Antwoord op het bericht dat Kris Platteau in het gastenboek plaatste op 27.10.2008, 18u27 (eerste deel).

Mijnheer Platteau,

Na het lezen van uw commentaar was mijn verbijstering nog groter dan uw verstomming. U geeft vrijelijk heel laatdunkende commentaar op mijn boek terwijl uw bericht er meermaals blijk van geeft dat u mijn boek niet eens gelezen heeft. Sta me toe paragraaf per paragraaf even op uw beweringen in te gaan.

§1: Waar haalt u de idee vandaan dat er n.a.v. mijn boek in de wereld van historici en archeologen een verdeling is ontstaan in 2 die-hard kampen? Met de beste wil van de wereld zie ik geen twee die hard-kampen, hooguit slechts één maar dan niet in de wereld van archeologen en historici, wel enkel in een welbepaalde groep van pseudo-wetenschappers die de archeologische wetenschap bezoedelen, ik zal ze noemen de groep van de “archeolatrie” of de “archeosuprematie”. Het zijn personen die heulen met de archeologie en die de mening verkondigen dat enkel de archeologie exacte waarheden uit het verleden kan bewijzen. Dit laatste is een ergerlijke dwaling en een compleet onwetenschappelijke attitude. Het is dan ook erg unfair van u dat u de wereld van de historici als een die-hard kamp afschildert, want tot nu toe bleven de historici bij het verschijnen van mijn boek erg stil. Hen hoeft u dan ook zeker niet van koppigheid te beschuldigen. Het is even zo erg dat u de wereld van de archeologie afschildert als een die-hard-kamp, want ernstige archeologen hebben zich in deze discussie niet gemengd.

Wat is er gebeurd? Ik heb een studie gepubliceerd waarin ik voor een groot aantal plaatsen die vermeld staan in De Bello Gallico nieuwe identificaties voorstel. Die nieuwe identificaties zijn in het boek op een zeer degelijke wijze, wetenschappelijk onderbouwd. Sommige identificaties werden nog voorzien van bijkomende argumenten op deze blog. Bepaalde mensen die op een dweperige manier bij de archeologische wereld aanleunen (de archeolatrie) blijven koppig gesloten voor mijn redeneringen. Sterker nog: ze voelen zich geroepen om mijn argumenten in het belachelijke te trekken met schijnargumenten en halve waarheden. Tot nu toe heeft echter niemand van mijn belagers ook maar één identificatie kunnen weerleggen.

§2: Volgens u kan alleen de archeologie de waarheid aan het licht brengen. Daarmee plaatst u zichzelf wel heel doorzichtig in het die-hard kamp van de archeolatrie dat zo hard tegen mijn boek tekeer gaat. Daarmee zegt u ook dat alleen de archeologie de historische waarheid kan achterhalen. Wat een pretentie, zeg! We zouden van de geschiedenis niet veel over houden als we enkel de archeologie aan het woord zouden laten, laat staan dat we de waarheid zouden vernemen! Iedere serieuze archeoloog zal dat beamen. Maar er is meer. De beunhazen van de archeolatrie zijn pseudo-wetenschappers: het wetenschappelijke karakter kan hen worst wezen, en ze zijn niet te beroerd om de zgn. ontdekkingen die hen goed uitkomen op basis van vervalsingen de wereld in te sturen en zo het echte wetenschappelijke onderzoek in het honderd te sturen. Ik hoef de neutrale geïnteresseerde lezer niet opmerkzaam te maken op de vijf Nijmeegse Christus-monogrammen die enkele jaren geleden zogezegd door archeologen werden gevonden, maar die allemaal vervalsingen zijn! Ze moesten bewijzen dat er in Nijmegen reeds een aanwezigheid van het christendom was tijdens de Romeinse tijd en daaraan gekoppeld dat Nijmegen een zetel van een vroeg bisdom zou kunnen geweest zijn, nl. het bisdom dat tijdens de vroege middeleeuwen als Noviomagus vermeld werd. Van geschiedenisvervalsing gesproken (het bisdom Noviomagus is dat van Noyon). Om maar te zwijgen van de Sarapis-scherf, die zogezegd in de late zomer van 1968 door de AVRA in Kontich zou zijn gevonden! Die moest bewijzen dat de Griekse taal in onze gewesten aanwezig was tijdens de eerste eeuw van onze jaarrekening. Een pure archeologische vervalsing!

