BIB-ACTIE organiseert uitvaart mét koffietafel.

In een jaar dat Antwerpen Europese Jongerenhoofdstad 2011(AEYC2011)heet, bouwt ze haar bibaanbod af, zodat slechts 60% overblijft. Terwijl de wijk- en buurtbibs vooral door jongeren gebruikt worden. Het is triest! Als trotse Antwerpenaars van de BIB-ACTIE kunnen we enkel besluiten dat het lokaal cultuurbeleid "knoei- en plakwerk” is op 't schoon verdiep"!

1.       Het decreet lokaal cultuurbeleid van Vlaanderen ziet in de lokale verankering van bibliotheken kansen om samen met deze tot meer lokaal cultuur aanbod te komen. De stad sluit deze piste uit.

a.       Schepen Heylen wil dit oplossen door meer bib-punten. Weet dat deze maximaal over 150, à 200 boeken beschikken, waartegen een buurtbib zoals Zwarte Arend over 8000 tot 10 000 boeken beschikt. Veel van deze bib-punten bevinden zich in niet zomaar publiek toegankelijk ruimten zoals crèches, rusthuizen, basisscholen.

b.      Schepen Heylen wil een uitbreiding van de thuisbezorgdienst 'Bib aan Huis' met meer vrijwilligers.  Weet dat deze dienst nu vooral op de schouders komt van het personeel. Om als vrijwilliger voor boekenbode te spelen moet je wel jonge benen hebben. Veel vrijwilligers melden ons dat ze liever hun bibliotheek mee zouden openhouden.

c.       Schepen Heylen wil een extra biblobus inzetten. Weet dat de huidige twee bussen amper een vijfde van de betrokken basisscholen om de acht weken kunnen bezoeken. Een derde kan hulp bieden aan basisscholen, maar zeker geen wijken bedienen, zoals het lokaal decreet vraagt.

2.       De stad wil het uitgespaarde geld in de werking, personeel en materialenaankoop, jaarlijks 435 150 euro terug investeren in acht districtsfilialen. Maar wat met het vastgoed ter waarde van 1,3 miljoen.

a.       Wat doet ze met het geld dat de verkoop van vier bibliotheek gebouwen (Hedera is onder huurcontract en Mariaburg gaat naar buurtwerking) zal opbrengen? Wij weten uit goede bron dat deze middelen naar de VESPA vastgoedbeheer rekeningen gaan om deze voor nieuwe stadprojecten in te zetten, maar zeker geen bibliotheekwerking.

b.      De bibliotheken die op 30 juni '11 sluiten bereiken meer dan 34 scholen en +/- 8 000 wijkbewoners, waarvan 90% onder de 18 jaar. Jeugdboeken zullen snel uitgeleend zijn in de districtsfilialen, men kan onmogelijk meer dan twee exemplaren van elke boek, luisterverhaal, dvd in de rekken plaatsen. De huidige jeugdhoeken barsten daar nu al uit hun voegen.

c.       Drie van deze filialen hebben dringend nood aan renovatie en nieuwe investeringen: Ekeren Driehoek, Hoboken Kapelstraat en Borgerhout Vredegerecht wordt 'Den Bretel'. De besparingen zullen snel op zijn.

d.      De buurtfilialen waren nog maar een dag en half open per week, veel personeel werkte daar niet. Komt overeen met twee en half voltijdsen. Men wil deze aanwenden voor de dienstverlening aan school, maar omwille van de aanwervingsstop, zal men de nu al nijpende onderbezetting niet kunnen wegwerken.

3.       De stad wil komen tot één volwaardige bibliotheek per district. Geeft per district juist genoeg middelen om dit uit te werken, zij die er nog meer dan één hebben, moeten herverdelen.

a.       Deurne zal na sluiting nog over één extra filiaal Arena naast haar districtsbib Couwelaar beschikken. Deurne heeft evenveel inwoners als Mechelen, dat over 5 filialen beschikt. Wij horen dat Arena op termijn ook sluiten zal.

b.      In Wilrijk is de nieuwe districtsbibliotheek bijna klaar. Investeringen in de Kaeck en Bist worden weggetrokken, enkele de nieuwe bib blijft over.

c.       Ekeren Driehoek beschikt over een weinig benut gebouw. De bovenverdieping wordt totaal niet gebruikt, wegens geen goede bereikbaarheid. Aanpassingen voor gevel, inkom zijn voorzien, maar meer niet.

d.      Merksem heeft naast zijn Parkbib nog één filiaal aan de Maantjessteenweg. Hiervoor zijn geen investeringen voorzien. Zal dus ook over enkele jaren sluiten.

