Drie Franse bouwgroepen in de clinch om Oosterweelverbinding
BRUSSEL - De Oosterweelverbinding dreigt een slag te worden tussen Franse groepen op Vlaamse bodem. Juridisch dreigt een mijnenveld. Hoeveel ellende staat ons te wachten?
Van onze redacteur
Goed nieuws voor de Belgische bouwsector? Er komt een megaproject, een soort Oosterweelverbinding-bis, van minstens 3,05 miljard. Maar op het terrein zien verschillende Belgische aannemers dat niet als een gouden kans waarmee ze later in het buitenland kunnen scoren. Daarvoor is het project te groot. Bij de vorige aanbesteding, in de periode 2005-2006, hadden Belgische bedrijven het al moeilijk om aan de bak te komen. Zich associëren met buitenlandse (meestal Franse) groepen was toen de enige oplossing.
Dat leidde tot uitgebreide tijdelijke consortia. Noriant, bijvoorbeeld, omvatte toen de aan het Franse Vinci gelieerde groep CFE, Vinci zelf, het deels Egyptische Besix, Cordeel, de baggeraar Dredging, Van Wellen, de staalbouwer Victor Buyck en de engineeringroep Fabricom GTI. De grote rivaal van dat consortium, de TVH Loro, was al minstens even complex en bestond naast Loro uit de bouwgroep Van Laere, Betonac, de Nederlandse bouwgroep Bam, CEI-De Meyer, Interbuild, Egis, Fluor Daniël, het Aalsterse Jan de Nul en Société de Travaux Galère.
Sommigen zullen ongetwijfeld betreuren dat op die manier een kans gemist wordt om de Belgische economie maximale impulsen te geven. Voor beheerder BAM en de Vlaamse overheid lijkt dit een luxeprobleem. Hun zorgen liggen elders: hoe kan dit project zo snel mogelijk opgestart worden zonder dat het juridisch vastloopt? Is er een volledig nieuwe aanbesteding nodig of kan het oude project gedeeltelijk gered worden? Wat doen we met het consortium Noriant, met wie er al een voorakkoord bestond? Voor welk soort aanbesteding gaan we? Zetten we eerst zelf studiebureaus aan het werk die gedetailleerde plannen uitwerken of kiezen we voor een bestek dat beperkt is tot algemene principes? Afhankelijk van het antwoord op de vragen komt er mogelijk een tot twee jaar tijdsverschil. Na 15 jaar tijdsverlies en verkeersellende is de verleiding groot om er nu eindelijk mee te beginnen.
Wat met Noriant?
Boven het antwoord op die vragen hangt de kwestie-Noriant. Dat is het consortium met CFE en Dredging als bekendste spelers, dat het in de vorige ronde haalde en dat op het punt stond een definitief contract te tekenen totdat de stad Antwerpen een negatief advies over de bouwvergunning gaf. Met de TVH Noriant is er wel een voorakkoord. De bouwvereniging kreeg jarenlang te horen dat zij het project zou kunnen uitvoeren. Ze hield haar personeel klaar om het megaproject te kunnen opstarten.
De 1,4 miljoen euro schadevergoeding die het Rekenhof naar voren schuift, zal wellicht betwist worden. Noriant voelt zich niet alleen bedrogen, het zal ook argumenteren dat het niet kon meedingen naar andere projecten omdat het zijn capaciteit nodig had voor het Oosterweelproject. Dat zit niet in die 1,4 miljoen vervat. Bij een ondertekend contract had Noriant 10 % schadevergoeding kunnen eisen of een kleine 200 miljoen euro.
Advocaat Carlos Dewolf, gespecialiseerd in publiek recht, vindt alvast dat de BAM er goed aan doet de discussie over de schadevergoeding apart te houden en die niet te vermengen met de nieuwe aanbesteding. 'Een discussie over schadevergoeding kun je jarenlang apart in de rechtbank uitvechten, tot voor het Hof van Cassatie, maar als je het vermengt met de werkzaamheden op het terrein, neem je niet te overziene risico's.'