De archeolatrie plaatst de archeologie boven alle andere wetenschappen. Niet alleen de geschiedenis maar ook de toponymie, de chronologie, de (historische) linguïstiek, de (historische) geografie enz. hebben voor deze dwepers blijkbaar geen waarheidsgehalte. Zo heeft een historische bron voor u, mijnheer Platteau, blijkbaar slechts hooguit een mogelijkheidsgraad en geen waarheidswaarde voor de kennis van het verleden. Zou De Bello Gallico geschreven zijn op basis van complete fantasie? En mochten daarin gebeurtenissen gefantaseerd zijn, waarom zou dan het geografische kader dat dan zijn? Of nog explicieter: waarom zou enkel het geografische kader ten noorden van de Seine gefantaseerd zijn en ten zuiden van de Seine niet? Tot alle lezers zeg ik hier dat het niet door de archeologie maar door de historische kritiek en de hulpwetenschappen van de geschiedenis is, dat de bovengenoemde falsa werden ontmaskerd. Tot die hulpwetenschappen behoort ook de archeologie. Zij bekleedt in het proces van de geschiedschrijving een zeer belangrijke plaats, MAAR de geschiedenis begint pas vanaf we beschikken over geschreven bronnen. Voor onze gewesten is en blijft De Bello Gallico de tekst waarmee onze gewesten uit de prehistorie treden en onze geschiedenis begint.

Mijnheer Platteau, via uw bericht betoont u zich dan ook als een compleet a-historisch persoon. U vindt het slechts waarschijnlijk dat Caesar in onze gewesten oorlog heeft gevoerd, niet op basis van De Bello Gallico, maar op basis van enkele secundaire bronnen, die dit historische gegeven ten hoogste slechts bevestigen. De commentaren over de verovering van Gallië zijn, zoals gezegd, in eerste instantie een historische bron! Geografische gegevens uit een historische bron kunnen worden opgespoord en geïdentificeerd volgens een bepaalde methode, die wetenschappelijk onderbouwd is. Even koppig als een buffel die met de horens vooruit tegen de bergwand loopt tot zijn horens breken, verzet u zich tegen mijn identificaties, zonder dat u kennis heeft van deze methode en van de redeneringen die ik heb gebruikt.

§3: Alsof De Bello Gallico een waardeloze historische tekst is gelooft u de historiciteit van de verovering van onze gewesten door de Romeinen slechts op basis van 3 secundaire argumenten:

1. Omwille van de muntschat van Heers (niet Hees): blijkens uw eigen woorden heeft deze archeologische vondst evenwel slechts een waarschijnlijkheidsgraad om de activiteiten van Caesar aan te tonen. Deze muntschat “zou” een verbond aantonen tussen Eburonen, Nerviërs en Treveren (dit is dus voorwaardelijk) en dit veronderstelde verbond is dan gericht volgens u “tegen wie anders dan Caesar”. Maar de primordiale bron die dit verbond expliciet vermeldt blijft De Bello Gallico net zoals diezelfde bron de verovering van onze gewesten vermeldt. De muntschat van Heers bevestigt slechts wat in BG staat, net zoals trouwens de recentelijk gevonden muntschat van Amby bij Maastricht.

