Langres noemt zich een knooppunt van pelgrimswegen, waaronder die van Keulen naar Compostela. Daarbij kan men in Langres kiezen tussen die door Midden-Frankrijk en die via Dijon en Le Puy-en-Velay (grofweg de onze). Maar veel is er hier nu van Compostelagangers niet te merken: op deze hele dag loopt er een enkele zwaarbeladen man door ons beeldvlak, en dat is goed zo.
Langres ligt ommuurd op een heuvel en is de geboortestad van filosoof en eerste encyclopediemaker Denis Diderot, hier zowat overal aanwezig. Om langzaam af te kicken stappen we vandaag de zeven poorten en twaalf verdedigingstorens af. Iets binnen de stadswal zien we het Diocesane Centrum van deze streek, een gebouw dat tijdens de revolutie niet werd aangeslagen, wellicht omdat de paters karmelieten zieken verzorgden en men snapte dat men een probleem schiep als men hen naar moeders pappot terugstuurde (of erger).
Uit grotere vertrouwdheid met het fenomeen pelgrim volgt ook het verschijnsel pelgrimsbedrog, zo merken we: de 'assiette du pèlerin' die men de Compostelaganger tegen voorlegging van de nodige bewijsstukken aanbiedt, kost net zoveel als de (toegegeven, goedkope) menuutjes die elkeen overal kan bestellen.
Wij trekken, aan het einde van dit mooie fietstraject, de pelgrimsdeur weer even achter ons dicht!
's Morgens kijken we in Chaumont nog even rond in de oude stad. In de Basilique Saint-Jean-Baptiste gaan we de bekende 15de-eeuwse graflegging van Christus, met levensgrote beelden, bekijken. Je kijkt toe vanachter een getralied deurtje, als iemand die mee in de kring van de dieptreurenden komt staan.
Een man die het orgel komt bespelen nodigt ons bij hem boven uit. Het is een gedreven iemand, die ons enthousiast de mechanische werking van het orgel uitlegt en de veelzijdigheid ervan toont. Met kleine fragmentjes illustreert hij de ijlheid van de klaroentoets, het komieke effect van de bourdon, hij speelt een romantische frase ... en eindigt met de aanzet van Bachs toccata con fuga in D. Muziek om een heel eind mee te fietsen!
Langs het kanaal is de opkomende lente weer op zijn mooist. Fietsers zijn er bijna niet, eerder mensen die vanuit het dorp, met hond, partner en/of kinderen even de kanaaldijk op wandelen. Koeien zijn er wel geregeld. Anders dan bij ons laat men de stier hier gezellig bij zijn dames blijven, toch ook wel een uiting van het Franse 'savoir vivre'.
Soms lopen het kanaal en de almaar smaller wordende Marne een stukje mooi naast mekaar. Dan zie je vanop het fietspad middenin de strakke kanaaloevers vlakbij en de Marne, die in de diepte tussen de bomen kabbelt. We verzamelen zoetwaterschelpen, van buiten onopmerkelijk, van binnen bijzonder mooi gekleurd. Daar wordt thuis iets mee gedaan.
Na het nodige kilometertjesmalen door een vlakker wordend landschap zien we vanop een sluis plots Langres liggen, nog kilometers voor ons, een paar honderd meter in de hoogte.
Het is daar nog een hele klim. Maar oef, we zijn er, in de 'poort naar Bourgondië', het eindpunt van ons lentefietstraject. We blazen hier, veilig tussen de oude stadsmuren, nog een dagje uit.
Vanaf Chevillon volgen we het 'Canal entre Champagne et Bourgogne' zuidwaarts. De sluizen, waarvan de metalen delen in vrolijk blauw geschilderd zijn, volgen mekaar vlug op. Bijna even blauw glanst, eigenaardig genoeg, het water in het kanaal en in de Marne, die altijd zusterlijk langs het kanaal kronkelt. We zien drie keer hoe het kanaal de Marne op grotere hoogte kruist, een staaltje van waterbouwkunst van 150 jaar geleden.
In Joinville gaan we in de Eglise Notre-Dame in het spoor van middeleeuwse pelgrims naar de zogenaamde gordel van Sint-Jozef kijken, door Jean de Joinville in 1252 uit het Heilig Land meegebracht.
Het landschap langs de rivier is mooi als in een oud prentenboek. Op de heuvels langs het water verschijnt bijna overal het eerste groen aan de bomen. We zien hoe aan de overkant van het kanaal de koeien (voor het eerst?) de nog onbegraasde weilanden worden op gelaten en langzaam, wat weifelend, in een lange rij hun weg zoeken. We tellen er 47.
We vinden dit dagtraject het mooiste in Frankrijk tot nog toe. Eigenaardig genoeg zien we vandaag op het zeer goede en vlakke pad maar 12 fietsers.
Zoals ook vorige dagen is er nogal wat wind, soms een stevige ruk. Een ervan gooit Paul zijn geparkeerde fiets om en die (de fiets) begint vanaf dan bij het rijden een zoemend geluid te maken, alsof er een dikke hommel rond je oren cirkelt. De band moet ergens net het spatbord raken. Wat getik en voorzichtig gewring leveren niets op. Dan maar zo verder. Na 5 minuten houdt het gezoem vanzelf op!
We hebben veel gekeken, gefotografeerd, genoten en vinden dan geen verblijf waar er nog plaats is (het is zaterdag!). Er is nog wel plaats in Chaumont, maar moeten dan nog een flink eind doorfietsen. Gelukkig hebben we de wind in de rug.
De dorpen zijn hier, vrij plots, netjes en verzorgd. In Vouécourt bewonderen we de dorpswasplaats, door de mannen toen 'le tribunal bavarde' genoemd.
