gevallen in een vogelartsenpraktijk : dierenarts Erwin Louagie
Als dierenarts kleine huisdieren (ook honden en katten) is een groot deel van mijn cliënteel houder van vogels (papegaaien, parkiten,duiven, zangvogels, exoten, roofvogels,...) Aangezien er al zoveel informatie over katten en honden terug te vinden is op het internet, heb ik speciaal voor vogelliefhebbers deze blog aangemaakt.
Mijn gegevens : Louagie Erwin, wijnendalestraat 23, 8820 Torhout
tel 050/216934
Op afspraak
17-09-2020
verandering kleur neusdop grasparkiet van blauw naar bruin door tumor testikel
Bij de meeste kleurmutaties is bij volwassen grasparkieten is de neusdop blauw bij mannetjes, bruin bij popjes.
Wanneer de kleur van blauw naar bruin verandert, moet er rekening gehouden worden met een tumor van de testikels, maar bepaald van één bepaald type cel in de testikel : de sertolicel. Vandaar de naam sertoliceltumor.
Het vreemde is dat deze cellen dan plots vrouwelijke hormonen beginnen produceren, vandaar de kleurverandering van de neusdop.
Gelukkig zal deze tumor meestal pas in een later stadium problemen veroorzaken, namelijk als ze door haar grootte op de verschillende organen begint te duwen.
Luizen veroorzaken onrust en jeuk bij kippen. Deze luizen leven van huid-en vederschilfers. Wanneer kippen zodanig krabben dat ze wondjes veroorzaken, zullen luizen zich ook met bloed voeden. Zelf zuigen ze echter geen bloed zoals rode bloedmijten. Maar ze kunnen zoveel onrust en stress veroorzaken bij kippen dat hun weerstand ondermijnd wordt en ze gevoeliger worden voor allerlei andere kwalen. Rode bloedmijten worden soms bloedluizen genoemd, maar dit is een verkeerde benaming.
Deze uitwendige parasieten kleven hun eitje aan de vederschachten. Dit noemen we neten.
Rode bloedmijten zijn geen luizen. Deze beestjes verbergen zich overdag in de kieren en spleten van het hok en komen 's nachts te voorschijn om bloed te zuigen.
ademnood valkparkiet door vochtopstapeling in de buik door levercirrhose
Levercirrhose is het eindstadium van een chronische leveronsteking. Geleidelijk sterven levercellen af en worden vervangen door littekenweefsel. Het eindresultaat is een kleine, harde, weinig functionele lever. Dit fenomeen is bij mensen onder andere gekend bij chronisch alcoholisme.
Toch kunnen vogels soms nog lange tijd een min of meer normaal leven leiden in die situatie. Wat we wel zien, is dat er vocht begint op te stapelen in de buik (ascites). Dat komt omdat het bloed dat vanuit de darmen richting hart stroomt, de lever passeert. Wanneer het bloed ter hoogte van de lever een abnormaal hoge weerstand ondervindt (door levercirrhose bijvoorbeeld), dan wordt het serum als het ware uit de bloedvaten geperst en stapelt zich op in de buik. De druk in de buik kan zodanig toenemen dat de vogel in ademnood komt.
Regelmatig aftappen van dit vocht kan er voor zorgen dat de vogel toch nog een comfortabel leven kan leiden. Uiteraard zal, op middellange of lange termijn de slecht werkende lever, er voor zorgen dat de vogel vroegtijdig sterft.
Op onderstaande foto's wordt uit de buik 5 ml strogeel vocht uit de buik van een valkparkiet afgelaten. Bij deze vogel moet dit driemaandelijks gebeuren.
Dit is een gevreesde ziekte in volières. De meeste gevallen worden vastgesteld in de winter. Dit kan te verklaren zijn door het feit dat knaagdieren, die bekende overdragers van de ziekte zijn, in die periode het meest proberen de volières binnen te dringen. Vermoedelijk kunnen ook de vogels zelf als latente drager een rol spelen in de verspreiding van de ziekte.
De ziekte verloopt in het begin acuut, later chronisch. De chronisch zieke vogels zijn wel opvallend sterk afgemagerd en zitten voortdurend bij hun voederbakje waar ze schijnbaar altijd aan het eten zijn, maar in werkelijkheid niet veel meer doen dan aan de zaadhulzen peuteren.