2. Omwille van het feit dat onze gewesten wel ontegensprekelijk deel uitmaakten van het Romeinse Rijk tijdens de regering van Augustus. Dit is echter niet zo’n direct uitgemaakte zaak! Augustus is met Agrippa meermaals naar onze gewesten gekomen met de bedoeling Caesars verovering te consolideren. De daadwerkelijke inlijving van onze gewesten lijkt te zijn voltrokken door Agrippa ten tijde van keizer Augustus. Caesar voerde een bewegingsoorlog, vergelijkbaar met de raid die Napoleon tot voor Moskou bracht. Napoleon heeft Rusland echter nooit onderworpen. Hetzelfde zou kunnen worden gesteld voor Caesar ten aanzien van onze gewesten.

3. Omwille van het Keltische karakter van de vesting te Kaster/Kanne. Blijkbaar beschouwt u de vesting van Kaster-Kanne als Keltisch. Het toponiem wijst echter compleet in de richting van een Romeinse naamgeving, niet van een Keltische. De niet-Romeinse naam voor een vesting binnen het toenmalige Europa zou normaalgezien Bibrax moeten zijn, wat zou leiden tot een huidig toponiem als Bever(e(n)), Beverst of Bièvre. Hierover verscheen reeds belangrijke informatie op deze blog. Het Romeinse kamp van Kanne/Kaster, dendrochronologisch gedateerd op 57 voor Chr. is hoogstwaarschijnlijk het verste punt van Caesars campagne tijdens het tweede jaar van de oorlog (BG, boek 2), de plaats waar volgens boek 5 van BG Caesar de krijgsgevangenen van de Eburonen bij de Atuatuci teruggaf. De palissade van het kamp van Kanne/Kaster was gemaakt van jonge stammetjes, het was een snelbouwkamp volgens de Romeinse opbouw, geenszins een murus gallicus tegen een vijand die van tevoren verwacht was!

§4: In deze paragraaf komt u tot het besluit dat “er archeologische vondsten zijn die BG lijken te valideren”. Wat een misprijzen blijkt hier uit uw woorden tegenover die historische bron zonder dewelke we niet eens met zekerheid zouden weten dat de Romeinen onder Julius Caesar onze gewesten zouden hebben veroverd! Een manifester bewijs dat u behoort tot het “archeolatrische” die-hard kamp kunt u niet leveren.

Vervolgens doet u zeer minachtend over “de mensen die Caesar een blaaskaak vinden”. Deze uitspraak staat echter compleet los van datgene waar het eigenlijk om gaat. Er is bij mijn weten niemand in het wetenschappelijk onderzoek die zegt dat Caesar een blaaskaak is. Wel is er prof. H. Thoen die beweert dat Caesar (en eigenlijk ook het Romeinse veroveringsleger) hier niet geweest is, en R. Nouwen die zegt dat Caesar voor het tribunaal van Den Haag zou moeten worden gebracht wegens misdaden tegen de menselijkheid. H. Thoen doet zijn uitspraak op basis van een gebrek aan archeologische evidentie, die er volgens u echter wel is; R. Nouwen kan zijn uitspraak enkel doen op basis van de informatie die DBG ons levert, een historische bron die voor het overige blijkbaar niemand zou mogen geloven!

§5: In deze paragraaf komt u eindelijk tot mijn identificaties. U vindt mijn argumenten “ronduit zwak”, maar over de argumentatie die eraan ten gronde ligt – voor de Samme is dit bijvoorbeeld de precieze lezing van Caesars DBG, met de juiste interpretatie van “eorum” in “cum per eorum fines triduum iter fecisset” – spreekt u niet. Waaruit blijkt dat u mijn boek niet eens gelezen heeft. Wel legt u mij een toponiem als “Chemin de César” in de mond, dat ik nergens vermeld. Nogmaals een bewijs dat u mijn boek niet gelezen heeft! Ik vermeld wel als bijkomend argument bij het geografische “cum per eorum fines…” de “Ruelle César”, een toponiem dat in de bronnen van de stad Mons reeds wordt geattesteerd sinds de 13^de en 14^de eeuw en dat eveneens voorkomt in Petit-Bois d’Haine! En dat vindt u ronduit zwak? Wel, dit is nauwelijks te geloven. In andere landen en op andere plaatsen worden met veel minder bewijslast toponiemen en zelfs legenden ingeroepen ter staving van een historisch verhaal.