In Chaumont aangekomen moeten we nog herhaaldelijk de weg vragen. Om tien voor acht zijn we eindelijk in onze chambre d'hôtes, eigenlijk een kleine woning in de nok van een chique herenhuis.
Van Ste-Marie-du-Lac-Nuisement naar Chevillon: van meer naar Marnekanaal
Na een prima overnachting aan de noordoever van het Lac du Der maken we, in omgekeerde wijzerzin, langs de fietsweg de ronde van het meer. We willen rustig genieten van de natuur hier en hopen wat watervogels te zien. Onze gastheer vertelt wat we al ongeveer wisten: voor de spectaculaire trek van de kraanvogels moet je hier in februari-maart of in oktober-november zijn, die beestjes moeten we dus niet verwachten.
Maar het landschap, vooral aan de noordkant van het meer, mag er zijn: zelfs bij het bewolkte weer van vandaag is het water helderblauw en contrasteert het prachtig met het beige riet. Er zijn echt wel wat vogels te zien. Op een bord onderweg studeren we nog even goed in, en inderdaad, we zien enkele soorten. Het grappigst zijn de futen, die al duikend verstoppertje spelen, maar te ver van de oever blijven om zich zonder teleobjectief goed te laten vastleggen. Heel anders wordt dat wanneer bij een kiosk plots een enorme felgele vogel opduikt. Hij is helemaal niet schuw en laat zich braaf fotograferen. De soort is ons onbekend.
Al is het hier mooi, de manier waarop de Fransen omgaan met zo'n natuurgebied is lagelanders wat vreemd: het lijkt pas echt goed te worden nu er een yachthaven is, gepensionneerden in een "toeristentreintje" gestouwd worden en men nu ook een casino opstart..
Aan de zuidoostkant van het meer zien we over het water de kerk van het verdronken dorpje Chantecoq, door onze gastheer voor ons gekscherend 'het Compostela van het Lac du Der' genoemd. Daar verlaten we het meer.
Langs enkele dorpen fietsen we door een aantrekkelijk parklandschap naar Wassy. In dit alweer wat morsige stadje bezoeken we de burchtachtige romaanse Eglise Notre-Dame. Zoekend naar Sint-Jakob vinden we een beeld van Sint-Jakob de Meerdere, een heilige waarvan alleen de naam ons bekend is. We gaan nog eens over hem lezen, maar hebben nu toch al een zeker gevoel dat onze vriend Jacques eerder deze heilige als zijn patroonheilige ziet.
Door een weidser wordend heuvelland gaat het verder naar de Marne. Op de (wat onfris ruikende) koolzaadvelden, die we al dagenlang zien, beginnen nu de duizenden gele bloemen open te gaan, een vrolijk gezicht.
We overnachten in 'Le Moulin Rouge', ondanks de naam en hoewel alle deuren en plinten en badkamerafwerking en gordijntjes er felrood zijn, een braaf hotelletje. Aan de toog tussen de inboorlingen gaat het er genoeglijk volks aan toe. De paar aanwezige vrouwen uit het dorp krijgen van de binnenkomende mannen telkens niet minder dan vier (4!) kussen toegediend. Heeft het dan toch met de naam van het hotel te maken?? Hoe dan ook, aan de french cancan begeeft Marina zich na een fietsdag maar niet.
Het hotel ligt werkelijk op 10 stappen van het kanaal tussen Champagne en Bourgogne, waarlangs we de volgende dagen onze tocht verderzetten, pal zuid.
Van Châlons-en-Champagne naar Ste-Marie-du-Lac-Nuissement: welkom in siloland!
We verlaten Châlons via een 'voie verte' langs het Marnekanaal, die, zoals gewoonlijk, even buiten de stad ophoudt. Dan gaat het doorheen een reeks kleine dorpen door een wat saaie streek. De enorme graansilo's, hoger dan de kerktorentjes, vallen op. Enkele keren passeren we ook kalkgroeves.
Hoe welkom we hier echt zijn, weten we niet zo goed: we worden langs de weg op een wel zeer ongewone manier in de gaten gehouden, borden waarschuwen ervoor dat er jonggepensioneerden op weg zijn, een paar keer gooit een passerende vrachtwagen een wolk van (school?)krijt over ons heen.
In het wat bizarre vestingstadje Vitry-le-Francois bezoeken we de enorme kerk, die er niet eens zo lang voor de Franse Revolutie nog werd neergepoot. Hier gaan we ook het fietspad langs het 'Canal entre Champagne et Bourgogne' op, een toeristische benaming voor wat op de sashuisjes 'Canal de la Marne à la Sâone' heet.
Na 15 km gaan we eraf, want we willen naar het Lac du Der. Hauteville onderweg blijkt zijn naam niet te hebben gestolen. Aan het Lac du Der aangekomen horen we, al de tweede keer vandaag, de roep van de koekoek. De lente is niet meer te stoppen!
Ondanks dit wat flinkere traject blijven we praktisch volledig gespaard van zadelpijn. Dat Aldi-fietsersondergoed is echt niet slecht!
Van Ambonnay naar Châlons-en-Champagne, waar we Sint-Jacob in actie zien
Van Ambonnay gaat het soms bergop, maar bijna altijd bergaf tot aan de Marne, die we vandaag en ook morgen nog even volgen. We rijden maar tot Châlons, omdat we de stad ook willen bezoeken. Op de middag kunnen we onze fietsen al kwijt in een wat krakkemikkig stadshotelletje.
