gevallen in een vogelartsenpraktijk : dierenarts Erwin Louagie
Als dierenarts kleine huisdieren (ook honden en katten) is een groot deel van mijn cli�nteel houder van vogels (papegaaien, parkiten,duiven, zangvogels, exoten, roofvogels,...) Aangezien er al zoveel informatie over katten en honden terug te vinden is op het internet, heb ik speciaal voor vogelliefhebbers deze blog aangemaakt. Sedert 2024 plaats ik nu en dan ook eens andere gevallen (honden, katten, ...) op de blog
Mijn gegevens : Louagie Erwin, wijnendalestraat 23, 8820 Torhout
tel 050/216934
Op afspraak
23-01-2022
endoscopische geslachtsbepaling blauwgele ara
Endoscopie wordt bij vogels gebruikt om inwendige organen van dichtbij te bekijken. Bij endoscopie van de buik wordt een kleine opening in de buikholte gemaakt en wordt een optisch instrument hierin geschoven.
Endoscopie kan gebruikt worden om tot een diagnose te komen (bijvoorbeeld diagnosticeren van aspergillose-letsels in de luchtzakken) maar kan ook gebruikt worden om het geslacht te bepalen bij vogels waar er uitwendig geen duidelijk onderscheid te zien is tussen pop en man. Soms is dit uitwendig geslachtsonderscheid pas op latere leeftijd te zien en dan kan endoscopie al het geslacht duidelijk maken op vroege leeftijd. Geslachtsbepaling wordt nu meer en meer gedaan door middel van DNA-onderzoek waarbij een druppeltje bloed of enkele (vers geplukte) veren al voldoende zijn.
Het voordeel van endoscopische geslachtsbepaling is dat afwijkingen in de buikholte op die manier aan het licht kunnen komen. Sommige kwekers gebruiken deze methode om vogels die op vroege leeftijd al een goed ontwikkelde eierstok of testikel hebben, als kweekvogel verder te houden. De minder ontwikkelde vogels worden te koop aangeboden.
Op onderstaande foto's wordt een blauwgele ara kort met een gasanestheticum verdoofd (isofluraan). Er wordt aan de rechterkant, achter de laatste rib een kleine insnede in de huid gemaakt. Met een fijne peantang worden de onderhuid en spiertjes van de buikwand voorzichtig gekliefd. Daarna wordt een trocart in de opening geduwd , waarlangs we de endoscoop in de buikholte brengen. Hierdoor kunnen we de eierstof of testikel in beeld brengen.
Er wordt dan een certificaat geschreven waarbij vermeld wordt of de vogel een pop of man is, met vermelding van ringnummer of chip.
papegaai kan bek niet meer sluiten : luxatie van de bovenbek
Een ara maracana werd aangeboden met open bek, wilde wel eten, maar kon niet.
De ara had een luxatie of ontwrichting van de bovenbek.
Bij papegaaien kan zowel de onderbek als de bovenbek onafhankelijk van elkaar bewegen. De bovenbek kan dus bewegen ten opzichte van het bovenste deel van de schedel. De plaats waar de bovenbek kan articuleren ten opzichte van de schedel, is aangeduid met een pijl op de bovenste foto.
Bij luxatie van de bovenbek komt die hoger vast te zitten. Zelfs als de vogel de onderbek sluit,, heb je dus de indruk dat de bek op zijn geheel niet sluit.
Onder verdoving wordt de bovenbek terug in de juiste plaats getrokken. Op de foto waar de kop in het verdovingsmasker zit, is dat reeds gebeurd.
De vogel krijgt een pijnstiller en wordt in observatie gehouden tot zeker is dat hij kan eten. Dat zal de eerste dagen zacht voer zijn, om er voor te zorgen dat dit zich niet weer voordoet, want de weefsels rond het gewricht zijn tijdelijk wat uitgerokken.
Door op een harde noot te bijten of door naar de tralies van de kooi te vliegen en zich zo te laten vallen met volle gewicht, kan de bovenbek luxeren.
Een kanarievogel werd gepresenteerd met een gezwel ter hoogte van de buik. Dit bleek een vedercyste te zijn.
Wat is een vedercyste ?
Een nieuw veertje, in dit geval een donsveertje ter hoogte van de buik, groeit vanuit een veerfollikel. Net zoals een haartje uit een haarfollikel groeit.
