Verhalen (9) : Kraaienpoten op de weg naar het geluk.
***************
Op een vroege morgen rond half zeven komt een meisje van 16 de rijkswachtkazerne van T. binengestapt.
Geladen met twee "margarinedozen", waarin blijkbaar haar hele hebben en houden, strompelt ze het bureau
binnen. Het meisje ziet er vermoeid uit. We nemen de dozen met de schamele bezittingen over en bieden
haar een stoel aan. Gelaten zet ze zich neer en begint te wenen.
Wat brengt zo'n jong meisje op dit uur van de dag naar de rijkswachtkazerne, vragen wij ons af? Ruzie thuis en
weggelopen ... misschien is het allemaal nog zo erg niet en kunnen de ouders binnen de kortste keren hun
tienerdochter komen ophalen. Het zijn gedachten die in ons opkomen, want het duurt een hele tijd vooraleer
het meisje haar droevige verhaal met horten en stoten begint te vertellen.

"Ik ben Lena," begint ze aarzelend. "Ik ben helemaal alleen op de wereld. Ik heb nooit een vader of moeder
gekend, broers of zussen gehad. Als weeskind ben ik van het ene gesticht en klooster naar het andere gestuurd.
Ik ben terechtgekomen in Gent, in Brugge ... Sint-Kruis, enz.
Op een dag, ongeveer een maand geleden, dacht ik dat het lot mij nu eindelijk eens gunstig gezind zou zijn.
Een dame uit T. was in het gesticht komen vragen of één van de meisjes in hun gezin zou kunnen geplaatst
worden om er als meid te werken. Zoiets diende te gebeuren met toestemming van de kinderrechter.
 Ik was het
leven in gestichten en kloosters zo beu en ik wou eindelijk iets van mijn leven maken. Ik stelde dus mijn kandidatuur.
Mijn gedrag was altijd goed geweest, dus ik dacht dat ik kans had om gekozen te worden.
Enkele dagen later kwam in het gesticht het bericht toe dat ik bij een doktersgezin mocht gaan wonen.
om er als meid te werken. Ik was zo gelukkig. Voor mij zou een nieuw leven beginnen, een leven buiten de
muren van die sombere kloosters en gestichten. De kinderrechter van Veurne, onder wiens bevoegdheid ik
stond, had de beslissing genomen.

*
Meneer en Mevrouw S. hadden een zoon, die al aan zijn hogere studies was begonnen, en drie dochters die
wat leeftijd niet zo heel veel met mij verschilden.

Eindelijk had ik uitzicht op een beter leven. Het doktertsgezin woonde in een luxueuze villa, net buiten de stad,
middenin het groen.

Ik logeerde op een zolderkamertje, piepklein, maar comfortabel. Ik had nog nooit in mijn
leven een eigen kamertje gehad en het comfort dat ik hier had ... daar had ik als weeskind alleen maar kunnen
van dromen.
De dokter was een heel vriendelijke man, maar hij was zelden thuis. De zoon zat op kot in Gent en de drie dochters
gingen naar school in T.
 Vanaf de eerste dag voelde ik dat de vrouw van de dokter op mij neerkeek en ik
ondervond al heel snel dat de drie dochters er plezier aan beleefden mij uit te lachen en te pesten. Vooral omdat de
dokter weinig thuis was kreeg ik het hard te verduren. Eens vertrokken naar zijn patiënten of naar de
kliniek begonnen de pesterijen. Ik dacht dat het wel zou overgaan na een tijdje ... maar het werd alsmaar erger.
Soms, in een vlaag van overmoed, dacht ik mij te mogen verdedigen tegenover hun onrechtvaardige behandeling, maar
dan kreeg ik telkens te horen : "Gij moet zwijgen. Ge zijt maar een weeskind. Als ge nog tegenwerkt telefoneer ik
naar de kinderrechter en dan zult ge terug opgesloten worden in een gesticht."
Weken gingen voorbij ... als ik 's avonds, moe van het werken en het getreiter, op mijn zolderkamertje kwam, weende ik
urenlang in mijn bed.

 Ondanks al mijn comfort voelde ik me opnieuw alleen en door iedereen verlaten. En ik die
gehoopt had vriendschap en liefde te vinden in het doktersgezin.
Geen uur van de dag ging voorbij zonder dat mevrouw of één van de dochters me de meest onbenullige taken lieten
uitvoeren. Soms moest ik terug opstaan om alles op te ruimen na een of andere samenkomst of feestje. De dochters
schepten daar enorm veel genoegen in omdat ik terug uit mijn bed moest.
Toen ik op een dag uit mijn bed werd gehaald en zei dat ik ziek was omdat ik mijn maandstonden had, lachten ze
mij nog meer uit. Madam zei toen tegen mij dat ik er maar geen moest krijgen.
Ik moest ook altijd alleen eten in de keuken. Een vriendelijk woord heb ik nooit gekregen, behalve van de dokter zelf.
Hij vroeg mij zelfs eens op een dag : "Kunt u het nog uithouden met mijn vrouw en mijn dochters?" Ik durfde niets te
zeggen, want dat zou het allemaal nog veel erger gemaakt hebben. Ik was zo bang terug naar een gesticht of een
klooster te vliegen. Dat was het enige dat mij tegenhield ... tot gisterenavond.
Ik moest van mevrouw terug opstaan, ook al was het al heel laat geworden. Ik moest de salon opkuisen, want er was
een fles drank op de grond gevallen tijdens een of andere feestje. De ganse kamer lag er slordig bij en ik was zo
moe ... Ik heb toen besloten het gezin te verlaten.

