Rivieren die liefhebbers van romantische muziek meteen het bijbehorende lied doet neuriën. Wat doen rivieren bij componisten, dat ze het stromende water moeiteloos kunnen vertalen in romantische muziek? En waarom vooral in Oostenrijk?
Fietsend langs de boorden van de Donau kom je op allerlei mooie gedachten. Dat kan makkelijk, want je hoeft je niet in het zweet te trappen. De route is namelijk aangelegd over voormalige jaagpaden die keurig zijn verhard. Auto's mogen er niet op, dus is de 'Donau Radweg' prima geschikt om er met het hele gezin op uit te trekken - vlak en aangenaam.
De fietsroute loopt van Passau aan de grens met Duitsland via de stad Linz naar Wenen, en dan ben je al bijna bij Tsjechië. De Donau trekt zich niets van grenzen aan, want hij fungeert opmerkelijk vaak als grensrivier. Negen Europese landen doet hij aan op zijn lange tocht naar de Zwarte Zee, 2860 kilometer na zijn ontstaan als piepklein stroompje in Zuid-Duitsland.
Dagdromen
Die mooie gedachten onder het fietsen worden vooral ingegeven door het kabbelende water, de wijnranken op de hellingen langs de rivier, en de rustieke dorpjes met kastelen en kloosters die je tegenkomt. "0 Donau zo blauw," neurie ik. Ik zie Johann Strauss niet direct op de fiets hier langsrijden, maar ik begrijp nu wel waarom hij de rivier op een walstempo heeft gezet.
'An der schönen blauwen Donau' is geen treurmuziek - de rivier leent zich daar absoluut niet voor. Als je bedenkt hoeveel componisten zich aan een lied over Oostenrijkse rivieren hebben gewaagd, kom je er steeds meer tegen. Eén van mijn favoriete componisten bijvoorbeeld is Bedrich Smetana, bij veel mensen beroemd door zijn lied over de Moldau.
Dat is weliswaar de grootste rivier van Tsjechië, maar hij ontspringt in het Boheemse woud langs de Oostenrijkse grens. Daar zit ongetwijfeld Oostenrijks kwelwater in. Ik dagdroom over de Moldau tot mijn vrouw me waarschuwt dat we een brug over moeten om aan de andere kant van de rivier verder te fietsen. 0 ja, we fietsen nog steeds langs de Donau.
Wien, Wien ...
Het duurt niet lang of een andere componist komt langs in mijn dagdromen:
Wagner! Mijn volgende dagdroomrivier is dus de Rijn. Ook die doet Oostenrijk aan, al is het maar een heel klein stukje bij de Bodensee. 'Tristan und Isolde', 'Ring des Nibelungen' en de 'Lohengrin' componeerde Wagner langs de oevers van de Rijn. 'Warum ist es am Rhein so schön?' Nou, Wagner wist het wel! Hoewel de Lorelei-muziek weer van Franz Liszt is, natuurlijk... Nadat mijn vrouw me heeft gewezen op het feit dat Wenen in zicht komt, besluit ik me weer bij de Donau te houden.
In de verte zie ik inderdaad de skyline van de Oostenrijkse hoofdstad opdoemen. "Wien, Wien, nur du allein," zing ik lustig. Het is er vandaag niet uit te krijgen. Hoewel Wenen eigenlijk aan een zijtak van de Donau ligt (maar dat mag je daar niet hardop zeggen) is de stad onlosmakelijk met deze rivier en klassieke muziek verbonden.
Beethoven woonde er, en Schubert. Maar ook Mahler, Gluck, Haydn, Strauss, Brahms en Mozart - dat kan toch geen toeval zijn. Wenen ademt klassiek. De binnenstad van de Oostenrijkse hoofdstad staat dan ook terecht op de werelderfgoedlijst van de UNESCO.
Nog meer water
Als we op een terras uitrusten van onze fietstocht, blijft het geklater van water maar door mijn hoofd gaan. Ik krijg die componisten met hun rivieren er maar niet uit. Als ik achterom kijk zie ik de reden: een grote fontein klatert er lustig op los. In de bronzen beeldengroep herken ik de hoofdfiguren uit de opera 'Die Zauberflöte', en natuurlijk heet dit bouwwerk de Mozart fontein.
Tegen zoveel water kan ik niet op. Na al die rivieren en componisten moet ik nu even naar mijn eigen muziek gaan luisteren. "Juffrouw," vraag ik aan de serveerster, "kunt u mij zeggen waar het toilet is?" Felix
|