Dit is een klein 'putje' in de huid, waar bloedvaatjes zitten die voedingsstoffen aanvoeren voor de vorming van dit veertje. Een bloedvaatje groeit mee met het zich ontwikkeld pluimpje en zit er eigenlijk middenin. We spreken van een bloedpen. Rond die bloedpen zit een vlies. Binnenin het vlies groeit het pluimpje verder uit en als dit volledig ontwikkeld is, zal het bloedvat verschrompelen en zal de veer van binnen uitdrogen. Daarna scheurt het vliesomhulsel en zal de veer zich ontplooien zoals een vlinder die uit een cocon komt.
Wanneer het zich ontwikkelend veertje echter niet recht, maar gekruld uit de follikel groeit, dan zal het veertje in de huid groeien, net zoals bij een ingroeiende nagel. Er vormt zich dan een vedercyste : een bol gevuld met een kruimelige inhoud. Dit is de verpulverde veer samen met brokkelige etter door de ontsteking.
Toen ik probeerde de cyste af te binden, brak ze open en kwam de kruimelige inhoud uit de cyste, zoals op de foto te zien is.
Vedercystes worden best afgebonden, zodat ze afsterven en uiteindelijk vanzelf afvallen. Snijden in de cyste, kan fatale bloedingen veroorzaken bij een dergelijk kleine vogel.
De melkuil is een Afrikaanse oehoe en is de grootste uilensoort van Afrika.
Deze majestueuze vogel van 6 maand oud werd aangeboden met een fractuur van de tarsometatarsus. Een spalk bood te weinig stabiliteit, een intramedullaire (in het beenmerg) was niet mogelijk zonder het gewricht te doorboren. Daarom werd gekozen voor dwarspinnen, waarbij er 2 boven en onder de breuk moeten geboord worden om de breuk volledig te immobiliseren. Tijdens de anesthesie was het niet makkelijk om de exacte positie van de pinnen in te schatten, maar het resultaat is bevredigend.
Het voordeel is dat deze uil na de operatie zijn buig-en strekpezen normaal kan gebruiken, zodat er weinig kans is dat de pezen in het granulatieweefsel ('wild vlees') van de genezende breuk vastgroeien. Dit is namelijk een groot probleem bij de genezing van fracturen bij vogels : indien door bijvoorbeeld een spalk een vogel zijn pezen niet normaal kan buigen of strekken, treden er vlug vergroeiingen op, waardoor het dier een stijve poot of stijve tenen overhoudt. Vandaar dat kinesitherapie tijdens na de genezing in zo'n gevallen heel belangrijk is.
jonge grijze roodstaart gestorven na PBFD (bek-en vederrot)
Bek-en vederrot (of PBFD = psittacine beak and feather disease) is een virusziekte die je zou kunnen omschrijven als 'aids' bij vogels. Eigenlijk is dit een verkeerde benaming want het virus behoort tot een heel andere familie dan het hiv-virus, maar het heeft wel één ding gemeen : het tast de immuniteit van de vogel aan, waardoor de meeste vogels sterven binnen het jaar aan secundaire bacteriële en schimmelinfecties. De ziekte komt nagenoeg alleen bij krombekken voor.
Dit betekent dat er wellicht veel meer krombekken sterven aan PBFD dan gedacht, omdat bij sommige vogels die sterven aan longonsteking, darmonsteking, enz...de onderliggende oorzaak PBFD kan zijn. Daarom zijn laboratoriumtesten belangrijk.
PBFD is een raar beestje. Hoe jonger de vogel is op het moment dat hij besmet wordt, hoe groter de kans dat hij het virus niet meer kwijtraakt en zal ziek worden. Dit komt omdat bij jonge vogels het immuunsysteem nog niet volledig ontwikkeld is en zijn lichaam dat virus niet als lichaamsvreemd herkent en er dus niet op zal reageren. Het virus kan dan ongemerkt het immuunsysteem aantasten. Bij sommige soorten zien we ook bekafwijkingen (afbrokkelende bek) en abnormale veren. Vandaar de naam. Maar dat is, volgens mijn bescheiden mening, eerder een minderheid !
Bij de ene soort verloopt de ziekte chronisch, bij de andere meer acuut. Bij grijze roodstaarten zien we bijvoorbeeld ook extreme bloedarmoede.
