Agendapunt, gemeenteraad, open, 18/09/2006, jaarnummer 1779

Auteur: Ivan Demil/Kathleen Wens

Vanaf 1999 werden aanvragen voor nieuwe sociale woningbouwprojecten op Rozemaai geblokkeerd door de Vlaamse
Huisvestingsmaatschappijen en de afdeling Woonbeleid van het Vlaams Gewest omwille van gebrek aan visie over de ontwikkeling van de woonwijk. De opmaak van 'de structuurschets Rozemaai' is opgenomen in het actieplan voor het leefbaarheidsprogramma van de sociale huisvesting in het kader van het S.I.F.-beleidsplan 1997 - 1999 (goedgekeurd door de gemeenteraad op 25 maart 1997 (jaarnummer 416)).

De Plannings- en Coördinatieraad Huisvesting erkent in het kader van de meerjarenplanning 'sociale woningbouw' de nood aan een structuurschets voor Rozemaai. Op 29 maart 2000 verzocht ze het stedelijk ontwikkelingsbedrijf/planningscel om deze structuurschets te maken.

Deze structuurschets past in het kader van de meerjarenplanning sociale huisvesting en in het kader van het SIF-leefbaarheidprogramma van sociale woonwijken. Op 5 maart 2001wordt door het bedrijf AG Stadsplanning Antwerpen (toenmalige Planningscel) het document ‘Ontwerp Structuurschets Rozemaai’ opgeleverd.
Op 21 maart 2001 geeft het college via een collegebesluit (jaarnummer 2303) opdracht aan het toenmalige bedrijf stadsontwikkeling/planningscel voor het verder uitwerken van de structuurschets voor de wijk Rozemaai. De opdracht bestaat uit het aanreiken van een gewenste ruimtelijke ontwikkeling van het gebied.

Vanaf 2005 neemt de sociale huisvestingsmaatschappij ‘Onze Woning’ op eigen initiatief het dossier weer op en levert volgende documenten aan:

In 2008 valt het project weer stil door de fusie van 4 sociale huisvestingsmaatschappijen (waaronder Onze Woning) tot 1 stedelijke maatschappij Woonhaven Antwerpen. Het strategisch Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen (s-RSA) is op 18 september 2006 (jaarnummer 1779) door de gemeenteraad definitief vastgesteld en op 21 december 2006 door de deputatie van de provincie Antwerpen definitief goedgekeurd.

Het college verdaagde dit punt op 13 februari met jaarnummer 1663.

Rozemaai wordt ruimtelijk afgebakend door enerzijds de verkeersaders Leo Baekelandstraat - Ferdinand Verbieststraat (noord), Ekersesteenweg (oost) en het tracé van A12 (zuid - west), en anderzijds het natuurgebied Oude Landen en het Ekers Moeras. Deze verschillende ruimtelijke barrières leiden tot isolement, waardoor de wijk staat als een aparte, op zichzelf gerichte entiteit, met zeer weinig voorzieningen. De wijk bestaat op dit moment uit vijf verschillende sociale woningbouwcomplexen (haast alle woningen zijn eigendom van Woonhaven Antwerpen) dewelke fragmentair naast elkaar liggen. Tussenin ligt circa 15 hectare braakliggende grond met als bestemming woonzone (ca. 13 ha stadseigendom en 2 ha in handen van de sociale bouwmaatschappijen). Rozemaai wordt gekenmerkt door hoogbouw, een relatief lage bebouwingsdichtheid en een grote openheid. Er is geen structuur in de wijk, het stratenpatroon is slecht. De huidige publieke ruimte heeft vaak een onbestemd karakter, is functioneel noch kwalitatief ingericht en biedt nauwelijks belevings- en verblijfswaarde. In het zuiden van het gebied werd een park & ride parking aangelegd tijdens de werken aan de Ring. Deze vergunning is ondertussen vervallen, maar de parking wordt nog gebruikt. Er zijn weinig functies die het niveau van de wijk overstijgen. Er is een supermarkt gevestigd, alsook een opleidingscentrum voor jeugd van Germinal-Beerschot. Zij beschikken over 4 voetbalvelden aan de Leo Baekelandstraat. De bewoners van Rozemaai zijn actief in BIN (Buurt Informatie Netwerk) en Opsinjoren. Er zijn ook twee verenigingen gevestigd met eigen accommodatie. Zo beschikt vzw Jeugd en Cultuur overeen petanquebaan, een biljartclub, een visvijver, … Het ontmoetingscentrum Sint-Fransiscus huisvest een feestzaal, vergaderruimtes, tennisvelden en een cafetaria. B.O.A.-JEUGD is een actieve jeugdvereniging in de kelder van het gebouw aan de Pater Strackestraat (tegenover de chalet van 'jeugd en cultuur), een soort knutselatelier met werking op woensdagnamiddag.

