Het Schepencollege dat bespaart kent overal de prijs van en nergens de waarde. (vrij naar Oscar Wilde)[1]

Wat mij stoort (doch niet verbaast) is de totale ommekeer met de argumentatie die men in 2005 hanteerde.

Weer een duidelijk bewijs dat een (politiek) geheugen kort is.

Of dat de aanzet die in 2005 werd gegeven met het spreidingsplan (dat toen gedeeltelijk werd teruggefloten) gewoon werd verder uitgevoerd: eerst door het te formaliseren in het Stedelijk beleid (via het cultuurbeleidsplan 2008-2013) en de goedkeuring van het plan door elke districtsraad afzonderlijk.

Dan een kritische evaluatie (lees afbouw) van de openingstijden van de filialen en daarbij horende nieuwe set (manipuleerbare) resultaatsindicatoren. Tel daarbij het budget, juist groot genoeg voor de instandhouding van de bestaande werking en alle pionnen voor een "doodbloed"-scenario van de kleine filialen staan klaar.

 Ave Burgemeester en Schepenen, Morituri te salutant.

 Laten we de argumenten eens stuk per stuk bekijken.

De filialen die gesloten worden, bevinden zich allen in een straal van 1 à 2 km ten opzichte van andere filialen

In 2005 werd vertrokken van de "internationale standaard" betreffende de bereikbaarheid : een bib om de 1.5 km in stedelijk gebied.

"Bij het opstellen van het spreidingsplan van 2005 werd vertrokken van bevolkingscijfers, bereikbaarheid, de internationale bibstandaard (een bib om de 1.5 km in stedelijk gebied), de aanwezigheid van scholen, rust- en verzorgingstehuizen, maar ook moeilijk te nemen barrières (zoals bvb de Schelde, de Leien, de Ring, ...)"[2]

SARC : Onderzoek wijst uit dat de belangrijkste drempels voor participatie liggen bij de thuissituatie, het onderwijsniveau, het sociale netwerk, de tijdsdruk, de economische situatie en de bereikbaarheid.

 7U: "De fysieke nabijheid van de bibliotheek is één van haar strategische troeven. De aanwezigheid in deel-gemeenten en wijken is een van de belangrijke redenen waarom de drempel om een bibliotheek binnen te gaan, relatief laag is in vergelijking met die van andere culturele organisaties.

De fysieke spreiding versterkt haar lokale legitimering. In kleine plattelandsdorpen, maar ook in sommige stedelijke buurten, is de bib vaak een van de weinige publieke voorzieningen die nog overblijft. Dit verklaart de gehechtheid van de inwoners aan de bib."

Discussies over filialen en uitleenposten zijn daarom nooit louter een verhaal van economische haalbaarheid.

De maatschappelijke legitimering van bibliotheken kan vergroot worden door een koppeling te maken tussen de bibliotheekinfrastructuur en andere vormen van publieke dienstverlening."

 PPC : "Toch blijkt uit studies dat bepaalde groepen Antwerpenaars niet of nauwelijks deelnemen aan dit aanbod. Het gaat over kinderen en jongeren, senioren, personen met een handicap, mensen in (kans)armoede en mensen van diverse etnisch-culturele origine. Dit plan, deze participatienota wil hier samen met de culturele instellingen en welzijnsorganisaties verandering in brengen. Iedere Antwerpenaar heeft immers recht op cultuur."

 PPC : "Cultuur in Antwerpen is - een recht - van iedereen: iedere Antwerpenaar heeft toegang tot actuele kennis-, informatie- en culturele voorzieningen met bijzondere aandacht voor dienstverlening op maat. (CS03)"

 PPC : "Cultuur in Antwerpen is - een recht - van iedereen: er is een nog betere toegankelijkheid, communicatie en spreiding van culturele activiteiten over de hele stad. (CS04)"

 PPC : "Daarvoor zal het beleid zich vooral richten op een optimale spreiding van het aanbod in ruimte (op het hele grondgebied van de stad) en tijd (op verschillende momenten), om zo de toegankelijkheid maximaal te verhogen en zo veel mogelijk mensen te bereiken."

 PPC : "5. Tien clichés doorprikt ...  cliché 10. Het centraliseren van culturele instellingen komt de participatie ten goede. : Een aanbod in de buurt heeft veel meer slaagkans bij kansengroepen"

 PPC : "Voor veel kansengroepen is de buurt de omgeving waarin ze vaak, graag en met vertrouwen vertoeven. Veranker jezelf daarom in de buurt."

 PPC : "Senioren zijn vaak minder mobiel. Bereikbaarheid is dus een aandachtspunt bij deze doelgroep. Zich buiten het centrum van de stad of buiten de eigen buurt begeven, is vaak een drempel voor de senior omwille van de reisduur en de onbekende buurt."

 PPC : "  Verankering heeft voordelen voor mensen met een fysieke beperking: vertrouwdheid met de buurt, betere bereikbaarheid en gezelschap. Daardoor kan het een stap naar cultuurparticipatie zijn."