Het ziektebeeld van PBFD is dus niet altijd die van een vogel met abnormale veren, maar is soms heel vaag.
Een groot deel van de aangetaste vogels sterft binnen het eerste levensjaar. Ondertussen zijn er al verschillende varianten gevonden waarbij de ene variant al vlugger sterfte geeft dan de andere.
Deze grijze roodstaart werd gehospitaliseerd omdat hij niet meer wilde eten. Ondanks de goede zorgen, antibiotica, onstekingsremmers en zelfs antischimmelmiddelen omwille van kortademigheid, bleef de vogel zwakker worden en vermageren. Er werd een bloedstaal genomen voor onderzoek van lever, nieren, enz...en wat opviel :
het bloed was precies water met een rode kleur. Dit wees op extreme bloedarmoede. Genoeg om ook een staal op te zenden voor onderzoek op PBFD naar een gespecialiseerd laboratorium. Met een positief resultaat als gevolg.
Vandaar het belang om bij aankoop de nodige testen te laten uitvoeren door de verkoper, waaronder PBFD. Zeker bij vogels jonger dan 3,5 jaar is dit aan te raden.
Op onderstaande foto's :
- autopsie : enorm bleke borstspieren (kan ook voorkomen bij infestatie met bloedmijt, maar deze vogel was een huiskamervogel)
- ter vergelijking : een autopsie van een amazonepapegaai met normale kleur borstspieren
Babypapegaaien met spreidpoten moeten worden onderscheiden van baby's met pootjes die onder hun eigen gewicht buigen en een abnormale stand veroorzaken. Dit laatste is meestal een gevolg van calciumtekort in combinatie met een snel zwaarder wordende vogel. De pootjes buigen dan onder het gewicht van de vogel omdat ze nog onvoldoende verkalkt zijn.
Spreidpoten kunnen als oorzaak hebben dat er te weinig jongen in het nest zitten, waardoor de pootjes de neiging hebben uit elkaar te gaan. Daarom kan het ook interessant zijn niet uitgekomen eieren tijdelijk in het nest te laten liggen. Naarmate de babypapegaai groeit zal deze abnormale stand moeilijker te corrigeren zijn.
Vroeg ingrijpen is dus de boodschap.
De bedoeling is om de pootjes in de normale stand te fixeren. Enige improvisatie is hierbij nodig, maar de remedie mag nooit erger zijn dan de kwaal.
Indien dit op een correcte manier wordt gedaan, komt dit meestal goed. Een goed opvolging is noodzakelijk om drukplekken te voorkomen. In elk geval moet na een 3-tal dagen het 'korset' verwijderd worden en de stand worden geëvalueerd. Meestal moet dit een paar keer aangedaan worden, met telkens een controle na 3 dagen.
Ook al is bij vogels de uitwendige gehoorschelp afwezig, toch bevindt er zich aan beide zijden van de kop een gehooropening.
Bij een bacteriële infectie kan er zich etter opstapelen in het middenoor. Etter is bij vogels vast en heeft meestal de consistentie van brokkelige oude kaas. Een abces kan je dus niet zomaar puncteren met een naald en de etter er uit laten vloeien.
Bij deze haan had etter zich zo opgestapeld in het oor dat ze een harde plug vormde. De gehooropening was zodanig open gerokken door die plug dat ze nog een tijd groter zal zijn dan normaal, nadat de etterbrok is verwijderd.
acute sterfte valkparkiet met zware metaalvergiftiging/lood of zink/urine kleur van chocolademelk
Een valkparkiet vertoonde sedert 's morgens symptomen van diarree en was lethargisch (suf).
Er werd gevraagd de uitwerpselen gedurende een drietal uur te verzamelen op krantenpapier in zijn oorspronkelijke kooi. Het verzamelen van uitwerpselen in een transportkooi voor hulp bij diagnose is minder betrouwbaar omdat vogels in een niet vertrouwde omgeving stress ondervinden waardoor uitwerpselen er anders (bijvoorbeeld waterig) kunnen uitzien.
Bij aankomst was de vogel stervend en kreeg bij het vastpakken een epileptiforme aanval en stierf.
De uitwerpselen op het krantenpapier bleken niet in de richting van diarree te wijzen, maar wel op urine met een chocolademelkachtige kleur (de eigenaar sprak van uitwerpselen met de kleur van cécémel).