De randen van wijk Rozemaai kampen in periodes van zware regenval met een ernstig probleem van wateroverlast. De rol en de potentie van de braakliggende gebieden in de waterhuishouding van de ruime omgeving (als natuurlijk overstromingsgebied) dient grondig te worden onderzocht. In verschillende beleidsdocumenten worden uitspraken gedaan met een al dan niet rechtstreekseinvloed op de wijk Rozemaai. Deze beleidsuitspraken gelden uiteraard als randvoorwaarden.

1 Strategisch Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen (24 februari 2006)

_Waterstad

Er wordt gesuggereerd aan het Vlaams Gewest om ‘zuidelijk Rozemaai’ op basis van watergevoeligheid uit te sluiten voor verdere ontwikkelingen.

_Ecostad

Het beeld van de ecostad betekent dat Ekeren verbonden wordt met de stad via een lineair groen park. Meer ten noorden van Ekeren functioneert de open ruimte als wateropvang bij overstromingen. Deze open ruimte moet worden gebruikt als buffer om de natuur te versterken en moet zuidelijk aansluiten op de Rozemaai.

_Poreuze stad

Voor de ‘modernistische’ hoogbouwwijken zoals Rozemaai, met concentraties sociale woningen en een vrij duidelijke, maar vaak eenzijdige identiteit, moet ingezet worden op een kwaliteitsverbetering van het publiek domein en de woningen. Een evenwicht moet nagestreefd worden met andere bewonersdoelgroepen.

_Dorpen en metropool | wonen

Gebieden die niet bebouwd kunnen worden: Zuidelijk deel Rozemaai (Antwerpen): Het gebied langs de Donksebeek is een omvangrijk beboste oppervlakte, gedeeltelijk waterrijk, tussen de snelweg en het woongebied. Het waterprobleem is hier vrij delicaat doordat meer noordwaarts de Schijn tot kanaal gemaakt is. Vanuit het oogpunt van een organisch programma van de renaturalisatie van de Schijnvallei (dat betekent ook zoveel mogelijk ruimte langs de stroom beschikbaar laten voor natuurlijke infiltratie) en de relevante kwaliteit van dit bos wordt voorgesteld om het zuidelijke deel van het gebied Rozemaai uit te sluiten van bebouwing.
Gebieden onder breed management: Noordelijk deel Rozemaai (Antwerpen):

In Rozemaai Noord ligt een te herstructureren gebied met een sociale doelstelling voor wonen, gekoppeld aan het verbeteren van het publiek domein. Een bijkomend woonaanbod kan uitgevoerd worden door de bestaande woonomgeving te verdichten en verder in te vullen. Dit moet deel uitmaken van verder ontwerpmatig onderzoek en een samenhangend stedenbouwkundig plan.

_Dorpen en metropool | recreatie

Cultuurrecreatieve clusters: Ekeren

en fietspaden en buffers. Goede verbindingen kunnen Ekeren verbinden met en integreren in het park. Nieuwe voorzieningen in deze cluster moeten het concept versterken.

_Spoorstad

Noorderlaan vormt een verbinding tussen de haven en de stad en kan evolueren tot een as met verschillende grootstedelijke functies en/ of activiteiten. Er wordt een tramlijn van de Leien en Spoor Noord naar Ekeren voorzien. In eerste fase zal Brabo II voor een verlenging van de tramlijn van de Leien tot aan de keerlus ‘DeMieren’ zorgen. In latere fase wordt die tramlijn door het centrum van Ekeren getrokken worden

2 Mobiliteitsplan stad Antwerpen – Bijlage Ekeren+ (november 2004)

Rozemaai is in het deelmobiliteitsplan Ekeren+ afgebakend als woon- en verblijfsgebied. Alle straten in het verblijfsgebied zijn geselecteerd als lokale weg type III, zijnde woonstraten. De verblijfsfunctie primeert op de verkeersfunctie. Sluipverkeer wordt geweerd. De inrichting gebeurt louter in functie van bestemmingsverkeer.

Rozemaai is een sociale woonwijk. Zoals vaak bij dit soort grootschalige wijken zijn het sociale weefsel en de kwaliteit van de woonomgeving delicate punten. Ook Rozemaai kampt op dit vlak met leefbaarheidproblemen.Vanuit verschillende (stads-) diensten en de Woonhaven worden initiatieven genomen om in de wijk Rozemaai projecten op te starten. Daarom is de opmaak van een masterplan met als doel een globale aanpak voor Rozemaai onontbeerlijk. Zo kan vanuit een globale visie de wijk getransformeerd worden van haar huidige toestand naar een kwaliteitsvolle woonomgeving. Het sleutelen aan de leefbaarheid van de wijk is een absoluut uitgangspunt.

