Ons advies aan het bibliotheekbeleid van Antwerpen:

Sinds het college besluit van 22 oktober om 7 buurtbibliotheken te sluiten hebben vele betrokken buurtbewoners zich verzameld in een bib-actie.
Hun petitie voor het behoud en opwaarderen van het bibliotheekaanbod in de wijken- en buurten van Antwerpen, heeft 4066 handtekeningen opgebracht.
De ondertekenaars die maandagavond 30 mei voor de gemeenteraad hun petities gaan afgeven wensen geen sluiting van de bibliotheken in Zurenborg, Isabella en Felix te Antwerpen, Morckhoven en Zwarte Arend te Deurne, Hedera te Berchem, Mariaburg te Ekeren.

Bib-actie:
Zij hebben elke maand bij een van de bibliotheken actie gevoerd. Samen met hun bib-acite-peter, de bekende Vlaming Pol Goossen (bekend als Frank in Thuis op TV1) kaarten ze telkens de specifieke lokale situatie aan.

• Hun eerste actie was op 10 november '10 in Mariaburg, een wijk in de rand tegen Brasschaat en Kapellen, meer dan twee kilometer gelegen van de centrale districtsbib Driehoek. Een filiaal dat in 2009 nog een 649 actieve lidkaarten kende, waaronder 12 schoolkaarten.  Daar dreigt samen met de bib een knutsellokaal te verdwijnen.
• Hun tweede actie op 22 december '10 was bij de Hedera bib in de Pulhofwijk te Berchem, ook aan de rand van de stad, nu tegen Mortsel. Hier een 1268 actieve lidkaarten in 2009, waaronder 20 schoolkaarten.
• Op donderdag 27 januari '11 volgende een gedichtendag actie met 6 scholen aan de bib Zwarte Arend te Deurne-Oost. Hier 1097 lidkaarten actief, waaronder 35 schoolkaarten. Wijk met veel jonge gezinnen en nieuwkomers.
• Op woensdag 23 maart '11 was er een heuse optocht met meer dan 100 deelnemers in de Antwerpse wijk Zurenborg. Er liepen terug bekende gezichten mee, onder wie cabaretier Nigel Williams en peter van de bib-actie Pol Goossen, die al op alle acties aanwezig was. Hier 2 258 actieve lidkaarten in 2009, waaronder 58 schoolkaarten.
• Op 29 april '11 stuurde wijkcomité Haringrode samen met de bib-actie voor de Isabella-bib een brief naar het stadscollege. Het was een aanzet tot overleg. Hier 1 626 lidkaarten actief, waaronder 39 schoolkaarten.

De petitie:
Vele kinderen, lezers gingen van deur tot deur met hun petitie, vele betrokken scholen deden een eigen oproep aan de ouders. Bij acties dagen er heel wat mensen op die met ontsteltenis kennis namen van de voorgenomen sluitingsplannen.

Cijfers uit 2009, toen de afbouw al ingezet was met de halvering van openingsmomenten naar één dag en een half, bewijzen dat deze bibliotheken meer volk bedienen dan de stad wil laten uitschijnen.
-> Het cultuurbeleid verwijst immers steeds naar de unieke gebruikers, zijde degene die enkel het betrokken filiaal bezoek en geen enkel ander. Iets wat logischerwijze weinig nog wordt gedaan aangezien de stad zelf heeft aangemoedigd dat je overal je boeken kan terugbrengen. Ook hebben deze kleineren filialen geen digitaal CD, luisterverhaal of DVD aanbod. Gevolg, vele kinderen sporen hun ouders aan om toch minstens enkele keren met hen naar de grotere districtsbib te rijden. Ook de scholen kunnen geen kanten op, de maximumfactuur laat immers geen extra transportkosten toe, voor hen is de buurtbib het enige bereikbare op wandelafstand. Plus ondertussen is zelfs gebleken dat de hoofdbibliotheek Permeke al volzet is voor de scholen...

Het aantal bibbussen is ook zeer beperkt. Men heeft uitgerekend dat er minstens 12 bussen nodig zouden zijn om al onze Antwerpse basisscholen vier keer per jaar te bezoeken.
We vernamen ook dat de betrokken scholen reeds een aantal maanden geleden een brief kregen dat ze in de plaatselijke bibliotheken niet meer welkom zijn .

è Dat er wel degelijk een sterke behoefte is aan plaatselijke bibliotheken bewijst de keuze van Antwerpen Noord ter besteding van hun wijkbudget: men heeft daar onder andere expliciet gekozen voor een wijkbibliotheek.

De bib als ontmoetingsplek:

Nochtans zijn er mits goede wil en creativiteit een aantal oplossingen te bedenken én uit te voeren. Zoals bijvoorbeeld in de wijkbibliotheek van Brederode waar men nu al met vrijwilligers werkt. Het moet tot de mogelijkheden behoren om dat ook in andere filialen te doen. In veel van de betrokken wijken geven de inwoners zelf aan dat ze gerust hun bib zelf willen openhouden. Meer betrokkenheid maar meer openinguren, meer benutting van het patrimonium.

Meerdere malen hebben de kleine partners binnen de meerderheid van de districtsbesturen en individuele mandatarissen er op gewezen dat de bibliotheken binnen het cultuurbeleid van de districten meer aandacht verdienden. Het lokaal cultuurbeleidsplan was het instrument bij uitstek om een belangrijk signaal naar het schepencollege te sturen, namelijk dat er geen afbouw van de lokale werking zou aanvaard worden zonder  overleg en een inhoudelijk debat met de betreffende districtsraden. Onder (druk) het mom van deskundig advies, werden de lokale mandatarissen van de meerderheidspartijen, aangemaand om de adviezen met betrekking tot de bibliotheken te minimaliseren of heel algemeen te houden.