Dit is sterk verdacht van vergiftiging door zware metalen, zoals lood of zink.
Ter bevestiging werd een röntgenfoto genomen wat de diagnose bevestigde.
Nog te dikwijls wordt deze diagnose gesteld, zonder dat de eigenaar enig idee heeft waar de vogel deze stukjes metaal zou kunnen opgegeten hebben.
Bronnen van zink in huis :
de meeste kooien zijn gegalvaniseerd. Dit betekent dat er op de kooi een laagje zink wordt aangebracht onder een bepaalde druk en temperatuur. Dit gebeurt niet altijd onder ideale omstandigheden, waardoor dit kan afschilferen en acute of chronische zinkvergiftiging kan geven. Ook bellen, drinkpotten,...kunnen een bron van zink vormen.
Bronnen van lood in huis :
soldering, loden gewichtjes aan de gordijnen, Tiffanylampen, metaal rond kurken aan bijvoorbeeld champagneflessen,....
Bij intoxicatie met lood of zink worden lever, nieren en hersenen aangetast.
De behandeling bestaat uit het geven van een ondersteunende behandeling en injecties met tegengif (NaCaEDTA). Tijdig ingrijpen is uiteraard de boodschap. De prognose is afhankelijk van het soort metaal, de hoeveelheid en het gewicht en weerstand van de vogel.
gevaren in huis : grijze roodstaart met teen tussen deur, chirurgische interventie
Een grijze roodstaart papegaai zat boven op een openstaande deur binnenshuis, toen bij het openen van een buitendeur een windstoot de binnendeur deed dichtslaan. De huid van een teen was volledig afgestroopt en bot en pezen lagen bloot. Toevallig was dit net een teen waarbij de nagel reeds bij aankoop niet aanwezig was. De reden daarvan was niet bekend.
Na opfrissen van de wonde (losse weefsel-en huidflappen wegsnijden) werd de wonde op zo'n manier gehecht dat bij buigen en strekken van de teen de spanning op de hechtingen minimaal was.
De vogel werd een kraag aangedaan om automutilatie te vermijden en werd één dag ter observatie gehospitaliseerd. Op die manier kon de kraag eventueel nog aangepast worden voor optimaal comfort van de vogel en wisten we met zekerheid dat de papegaai hiermee kon eten en drinken.
Een haan werd aangeboden met een oogbol die in grootte was toegenomen. Doorheen het hoornvlies (doorzichtige voorste deel van het oog, ook cornea genoemd) kon je de geelachtige schijn van verkaasde etter zien (Etter is bij vogels vast en kaasachtig van structuur). De volledige oogbol was veretterd en veranderd in een abces. Het oog was erg pijnlijk.
Aangezien het oog toch verloren was en de haan definitief zijn zicht op deze kant kwijt was, werd besloten de oogbol er uit te halen via een operatie.
Nadien werden de oogleden aan elkaar genaaid. Aan de randen van het bovenste en onderste ooglid werd een randje huid weggenomen, zodat de oogleden uiteindelijk aan elkaar zouden groeien.
Bij het verwijderen van het oog moet heel voorzichtig te werk worden gegaan, omdat bij te hard trekken aan de ene oogbol, de oogzenuw van het andere oog kan beschadigd raken.
Dit alles werd uiteraard gedaan bij volledige anesthesie (narcose-verdoving). Er werd gekozen voor gasanesthesie, een mengsel van zuurstof en verdovingsgas. Aangezien we aan de kop moesten werken tijdens de operatie, was het niet mogelijk met een kapje te werken, maar was het nodig een buisje in de trachea (luchtpijp) aan te brengen waarlangs het verdovingsgas kon worden toegediend.
De haan was zijn ene oog door infectie verloren, maar had er tenminste geen pijn meer in. De pijn was de reden waarom de haan de laatste tijd wat vermagerd was.
Hij is zijn dieptezicht verloren, maar blijkt nog heel goed graantjes en ander lekkers van de grond te kunnen pikken.
verandering kleur neusdop grasparkiet van blauw naar bruin door tumor testikel
Bij de meeste kleurmutaties is bij volwassen grasparkieten is de neusdop blauw bij mannetjes, bruin bij popjes.