Bij autopsie vindt men haardjes op de lever en op de soms zeer sterk vergrote milt. Deze letsels kunnen echter ook veroorzaakt worden door salmonella en listeriose, maar deze laatste twee ziektes komen minder vaak voor.
De behandeling bestaat uit het langdurig geven van antibiotica. Niet alle antibiotica zijn werkzaam tegen de bacterie.
Zieke vogels zijn meestal niet meer te redden, maar de bedoeling is verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen.
Geneeskunde van kanarievogels is meestal een groepsgeneeskunde : via lijkschouwing stellen we de diagnose en via een behandeling gaan we voorkomen dat nog meer vogels ziek worden.
Deze agapornis vertoonde evenwichtsstoornissen op jonge leeftijd. Ter hoogte van het polsgewricht werd een harde knobbel waargenomen. Röntgenfoto's toonden duidelijk aan dat het een tumor was uitgaande van het bot. Bottumoren (osteosarcomen) zijn meestal kwaadaardig. De evenwichtsstoornissen op jonge leeftijd doen sterk vermoeden dat er al uitzaaiingen (metastasen) aanwezig waren in de hersenen. Euthanasie was jammer genoeg de enige optie.
vitamine A tekort met als gevolg abces speekselklier bij een grijze roodstaartpapegaai
Vitamine A tekort bij vogels komt regelmatig voor.
Naast het feit dat ze hierdoor gevoeliger worden voor bepaalde infecties (vooral schimmelinfecties van de luchtwegen komen meer voor.), zullen bepaalde cellen in hun lichaam veranderingen ondergaan. De cellen gaan zoals oppervlakkige huidcellen meer 'afschilferen'. Men spreekt van metaplasie van de cellen.
Cellen in het neusslijmvlies bijvoorbeeld 'verhoornen' zodat de neusgangen verstoppen.
Zelfs cellen van de speekselklieren kunnen veranderen van uitzicht, afschilferen en daardoor de afvoergangen van de speekselklieren doen verstoppen. Speeksel kan niet meer afvloeien en daardoor kunnen makkelijker abcessen gevormd worden (als bacteriën binnen geraken in de speekselklier).
Deze abcessen kunnen operatief behandeld worden. Zoals reeds vroeger vermeld is etter 'kaasachtig' van uitzicht.
Foto's in bijlage voor en tijdens de operatie.
De papegaai werd geïntubeerd : er werd een tube of buisje in de luchtpijp gestoken en verbonden met een anesthesieapparaat. Verdovingsgas werd samen met zuurstof op die manier ingeademd.
Deze baby edelpapegaai werd aangeboden op een leeftijd van 5 weken met een 180° rotatie van een van de poten. Deze afwijking was wellicht aangeboren, mogelijks door een verkeerde positie in het ei.
De chirurgische correctie was een hachelijke onderneming, gezien de extreme draaiing en de jonge leeftijd van de vogel.
Het ledemaat werd op twee plaatsen onder algemene anesthesie gecontroleerd 'gebroken' en met pinnen in het beenmerg op zijn plaats gehouden. De twee pinnen werden boven het kniegewricht samengehouden door een 'brug' van zelfhardend materiaal.
Na 14 dagen werden de pinnen verwijderd. Daarna werd nog een week een spalk aangebracht.
De vogel werd regelmatig op mogelijke complicaties gecontroleerd.
De vooruitzichten zien er goed uit. Deze poot zal wellicht nooit 100% even beweeglijk zijn als een ledemaat zonder afwijkingen, maar kort na het verwijderen van de spalk bleek de vogel al kleine stapjes te kunnen zetten met het geopereerde ledemaat.
Zonder operatie was euthanasie wellicht de enige diervriendelijke optie geweest.
Het is van groot belang dat deze operatie op heel jonge leeftijd kan gebeuren, omdat op dat moment pezen en spieren nog flexibel zijn en zich nog kunnen aanpassen aan de nieuwe situatie.
aspergillose neusgat bij een grijze roodstaartpapegaai
Deze grijze roodstaartpapegaai van ongeveer 40 jaar oud kreeg bijna zijn hele leven als voeding een mengsel van zonnepitten, pinda's en maïs.