Mijn opleiding in de geschiedenis en de historische geografie – en daar ben ik fier over – is voortgekomen uit de Gentse school der mediëvistiek, die gestoeld is op de heuristiek en de interdisciplinariteit. Geen enkele van mijn leermeesters (en dat zijn niet de minste!) vonden dat er bijvoorbeeld met de Caesarsboom van Lo of andere legendes mag gezwanst worden. Hoe dikwijls hebben deze soort van aanwijzingen al niet geleid tot belangrijke archeologische ontdekkingen!

Tot hier het eerste deel van mijn antwoord op uw bericht.

Hans Rombaut

Nota bij de publicatie van de inleiding van de thesis “Verafgelegen domeinen van abdijen in Noord-Gallia”

Trouwe bezoekers van onze blog hebben reeds vastgesteld dat sinds een enige tijd de inleiding van mijn licentieverhandeling uit 1985 op de zusterblog werd geplaatst. Hier volgt het hoe en waarom.

Wij hebben besloten deze inleiding voor het publiek toegankelijk te maken langs deze weg om tegenover de leugenaar Alfred Michiels, die mij valselijk beschuldigt van plagiaat, een aantal zaken aan te tonen, namelijk:

1. Dat mijn onderzoek naast de vroegmiddeleeuwse aspecten ook fundamenteel en in overleg met promotor Adriaan Verhulst (Universiteit Gent) te maken had met het doorleven van structuren uit de Oudheid naar de vroege middeleeuwen. Dit is één van de basisargumenten die Michiels aanhaalt om mij van het grove misdrijf van plagiaat te beschuldigen. Zie hiervoor de inleiding blz. 9 onder de rubriek II. De literatuur, 1. Algemene studies over het “Fernbesitz”, met hierbij ook de verklaring van de term “Gallia” in de titel van mijn thesis. Over de concrete onderbouw van de structuren uit de oudheid voor de vroege middeleeuwen zie diezelfde inleiding onder C. Omschrijving van het onderwerp I. Geografische omkadering vanaf blz. 13 en in het bijzonder blz. 15.

2. Dat ik bij mijn onderzoek voortdurend heb te maken gehad met de toponymie en dat ik naast de diverse studies en repertoria als basis voor mijn toponymische beschouwingen ook methodologisch eigen inzichten heb ontwikkeld daar waar de literatuur en de repertoria ontoereikend waren. Zie hiervoor eveneens blz. 9 bovenaan in de rubriek 3. Hulpmiddelen bij het onderzoek. In de inleiding stond naast het theoretische gedeelte in het repertorium van M. Gysseling oorspronkelijk ook nog het cursusgedeelte van A. Verhulst vermeld, omdat de theorie van de toponymie in die tijd ook een onderdeel vormde van de cursus “Retrospectieve en menselijke aardrijkskunde en historische geografie”. Dit laatste heb ik echter op vraag van mijn promotor verwijderd omdat hij stelde dat cursussen niet dienden te worden geciteerd.

Mededeling:

Aangezien de heer Geert Vande Plassche niet de bedoeling heeft om in te gaan op de wetenschappelijke argumenten die tegen zijn  aanmerkingen werden ingebracht, hebben we de beslissing genomen zijn opmerkingen van deze blog te verwijderen.

Het is een schande hoe mijn degelijke wetenschappelijke onderzoek door hem en zijn kompanen wordt geschaad. Schandalig is het hoe hij het durft eminente onderzoekers, die mijn studie ten gronde hebben gelezen en daar ook bij de publicatiecommissie van de Academie verslag van hebben uitgebracht, zonder ook maar één enkel argument te degraderen en te plaatsen onder het werk van amateur-archeoloog Guido Cuyt. Tot nu toe is er nog geen enkele identificatie uit mijn boek weerlegd.