Wanneer de kleur van blauw naar bruin verandert, moet er rekening gehouden worden met een tumor van de testikels, maar bepaald van één bepaald type cel in de testikel : de sertolicel. Vandaar de naam sertoliceltumor.
Het vreemde is dat deze cellen dan plots vrouwelijke hormonen beginnen produceren, vandaar de kleurverandering van de neusdop.
Gelukkig zal deze tumor meestal pas in een later stadium problemen veroorzaken, namelijk als ze door haar grootte op de verschillende organen begint te duwen.
Luizen veroorzaken onrust en jeuk bij kippen. Deze luizen leven van huid-en vederschilfers. Wanneer kippen zodanig krabben dat ze wondjes veroorzaken, zullen luizen zich ook met bloed voeden. Zelf zuigen ze echter geen bloed zoals rode bloedmijten. Maar ze kunnen zoveel onrust en stress veroorzaken bij kippen dat hun weerstand ondermijnd wordt en ze gevoeliger worden voor allerlei andere kwalen. Rode bloedmijten worden soms bloedluizen genoemd, maar dit is een verkeerde benaming.
Deze uitwendige parasieten kleven hun eitje aan de vederschachten. Dit noemen we neten.
Rode bloedmijten zijn geen luizen. Deze beestjes verbergen zich overdag in de kieren en spleten van het hok en komen 's nachts te voorschijn om bloed te zuigen.
ademnood valkparkiet door vochtopstapeling in de buik door levercirrhose
Levercirrhose is het eindstadium van een chronische leveronsteking. Geleidelijk sterven levercellen af en worden vervangen door littekenweefsel. Het eindresultaat is een kleine, harde, weinig functionele lever. Dit fenomeen is bij mensen onder andere gekend bij chronisch alcoholisme.
Toch kunnen vogels soms nog lange tijd een min of meer normaal leven leiden in die situatie. Wat we wel zien, is dat er vocht begint op te stapelen in de buik (ascites). Dat komt omdat het bloed dat vanuit de darmen richting hart stroomt, de lever passeert. Wanneer het bloed ter hoogte van de lever een abnormaal hoge weerstand ondervindt (door levercirrhose bijvoorbeeld), dan wordt het serum als het ware uit de bloedvaten geperst en stapelt zich op in de buik. De druk in de buik kan zodanig toenemen dat de vogel in ademnood komt.
Regelmatig aftappen van dit vocht kan er voor zorgen dat de vogel toch nog een comfortabel leven kan leiden. Uiteraard zal, op middellange of lange termijn de slecht werkende lever, er voor zorgen dat de vogel vroegtijdig sterft.
Op onderstaande foto's wordt uit de buik 5 ml strogeel vocht uit de buik van een valkparkiet afgelaten. Bij deze vogel moet dit driemaandelijks gebeuren.
Dit is een gevreesde ziekte in volières. De meeste gevallen worden vastgesteld in de winter. Dit kan te verklaren zijn door het feit dat knaagdieren, die bekende overdragers van de ziekte zijn, in die periode het meest proberen de volières binnen te dringen. Vermoedelijk kunnen ook de vogels zelf als latente drager een rol spelen in de verspreiding van de ziekte.
De ziekte verloopt in het begin acuut, later chronisch. De chronisch zieke vogels zijn wel opvallend sterk afgemagerd en zitten voortdurend bij hun voederbakje waar ze schijnbaar altijd aan het eten zijn, maar in werkelijkheid niet veel meer doen dan aan de zaadhulzen peuteren.
Bij autopsie vindt men haardjes op de lever en op de soms zeer sterk vergrote milt. Deze letsels kunnen echter ook veroorzaakt worden door salmonella en listeriose, maar deze laatste twee ziektes komen minder vaak voor.
De behandeling bestaat uit het langdurig geven van antibiotica. Niet alle antibiotica zijn werkzaam tegen de bacterie.
Zieke vogels zijn meestal niet meer te redden, maar de bedoeling is verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen.
Geneeskunde van kanarievogels is meestal een groepsgeneeskunde : via lijkschouwing stellen we de diagnose en via een behandeling gaan we voorkomen dat nog meer vogels ziek worden.