e.      Borgerhout heeft een heel diverse bevolking, toch zal het wijkfiliaal Vredegerecht dat vele scholen bedient gesloten worden als de nieuwe bib aan de uithoek 'De Bretel' klaar zal zijn.

f.        Berchem heeft naast De Poort nog een klein filiaal Groenenhoek. Overleeft voorlopig, maar er zijn geen extra middelen meer voor. Lang zal het hier niet meer duren.

g.       BeZaLi, heeft een klein wijkfiliaal Viswater in de Tongerlostraat te Berendrecht. Gebruikt eigen districtsmiddelen om het op zaterdag voormiddag extra open te houden.  De stad wil geen extra middelen vrijmaken.

h.      Antwerpen behoud voorlopig Sint-Andries en Brederode, in afwachting van een nieuwe bib op ’t Zuid? Hier overleeft het buurtaanbod tot onze verbazing wel deze sluitingsronde. Kielpark en Luchtbal worden gelukkig ook ontzien.

Het einde van de rit is nabij.

Vele mooie woorden zijn er al gesproken over het belang van lokale cultuur in de vele wijken, districten en buurten van Antwerpen. Toch sluit men in 6 wijken de bib: Pulhof verliest zijn Hedera-bib, Deurne zijn Zwarte Arend en Morckhoven-bib, de Haringrodewijk zijn Isabella-bib, Antwerpen zijn Zurenborg-bib en Ekeren zijn Mariaburg-bib. Er zijn er natuurlijk nog meer wijken, buurten die een degelijk bib-aanbod verdienen, maar door deze wijken hun bib  te ontnemen ben je niet echt goed bezig.

Stedelijk non-beleid!

Ik herinner me nog alsof het gisteren was onder cultuurintendant, later schepen Eric Antonis, directeur Jan Van Vaerenbergh zijn woorden: 

"Bibliotheken moeten plaatsen worden waar mensen graag samenkomen. Als openbare ruimte zijn openbare bibliotheken altijd al onverdachte en voor iedereen makkelijk toegankelijke instellingen geweest. Maar zij waren of zijn niet steeds echte ontmoetingsplekken. Het Decreet Lokaal Cultuurbeleid spoort openbare bibliotheken al aan om de steriele invulling van ontmoeting fors te overstijgen, en te evolueren tot échte sociale plekken: plaatsen waar mensen graag komen en misschien ook willen blijven."

Dit waren op 4 april 2005 de woorden van directeur strategie en ontwikkeling bij de openbare bibliotheken in Antwerpen in een vrije tribune van De Standaard.

In de jaren nadien werden deze woorden teksten, verder verwerkt, geïntegreerd tot actieplannen voor lokaal cultuurbeleid in Antwerpen, tot in 2011. Zelfs onder Jan Van Vaerenbergh zijn opvolger Bruno Verbergt, bedrijfsdirecteur cultuur, bleef men het herhalen maar niet doen. Maar men moest wel doen alsof! De Vlaamse overheid was immers duidelijk: "De subsidiëring van de bibliotheken werd verankerd in het decreet Lokaal Cultuurbeleid." Ik
herinner me nog goed hoe Guy Redig, de kabinetschef van Bert Anciaux, deze visie in de marmeren zaal van de Antwerpse Zoo verdedigde. Zijn opvolgster Joke Schauvliege behoudt deze visie in haar beleid.

Vlaanderen zo, Antwerpen NIET ECHT zus!

Vlaanderen zag het lokaal zo, Antwerpen zag het bibliotheekbeleid meer centraal in de stad, met investeringen in een dure Permekebib. Ingevolge dit decreet kon men niet anders dan de schijn hoog houden en lokaal in elk district een cultuur VZW , met raad van bestuur op te richten. De districtsbibliotheken werden hun partners, overleg lokaal invulling zou volgen.  Maar in praktijk werden deze raden van bestuur verengd tot goedkeuringsapparaten voor centraal opgelegde programmeringen van lokale Culturele Centra.  Met een zeer beperkte inspraak, zie hoe ze het in Ekeren zelfs zonder een volwaardige personeelsbezetting moeten runnen. De programmering wordt immers toch zoals altijd al centraal aangestuurd... 

Van 30 naar 18 filialen!

De stad trekt zich terug uit haar wijken. Waar veel van haar jonge gezinnen wonen. Tja, in een stad als Antwerpen moet je centen hebben om je te verplaatsen. Na deze 6 wijken en voorheen nog eens 6 sinds 2005 (zie tabel) hun bibliotheek aanbod af te nemen trekt de stad haar cultuurbeleid voor 40% (18 op 30 bibs blijven) terug uit de wijken. Plus brengt het bibliotheek lidgeld tot het zeer triestig, hoogste eenzame niveau in Vlaanderen, op 9,50 euro! Eénmaal gratis lidgeld geven voor de getroffenen die hun bib kwijtspelen moet de pil verzachten.