 Om 5 uur ben ik opgestaan, heb mijn bezittingen in die dozen hier
gestopt en ben stilletjes naar buiten geslopen. Ik kom mij nu bij de gendarmes aangeven om terug ergens geplaatst
te worden."

Na dit aangrijpende verhaal van Lena stelden wij ons direct in verbinding met kinderrechter V. van Veurne.
Wij vertelden hem wat het meisje was overkomen en stelden hem ook in kennis van het feit dat de doktersvrouw reeds
een
tiental meiden in dienst had genomen en dat die allemaal binnen de kortste keren ontslag hadden genomen

(een niet onbelangrijk feit dat we via ons onderzoek vrij snel te weten waren gekomen).

Bijlagen:
scannen0003.jpg (840.5 KB)   

Verhalen (9) : Kraaienpoten op de weg naar het geluk.

Het bevel van de kinderrechter diende direct uitgevoerd te worden. Twee gendarmes (collega H. en
ikzelf) dienden het ongelukkige meisje over te brengen naar het Rijksopvoedingsgesticht in het afgelegen
Saint-Servais. We hadden een lange reis met het openbaar vervoer voor de boeg.
We vervloekten de rijke doktersvrouw en haar verwende dochters. Wat stond het 16-jarige weesmeisje
ginder allemaal te wachten? 
We hadden medelijden met haar, maar ze hield zich ongelooflijk kranig. Tijdens de treinreis begon ze zelfs
honderduit te babbelen met ons. Ze zag ook wel in dat wij aan haar situatie niets konden veranderen.
Ze vertelde ons ook over de ellendige toestand waarin weeskinderen in gestichten en kloosters dienden te
leven. Vernederingen, mishandelingen ... het was dagelijkse kost in kloosters en andere gestichten. Enige vorm
van menselijkheid had ze nergens ondervonden. Vandaar dat ze zo gelukkig was het weeshuis te kunnen verlaten om
in een welstellend doktersgezin te kunnen gaan werken. Ze had er zo hoopvol naar uitgekeken. Het zou haar leven een heel
andere wending geven. Dat het op deze manier zou aflopen, dat had ze allerminst verwacht. Ze had geprobeerd te
weerstaan aan die dagelijkse pesterijen, maar toen ze haar voor de zoveelste keer uit haar bed haalden om midden in
de nacht een smerige boel op te ruimen, toen was het haar te veel geworden.

Lena kende weinig of niets van het leven buiten de muren van kloosters en gestichten, maar wat ze daarbinnen al had 
meegemaakt, dat tartte elke verbeelding.
Pas voor de tweede maal in haar leven zat het meisje op de trein en ze genoot er blijkbaar van ... ondanks al die ellende.
In Brussel dienden we over te stappen en hadden we even tijd vooraleer de trein naar Namur te nemen. We gingen een 
luchtje scheppen en we kochten haar een pakje friet. Het was alsof we haar een briefje van 1OOO frank hadden gegeven.
...
In Namen was het nog even wachten op de bus die ons naar Saint-Servais zou brengen. Daar wachtte ons nog een voettocht van 
een viertal kilometer om het oude gesticht te bereiken. Een versterkte burcht leek het, verscholen tussen rotsen en bossen.
Mijn collega en ik droegen de pakken van het meisje. Naarmate we het gesticht naderden werd de stemming zwaarmoediger.
Er werd bijna niet meer gepraat. 
Plots, op nog geen kilometer van het gesticht, liet Lena zich in het gras neervallen en barstte in snikken uit. Wij voelden mee
met het meisje en bleven een poos rusten. We moesten zelf alle moeite doen om onze emoties te bedwingen. Ook woede 
maakte zich van ons meester, woede tegenover die hardvochtige doktersvrouw.