In de wijk/buurt:
De fysieke nabijheid van de bibliotheek is één van haar strategische troeven. De aanwezigheid in wijken is een van de belangrijke redenen waarom de drempel om een bibliotheek binnen te gaan, relatief laag is in vergelijking met die van andere culturele organisaties (Unesco-onderzoek).

De fysieke spreiding versterkt haar lokale legitimering. In kleine plattelandsdorpen, maar ook in sommige stedelijke buurten, is de bib vaak een van de weinige publieke voorzieningen die nog overblijft. Dit verklaart de gehechtheid van de inwoners aan de bib. In een stad heeft men nog meer nood aan plekken om tot rust te komen. De kinderen en senioren zijn minder mobiel en kunnen sommige barrières als een autosnelweg, brug, spooroverweg, tramverplaatsing (nog) niet nemen. Parkeerzones maken het ook niet eenvoudig om in een stedelijk gebied even snel naar de hoofdbib te rijden om voor sluiting je boek nog binnen te brengen. Discussies over filialen en uitleenposten zijn daarom nooit louter een verhaal van economische haalbaarheid. Cijfers wijzen juist uit dat vooral de kinderen bij afbouw van het lokaal aanbod niet mee verhuizen naar het andere verder gelegen aanbod. Mama's, papa's vinden het onveilig, willen dikwijls niet meer na hun dagtaak met de tram of auto hen brengen.

Noodzakelijke besparingen?

• Stad Antwerpen zit duidelijk verveeld met de zaak. "Een wijkbibliotheek sluiten is geen prettige opdracht" verklaart Antwerps schepen van Cultuur Philip Heylen op zijn website. "Zo'n bibliotheek is een emotioneel iets. Mensen voelen zich verbonden met hun bib en vinden het prettig om in de buurt naar de bib te gaan. Ik begrijp dat. Maar mensen zien het grotere verhaal niet. Als we zouden beslissen om deze bib open te houden, zetten we veel meer andere mensen in de kou."

-> Klopt niet: De bedragen om dit lokaal aanbod te behouden zijn klein in vergelijking met grotere projecten zoals het MAS. Plus, moeten we wijken in de kou zetten om andere dan ook weer niet te bedienen wegens de budgettaire onmogelijkheid om bib-bussen massaal tot 12 stuks bij te kopen?
-> De aangeboden alternatieven (schoolbibliotheken, Bibpunten, Bib aan huis, boekenhoeken in de stedelijke kinderkribbes) bieden geen ernstige bibliotheekwerking aan en zijn dikwijls niet publiek toegankelijk. Deze diensten kunnen een vast filiaal niet vervangen. Het kan ook absoluut niet dat een filiaal wordt gesloten alvorens een volwaardig alternatief voorhanden is

Volgens de Bib-actie is een goed cultuurbeleid  meer dan de grootschalige cultuurmanifestaties in het centrum.
Het zijn namelijk juist die wijk- en buurtbibliotheken die de gewone Antwerpenaar de toegang tot cultuur geven. Men zou deze juist moeten opwaarderen en uitbouwen tot volwaardige culturele ankerplaatsen waar mensen elkaar ontmoeten en in aanraking komen met kunst, cultuur, muziek, film en andere toepassingen zoals internet. Maak van deze gebouwen mini-culturele centra waar een plaatselijke kunstenaar kan tentoonstellen, laat leesgroepen daar samenkomen. Geef filmvoorstellingen van verfilmde boeken. Laat schrijvers voorlezen uit eigen werk, organiseer voorleesuurtjes voor de kinderen...

De maatschappelijke legitimering van bibliotheken kan vergroot worden door een koppeling te maken tussen de bibliotheekinfrastructuur en andere vormen van publieke dienstverlening:
Vandaar onze vraag om het huidige aanbod van bibliotheekfilialen niet af te bouwen, maar de bestaande gebouwenaanbod te herbekijken, op te frissen en het aanbod naar de buurt uit te breiden.
-> Zoek overlappingen bij partners die hun gehuurd stadsgebouw onderbenut gebruiken. Belast geen partners zoals basisscholen, die al een tekort hebben, met de uitbating van een schoolbib in hun te al klein patrimonium.
-> Betrek lokale netwerken van buren, jeugd, senioren tot wijkwerkingen met samenwerkingsakkoorden om lokaal een bib voor de kinderen en tieners mee open te houden. Zulke initiatieven kunnen ook een win-win situatie worden voor wijken die nu geen aanbod hebben. De stad levert de boeken, CD's, DVD's, luisterverhalen, waarom niet met een internethoek, studeerplek tot zelfs een spelotheek. Vrijwilligers baten het uit, eens per week komt iemand van de stad het aanbod bekijken of vernieuwen indien nodig.
-> Nieuwe technologieën zoals RFID scan (intelligente boekenkasten) kunnen het beheer vereenvoudigen, maar ook beveiligen.
-> Trek deze kleinen buurtbib's uit het grote stadsaanbod, ‘hier uitlenen, hier terugbrengen', geef ze terug aan de buurt, maar sluit ze niet botweg.

Beste stadsschepenen wij vragen u om over de bevoegdheden heen samen naar oplossingen te zoeken. Zo kan er zeer veel mogelijk worden voor de Antwerpenaar. Indien u nog tips willen horen, lees dan de teksten van de bib-actie (op www.bibactie.tk), zij bieden u kansen aan om tot een positieve oplossing uit deze patstelling te komen.

_____________________________________________
Luc Van Berlo | woordvoerder bib-actie
mobiel 0484 617 819 | tel+fax 03 605 99 12
luc.vanberlo@telenet.be | www.bibactie.tk