Advocaat David D'Hooge van Stibbe, de specialist publiek recht die de BAM bijstaat, verkiest vandaag nog te zwijgen. Hij is niet de enige. Dewolf was enkele jaren geleden nog verbonden aan het Loro-project, maar zegt intussen de handen opnieuw vrij te hebben. Na de nederlaag van Loro bij de vorige gunningsprocedure schoot Loro aanvankelijk met scherp, maar het koos op een bepaald moment eieren voor zijn geld. Het sloot zich als onderaannemer aan bij Noriant om op die manier niet helemaal met lege handen achter te blijven. Voor Noriant was het een middel om de handen deels vrij te houden en risico's te spreiden. Kan de tandem Noriant-Loro vandaag standhouden? Bij een volledig nieuwe aanbesteding - dat is wat iedereen verwacht - lijkt dit weinig waarschijnlijk.
Sommigen merken op dat een belangrijk deel van de Oosterweelverbinding (het stuk Linkeroever tot aan het Noordkasteel, het eigenlijke Oosterweelknooppunt), niet veranderd is. Is het haalbaar om Noriant-Loro te paaien door dat ongewijzigde stuk aan hen te laten en alleen een aanbesteding te doen voor het overgrote deel (wat nog altijd het grootste stuk zou zijn?). In het meest optimistische geval zou al met de bouw van het eerste deel begonnen kunnen worden. Juridisch en economisch lijkt dat zeer twijfelachtig, zeggen kenners. 'De Oosterweelverbinding heeft alleen nut als die er helemaal komt. Je zult geen enkele bank bereid vinden de bouw van het eerste stuk te financieren zonder de absolute zekerheid dat de rest er komt', zegt een betrokkene.
Een tussenoplossing
Een aannemer die vroeger bij Noriant betrokken was, suggereert een tussenoplossing: schrijf in je nieuwe oproep tot offertes uit dat bieders verzocht worden zich te associëren met het Noriant-consortium voor het eerste ongewijzigde deel. Op die manier regel je de kwestie-Noriant-Loro en laat je toch de markt spelen. Meegenomen is dat de prijsstelling voor Noriant op dat eerste deel volgens sommigen scherp was.
De belangen zijn zo groot dat andere aannemers zeer scherp zullen toekijken. In de eerste plaats de Franse groep Bouygues. Die wilde in 2004 al een offerte indienen voor het Oosterweelproject op basis van een geboorde tunnel. Zo'n tunnel is ook gebruikt bij de Liefkenshoektunnel en voor het Antwerpse Centraal Station. Ook voor het Zaventemse Diabolo-project wordt naar zo'n tunnel gegrepen. Bouygues kreeg van de BAM echter verbod om met een geboorde tunnel in de race te blijven. Verschillende aannemers menen dat Bouygues, al dan niet via zijn Belgische structuren, de jongste jaren is blijven lobbyen voor een tunnel. Zij het dat nu voor een andere tunnelvariant gekozen wordt (cut&cover, graven en bedekken) in plaats van een geboorde oplossing.
De Franse bouwgroep Eiffage werd er dan weer uit gegooid omdat het een enkeldeksbrug voorstelde (in plaats van een dubbeldeksbrug) en daarmee het grup (gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan) niet respecteerde. Eiffage leek zich neer te leggen bij de nederlaag, maar onder de nieuwe topman voor de Benelux, Paul Danaux, dient zich dat anders aan. Eiffage Benelux omvat verschillende overgenomen Belgische bedrijven, zoals Antwerpse Bouwwerken (Antwerpen), Duchene (Strée), Herbosch-Kiere (Antwerpen), De Graeve (Namen), Reynders (Houthalen).
Het wordt dus een Franse veldslag op Vlaamse bodem, met een hoofdrol voor Vinci, Bouygues en Eiffage. Belgische aannemers vinden dat de overheid slecht gestuurd heeft. Door het project op te delen in enkele afzonderlijke delen, zou de concurrentie méér gespeeld hebben en zou de Belgische economie meer aan de bak zijn gekomen. Intussen zal het nog twee tot drie jaar duren voor de eerste spade in de grond van Oosterweel-bis gestoken wordt.
|