Ik ben bereid om in te gaan op de wetenschappelijke argumenten maar niet meer op de uitlatingen van deze bende, die geen enkele autoriteit hebben. Mijn argumenten en beweringen zijn aangevallen en ik heb op correcte wijze tegenargumenten op deze blog geplaatst. Geen enkel van mijn tegenargumenten werd beantwoord.

Hans Rombaut

Mijnheer Vandeplassche,

Ik hoef denk ik geen uitleg over het feit dat ik uw 2 laatste zwaar beledigende en brutale antwoorden heb verwijderd.

Hans Rombaut zit al meer dan 25 jaar in het wetenschappelijk onderzoek en is hiervoor geselecteerd. Hij werkt nog steeds als wetenschappelijk coördinator en adviseur.
Wat uzelf betreft: welke autoriteit kan u inroepen om uw zogenaamde 'specialistenwerk' te motiveren en om zulke beledigende uitspraken te doen? Dit is zeer laag als u het mij vraagt. De speurneus gaan uithangen en anderen bekritiseren en affronteren zonder enig wetenschappelijk argument is geen wetenschap maar laster.
Ik denk dat u met uw reactie menig licentiaat hebt beledigd. Van elke licentiaat wordt verwacht wetenschappelijk onderzoek te kunnen uitvoeren.
Om in die tijd toegelaten te worden voor een FWO-beurs golden er zware criteria.

Welke brutaliteit drijft u om nogmaals deze reactie te durven plaatsen.

U hebt van ons forum zwaar misbruik gemaakt en wensen dat u er weg blijft.

Argumentatie 2 tegen de uitspraken van Geert van de Plassche van 16 augustus 2008, 22u28, tegen mijn etymologie van Antwerpen uit Ambaeduaeripae en Anduaeripae

Uitspraak 2: “De schrijver van de Vita Eligii bedoelt een [v] als hij een v schrijft”. Herroepen op 19 augustus 2008 als rechtzetting. De rechtzetting herroepen op 25 augustus 2008 om de uitspraak van 16 augustus te herbevestigen.

 Mijnheer Van de Plassche,

Vooreerst een opmerking op uw laatste bericht “moedermelk” van 29 augustus 2008: er is geen school Rombaut/Michiels. Misschien dat Alfred Michiels, die probeert een door mij voorgestelde etymologie van de naam Antwerpen uit het Latijn op zijn naam te schrijven, voorstelt om de naam Chlodouei als Chlodo[oe]ei uit te spreken, maar ik heb nog nergens zoiets voorgesteld. Overigens glijdt uw taalgebruik opnieuw af naar het denigrerende. Mag ik u vragen bij uw opmerkingen op onze blog enig respect te behouden.

Maar nu iets anders: welke ambitie drijft u op het moeilijke terrein van de vroegmiddeleeuwse heuristiek, paleografie en linguïstiek?

Met welke autoriteit kunt u beweren dat de schrijver van de Vita Eligii een [v] bedoelt als hij een v schrijft? U bent misschien lichtjes voorzichtiger in uw rechtzetting van 25 augustus 2008 door te stellen dat “op basis van de regels die de tekstbezorger voor deze tekst  impliciet hanteert … de “v” tussen de twee klinkers in Andoverpenses consequent dient te worden uitgesproken als de “v” in Chlodovei, Provintiae, Noviomagus” en dat de “ov” in Andoverpenses, vermeld in de Vita Eligii, zeker geen “oe” kan zijn”. Dit maakt dus duidelijk dat u ervan uitgaat dat de Vita Eligii in al deze woorden een letter “v” bevat. Weet u dan niet dat de “v” als letter in de Merowingische tijd nog niet eens bestond?