Eerst valt een klein fietsprobleem op te lossen: van het ophangsysteem van de fietstas van Paul - "made in Sweden" is blijkbaar ook niet altijd dat - is een schroefje weg, zodat de tas maar met één klem meer vastzit. Gelukkig kan een fietsenmaker ons snel helpen.
We gaan naar de Cathédrale Saint-Etienne, maar het gebouw blijkt gesloten en van buiten is het eigenlijk een tamelijk drakerig plaksel van een lage romaanse toren, een enorm gothisch schip en een daartegen geplaatste classicistische gevel.
Maar de Eglise Notre-Dame is niet voor niets UNESCO-erfgoed! Schitterend zijn de 16de-eeuwse glas-in-lood-ramen. We zien hier o.m. de uitbeelding van een legende omtrent Sint-Jakob, waarin die zich in 1212 (!!) niet onbetuigd laat in het aanpakken van de Moren. Niet zo politiek correct meer, wel bruisend en kleurig voorgesteld. De stempel die we in onze pelgrimspas krijgen, toont trots een Sint-Jakobsschelp.
We fietsten vandaag maar 22 km om Châlons (vroeger "sur Marne", nu "en Champagne") te kunnen bezoeken.
Van Reims naar Ambonnay: het 'Montagne de Reims' over!
We verlaten de stad van Remigius langs een voor fietsers gereserveerde 'voie verte' langs een kanaal dat tot St.-Léonard loopt, even buiten de stad. Dan gaat het weer een 'route partagée' op, een eufemisme voor een niet te drukke gewone weg. Gelukkig zetten de chauffeurs zich gewoonlijk zeer voorbeeldig opzij. Vanaf Puisieux gaat het stilaan klimmen. We moeten immers het 'Montagne de Reims' oversteken, wat nogal Hannibalachtig klinkt, maar zich praktisch beperkt tot een eind matig bergop fietsen, gevolgd door het grotendeels al duwend beklimmen van de steile helling voorbij Ludes. Gelukkig is er daar een cafeetje waar we ons bij een Perrier moed kunnen indrinken (hoewel aan de bar een Hoegaarden-tap staat waarbij Marina zich helemaal in haar heimat voelt). De Michelinkaart vermeldt voor de bewuste helling 13 %, maar daarmee heb je de overwinning van dit gebergte dan wel achter de rug.
De welvaart in deze streek valt op, zeker als men uit die arme Franse Ardennen komt. Aan de huizen te zien, kan blijkbaar zowat iedereen wat meepikken van het succes dat champagne al zo lang is.
In Ville-en-Selve verorberen we onze sobere picknick, terwijl hier ook nog altijd de mogelijkheid bestaat om en passant even een handwasje te doen. Een mooie streek! Door de wijngaarden, waarin overal het lentewerk is ingezet en door het nochtans al echt zomerse weer voelen we ons nu op en top in 'la douce France'!
Ambonnay, waar we verblijf gevonden hebben bij een champagnebouwer, is blijkbaar ook voor zijn rode wijn een bekende gemeente. Inderdaad, de rode dorpswijn valt te smaken.
In ons verblijf is het grappig om te zien hoe de, weliswaar welvarende, plattelandsinrichting boven in de woonst, contrasteert met de beneden opgevoerde chique, waar de dochter op hakschoenen staat te wachten om bezoekers te ontvangen in de degustatieruimte. Je kan daar de dure flessen (28 tot 43 EUR) in verlichte vakjes zien staan en gezeten op een soort nightclubstoeltjes kan men er de Champagne Soutiran proeven.
Wat mooi om, zeker in onze rol van pelgrims, te kunnen glimlachen om zo veel ijdelheid...
Natuurlijk wandelen we vooreerst langs de Sint-Jakobskerk. Marina, die van zichzelf weet dat ze op reis nogal eens kennissen meent te herkennen die bij nader toezien helemaal geen kennissen zijn, durft haar zin niet opstarten, maar toch: ze is het echt: oud-collega Leen Verbist. Ze is met haar man Jan en haar broer en schoonzus op stap in Reims. Het is een korte maar plezierige ontmoeting.
De Basilique Saint-Remi is een schitterend romaans gebouw. De zijbeuken met hun kruisgewelven en de glasramen zijn pakkend mooi. Het is wat rest van de abdij, die door de Franse revolutionairen werd gesloopt. (Een dame aan wie we zeiden dat de gelijkenis met Islamitische Staat treffend is, vond dat niet echt iets om op in te gaan.) Buiten toont een hedendaags beeld het doopsel van Clovis, de doorbraak in de kerstening van Frankrijk.
Vlakbij bezoeken we de champagnekelders van Taittinger. We leren een en ander over champagne, kijken op van de resten van middeleeuwse kerkruimtes en -poorten in de diepte en vroegchristelijke schuiloorden in nog diepere kelders. Gastheer Dominique in Herpy gaf ons goede raad door ons als Compostelagangers precies deze kelders aan te bevelen. Een glaasje Taittingerchampagne sluit natuurlijk het bezoek af. (Waarom Paul op de selfie nogal uitbundig lacht, terwijl Marina wat zuiniger haar mondhoeken spreidt, weten we zelf eigenlijk ook niet goed.)
Na de middag melden we ons braafjes aan bij de 'accueil des pèlerins' in de kathedraal en krijgen we vaneen wat gecrispeerd doende maar brave dame een stempel in ons pelgrimsboekje. In deze kerk werden de Franse koningen gekroond. We branden liever een kaarsje voor Jean-Baptiste de la Salle, patroon van de (oud-)opvoeders. (Afwegingen over opvoeden volgens congregationele dan wel algemeen-christelijke principes, daar gaan we ons nu niet aan begeven.) De kerkgevel wordt gerestaureerd, een geldig excuus om maar een beperkt percentage van de 2300 beelden aan de buitenkant haarfijn te bekijken.