Zaden zijn deficiënt aan calcium, vitamine A, dierlijke eiwitten en bevatten te veel vet. Problemen als botontkalking en rachitis, verhoogde gevoeligheid aan infecties (vooral schimmelinfecties zoals aspergillose), slechte bevedering en leververvetting komen dan ook veel voor bij deze vogels.
Deze vogel had een schimmelinfectie aan de neus waarbij het gezonde weefsel was weggevreten door de schimmel. Na verwijderen van het dode weefsel bleef het dier met een abnormaal groot neusgat zitten.
Bemerk hier ook de rode pluimen op de borst, waar die normaal een grijze kleur zouden moeten hebben. Aangezien de pigmenten gevormd worden in de lever, wijst dit op een leverprobleem. Leververvetting is omkeerbaar. Levercirrhose is daarentegen het eindstadium van een chronische leverziekte. Hierbij zijn nagenoeg alle levercellen afgestorven en vervangen door granulatieweefsel ('wild vlees).
Een van de afvalproducten van de eiwitafbraak bij vogels is urinezuur. Urinezuurkristallen vind je terug in de witte fractie van de uitwerpselen van een vogel.
Er zijn verschillende oorzaken waardoor een vogel het urinezuur niet meer kan uitscheiden via de nieren. Daardoor zullen de urinezuurkristallen zich opstapelen in en op de verschillende organen in de buikholte. Dit zien we bij een lijkschouwing. Dan lijkt het alsof de inwendige organen bestrooid zijn met bloemsuiker. Dit noemt men viscerale jicht. Wanneer de urinezuurkristallen zich opstapelen in de gewrichten, spreekt men van gewrichtsjicht. Dat veroorzaakt pijn en manken. Urinezuurkristallen kunnen zich ook opstapelen ter hoogte van het hartzakje (het hart is omgeven door een zakje gevormd door een dun vlies). Hierdoor kan het hart niet meer goed uitzetten, waardoor de hartfunctie belemmerd wordt. Dat kan leiden tot de dood op heel korte tijd. Eenmaal in het stadium van viscerale jicht, is het moeilijk om het tij te keren.
Oorzaken van jicht bij vogels :
- te kort aan drinkwater
- hoge concentraties eiwit in het voeder
- vitamine A-tekort
- te hoge hoeveelheden calcium en vitamine D in het voeder
Hier werd een steenuiltje stervend aangeboden. Het stierf nog tijdens de raadpleging, nog voor we een behandeling konden instellen. Aan de eigenaars was verteld dat uilen geen extra drinkwater nodig hadden en genoeg hadden aan het water uit de prooidieren (eendagskuikens,...)
Dit is een misverstand. Roofvogels en uilen moeten steeds toegang hebben tot vers drinkwater.
foto 1 tot en met 3 : de uraatkristallen op de verschillende organen geven de indruk dat er met bloemsuiker is gestrooid.
foto 4 : de nieren zijn geblokkeerd door de urinezuurkristallen, ze zien er uit als kleigrond die barsten vertoont door droogte.
Soms is bij breuken aan vleugel of poot bij vogels de enige effectieve manier het plaatsen van pinnen om de fractuurfragmenten op hun plaats te houden, zodat een goede heling mogelijk is. Zeker bij actieve vogels en een dikke bespiering rond de breuk, is een spalk geen goede optie, omdat die meestal de fractuureinden niet goed op zijn plaats houdt.
In dit geval werd tijdens de operatie onder gasanesthesie een insnede doorheen huid en spieren gemaakt om de fractuureinden op te zoeken. Een pin van chirurgisch staal werd via de onderkant van het bovenste deel van het bot naar boven geschoven tot de pin juist voor het kniegewricht door de huid naar buiten kwam. Dan werd de pin door het onderste deel van het bot naar beneden geschoven.
Om rotatie (draaiing) van de breuk te vermijden werden er twee dwarspinnen doorheen het bot ingebracht, één boven en één onder de breuk. (Pijlen op derde foto). Deze dwarspinnen werden met elkaar verbonden door middel van een 'brug' van een soort twee-componentenlijm die hard wordt na enkele minuten.
Direct na de operatie kon de vogel de poot min of meer normaal gebruiken. Dat is ook een voordeel voor het behouden van de spiermassa. De eetlust van de vogel bleef goed.