Omdat de fonologische tekens moeilijk van het ene programma in het andere om te zetten zijn en vooral ook om op de blog te plaatsen, volgen hier enkele afspraken voor de tekens die verder worden gebruikt:

“v”, “u”, “b”: zijn de lettertekens v, u en b zoals wij ze nu gebruiken

/u/ = de oe-klank zoals die in het Nederlandse woord ‘boek’ klinkt

/w/ = de w-klank zoals die in het Nederlandse woord ‘water’ klinkt

/v/ = de v-klank zoals die in het Nederlandse woord ‘vader’ klinkt

/b/ = de b-klank zoals die in het Nederlandse woord ‘bal’ klinkt

“Y” = de epigrafische upsilon in het Grieks met datzelfde uitzicht

“V” = de epigrafische “u” in het Latijn uit de oudheid met datzelfde uitzicht

“U” = de epigrafische “u” in het Latijn uit de oudheid met datzelfde uitzicht

“O” = de epigrafische “o” in de oudheid met datzelfde uitzicht

In uw rechtzetting en nadien in het herroepen ervan blijkt het dat u wel ergens heeft gehoord dat de uitgever van de Vita Eligii in de MGH bepaalde editieregels heeft gehanteerd (die blijkbaar niet zijn aangegeven in de inleiding). Elke teksteditie bezit echter, zoals elk stuk geschreven tekst op papier, ook elk origineel en elk afschrift, de kenmerken van zijn tijd. Bij de uitgever van de Vita Eligii betekent dit dat elke “v” die in het Latijn van de 19^de eeuw als /v/ werd uitgesproken als “v” in de editie werd weergegeven. Mocht de Vita Eligii op een later moment in de MGH zijn uitgegeven dan had de “tekstbezorger”, zoals u de wetenschappelijke uitgever noemt, met zekerheid de vorm “Andouerpenses” gepubliceerd, en ook “Chlodouei, Nouiomagus en Prouintiae” omdat hij dan andere editieprincipes diende te hanteren, met name die het oorspronkelijke Merowingische schrift respecteren.

In het Merowingische schrift, evenals in het Romeinse en in het Griekse, bestaat er geen letter “v” maar enkel een letter “u”. Voor deze “u” hanteerden de Grieken wel een “Y” en de Romeinen een “V” in de epigrafie. Die “Y” en “V” waren een stuk gemakkelijker in steen te beitelen dan een ronde “U”, en er waren al andere letters genoeg waar er ronde vormen dienden te worden gebeiteld (bijvoorbeeld de “O”). Deze epigrafische tekens waren trouwens het model voor het eerste kapitaalschrift. Daarom is het schriftbeeld van de naam Augustus in de Oudheid zowel epigrafisch als in kapitaal AVGVSTVS, waar er zeker geen /v/ dient te worden uitgesproken maar absoluut een /u/. Dit was in de tijd dat de auteur de Vita Eligii schreef niet anders. De klinker /u/ en de halfklinker /w/ hadden in de Latijnse teksten in die tijd hetzelfde schriftteken, namelijk de “u”. Dat blijft nadien nog heel lang zo, namelijk tenminste tot in de 15^de eeuw wanneer er voor het eerst een aparte “v” in gebruik komt, maar zelfs nog een hele tijd nadien zullen vele scriptores in het Latijn hetzelfde teken hanteren voor /u/ en /w/, zelfs tot in de 18^de eeuw. Pas dan zal in het Latijnse schrift eindelijk ook een onderscheid gemaakt worden tussen het teken “v” en het teken “u” op basis van een evolutie die we hieronder zullen beschrijven en die sinds de 16^de eeuw vooral door de boekdrukkunst werd gepromoot. De drukkers werkten immers met lettersnijders, die het ook economischer vonden om waar het enigszins kon ronde vormen te vermijden. De “v” die vanaf de boekdrukkunst wordt gestimuleerd en die in de Renaissance in het Latijn wordt ingevoerd is als een apart schriftteken voor een aparte medeklinker ontstaan door een evolutie tussen de klanken /u/ en /v/ enerzijds en /b/ en /v/ anderzijds die we verder nader zullen uitleggen.