Foute keuzes

Prestigeprojecten zoals het MAS, Zomer van Antwerpen zuigen al het lokaal voorheen aangewend geld op.
Hoe men de scholen gaat bedienen wordt weggelachen door een nieuwe derde bibliobus (in het beste geval pas klaar tegen februari 2012). Dat terwijl men voor een degelijke basisscholenbediening er wel tien tot twaalf bibliobussen nodig zou hebben. De meer dan honderd betrokken scholen moeten zich maar zelf verplaatsen of het met vast samengestelde boekenpakketten stellen. Lange wachtlijsten zonder maatwerk dienen zich aan.

Overleg pas in juli! Wacht dan met het leegmaken!

De bib-actie heeft bij het afgeven van haar 4 498 handtekeningen ervoor gepleit om samen met wijken, met vrijwilligers, naar oplossingen te zoeken. De schepen beloofd overleg met ons. Deze uitgestoken hand, werd pas vandaag plots beantwoord. Spijtig want nu donderdag sluiten alle laatste (op Sint-Andries na) buurtbibs. Zes wijken worden blinde vlekken in het lokaal aanbod. Wij vragen om met het leegmaken van deze filialen te wachten tot men onze voorstellen aanhoort heeft. Anders wordt het onmogelijk om in het najaar tot een alternatieve doorstart te komen.  De schepenen zal met ons op dinsdag 26 juli ’11 een onderhoud hebben. Gelijktijdig merken wij op dat lokale cd&v kernen, nieuwe wijkinitiatieven tegenhouden, mogelijke oplossingen kelderen. Zelfs in Mariaburg is een cd&v-raadslid gaan dwarsliggen voor een jeugdbib.

De nieuwe bib ‘Den Bretel’ moet het allemaal doen vergeten!

Men stelt een districtsbib voor Borgerhout voor, zal dan wel de bib Vredegerecht aan de Turnhoutsebaan sluiten. Goed, deze ‘Bretel’-locatie heeft zeker troeven, misschien ook voor de rand, zoals Deurne Morkhoven… Maar wel ver uit het centrum, het actief hart van Borgerhout.

Wij vragen ons af: Zullen we op 30 juni ’11 als afscheid ons boekenpakket krijgen? ;-))
-> Zie op gemeenteraad van 30 mei repliceerde Patrick Janssens (sp.a), volgens ons totaal overbodig:
"Voor het geld dat we uitsparen door het sluiten van de bibliotheken kunnen we de gebruikers ervan voor 238 euro aan boeken schenken."
Reactie van Erwin Pairon (Groen!): "Laat ons dan ook al het geld dat we in de Opera steken aan de bezoekers ervan geven. Ze zullen tevreden zijn!"
Bedenking BIB-ACTIE: “Zo’n dezelfde onnozele uitspaak kan van de supporters van Beerschot en hun nieuw duur voetbalstadion ook gezegd worden…”
Tja, het lokaal cultuurdecreet wordt weer eens geschonden!

Afscheidsviering!

We kunnen niet anders dan ons bij de strijd voor deze zes neer te leggen. Zes buurtbibliotheken sluiten immers donderdag 30 juni definitief hun deuren.  Felix was al eind januari toe. We plannen een koffietafel om dit verlies te verdrinken. De stadsdichter zal ons komen steunen met troostende woorden.  Het zal een “Ballade van de zeven doden” worden, zoals J.W.F. Werumeus Buning ons vooraf ging.  Er blijft immers na 30 juni niets meer over voor de mannen van “Elck wat wils” (Lode Baekelmans). Onze kinderen, onze senioren, minder mobielen, verliezen hun trouwe bib. Wij vrezen dat er na 30 juni geen boek meer in deze zes gebouwen te bespeuren zal vallen. Ja, de stad sluit zich zelf uit, uit deze zes mooie wijken.

Pol Goossen onze bib-actie-peter komt ons ook nog voor een laatste maal steunen. Tja, het zal een droevig moment worden. “Vaarwel mijn broeder, we zien mekaar nimmer weer!”

U bent van harte welkom! En wees gerust de BIB-ACTIE zal waakzaam blijven.
Uitvaart met koffie, donderdag 30 juni, 15u, bib Zurenborg, Wolfstraat 1, 2018 Antwerpen.