Na 2-3 weken werden de dwarspinnen verwijderd.
Na 5 weken werd de intramedullaire pin (pin in het beenmerg) verwijderd.
Tijdens het genezingsproces werd een zenuwprobleem aan de andere poot vastgesteld. De oorzaak kan traumatisch zijn (ergens vastgezeten met zijn poot ?) of een ontsteking op de nier. (De zenuw die de poot aanstuurt loopt over de nieren en wordt dan soms in het ontstekingsproces betrokken). Na een kuur met antibiotica en ontstekingsremmer verbeterde het probleem geleidelijk en kon de vogel ook die poot weer normaal gebruiken.
Foto 1 : röntgenfoto met fractuur tibiotarsus
Foto 2 : röntgenfoto na operatie, pijlen wijzen naar de dwarspinnen
Foto 3 : Vogel voor de operatie. Kort na de operatie liet de vogel zijn geopereerde poot ook nu en dan op die manier rusten.
Foto 4 en 5 : Een week na de operatie. Normaal gebruik van de geopereerde poot
opzwellen speekselklier en gezwollen oogleden ten gevolge van vitamine A tekort
De tekorten in zaden werden reeds herhaaldelijk besproken. Naast het feit dat de meeste zaadmengsels voor krombekken meestal te vet zijn (leververvetting), zit er ook meestal te weinig vitamine A en calcium in. Ook dierlijke eiwitten zullen vogels uiteraard niet via zaden binnenkrijgen.
Vitamine A-tekort maakt een papegaai gevoeliger voor schimmelinfecties (aspergillose), daarnaast treedt er een verandering van sommige cellen op. Cellen die bijvoorbeeld de aflijning vormen van de afvoerbuisjes van de speekselklieren zijn normaal kubusvormig. Bij vitamine A-tekort worden ze meer afgeplat en 'eeltachtig'.
Dit kan er voor zorgen dat de afvoerbuisjes makkelijker verstoppen, waardoor het speeksel zich kan opstapelen en de speekselklier opzwelt. Deze verandering van het uitzicht van de cellen noemen we 'metaplasie'. Een gekend voorbeeld is bij rokers : de aflijning van de luchtpijp wordt meer 'eeltachtig'. Dit is een reactie van het lichaam op een chronische irritatie, in dit geval sigarettenrook.
Papegaaien met vitamine A-tekort hebben ook dikwijls verstopte neusgaten. Ook dat komt voor een deel door de metaplasie van het neusslijmvlies.
Een ander typisch symptoom voor vitamine A-tekort is het opzwellen van het weefsel rond de ogen. Ook gekend bij jonge geel-en roodwangwaterschildpadden, die ook erg gevoelig zijn voor vitamine A-tekort.
Hieronder een grijze roodstaartpapegaai die twee symptomen vertoonde van vitamine A-tekort : zwelling van de weefsels rond de ogen en vergroting van de sublinguale
speekselklier (= speekselklier onder de tong gelegen).
Tags:vitamine, A, tekort, metaplasie, speekselklier, zwelling, oogleden, voeding
open bek ademen door aspergillose bij een steenarend (aguila chrysaetos)
Deze steenarend werd in allerijl binnengebracht wegens een pompende ademhaling met open bek. Meteen werd gedacht aan een aspergilloma. Dit is een schimmelprop die loskomt in het ademhalingsstelsel en die soms komt vast te zitten ter hoogte van de splitsing van de luchtpijp. Tijd voor röntgenopnames is er in dit geval niet. Daarenboven is een dergelijke vogel eigenlijk aan het stikken, waardoor we moeten uitgaan van de meest waarschijnlijke diagnose om onnodig tijdverlies te voorkomen.
Snel handelen was de boodschap. In deze kritieke gevallen wordt een noodplan uitgevoerd : De vogel wordt via een masker verdoofd door middel van een gasmengsel : een combinatie isofluraan en zuurstof. Eenmaal de vogel voldoende verdoofd is, wordt achter de laatste rib een insnede gemaakt. Daar wordt een canule (= een soort buisje) ingebracht en daar wordt dan het verdovingsgas ingeblazen. Hierbij wordt heel snel gehandeld. Het verdovingsgas, samen met de zuurstof, wordt nu in omgekeerde richting geblazen : het passeert de luchtzakken, via de luchtzakken gaat het naar de longen en via de longen naar de (gedeeltelijk verstopte) luchtpijp. Het gas stroomt dus uit de bek, in omgekeerde richting. Nu kunnen we met een buisje in de luchtpijp de prop die zich ter hoogte van de splitsing van de luchtpijp bevindt, proberen uit te zuigen door op het buisje een grote spuit te koppelen.