Waarom werden nu de /u/ en de /w/ in het Latijn door hetzelfde schriftteken weergegeven? De oorsprong hiervan ligt in het ontstaan van het Latijnse schrift (dat een erfenis is van het Griekse) en de daaraan gekoppelde zichtbare of uitwendige articulatie. De uitwendige articulatie is wat een liplezer kan zien, wat verschilt van de anatomische articulatie die in de fonetische theorie wordt gehanteerd. Tenminste een aantal schrifttekens gaan voort op de zichtbare fysionomie bij het spreken. Daarom wordt de /o/ weergegeven met een volledige cirkel omdat de lippen bij de articulatie zo rond mogelijk worden geplaatst. Die klank is dus afleesbaar aan de zichtbare articulatie (dit systeem liet toe dat ook doofstommen konden schrijven, bijvoorbeeld in dienst van hoge machthebbers en legerleiders, wat bepaalde voordelen kon hebben, in het bijzonder betreffende geheimhouding). Nu worden de Latijnse klinker /u/ en de huidige Latijnse medeklinker “v”, die oorspronkelijk stond voor een /w/, voor het oog op dezelfde wijze gearticuleerd. Beide klanken worden gevormd door een luchtstroom uit te ademen door de kleinst mogelijke opening tussen beide lippen. In de zichtbare articulatie komt de klinker /u/ volledig overeen met de halfklinker /w/, welke halfklinker dus in het prehumanistische Latijn met de letter “u” weergegeven wordt. Zowel /u/ als /w/ worden gevormd zonder dat de lippen elkaar raken. Op het moment dat dit toch gebeurt ontstaat er een /b/. In het oude Latijnse schrift is dus de “u” én de klinker /u/ én de halfklinker /w/, omdat beide klanken met dezelfde stand van de lippen worden gevormd.

Vanwaar is nu het aparte letterteken “v” gekomen? Uiteraard was er de epigrafische variant van de “u” die als “V” bekend was in de antieke tijd. Die “V” stond dus voor de identiek gearticuleerde /u/ en /w/. Nu zijn er in de loop der tijden twee nieuwigheden opgedoken. Een eerste is een verschijnsel bij het spreken, een tweede is een verschijnsel dat zich voordoet in het schrift. Tussen de vroege en de late middeleeuwen doet in de meeste Europese talen de stemhebbende klank /v/ haar intrede, waarvoor in het Latijnse schrift geen apart schriftteken bestond. Al naar gelang zijn oorsprong zal deze klank worden weergegeven met een “u” of met een “b”. De verwarring tussen beide zal later resulteren in het ontstaan van een aparte letter “v” gebaseerd op de epigrafische letter “V”, die nu nog enkel zal gebruikt worden voor de klank /v/. Het tweede verschijnsel is dat tussen de late middeleeuwen en het einde van de renaissance er in het Latijnse schrift een evolutie plaats vond waarbij het nieuwe schriftteken voor de klank /v/ de oude “u” voor de Latijnse halfklinker /w/ heeft vervangen en ook als /v/ zal worden uitgesproken. We verklaren ons nader.