Het is voor het eerst dat we een dag volledig stoppen om te recupereren en rond te kijken. We gaan dat nog doen.
We volgen eerst verder de Aisne. " 't Is den oorlog, die j'hier werevindt": vlakbij Herpy zien we de plaats waar de Fransen en hun geallieerden na jarenlange stilstand de frontlijn konden doorsteken, op een wat lagere plaats in de heuvelrug. Het gebeurde in oktober 1918, " Le sang a impregné cette terre," zegt het monument, en we proberen ons voor te stellen hoe het er op deze helling aan toe gegaan is. Verderop, in Asfeld, bezoeken we een kerkhof waar meer dan 5000 Duitse soldaten rusten. Boeiend is ook hoe afwisselend op de altijd aanwezige Franse dorps-oorlogsmonumenten nu eens de glorie (meestal), maar soms ook de rouw en het medeleven vorm krijgen.
In Asfeld bezoeken we ook de extravagante barokke Saint-Didierkerk, waarvan de architect wou dat het hele grondplan gerond was. Voor de kerkingang vinden we bij toeval ook een ruimte onder een soort van koepeltje waar je gewoon door met je voet op de grond te tikken een heel wat seconden aanhoudend vibrerend geluid hoort. Heel gek. We zien onze kleinkinderen hier al aan de tik!
We steken de Aisne over en komen in het departement Marne en in de noordelijke Champagne. De aarde kleurt hier plots overal beige door het vele krijt. De eindeloze velden, met reusachtige graansilo's aan de einders, zijn wat eentonig, maar spreken toch aan door hun weidsheid en de, onder de warme lentezon, vrolijk oplichtende kleurvlakken. Net Mondriaan die voor de gelegenheid behalve azuur ook donker- en middengroen en zilvergrijs borstelt.
De heuvels worden hier glooiender. In het eerste dorp in de Marne vinden we na 25 km het eerste cafeetje van de dag. Kunnen we iets anders doen dan daar een koffie drinken? We raken aan de praat met een klant die niet alleen flink bebaard, maar zelfs ook enigszins aangeschoten is. "D'ici il n'y a que de faux plat," waarschuwt hij. Het klopt: wat vlak lijkt, voelt aan als bergop, omgekeerd valt visueel bergop soms enorm mee. Daarbij speelt de wind allicht een rol. Na een poos weten we het zelf niet meer goed... Fietsen dus maar, schakelen volgens wat je voelt en volhouden.
We komen behoorlijk moe in Reims aan. Een jongeman van Noord-Afrikaanse origine aan wie we de weg vragen naar het goed betaalbare "aparthotel" dat we vonden, fietst ons er helemaal naartoe.
In Reims pauzeren we een dag om plaatsen van spiritualiteit te bezoeken. Maar er nu geen enkele van de vele champagnekelders bijnemen zou toch ook niet serieus zijn?
Een proloog voor natuurliefhebbers: slakken in deze streek blijken de neiging te hebben's nachts mekaars nabijheid op te zoeken en zich in de loop van de dag in mekaars spoor en in slakkentempo boomopwaarts te slingeren. De twee eerste bijlagefoto's illustreren dit. (Elke gelijkenis met eventueel bestaande personen berust op toeval.)
Na een uitlopend ontbijt-onder-Vlamingen begeven we ons op weg voor weer een korte etappe. Het weer is somber, maar de regenjasjes blijven de hele dag ongebruikt. In het nogal verkrottende Wasigny bekijken we de 15de-eeuwse markthal, een bewonderenswaardige houtconstructie. In de onderbouw ervan heeft men wat autoboxen ingericht, met roestende poorten. We ontmoeten hier, op onze 18de dag, voor het eerst mensen die naar Compostela onderweg zijn, zelfs drie in één klap. Koen uit Gent is alleen op tocht; een Rotterdams paar stapt grote stukken samen, maar niet alles.
In Wasigny kun je ook niet over het gesneuveldenmonument heenkijken. Het getuigt niet van veel gevoel voor esthetiek. Zoals in alle dorpen hier treft het wel wat voor een slachting de Eerste Wereldoorlog voor Franse plattelandsjongens geweest is.
De volgende iets grotere plaats, Château-Porcien, in de Michelingids beloftevol aangekondigd met "deze oude haven langs de rivier gaf haar naam aan de streek." vertoont een gelijkaardige tristesse. Hoe aantrekkelijk de natuur hier ook is, omwille van de vele onderkomen dorps- en stadskernen laten we de eigenlijke Franse Ardennen zonder spijt achter ons.
In Herpy-l'Arlésienne, aan de Aisne worden we in een van buiten uit wat onverzorgd ogende locatie in chambre en aan table zo warm en persoonlijk ontvangen als men zich maar kan voorstellen. We nemen de tijd om ons op de voor ons liggende Champagne voor te bereiden (klinkt aantrekkelijk, toch?) en wat uit te rusten.
In Mézières gaan we 's morgens in de Basilique Notre-Dame de kubistische glas-in-loodramen bekijken: bijzonder mooi.
Na het lichte trauma dat we opgelopen hebben door de beklimming van de Mont Malgré-Tout houden we het, nu we de lekker vlakke Maasvallei verlaten, bijzonder rustig. Bij heerlijk zomerweer trappen we door een aantal dorpjes van de Thierache, een wat idyllischer streek, waar Roel terecht vol lof over was. We zien enkele van de versterkte verdedigingskerken. Bij die van Saint-Marcel denken we natuurlijk aan onze vriend Marcel. (Is het wegens zijn naam? Of doordat hij waardevolle dingen zo goed verdedigt? Misschien doordat hij zo heilig is? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.)