 Zij was er de oorzaak van dat een weesmeisje van 16 nu tot haar 21'ste zou opgesloten blijven in dit gesticht ... niet veel beter dan een gevangenis was het. 
...
De poort van het gesticht sloeg automatisch dicht. Het geluid drong door merg en been en we zagen hoe Lena ineenkromp. 
Eén hoopje ellende. Niets bleef over van het meisje dat zich op de trein nog zo moedig en zelfs levenslustig had gedragen, ook al wist ze maar al te goed wat haar te wachten stond. 
Toch deed ze haar best zich kranig te houden, maar de luide, kille en gebiedende stem van de moeder-overste ontnam haar blijkbaar het laatste beetje moed en ze begon opnieuw te wenen.
In het bureau van de overste dienden nog een aantal administratieve formaliteiten vervuld te worden. Toen we aanstalten 
maakten om te vertrekken vloog het meisje wenend en met uitgestrekte armen op ons af ... om afscheid te nemen ... of was het een "schreeuw" om hulp van ... neem mij alstublieft mee. Voor mij en mijn collega waren dat de moeilijkste momenten 
uit onze carrière. 
Wat daarna gebeurde, dat beeld zal ik nooit vergeten. Op het moment dat het meisje spontaan haar armen naar ons uitstak, 
trok een zuster haar brutaal weg en duwde haar een andere kamer binnen. We hoorden Lena nog snikken ... daarna niets meer ...
Zonder moeder-overste nog een blik te gunnen zijn wij vertrokken.
 "Zijn dat de mensen die voortdurend orakelen "Bemin uw naaste gelijk uzelf"? Mijn wrok tegenover hen is sindsdien voor altijd gebleven. Vrome geestelijken naar de buitenwereld toe, 
maar even hardvochtig als die doktersvrouw tegenover de machteloze weeskinderen. 
Als geslagen honden voelden wij ons tijdens de terugreis. Veel werd er niet gesproken. Het meisje, tot een paar uur daarvoor 
een volslagen vreemde voor ons, had als mens heel veel indruk op ons gemaakt. Wrok maakte zich van ons meester, wrok tegenover de doktersvrouw en haar dochters, de kinderrechter, voor wie het weesmeisje slechts een nummer bleek te zijn,
een meisje dat hij in vijf ambtelijke regeltjes voor jaren naar een gesticht, een gevangenis als het ware, verwees, 
wrok ook tegenover die norse moeder-overste en de brutale zuster die Lena van ons had weggetrokken. 

Als rijkswachter maak je veel mee, je kan hard zijn als het moet, je kan je wapenen tegen de eeuwige kritiek, eigen aan het beroep, maar hiertegen ... nee, daar waren wij niet tegen bestand.  
Als we ooit de kans zouden krijgen de arrogante doktersvrouw en haar dochters op een of andere manier lik op stuk te geven, we zouden het niet laten. Dat hadden we ons voorgenomen ... en dat is ons korte tijd nadien ook enkele keren gelukt.
De drie dochters van de arts reden dagelijks met de fiets naar school, maar stelden zich dikwijls vrij arrogant op en trokken zich helemaal niets aan van verkeersreglementen. Binnen de kortste keren werden enkele PV's opgesteld wegens flagrante overtredingen.
 In diezelfde periode werd één van de dochters betrapt met een oudere man. De hautaine houding alleen al
die ze aannam tegenover ons was voldoende om de vader op de hoogte te brengen. De doktersvrouw probeerde ons de volgende dag nog telefonisch te overtuigen papa niet te verwittigen. De vrouw ving bot en wij dienden haar van antwoord :
"Madam, er zijn NOG veel meisjes die wat medelijden nodig hebben, en die het niet krijgen!" Ze had de boodschap begrepen en drong niet meer aan.
Het was een kleine, maar toch een zoete wraak tegenover de hooghartige dame en haar kroost. Omwille van hun "stand" waanden ze zich boven iedereen. Het deed ons goed te beseffen dat haar echtgenoot een hartig woordje zal geplaatst hebben. We hadden hem trouwens ook op de hoogte gebracht van wat er met Lena gebeurd was, en dat viel bij de man, die nogal gesteld was op zijn goeie reputatie als arts, niet in goeie aarde.  

Hopelijk heeft het meisje na haar 21'ste uiteindelijk het geluk gevonden. Ze zal er in elk geval, zoals die vele andere
weeskinderen, een harde en moeilijke weg voor moeten afleggen hebben, een weg bezaaid met "menselijke kraaienpoten".  

...


Minderjarigen overbrengen naar een gesticht of klooster, ik heb het jammer genoeg nog enkele keren meegemaakt in mijn loopbaan. Zelfs mijn echtgenote heeft zich ooit nog spontaan als begeleidster opgegeven toen we een drietal nog heel kleine kinderen (verwaarloosd) moesten overbrengen naar een gesticht. Hartverscheurend. Een tweede keer 
kon ze dat niet meer aan. 

PS. : Dit is één van de verhalen die moeder (op 24 juli 2014 op 92-jarige leeftijd overleden) zich nog perfect herinnert. 

Ze herinnerde zich nog levendig dat pa na zijn thuiskomst van Saint-Servais

ronduit stelde dat hij niet zou nalaten om de doktersvrouw en haar dochters op een of andere manier te "pakken". 

 Menselijk als je weet wat hij en zijn collega die dag meegemaakt hadden.

De zoete wraak hebben de "dame" en haar dochters echter zelf in de hand gewerkt. 

****

                                









 

17-02-2017 om 00:00 geschreven door Ivan Bontinck