Deze procedure kan levensreddend zijn. Maar voor hetzelfde geld overleeft de vogel dit niet. Het dier is immers aan het stikken op dat moment. Gelukkig is de eigenaar een ervaren roofvogeleigenaar en ziet hij ook wel dat de vogel bij het binnenbrengen elk moment kan stervan.
Gelukkig voor mij en alle betrokkenen heeft deze vogel deze procedure doorsparteld. Het was een grote opluchting dat de steenarend 's anderendaags niet meer met open bek ademde. Er werden ontstekingsremmers toegediend om zwelling tegen te gaan en antischimmelmiddelen moeten nu nog maanden via de voeding toegediend worden. Ook werd een injectie vitamine ADE gegeven, omdat vit A-tekort soms in verband staat met verhoogde gevoeligheid voor schimmelinfecties. Ook al kreeg de vogel een gevarieerde voeding en dus niet alleen eendagskuikens, maar ook ratten,....De vogel heeft nog een lange weg te gaan, maar het acute stikkingsgevaar is onder controle.
Het dier stond ook erg mager, zonder dat de eetlust was verminderd. Dit bewijst nog eens hoe vogels ziektesymptomen kunnen wegsteken, terwijl een of andere infectie aan het woekeren is. Vogels kunnen ook koorts maken en dat zuigt de energie uit hun lichaam. Als je weet dat de 'normale' lichaamstemperatuur van een vogel 40°C en meer is, kan je je voorstellen dat de inwendige kachel bij koorts dan op volle toeren draait.
In het kort : aspergillose is een ziekte veroorzaakt door een schimmel die meestal de ademhalingswegen van vogels aantast. Als een soort kanker vreet deze schimmel gezond weefsel weg en veroorzaakt kaasachtige woekeringen in luchtzakken, longen en ter hoogte van de luchtpijp(takken). Als er genoeg longweefsel is aangetast of als er plots zo'n kaasachtige prop loskomt en vast komt te zitten in de luchtpijp, kunnen de ademhalingssymptomen acuut optreden en kan de vogel stikken.
Foto's kunnen tijdens een dergelijke procedure niet genomen worden. Op zo'n moment is het 'alle hens aan dek'. De onderstaande foto's zijn genomen tijdens de nabehandeling achteraf.
verwijderen ingesnoerde ring bij een alexanderparkiet
Door een kwetsuur, infectie kunnen teentjes van een vogel beginnen opzwellen, waardoor de ring de poot verder begint af te knellen. Dit leidt onvermijdelijk tot een vicieuze cirkel. De afsnoering leidt tot verder opzwellen, wat op zijn beurt de ring nog meer doet knellen. Een ingesnoerde ring is een noodgeval. Pezen, zenuwen geraken beschadigd of sterven af. De volledige onderpoot kan afsterven door onderbreken van de doorbloeding.
Doorknippen met een kniptang geeft meestal een botbreuk tot gevolg.
Met veel geduld moet de ring met een miniatuurschijfje doorgefreesd worden. Dit vereist soms anesthesie (verdoving) van de vogel.
Op onderstaande foto's : een alexanderparkiet na verwijderen van een ingesnoerde ring. Heel belangrijk is ook de nabehandeling : deze wonde moet met een ontsmettende zalf die niet irriteert, worden vochtig gehouden. Gelukkig was de eigenaar er nog op tijd bij en is de functie van de poot en de tenen volledig hersteld, zelfs met deze uitgebreide letsels.
Afrikaanse oehoe (roofvogel) met trichomoniasis (het geel)
Trichomonas is een ziekte veroorzaakt door een eencellig organisme.
De ziekte is vooral gekend bij duivenmelkers waarbij er geelachtige aanwassen kunnen zichtbaar zijn in de keel van de duif.
Roofvogels kunnen zich besmetten door het eten van duiven. Eigenaars van roofvogels moeten duiven daarom altijd eerst invriezen vooraleer ze die voederen aan hun dieren.