Hoewel we nu op wegen zitten die niet voor fietsers gereserveerd zijn, oefenen we flink in hellingrijden: wat bijtrappen op het einde van de afdaling, flink blijven pedalen, tot een stuk op de helling nog het gevoel hebben dat je vlak rijdt en verder op de helling pas beginnen met terugschakelen. Onze pogingen zijn grotendeels succesvol!
Al voor vier uur komen we in het stadje Signy-l'Abbaye. Liever dan in twee ritten van 60 km naar Reims te rijden, houden we het - hypersportief als we zijn - hier voor bekeken. Zo krijgen we drie aangename ritten van bij de 40.
In het minuscule stadje biedt een fraai herenhuis van rond 1800 ons onderdak.
We fietsten vandaag maar 30 km, maar daar hebben we geen spijt van.
We kijken even rond in Revin, dat er zoals de meeste plaatsjes hier nogal groezelig uitziet met onderkomen fabrieken en veel leegstaande winkels. Misschien een stand houdende (Turkse) winkelier iets gunnen, al is het maar door de aankoop van twee appels? Maar de man heeft onze fietsen voor de etalage gezien en zegt prompt: "Je vous les offre." Aandringen kan hem niet vermurwen. Tegelijk fijn en een beetje dom!
Bij prachtig zomers weer volgen we de Maas, die hier zodanig kronkelt dat we de zuidenwind afwisselend als kop- en rugwind hebben.
Bij Laifour fotograferen we de bekende rotsen (les Dames de la Meuse) met op de voorgrond een enkele dame Sermeus(e).
In Monthermé bekijken we de middeleeuwse abdijkerk en halen we een stempeltje op het gemeentehuis.
Tegen 5 uur bereiken we Charleville-Mézières, waar we ons op de schitterende Place Ducale een Ardense cider gunnen.
Onze chambre d'hôtes in het nochtans wat treurige stadsdeel Mézières is een echte meevaller. Bij de table d'hôtes hebben we Nicolas en Isabelle, een tof Waals koppel, als tafelgenoten. Ze besluiten dat we na zulke maaltijd morgen een dubbele etappe moeten aankunnen.
Van Vireux-Molhain naar Revin: fiets(pomp)en in Frankrijk
Op woensdag 8 april beginnen we aan ons derde traject. Al voor zes uur stappen we in Bonheiden op de fiets. De trein brengt ons naar Mariembourg, vandaar fietsen we naar het Franse Vireux-Molhain. Waar we vorige keer stopten nemen we de "bewijsfoto" (met Marina er deze keer wat joyeuzer op), dan begint de derde etappe echt.
Datgene waar Marina nachtmerries van kreeg: (niet) met de fiets op de trein geraken, blijkt met wat trek- en tilwerk nogal mee te vallen. Hetgeen Paul als een lichte contra van het fietsen zag: zich op "technische" dingen moeten richten ten koste van het bewust op tocht zijn, valt meteen flink op ons. Wanneer Paul zijn achterband wat wil bijpompen, gaat er geen lucht in, maar een heleboel lucht uit. Het mondje van het pompstuk past niet op het ventiel. Niet erg, zou je denken, maar een fietspomp blijkt in Frankrijk iets uiterst exotisch. Een behulpzame caféhoudster zegt dat in Molhain alleen wat kleine kinderen fietsen, en die zijn er niet bij haar in de buurt. Een (ja, toch wel) langsfietsende dame heeft een pomp die evenmin past, maar zegt dat een autogarage een paar kilometer verderop ons wie weet zou kunnen helpen. De dame van de dienst voor toerisme weet geen raad, maar zegt dat ze om twee uur met het gemeentehuis wil bellen (nu is de middagpauze van twee uur daar begonnen) en de gemeentediensten allicht over een fietspomp beschikken. We posteren ons dan maar aan de voie verte-fietsroute, hopende dat er wel weer eens een wezen als een fietser zou verschijnen. Na ruim een half uur gebeurt dat ook. De wat oudere sportieveling lost het probleem met een klein pompje in anderhalve minuut op.
Vanuit Vireux volgen we de voie verte transardennaise zuidwaarts. In Haybes, door een represaillemaatregel in de Eerste Wereldoorlog verschrikkelijk getroffen, roept voor het eerst ons iemand "Buen camino!" toe.
Langs Fumay bereiken we Revin, waar we, wat overmoedig, hebben gereserveerd in de Auberge du Mont Malgré-Tout, hoog boven de Maasvallei. De wegwijzer er naartoe wijst ook naar een 'calvaire'. Niet toevallig. De Mont Malgré-Tout blijkt met zijn steile weg vol haarspeldbochten het Mont Ventouxtje van de Ardennen. Of we die gefietst of veel meer gestapt zijn, laten we maar in het midden.
We fietsten, buiten de 30 km tot aan ons beginpunt, 32 km.
Klaar voor het derde traject: van Vireux-Molhain (Franse Ardennen) tot ...?
Al maanden vragen bijna alle vrienden die we ontmoeten wanneer we nu onze Compostelatocht verderzetten. Tja ..., het enige nieuws dat er te vertellen viel, was dat van de pelgrimszegen. Die mochten we op 21 februari ontvangen in de Sint-Romboutskathedraal, samen met een paar honderd Vlaamse Compostelagangers van dit jaar.