_Woonhaven Antwerpen: sociale huisvesting

Rozemaai is dringend aan vernieuwing toe. Grote onderhoudswerken werden enkele jaren geleden stilgelegd met het vooruitzicht van een structuurschets/masterplan die een globale toekomstvisie zou geven voor de woonwijk. Ondertussen is deze vraag alleen prangender geworden en is het dringend nodig om onderhoudswerken te plannen in die blokken die niet onmiddellijk (de eerste 3- 4 jaar) worden gerenoveerd of afgebroken. De Rozemaai is een eiland in een afgelegen omgeving, een dorp tussen stad en Ekeren. De wijk beter enten op zijn omgeving is niet enkel ruimtelijk, maar ook socio-economisch van belang. Het woonweefsel heeft er alle baat bij dat hier de link met de rest van Ekeren wordt gemaakt. Een overlapping met de wijk Groot Hagelkruis zou daarbij een uitgangspunt kunnen zijn. Een ruimtelijk onderzoek moet aangeven wat de draagkracht is van de wijk. Het woonprogramma wordt hierbij nog niet gedifferentieerd naar sociaal en privé.

Woonhaven Antwerpen beoogt voor Rozemaai het perspectief van een gemengde wijk: Het behoud van het bestaande aantal woningen van Woonhaven Antwerpen (huur of koop) wordt zo maximaal mogelijk nagestreefd. De mogelijke reductie van aantallen zal elders in de regio/stad moeten gecompenseerd worden (bij voorkeur in district Ekeren waar nu geen sociale huurwoningen zijn). Het exacte aandeel sociale huurwoningen zal pas in een eindfase van de studie, wanneer het totale woonprogramma binnen en nieuwe ruimtelijke structuur gekend is, bepaald worden. Het principe van grondruil tussen de verschillende grondeigenaars of consessiehouders (stad Antwerpen, Woonhaven Antwerpen, Germinal Beerschot) wordt door Woonhaven Antwerpen als mogelijke optie beschouwd. Mits het opportuun is voor de nieuwe structuur van de wijk kunnen op deze wijze gronden worden gewisseld rekening houdend met de bestemming van de grond (geschikt voor woningbouw). Het is ook niet de bedoeling om in Rozemaai na herontwikkeling opnieuw te komen tot een eenzijdig aanbod van appartementen in een wijk met 100% sociale huurwoningen. Streven naar een diversiteit van woontypologieën.

In deze wijk wordt de nadruk op huisvesting voor gezinnen gelegd (10-20% aanbod voor gezinnen vanaf 5 personen). De appartementen worden met een grote toegankelijkheid ontwikkeld zodat oudere of minder mobiele huurders zich hier levenslang kunnen vestigen. Hogere bebouwing langs de Ekersesteenweg is ruimtelijk verdedigbaar. Deze randbebouwing geeft enerzijds een gezicht aan de Ekersesteenweg en biedt Rozemaai een rustig en geborgen karakter. Wegens de dringende noodzaak zal Woonhaven Antwerpen als een voorafname op het masterplan de renovatiedossiers van deze hoogbouw op korte termijn opstarten. De aansluitingen van de wijk, de oversteekbaarheid en het profiel van de Ekersesteenweg dienen grondig geëvalueerd te worden in het kader van dit masterplan. Het overige deel van de wijk (los van de Ekersesteenweg) kan, op de nieuwbouw projecten na, doorgedreven in vraag worden gesteld in functie van de mogelijkheden van het masterplan, de bouwkundige kwaliteiten, de ruimtelijke draagkracht van de wijk, het behoud van een redelijk aantal sociale huurwoningen en de fasering van de herontwikkeling.

_OCMW: dienstencentrum

OCMW Antwerpen ontwierp in juni 2008 een Zorgstrategisch Plan (ZSP) waarin een aantal wijken prioritair worden gesteld om seniorenzorg (verder) uit te bouwen én wijken waar er idealiter een herlocatie van de bestaande voorzieningen moet plaatsvinden. In het ZSP wordt de wijk Schoonbroek-Luchtbal als prioritaire wijk naar voren geschoven (voor wat betreft aanbod rusthuis, dagverzorging en kortverblijf). Het OCMW stelt voor een nieuw dienstencentrum met enkele tientallen serviceflats van OCMW Antwerpen in het Masterplan Rozemaai op te nemen. Richtlijnen qua oppervlakte:

dienstencentrum (vloeroppervlakte: 950 m²), serviceflats (met gemeenschappelijke delen inbegrepen): 60 m² per flat.