Deze Afrikaanse oehoe was lusteloos en verloor zijn eetlust. Bij het openen van de bek was een geelachtige massa te zien. Trichomonas werd bevestigd door microscopisch onderzoek. Na hospitalisatie, dwangvoeding en de nodige medicatie herwon de vogel zijn eetlust en werd terug actiever.
Foto 1 : geelachtige massa in de keel (pijl)
Foto 2 : manipulatie van de oehoe voor dwangvoeding en toedienen medicatie
Foto 3 : klaar om terug naar huis gaan
Tags:afrikaanse oehoe, trichomonas, het geel, roofvogel
Naar buiten gedraaide onderpoot bij een kip (brugse vechter)
Perosis is een aangeboren afwijking bij hoenders waarbij verschillende abnormaliteiten kunnen voorkomen. Eén ervan is een naar buiten gedraaide onderpoot. Door de spanning en het verkeerd gebruik van de poot kan de achillespees van de achterkant van de hiel afglijden, waardoor de beweging van het dier nog slechter wordt.
Mogelijke oorzaken zijn : mangaan-tekort en tekorten aan bepaalde vitamine B-soorten in de voeding.
Dit geval gaat over een Brugse vechter met bovenstaande afwijking. Na positieve resultaten bij vorige gelijkaardige gevallen, werd besloten operatief in te grijpen.Onder algemene anesthesie werd de tibiotarsus (deel van het onderbeen) gebroken en werd de onderpoot in een normale anatomische positie gedraaid. De fractuur werd gestabiliseerd door een pin in het beenmerg en twee dwars-pinnen. De uiteinden van de pinnen die door het been staken, werden aan elkaar gelast door buisjes waarin een soort vloeibare hars werd geïnjecteerd die kort nadien hard werd.
Na 10 dagen werden de dwars-pinnen verwijderd, na een 3-tal weken werd de intramedullaire pin (in het beenmerg) verwijderd.
Aanvankelijk kon het dier zich weer min of meer normaal voortbewegen.Door de abnormale ligging van de achillespees werd de onderpoot echter meer en meer naar binnen getrokken, waardoor het dier over zijn eigen poten begon te struikelen.
De enige optie die overbleef, was amputatie van de misvormde onderpoot. Wonder boven wonder, kon het dier zich, na enige aanpassing, veel beter voortbewegen danvoorde operatie. De kip huppelde nu om zich te verplaatsen, waarbij het, zeker in het begin, nu en dan zijn vleugel moest gebruiken om zijn evenwicht te bewaren.
Het is belangrijk ervoor te zorgen dat de kip niet te zwaar wordt, om ontwikkeling van bumblefoot te vermijden aan de andere poot. Over bumblefoot werd reeds gesproken in een vorig artikel.
Foto 1 : de poot na de eerste operatie met de pinnen en de verbindingen tussen de delen van de pinnen die uit het bot steken.
Foto 2 : min of meer normale anatomische positie van de poot na verwijderen van de pinnen
Foto 3 : na amputatie van het onderbeen
Jammer genoeg kon ik geen foto bijvoegen van de toestand voor de eerste operatie (met scheefstand van de onderpoot).
De gaapziekte is een luchtwegprobleem veroorzaakt door wormen waarvan het volwassen stadium zich in de luchtpijp bevindt. Deze parasiet komt vooral voor bij patrijzen, fazanten en kalkoenen, maar ook andere vogelsoorten, zoals kippen kunnen besmet worden. De mannelijke en vrouwelijke worm, met de Latijnse naam syngamus trachea, bevindt zich in een permanente toestand van copulatie (paring) in de luchtpijp. Aangezien de mannelijke worm dus continu vasthangt aan de vrouwelijke en de mannelijke merkelijk kleiner is, vormen ze samen de letter Y.
Als er wormeitjes worden gelegd, worden die opgehoest en doorgeslikt door de vogel. Ze komen in de mest terecht en kunnen dan rechtstreeks door andere vogels opgenomen worden. Soms eten ook regenwormen of slakken deze eitjes en dan kunnen de larven die daaruit komen zich in de organen van die slak nestelen en wachten tot zij ook opgegeten worden door een vogel.