Vijf maanden onderbreken is (te) lang. We wilden in de krokustijd al verder, zodat we de kraanvogels zouden kunnen zien aan het Lac du Der (een tip van Jurgen). Maar bij de kou van die dagen ontbrak ons echt de zin. Maar nu is het gemeend: woensdag 8 april wordt onze 15de dag van de tocht, het begin van meteen al het derde traject. Maar hopen dat er wat kraanvogels en andere op ons gewacht hebben!
Dat we in het noordelijk deel van Frankrijk een stuk zouden fietsen stond al van voor het vertrek in september vast. Marina's voetprobleem, het verhaal van Roel (interessante streek, de overgang tussen Ardennen en Champagne, maar eerder fiets- dan wandelstreek) en de dun gezaaide accommodatie sterken ons in die keuze.
Toch onderbreken we het wandelen met wat spijt. Hoezeer écht pelgrimeren (te voet dus) rust schept, afstand van al wat men ons als belangrijk verkoopt en je nader brengt tot wezenlijker dingen én tot dankbaarheid, valt moeilijk uit te leggen. We zullen proberen ons niet te laten verleiden tot kilometertjes afleggen; we willen nog altijd elke bocht in de weg zien, elke boom en elk dorpspleintje passeren. We nemen ons ook voor te fietsen in eigen tred.
We hebben niet te zwaar in fietsspul geïnvesteerd: een stel Thule-fietstassen voor Paul en voor allebei wat fietsondergoed van de Aldi. Wouter en Annemie vertrouwden ons hun fietshelmen toe.
We mikken de volgende 2 weken op pal zuid en hopen doorheen de Franse Ardennen en de Champagnestreek te geraken, tot op de grens met Bourgondië. Afwachten wat de weg ons dit keer brengt...
Terugblikkend op het tweede traject (Lustin (B) â Vireux-Molhain (F))
We zijn vooral blij dat we die F nu kunnen tikken. Zal het ooit een E worden? Zo niet, dan is het toch ook mooi geweest.
Dit was wellicht ons kortste Compostelatraject ooit. We hebben het dan nog met 1 dag ingekort omwille van de overbelastingsproblemen aan Marina haar voet. Ondanks de misère aan het einde was het een mooie 'voetreis in de herfst'!
We volgden bijna ononderbroken de via monastica. Daarbij wisselden we al eens af tussen de GR 654, die in grote slingers langs bosranden, hellingen en uitzichtspunten voert, en stukjes RAVel, rechter, bijna vlak, maar weinig afwisselend. We liepen 77 km. De totale tellerstand na 14 wandeldagen staat daarmee op 246 km. (Met de auto geraak je in het Franse Vireux-Wallerand in een flinke 2 uur; wij hebben aan alle bossen, akkers, vergezichten, ontmoetingen en soms godverlaten gehuchten veel meer tijd kunnen besteden, wat een luxe!)
Wandelend in eigen pas viel ons weer de vriendelijkheid op van de mensen (op rustige plekken word je zelfs door een allicht onwillige puber vriendelijk gegroet; wanneer de bus Givet-Dinant, waarmee we terugkeerden, met haar 20 passagiers in Dinant stopt, roept de helft ervan de chauffeur bij het uitstappen een 'merci' toe). Minder vonden we dan weer de zich in de Waalse en Franse Ardennen verschrikkelijk opdringende halloween-liefde. Zowat één op drie huizen tooit zich met halloweendecoratie en dat gaat tot wansmakelijkheden als zogezegd menselijke harten en hersenen op schaaltjes. Ook de ontvolking (en daardoor de zeer vele te koop staande huizen) sprong ons in het oog.
Aan Marina haar voet is er alleszins geen stressfractuur zoals we even vreesden. Na radiologie blijkt het te gaan om enthesiofytvorming.
Als je dat googelt, vind je maar één resultaat: 'enthesiofytvorming: verlies van het hyaliene kraakbeen en een ontsteking van de omliggende structuren. Deze aandoening treft 1 op 5 volwassen honden.' Bron is de Universiteit Gent. WOEF!
Het waren maar weinige maar wel heel mooie dagen met serieus moeilijke parcours. We nemen zeker de beelden mee waarvan hier foto's volgen:
* Van de 10 de dag de Ardennen voor het eerst in de regen, ook langs gladde modderpaden mooi, en de vele strenge arduinen gevels in de dorpen
* Van de 11 de dag het kasteel van Freyr, soms slecht zichtbaar in zijn spiegeling in de vredige Maas en de steile rotsen daar
* Van de 12 de dag de geploegde en geëgde akkers in de ochtendzon op de hoogtes bij Falmignoul en het herfstlicht op Waulsort bij de Maas
* Van de 13 de dag de Maas in de ochtendnevel vanuit onze hotelkamer niet ver van Heer-sur-Meuse en de volkomen stilte op wegen die dorpen met mekaar verbinden
* Van de 14 de dag het gesukkel van Marina om toch maar de Franse grens over te geraken (waarvoor de dokter haar een medaille van volharding én foute keuze wilde geven) en de nogal bijzondere sfeer van de kamer die we toegewezen kregen met de bongobon in hotel Saint-Hubert.
Het volgend stuk fietsen we, zoals voorzien: van Vireux-Molhain verder de Maas langs en de Champagne in. Dat doen we in de lente.
Gisteren in de late namiddag al kreeg Marina erge pijn achteraan in haar rechtervoet, die het stappen erg moeilijk maakte. Die pijn is vanmorgen niet weg, elke stap doet pijn. Wat doen we? Marina: ' Ik ga nu tot over de grens, al is het op handen en voeten.'