_Sport en recreatie: sportinfrastructuur

In Antwerpen is een groot tekort aan sportinfrastructuur. In de wijk Rozemaai zijn reeds verschillende sportfaciliteiten aanwezig (allemaal gevestigd op stadsgronden in concessie) die op dit moment niet optimaal benut worden. Zo liggen enkele tennisvelden en een voetbalveld er nagenoeg ongebruikt bij omdat ze niet de nodige infrastructuur (zoals kleedkamers) bezitten om sportclubs te ontvangen. De 4 voetbalvelden van het opleidingscentrum Germinal Beerschot zijn op dit moment ook niet publiek toegankelijk en worden dus niet vaak bespeeld. Aangezien het opleidingscentrum van Germinal Beerschot in de toekomst zal verhuizen naar de Wilrijkse Pleinen, is de kans groot dat de velden in Rozemaai vrij komen. Een toegankelijk voetbalveld is zeker wenselijk op Rozemaai. De dienst sport en recreatie stelt voor om de bestaande voetbalvelden en tennisvelden te optimaliseren en uit te breiden met de nodige faciliteiten zodat verschillende clubs zich hier kunnen vestigen. Een uitbreiding van de sportzone met een sporthal (multifunctioneel of specifiek) is zeker wenselijk. Een lokaal, openbaar trapveld (eventueel in kunstgras) en een loopparcours kunnen ook in het gebied voorzien worden. Een behoeftestudie dient te worden opgemaakt.

_District Antwerpen | Lerende stad | Jeugddienst: speelterrein + BMX parcours

Het bestaande speelterrein in de wijk Rozemaai heeft plaats gemaakt voor nieuwe sociale woningen. Het district Antwerpen heeft in het kader van de Meerjarenplanning Speelterreinen en Sportterreinen in 2009 financiële middelen voorzien voor een nieuw speelterrein en een BMXparcours aan de groene buffer. De opening is gepland voor in 2010. In samenspraak met de jongeren zal het project jeugdhuis verder uitgewerkt worden.

_Lerende stad | Stedelijke jeugddienst | verbouwing garage tot jeugd- en ontmoetingscentrum

De doelstelling van dit project is om een leegstaande garage om te bouwen tot een lokaal jeugdontmoetings- en gemeenschapscentrum. Volgende functies worden voorzien:

1 Gemeenschapsruimte voor de hele buurt
2 Polyvalente instuifruimte voor tieners en jongeren
3 Kinderatelier
4 Binnenspeeltuin voor kinderen

Het project wordt verder uitgewerkt in nauwe samenwerking met de bewoners en kinderen/tieners uit de buurt.

_Stads- en buurtonderhoud | Stadsreiniging: sorteerstraatjes

Een ondergronds sorteerstraatje wil prioritair mensen met krappe behuizing, wijken met veel migratie, wijken met een diversiteit aan culturen en talen en aandachtwijken voor sluikstort, zwerfvuil en properheid van straten de kans geven om 7 dagen op 7, van 7u ’s morgens tot 22u ’s avonds, hun afval op een reglementaire (gescheiden) wijze aan te bieden. Sorteerstraatjes worden daarom vooral voorzien in sluikstortgevoelige wijken, (sociale) hoogbouw en nieuwbouwwijken.

In de wijk Rozemaai worden verschillende sorteerstraatjes (ondergrondse afvalcontainers) voorzien: in de Karel Candaelstraat, de Jef Van Hoofstraat, de Renaat Veremansstraat, de Herman Vosstraat en de Henry van de Veldestraat. In de Pater Strackestraat staat reeds een proefproject dat dient geïntegreerd te worden.

1 Verloop van het planningsproces Voor een goed verloop van het planproces en om het planproces te begeleiden wordt een interne overlegstructuur opgezet. De interne overlegstructuur bestaat uit een projectteam en een plangroep. De projectleider van stadsontwikkeling/beleid/ruimtelijke ordening (SW/BEL/RO) coördineert de opmaak van het masterplan. Dit gebeurt samen met het projectteam. Volgende diensten worden in een vroeg stadium en in overleg betrokken:

2 Vooropgestelde timing

Het streven is om een masterplan met bijhorende actieplan tegen eind 2009 af te werken.
In eerste fase zal een programma van eisen opgemaakt worden en nadien verwerkt worden in een ruimtelijke projectdefinitie.
Op basis hiervan kan gestart worden met de opmaak van een masterplan. De projectdefinitie, ontwerpopdracht en het stappenplan zullen opnieuw aan het college voorgelegd worden.

Het college keurt het principe tot opmaak van het masterplan ‘Rozemaai’, district Antwerpen, goed. Zo geeft het college het startsein voor het planningsproces in dit gebied.

uitwerken projectdefinitie en een masterplantraject

D it besluit heeft in principe voor de stad geen financiële gevolgen.

Afschrift: 17 exemplaren