 CIJ: "Het decreet op het lokaal cultuurbeleid voorziet dus in een wettelijke bepaling voor de bibliotheken. Dit is meteen een belangrijk signaal dat de bibliotheken geen culturele eilandjes mogen vormen, maar deel moeten uitmaken van een cultureel netwerk op gemeentelijk vlak."

 CA : "Van alle stedelijke culturele voorzieningen is het bibliotheekwezen het meest fijnmazige netwerk, met vestigingen en filialen in alle districten en een aantal wijken. In totaal zijn er 34 filialen waar gebruikers terecht kunnen voor boeken, cd's, video's, dvd's, cd-roms, strips, tijdschriften en taalcursussen. De centrale openbare bibliotheek Permeke beschikt ook over twee mobiele bussen."

 CA: "Cultuur in je buurt! Hoewel er in Antwerpen heel wat creatief talent aanwezig is en ook het aanbod zeer ruim is, blijft er nood aan een betere spreiding van het aanbod. De verschillende ‘stedelijke actoren' vervullen een belangrijke rol als cultuur-spreider. Vooral de cultuurcentra en de bibliotheken nemen hierin een centrale plaats in."

 CA : "Kijken we vooreerst naar het versterken van de participatie. Het begrip ‘participatie' omvat zowel actieve als passieve participatie en betekent dus zowel het stimuleren van de bevolking om cultureel actief te zijn (zoals via netwerken van amateurkunsten), als het betrekken van de bevolking als cultuurconsumenten. Daarin vervullen de aanwezige lokale structuren (cultuurcentra, bibliotheken, cultuurantennes) een belangrijke rol: ze slechten drempels op verschillende niveaus (financieel, interesse, kennis, communicatie, infrastructuur,...), zodat zoveel mogelijk mensen zo weinig mogelijk belemmeringen hebben om aan cultuur deel te nemen."

 CA : "Ten derde is een sleutelrol in het kader van participatie weggelegd voor de reeds aanwezige gedeconcentreerde structuren (cultuurcentra, bibliotheken) die op het vlak van werking en geografische spreiding een netwerk over het ganse grondgebied van de stad hebben uitgebouwd. Zij verhogen de toegankelijkheid door een goed gespreid aanbod, zowel geografisch als in tijd. De stad heeft immers de opdracht ervoor te zorgen dat het hele grondgebied bediend wordt."

 CA : "Cultuur in Antwerpen is - een recht - van iedereen: iedere Antwerpenaar heeft toegang tot actuele kennis-, informatie- en culturele voorzieningen met bijzondere aandacht voor dienstverlening op maat Alle bibliotheekvestigingen, cultuurcentra en andere culturele voorzieningen beogen met hun werking een maatschappelijke impact en brengen een dynamiek teweeg in hun buurt, district of in de stad. Om dit te bereiken zal de werking van deze instellingen"tegen 2013 gekenmerkt worden door een brede toegankelijkheid en openheid. De instellingen ondernemen actie opdat het recht op vrije tijd, in zake cultuur, voor iedereen, ongeacht socio-economische situatie, geslacht, leeftijd, geaardheid,"handicap, etnisch-culturele afkomst, gewaarborgd wordt."

 CA : "Iedere Antwerpenaar kan terecht in een kwaliteitsvol, klantgericht, laagdrempelig en open bibliotheeknetwerk dat evenwichtig gespreid is over de hele stad"

Zoals U ziet (en leest) is de verankering in de buurt juist één van de dragende pijlers van het netwerk van filialen. Overal wordt onderstreept dat juist die spreiding én lokale aanwezigheid de grootste troef is van de bibliotheken dewelke zeker blijvend moet gestimuleerd worden.

En Antwerpen is fysisch verdeeld in districten en wijken die elk worden afgebakend en afgesneden door grote in- en uitvalswegen, de ringwegen, de Schelde, dokken, kanalen en spoorwegen. Kinderen en minder mobiele mensen kunnen niet zonder begeleiding van vrijwilligers, ouders, grootouders of leerkrachten op eigen kracht opeens 2 à 3 km verder naar de BIB.

De visie van de Antwerpse beleidmakers : als je overal een boekenstandje zet en je noemt dit een "bibpunt" dan heb je een betere spreiding en heeft elke wijk zijn bib.

En het moet gezegd worden, ook onze lokale (lees district) besturen hebben te weinig de impact voorzien van het Cultuurbeleidsplan 2008-2013. Op het ogenblik dat het mogelijk was hebben de meeste districten een document ingediend volgens de regels maar met bijna geen enkele inhoud over de aanwezige filialen op hun grondgebied. Nu roepen ze, maar ze hadden toen beter gewerkt, gelezen en geschreven...

[1] Een cynicus is iemand die overal de prijs en nergens de waarde van kent. (Oscar Wilde)

[2] Het hart op de tong : MEER BIB VOOR MEER MENSEN (20/01/2006) website Heylen