Dat wordt het dan ook zo ongeveer. Vanuit onze eenvoudige chambre d'hôtes in Mazée is het, over een heuveltje, gelukkig maar anderhalve km tot aan de Franse grens. Geen taxi dus, maar te voet verder op weg. We voelen ons aangesproken door de richtlijnen voor 'moutons en semi-liberté': dit is ons pad. En inderdaad, een paar honderd meter verder kan een gepijnigde Marina de 18de-eeuwse grenspaal innig omarmen.
Vanop de hoogte zien we Frankrijk voor ons liggen. En steekt ginder ver aan de horizon ook al geen toren van Compostela uit??
We zijn nu de grens over. Meteen duikt de soms in zuurtjeskleuren beschilderde Franse gezellige slordigheid op. Over de 4 km tot aan de Maasoever doen we 3 uur, Marina, soms wat op Pauls hand steunend, meestal zelfstandig sukkelend met de rechtervoet in alle mogelijke richtingen. Een stok die we in het bos vinden, helpt niks.
In Vireux-Molhain sluiten we dit tweede, korte traject naar Compostela af. We zijn nu alvast tot in Frankrijk geraakt, tot waar de 'voie verte Trans-Ardennes' langskomt, een fietspad langs de Franse Maas. We maken er de eindtraject-foto. Als God het wil, in de lente verder!
We gaan iets verderop overnachten in Haybes. We hebben daar immers geboekt, gebruik makend van de Bongobon die Paul bij zijn afscheid van de collega-directeurs van de Scholengemeenschap Mechelen kreeg. Ze trakteerden ons op 'Pittoresk logeren'.Het hotelletje is nogal schilderachtig te noemen, het onthaal is warm en enigszins guitig. De kamer is bijzonder en, eerlijk gezegd, te associëren met het overschrijden van alweer andere grenzen. In de kast is niet veel meer plaats dan voor 2 stelletjes kleren... Bedankt, collega's: we ronden ons tweede traject in bijzondere stijl af.
Bedankt aan Herman Verstraete (wiens gouden tips bij peesontsteking we pas zonet lazen) en aan alle blogreageerders!
In Heer-sur-Meuse zit je op de Franse grens en dat merk je: de Waalse, Belgische en Franse vlag hangen in het dorp broederlijk naast mekaar, de bakker profileert zich met 'Delices de la frontière' en de flessen Leffe staan in de winkel naast de baguettes.
Vanuit Heer-Agimont lopen we een stukje Ravel dat net binnen de Belgische grens blijft. Voor fietsers gemaakt, maar zo stappen we enkele km gemakkelijk, in de buurt van plaatsjes met sappige namen als Pesches, Foisches en Petit Doische. In Doische houden we halt in het enige, afgeleefde café. Mariette heeft het 'ferme'-bordje weggeborgen achter een tekstje dat ons verzekert dat we 'Chez Mariette à Doische' zijn en zet voor ons koffie 'comme je le fais pour moi-meme'.
We komen weer op de GR, die hier zelfs met een echte Sint-Jacobsschelp wordt aangegeven. Hij duikt de bossen in, naar de diepte. We leren uit onze Franstalige gids dat dit 'un thalweg' is. De Franstaligen kunnen echt wel Duits...
Na Vaucelles lopen we naar Mazée, nog steeds vlakbij de Franse grens, de laatste 5 km over de dorpsverbinding. We zien onderweg juist evenveel auto's, maar wel 100 ganzen die zijn neergestreken om te rusten en evenveel koeien, die die twee passanten van vandaag belangstellend nakijken.
Het is een afgelegen uithoek hier, met dorpen met grijze natuurstenen huizenrijen. Nogal wat huizen staan te koop. Maar we zijn nog in België. Borden met Belgisch erfgoed bewijzen dat: ' Pour nos enfants, roulez prudemment'. Waar is de tijd dat ze, in hun variant in een soort Nederlands, Vlaamse wegen sierden? In de verte ligt al de chambre d'hôtes waar we de dag afsluiten.
We zetten 27 321 stappen, goed voor een flinke 20 km.
Meer foto's volgen later omwille van de zeer slechte internetverbinding.
Van Falmignoul naar Heer-sur-Meuse: klein, maar met venijn!
Aan Crétia, niet ver van Famignoul, nemen we afscheid van de GR 126, die we van aan de Brusselse Sint-Goedelekerk gevolgd hebben. We volgen nu de GR 654, die tot het Bourgondische Vézelay loopt. De weg gaat hier over de hoge rotsen langs de Maas. Het is veel stijgen en dalen, dikwijls op modderige bospaden (waarbij Paul enkele keren uitglijdt), maar met heerlijke uitzichten op Waulsort en omgeving. Gelukkig maar dat we op dit moeilijke traject niet teveel kilometers wandelen. Op deze zonnige dag toont de herfst zich op zijn mooist.
Een volkse dame met vrolijk gekleurd haar met wie we in gesprek raken, zegt dat ze ook wel graag naar Compostela zou stappen als ze ook nog wat jaartjes jonger was. Ze is 56 jaar. Een opsteker voor Marina!
Gek eigenlijk, pas op deze 12de dag langs langeafstandspaden komen we voor het eerst een echte wandelaar tegen (voorlopig: wandelend figuur met rugzak = echte wandelaar). Het zijn er zelfs twee na mekaar: Gunnar en Geert. De eerste is dan nog meteen een Compostelaganger, met schelp aan de rugzak natuurlijk. Gunnar is al in Compostela geraakt. Hij wandelt nu met stukjes van de Nederlandse tot de Franse grens en interviewt andere 'echte wandelaars'. Ook wij zijn binnenkort te horen en te zien op de website van Radio Buen Camino, zo zegt hij.
We stappen nog eens flink berg-op berg-af via Blaimont en sparen zo een meander van de Maas uit.