Deze agapornis vertoonde evenwichtsstoornissen op jonge leeftijd. Ter hoogte van het polsgewricht werd een harde knobbel waargenomen. Röntgenfoto's toonden duidelijk aan dat het een tumor was uitgaande van het bot. Bottumoren (osteosarcomen) zijn meestal kwaadaardig. De evenwichtsstoornissen op jonge leeftijd doen sterk vermoeden dat er al uitzaaiingen (metastasen) aanwezig waren in de hersenen. Euthanasie was jammer genoeg de enige optie.
vitamine A tekort met als gevolg abces speekselklier bij een grijze roodstaartpapegaai
Vitamine A tekort bij vogels komt regelmatig voor.
Naast het feit dat ze hierdoor gevoeliger worden voor bepaalde infecties (vooral schimmelinfecties van de luchtwegen komen meer voor.), zullen bepaalde cellen in hun lichaam veranderingen ondergaan. De cellen gaan zoals oppervlakkige huidcellen meer 'afschilferen'. Men spreekt van metaplasie van de cellen.
Cellen in het neusslijmvlies bijvoorbeeld 'verhoornen' zodat de neusgangen verstoppen.
Zelfs cellen van de speekselklieren kunnen veranderen van uitzicht, afschilferen en daardoor de afvoergangen van de speekselklieren doen verstoppen. Speeksel kan niet meer afvloeien en daardoor kunnen makkelijker abcessen gevormd worden (als bacteriën binnen geraken in de speekselklier).
Deze abcessen kunnen operatief behandeld worden. Zoals reeds vroeger vermeld is etter 'kaasachtig' van uitzicht.
Foto's in bijlage voor en tijdens de operatie.
De papegaai werd geïntubeerd : er werd een tube of buisje in de luchtpijp gestoken en verbonden met een anesthesieapparaat. Verdovingsgas werd samen met zuurstof op die manier ingeademd.
Deze baby edelpapegaai werd aangeboden op een leeftijd van 5 weken met een 180° rotatie van een van de poten. Deze afwijking was wellicht aangeboren, mogelijks door een verkeerde positie in het ei.
De chirurgische correctie was een hachelijke onderneming, gezien de extreme draaiing en de jonge leeftijd van de vogel.
Het ledemaat werd op twee plaatsen onder algemene anesthesie gecontroleerd 'gebroken' en met pinnen in het beenmerg op zijn plaats gehouden. De twee pinnen werden boven het kniegewricht samengehouden door een 'brug' van zelfhardend materiaal.
Na 14 dagen werden de pinnen verwijderd. Daarna werd nog een week een spalk aangebracht.
De vogel werd regelmatig op mogelijke complicaties gecontroleerd.
De vooruitzichten zien er goed uit. Deze poot zal wellicht nooit 100% even beweeglijk zijn als een ledemaat zonder afwijkingen, maar kort na het verwijderen van de spalk bleek de vogel al kleine stapjes te kunnen zetten met het geopereerde ledemaat.
Zonder operatie was euthanasie wellicht de enige diervriendelijke optie geweest.
Het is van groot belang dat deze operatie op heel jonge leeftijd kan gebeuren, omdat op dat moment pezen en spieren nog flexibel zijn en zich nog kunnen aanpassen aan de nieuwe situatie.
aspergillose neusgat bij een grijze roodstaartpapegaai
Deze grijze roodstaartpapegaai van ongeveer 40 jaar oud kreeg bijna zijn hele leven als voeding een mengsel van zonnepitten, pinda's en maïs.
Zaden zijn deficiënt aan calcium, vitamine A, dierlijke eiwitten en bevatten te veel vet. Problemen als botontkalking en rachitis, verhoogde gevoeligheid aan infecties (vooral schimmelinfecties zoals aspergillose), slechte bevedering en leververvetting komen dan ook veel voor bij deze vogels.
Deze vogel had een schimmelinfectie aan de neus waarbij het gezonde weefsel was weggevreten door de schimmel. Na verwijderen van het dode weefsel bleef het dier met een abnormaal groot neusgat zitten.
Bemerk hier ook de rode pluimen op de borst, waar die normaal een grijze kleur zouden moeten hebben. Aangezien de pigmenten gevormd worden in de lever, wijst dit op een leverprobleem. Leververvetting is omkeerbaar. Levercirrhose is daarentegen het eindstadium van een chronische leverziekte. Hierbij zijn nagenoeg alle levercellen afgestorven en vervangen door granulatieweefsel ('wild vlees).