In de meeste volkstalen van Europa ontstond in loop van de middeleeuwen de dentolabiale /v/ door wrijving van de /b/, bijvoorbeeld in het Engels, het Frans en het Italiaans. Die dentolabiale /v/ in de volkstalen stemt meestal overeen met de Latijnse /b/ (denk aan het Latijn ‘habere’ dat in het Frans ‘avoir’ en in het Engels ‘have’ wordt of ‘Tiber’ dat in het Italiaans ‘Tevere’ wordt). Omdat er in West-Europa uitsluitend met het Latijnse alfabet werd geschreven, werd in de volkstalen tijdens de late middeleeuwen voor die /v/ het Latijnse letterteken “b” gebruikt. Dit werd zo courant dat die “b” zelfs de “u” ging versterken wanneer deze dubbel moest worden gebruikt, zoals in het Middelnederlandse woord “uut” (= uit). In het schriftbeeld ontstaat daardoor in de late middeleeuwen een grote gelijkenis tussen “b” en “u” en wordt zelfs gaandeweg hetzelfde teken gebruikt, dat inmiddels voor een /u/, een /b/ en een /v/ moet dienen. In het lopend schrift blijft de minuskel “b” voor de /v/ en de /b/ samen tot in de 18^de eeuw gemeenschappelijk en moeten we uit de context afleiden of er nu “v” of “b” staat. Dat lukt meestal nogal gemakkelijk voor gewone woorden, maar bij eigennamen kan het soms problemen geven, zeker in teksten waar personen worden genoemd die niet bekend zijn. In drukwerk en kapitaalschrift zal men voor de klank /v/ de “b” vervangen door een gemakkelijk te onderscheiden letterteken, de nu bekende “v”.

Vanaf de renaissance wordt echter ook de “u” voor de halfklinker /w/ onder invloed van de boekdrukkunst in Latijnse teksten steeds vaker vervangen door een letter “v”, eerst in druk, daarna in het schrift. Nu kan men de Latijnse halfklinker /w/ met een nauwelijks gewijzigde articulatie ook labiodentaal uitspreken in de plaats van zuiver door de kleinst mogelijke opening tussen de lippen. Dit wil zeggen dat men de halfklinker /w/ gaat uitspreken door de onderlip zachtjes in contact te brengen met de bovenste snijtanden. In dat geval vermijd men dat een /b/ ontstaat en bekomt men dezelfde medeklinker /v/ uit de /w/ als diegene die we hierboven zagen ontstaan uit de /b/. Omwille van deze gelijkenis zal het letterteken “v” eerst in drukwerk en kapitaal, later ook in gedrukte minuskel en handschrift de halfklinker /w/ vervangen en zal geleidelijk aan in het dode Latijn de “u” als halfklinker, die oorspronkelijk klonk als /w/, worden uitgesproken als een /v/. Het is dit schriftbeeld dat de uitgever van de Vita Eligii in de MGH heeft gebruikt in zijn uitgave: elke “u” die in de Merowingische tekst van de Vita Eligii in zijn tijd als een /v/ werd uitgesproken heeft hij als “v” gepubliceerd, aldus “Andoverpenses” in de plaats van “Andouerpenses”.

Tijdens de late 19^de en in de 20^ste eeuw heeft men deze klankevolutie van /w/ naar /v/ in het humanistische Latijn ontdekt, en ontstond er een stroming onder linguïsten waarbij men de “v” uit het humanistische Latijn opnieuw als een /w/ ging uitspreken. Inmiddels waren er echter zoveel repertoria en teksten in druk in omloop waar in het Latijn een “v” voorkwam, dat deze letter niet meer uit het huidige Latijnse schriftbeeld kon verdwijnen, maar nog tijdens mijn middelbare schooltijd heeft men ons aangeleerd dat de dan overal aanwezige Latijnse “v” als /w/ diende te worden uitgesproken. Zo ook Chlodo/w/ei en Pro/w/incia in de uitgegeven Vita Eligii in de MGH, en dit terecht ook, want de "v" inde naam Chlodovei zoals u die citeert uit de uitgave van de Vita Eligii was eigenlijk een “u”. De naam Chlodouei evolueerde trouwens later in het Duits tot Ludwig en in het Frans tot Louis waarin telkens een /w/ wordt uitgesproken. Het is etymologisch dan ook volledig normaal dat de “ou” in de vorm “Andouerpenses” uit de Vita Eligii in de Germaanse talen tot een /w/ evolueerde. Omdat die /w/ in de meeste Romaanse talen tot een /v/ evolueert wordt die vorm in het Frans Anvers terwijl de /v/ uit Anvers in het Spaans met een “b” wordt geschreven en dus via Anbers Amberres wordt.