We eindigen met wat pijnlijke knieën bij Heer-sur-Meuse, vlakbij de Franse grens. In een afgelegen kasteeltje aan de boord van de Maas krijgen we kamer 1 toegewezen. Hier worden we teruggeflitst naar het nobele leven van 1910. Chique voor pelgrims, maar men kan zich hier echt eens Heer Ser-Meuse voelen, avec madame biensûr.
We zetten vandaag wel 20356 stappen, maar veel kleintjes. We wandelden / wankelden / gleden 12 km.
Van Lisogne naar Falmignoul: tweede dag, zerevoetendag!
Voor het vertrek uit Lisogne gaat celebrity Paul nog even op de foto met mevrouw van Outryve d'Ydewalle en krijgen we nog een boek cadeau. Lief, maar: nog wat meer gewicht voor de rugzak
Het weer is mooi, meestal zonnig. In Leffe zien we de meest geliefde kerktoren van België, althans bij bierdrinkers. We kunnen ook de abdijkerk bezoeken en krijgen een stempel van de abdij.
In Dinant houden we natuurlijk even halt bij de bakker voor een befaamde couque. We nemen er geen van een sint of een druiventros, maar kiezen resoluut voor een stadsgezicht. Vanop de hoogte zien we even later de stad zo liggen. Een groepje vriendelijke jongelui wil ons daar fotograferen en wordt vervolgens met een stukje van de couque beloond. Het in de zomer zo drukke Anseremme ligt er nogal verlaten bij. De gastronomische activiteit blijkt er in deze periode van het jaar beperkt tot een kopje Royco minute soep. Maar met een zelf meegebracht granenkoekje erbij is dat een best lekkere lunch.
We volgen de Maasoever zuidwaarts: langs de oude priorij van Anseremme (dit deel van de Compostelaweg heet niet voor niks Via Monastica), langs de rotsen van Freyr ( waar heel wat alpinisten hangen te bengelen) en door een lange drassige weidestrook (waar Paul leert dat het niet wijs is de kaart te bestuderen terwijl je door een rijkelijk van koeien voorziene wei stapt).
We draaien van de Maas weg naar het boerendorpje Falmignoul. Bij schemering, maar nog zonder pull, bereiken we er het enige hotel-restaurant, waar we ons na het everzwijn van gisteravond allicht op ander wild zullen moeten storten. Hopelijk vergeet Marina dan even haar zere voeten.
Morgen doen we een wat kortere afstand, maar we vertrekken niet te laat, want, zo luidt het hier, "de kamer zal voor 10 u. bevrijd moeten worden"
We zetten 27 034 stappen, goed voor een flinke 20 km.
Van Lustin naar Lisogne: entre les tours de N'mur et D'nant
We komen om 10.30 uur in Lustin aan. Daar nemen we ons tweede traject op, precies op de plaats waar het eerste eindigde. Een foto van Paul aan het stationsnaambord, zoals vorige keer, dient als bewijs (voor wie het ooit zou vragen).
Dit hele traject staat in het teken van de Maas. We volgen die dus richting Dinant, langs Annevoie en Yvoir. De nieuwe Ravel 2 volgt altijd de linkerboord, makkelijk stappen dus. Na 10 km krijgen we regen, voor het eerst op onze reis. Het wordt dus een sfeervolle picknick onder een viaduct, wel met vue sur la Meuse. Gelukkig hebben we vlak voor ons vertrek nog regenbroeken gekocht. Die bewijzen al meteen hun kwaliteit. De abdij van Leffe, die Compostelagangers ontvangt, had onze overnachtingsplaats kunnen zijn. Maar de e-mailcorrespondentie die Paul, met een kritische Marina in de rug, met naamgenoot pater Paul voerde, heeft tot een negatieve deliberatiebeslissing geleid: de 'afwasbare hoes op de matras' zonder laken was toch iets minder dan nodig. Het werd dan het enige hotel in de buurt met nog een vrije kamer: de Moulin de Lisogne, op 4 km van de Maas.
In Houx draaien we dus de heuvels in, langs Awagne de GR 654 volgend. De regen houdt niet op en de modder maakt 'sjwap'-geluiden, maar onze kledij houdt ons goed droog.
Bij aankomst in de moulin blijkt het 'Petit Séminaire de Malines' alweer onontwijkbaar: eigenaar is meneer van Outryve (wat we helemaal niet wisten), vader van enkele (oud)-leerlingen van BimSem. Hij identificeert Paul meteen als 'de man van de cupsong'.
's Avonds: weer extra genieten van gezelligheid en droogheid. De wildgerechten zullen ons op dit herfsttraject langs de Maas om de oren geslagen worden, zo merken we al.
Op woensdag 8 april beginnen we aan ons derde traject. Al voor zes uur stappen we in Bonheiden op de fiets. De trein brengt ons naar Mariembourg, vandaar fietsen we naar het Franse Vireux-Molhain. Waar we vorige keer stopten nemen we de "bewijsfoto" (met Marina er deze keer wat joyeuzer op), dan begint de derde etappe echt.
Al maanden vragen bijna alle vrienden die we ontmoeten wanneer we nu onze Compostelatocht verderzetten. Tja ..., het enige nieuws dat er te vertellen viel, was dat van de pelgrimszegen. Die mochten we op 21 februari ontvangen in de Sint-Romboutskathedraal, samen met een paar honderd Vlaamse Compostelagangers van dit jaar.
We komen om 10.30 uur in Lustin aan. Daar nemen we ons tweede traject op, precies op de plaats waar het eerste eindigde. Een foto van Paul aan het stationsnaambord, zoals vorige keer, dient als bewijs (voor wie het ooit zou vragen).