Een van de afvalproducten van de eiwitafbraak bij vogels is urinezuur. Urinezuurkristallen vind je terug in de witte fractie van de uitwerpselen van een vogel.
Er zijn verschillende oorzaken waardoor een vogel het urinezuur niet meer kan uitscheiden via de nieren. Daardoor zullen de urinezuurkristallen zich opstapelen in en op de verschillende organen in de buikholte. Dit zien we bij een lijkschouwing. Dan lijkt het alsof de inwendige organen bestrooid zijn met bloemsuiker. Dit noemt men viscerale jicht. Wanneer de urinezuurkristallen zich opstapelen in de gewrichten, spreekt men van gewrichtsjicht. Dat veroorzaakt pijn en manken. Urinezuurkristallen kunnen zich ook opstapelen ter hoogte van het hartzakje (het hart is omgeven door een zakje gevormd door een dun vlies). Hierdoor kan het hart niet meer goed uitzetten, waardoor de hartfunctie belemmerd wordt. Dat kan leiden tot de dood op heel korte tijd. Eenmaal in het stadium van viscerale jicht, is het moeilijk om het tij te keren.
Oorzaken van jicht bij vogels :
- te kort aan drinkwater
- hoge concentraties eiwit in het voeder
- vitamine A-tekort
- te hoge hoeveelheden calcium en vitamine D in het voeder
Hier werd een steenuiltje stervend aangeboden. Het stierf nog tijdens de raadpleging, nog voor we een behandeling konden instellen. Aan de eigenaars was verteld dat uilen geen extra drinkwater nodig hadden en genoeg hadden aan het water uit de prooidieren (eendagskuikens,...)
Dit is een misverstand. Roofvogels en uilen moeten steeds toegang hebben tot vers drinkwater.
foto 1 tot en met 3 : de uraatkristallen op de verschillende organen geven de indruk dat er met bloemsuiker is gestrooid.
foto 4 : de nieren zijn geblokkeerd door de urinezuurkristallen, ze zien er uit als kleigrond die barsten vertoont door droogte.
Soms is bij breuken aan vleugel of poot bij vogels de enige effectieve manier het plaatsen van pinnen om de fractuurfragmenten op hun plaats te houden, zodat een goede heling mogelijk is. Zeker bij actieve vogels en een dikke bespiering rond de breuk, is een spalk geen goede optie, omdat die meestal de fractuureinden niet goed op zijn plaats houdt.
In dit geval werd tijdens de operatie onder gasanesthesie een insnede doorheen huid en spieren gemaakt om de fractuureinden op te zoeken. Een pin van chirurgisch staal werd via de onderkant van het bovenste deel van het bot naar boven geschoven tot de pin juist voor het kniegewricht door de huid naar buiten kwam. Dan werd de pin door het onderste deel van het bot naar beneden geschoven.
Om rotatie (draaiing) van de breuk te vermijden werden er twee dwarspinnen doorheen het bot ingebracht, één boven en één onder de breuk. (Pijlen op derde foto). Deze dwarspinnen werden met elkaar verbonden door middel van een 'brug' van een soort twee-componentenlijm die hard wordt na enkele minuten.
Direct na de operatie kon de vogel de poot min of meer normaal gebruiken. Dat is ook een voordeel voor het behouden van de spiermassa. De eetlust van de vogel bleef goed.
Na 2-3 weken werden de dwarspinnen verwijderd.
Na 5 weken werd de intramedullaire pin (pin in het beenmerg) verwijderd.
Tijdens het genezingsproces werd een zenuwprobleem aan de andere poot vastgesteld. De oorzaak kan traumatisch zijn (ergens vastgezeten met zijn poot ?) of een ontsteking op de nier. (De zenuw die de poot aanstuurt loopt over de nieren en wordt dan soms in het ontstekingsproces betrokken). Na een kuur met antibiotica en ontstekingsremmer verbeterde het probleem geleidelijk en kon de vogel ook die poot weer normaal gebruiken.
Foto 1 : röntgenfoto met fractuur tibiotarsus
Foto 2 : röntgenfoto na operatie, pijlen wijzen naar de dwarspinnen
Foto 3 : Vogel voor de operatie. Kort na de operatie liet de vogel zijn geopereerde poot ook nu en dan op die manier rusten.
Foto 4 en 5 : Een week na de operatie. Normaal gebruik van de geopereerde poot
