In de natuur gaan vogels beginnen denken aan de voortplanting :

-          Wanneer de dagen langer worden dan 12u

-          Wanneer er voldoende voedsel terug te vinden is

-          Als het warm genoeg is

-          Als er nestgelegenheid aanwezig is

-          Als er een partner aanwezig is

Bij een huiskamerpapegaai zijn bijna alle voorwaarden vervuld om aan de voortplanting te beginnen.

Vogels zitten ’s avonds laat ook veel bij kunstlicht en dagen van 16u of langer zijn geen uitzondering.

Sommige vogels zijn zelfs heel creatief : de eigenaar of zelfs een object uit de kooi kan als partner fungeren.  Een soortgenoot als partner moet zelfs niet direct zichtbaar zijn. Hem horen kan al voldoende zijn om meer geslachtshormonen aan te maken. Ook het spiegelbeeld (spiegel in de kooi, een metalen klokje) kan daar voor zorgen.

Wat nestgelegenheid betreft, kan een kartonnen doos, een donker hoekje al voldoende zijn.

Het voedsel dat we aan onze huiskamerpapegaaien geven, is meestal ook heel calorierijk (te vet, onder andere zonnepitten, pindanoten, mais…).

Al deze triggers resulteren in sommige gevallen in onaangepast hormonaal gedrag :

-          Agressie :  de vogel zal, niet als in de natuur, zijn territorium verdedigen

-          Destructief gedrag : in de natuur zal de vogel zijn nestgelegenheid (bijvoorbeeld een holte in een boom) ruimer maken door het hout af te bijten van de binnenwanden. In de huiskamer zal hij die drang kanaliseren door alles in huis kapot te bijten. Soms is dat naar zichzelf gericht

(vederplukken, automutilatie…) Het vederplukken kan ook afgeleid zijn van het gedrag in de natuur waarbij vogels eigen veren plukken om het nest in te richten.

-          Schreeuwen : dit kan het roepen naar de partner zijn of om te laten horen dat dit zijn territorium is.

-          Sommige mannelijke vogels kunnen zelfs masturberen op voorwerpen of zelfs op de eigenaar. Uiteindelijk kan dit zelfs leiden tot een prolaps (uitstulpen) van de cloaca

-          Vrouwelijke vogels kunnen beginnen eieren leggen, zelfs zonder aanwezigheid van een soortgenoot. Soms in uitzonderlijke aantallen, met uitputting tot gevolg. Soms resulterend in legnood, verlamming van de poten door de druk van het ei tegen zenuwen of door calciumgebrek. Uitzonderlijk kan dit leiden tot acute sterfte door een vetembolie. (Bij de vorming van de dooier wordt veel vet gemobiliseerd in het bloed, wat kan leiden tot een verstopping van een klein bloedvat in de hersenen door een vetdruppel).

Redenen genoeg dus om te proberen dit hormonaal gedrag onder controle te houden. Als we de bovenstaande triggers kennen, die hiertoe aanleiding geven, kunnen we al enkele hulpmiddelen bedenken :

-          Voeding : het aantal calorieën beperken, door bijvoorbeeld over te schakelen op pelletvoeding (bijvoorbeeld ‘nutribird’). Aan de hand van een formule kan het aantal calorieën dat papegaai nodig heeft, worden berekend. Fruit en groenten zullen in elk geval het vetgehalte van een zaadmengeling naar beneden halen. Warme voeding kan ook de hormonen stimuleren. Dit heeft wellicht te maken met het baltsgedrag, waarbij vogels voeding uit de krop aan elkaar overgeven ter versteviging van de paarbinding.

Laat de vogel zoeken achter zijn eten (in de natuur : fourageren) : je kan bijvoorbeeld een lege keukenpapierrol volproppen met krantenpapier en in het midden een pindanoot steken. Hoe meer tijd een vogel moet steken in dagdagelijkse bezigheden zoals in de natuur, hoe minder tijd om met andere dingen bezig te zijn.

-          Temperatuur : de vogel in een koudere omgeving plaatsen (bijvoorbeeld 15°C).

-          Geen speelgoed geven dat kan aanzien worden als nestgelegenheid (bijvoorbeeld kartonnen doos). Als een papegaai een doos volledig in stukken scheurt, is dat meestal geen hormonaal gedrag. Kruipt hij erin en gebruikt hij de afgescheurde snippers als bodembedekking, dan is dit meestal wel een teken van hormonaal gedrag. Ook ronde voorwerpen, die kunnen aanzien worden als een ‘ei’, kunnen de hormonen triggeren.

-          Hou rekening met het feit dat een partner niet noodzakelijk moet zichtbaar zijn. Hem of haar horen is soms al voldoende. Een papegaai strelen onder de vleugels of boven de staart stimuleert sterk zijn voortplantingshormonen.

-          De daglengte verkorten tot maximaal 12u (donkere doek op kooi leggen of in donkere ruimte steken)

Bij sommige vogels kan het nodig zijn een hormoonimplant te steken, die de hormonen tijdelijk onderdrukt.

Op onderstaande foto : een valkparkiet werd gepresenteerd met legnood, ook al had zij al verschillende eieren gelegd. Zij zat in een kooi zonder soortgenoot, maar vloog ook veel in huis rond en werd veel geknuffeld door de eigenares. Zij eet een eenzijdige zaadmengeling, waardoor zij ongetwijfeld ook tekort aan calcium had.

Het ei werd doorheen de buikwand met een naald leeggezogen, waardoor het ei ‘inklapt’. Hierdoor zal de gebroken schaal samengehouden worden door de schaalvliezen en zullen geen scherpe delen de eileider perforeren.

Ondanks de kleinere diameter van het gecollabeerde ei, lukte het niet het ei te verwijderen uit de eileider. Aangezien de vogel zich niet meer ziek gedroeg, een goede eetlust had en goed mest kon maken, werd niet besloten tot een keizersnede. Keizersnede is bij dergelijke kleine vogels een riskante noodoplossing, ook al omdat vogels maximaal 1% van hun lichaamsgewicht aan bloed kunnen verliezen. Meestal zal er bij vogels geen nieuw ei worden gevormd als er nog een ei (of het restant ervan) in de eileider zit.