ambiani met
b evolueerde tot het huidige Amiens zonder b. Ik had toen
dit voorbeeld moeten citeren, en er zijn er zo meer. Maar er is iets
veel belangrijker. Er is namelijk een archeologisch bewijs uit de
tijd van Julius Caesar zelf dat net de Gallische b in het
Latijn door een m wordt vervangen, namelijk in de naam van de
leider der Haedui Dumnorix. Er werden namelijk zilveren denarii
teruggevonden van deze leider, die in De
Bello Gallico verschillende keren
Dumnorix met m wordt genoemd. Welnu, een zilveren denarius van
Dumnorix draagt als opschrift DVBNOREIX. Een voorbeeld hiervan
staat afgebeeld in C. GOUDINEAU, César
et la Gaule, (Collection Points, Série
Histoire, 271), Parijs, 1990, heruitgave, Parijs, 2000, p. 146. Dit
gegeven bevestigt zeer sterk mijn voorgestelde etymologie c.q.
identificatie van Sabis tot Samme. Dit wil dus zeggen dat de bewoners
van de noordelijke helft van Gallië de b genasaleerd
uitspraken, waardoor de naam Dubnorix in De Bello Gallico als
Dumnorix werd opgetekend. Wellicht doordat dezelfde letter tussen
twee klinkers duidelijker als een b kan worden verstaan staat
er in De Bello Gallico tweemaal Sabim, maar het had net zo goed Samim
kunnen zijn.
Hans Rombaut
|