Eens in het lichaam van bijvoorbeeld een patrijs, gaan die larven de darmwand doorboren en zich via het bloed naar de longen begeven. Vandaar uit gaat het naar de luchtpijp waar ze volwassen worden en eitjes beginnen produceren.
Het spreekt vanzelf dat de luchtpijp van deze patrijs gedeeltelijk wordt geblokkeerd door deze wormen. Deze vogels 'happen' naar lucht met gestrekte nek, vandaar de naam 'gaapziekte'. Niet te verwarren met de 'hapziekte' bij kanarievogels, de volksnaam voor kanariepokken.
Er werd een dode patrijs binnengebracht voor autopsie. De eigenaar had regelmatig sterfte in zijn patrijzen. Door een lijkschouwing werd de doodsoorzaak vastgesteld en konden preventieve maatregelen (regelmatige ontworming met een geschikt ontwormingsmiddel aan de goede dosering !) worden ingezet. De eigenaar gebruikte weliswaar een goed ontwormingsmiddel, maar niet in de goede dosering en hij gaf het middel niet lang genoeg.
Op de eerste foto : autopsie
Tweede foto : mannelijke en vrouwelijke gaapworm gevonden in de luchtpijp.
Derde en vierde foto : de vrouwelijke worm werd 'geplet' op een draagglaasje. Hierbij is duidelijk dat het voortplantingsorgaan van het vrouwtje boordevol eieren zat. Deze eieren zijn microscopisch klein en niet met het blote oog te zien !
Je kan je voorstellen hoeveel eieren er dagelijks via de mest in de buitenwereld terechtkomen. Na enige tijd is het hok en de grond van de buitenbeloop vergeven van de wormeitjes. Een goede hygiëne (hokreiniging) is dus heel belangrijk. Wanneer de dieren buitenbeloop hebben, is dat niet altijd even gemakkelijk. Wormeieren kunnen immers zelfs jaren in een tussengastheer (regenworm of slak) overleven. Hier is een regelmatige ontworming (minimum 4x per jaar) belangrijk.
Kippen kunnen door het eten van gras een 'harde krop' ontwikkelen. In dat geval zal het gras een harde aan elkaar geklitte bal vormen die moeilijk los te scheuren is en dus niet in zijn geheel kan doorschuiven naar de kliermaag. Voedsel krijgt steeds meer moeite om door te schuiven en geraakt gevangen in dit netwerk van vezels. Gelukkig kan vocht nog gedeeltelijk doorschuiven. Er treedt verzuring op van het aanwezige voedsel wat op zijn beurt weer een irritatie van de krop veroorzaakt. De samentrekking van de krop vermindert en er treedt een vicieuze cirkel op. Uiteindelijk kan de kip er van sterven.
Indien deze toestand langere tijd aanhoudt, is operatie de enige oplossing.
Op onderstaande beelden zien we de kip met een harde hangende krop. Het dier probeert met regurgiteren (braakbewegingen) de massa uit te braken, wat uiteraard niet lukt. Soms zien we ook cirkelvormige bewegingen met de nek. De vogel gaat er sloom van worden en voelt zich hoogst ongemakkelijk.
Op de volgende beelden zien we de insnede door huid en krop, het verwijderen van de massa in 'stukken en brokken'. De omgeving wordt daarna grondig gespoeld met ontsmettingsmiddel en steriel fysiologisch serum. De krop en huid worden afzonderlijk dichtgenaaid. Op de laatste foto zien we wat we verwijderd hebben uit de krop.
teflonvergiftiging bij een grijze roodstaartpapegaai
Teflon is het product dat verwerkt zit in de aanbaklaag van bepaalde pannen die in het huishouden worden gebruikt. Bij een bepaalde temperatuur komen dampen vrij die giftig zijn bij vogels en longbloedingen veroorzaken. Behandeling komt meestal te laat, vandaar dat preventie hier heel belangrijk is.
Deze grijze roodstaart werd aangeboden omdat hij ademhalingsproblemen had. Eerst werd gedacht aan aspergillose, een veel voorkomend probleem (schimmel) bij papegaaien, roofvogels en watervogels, waarbij de luchtpijp ter hoogte van de splitsing geblokkeerd kan zijn door schimmelproppen.
Toen tijdens behandeling de problemen verergerden, werd een tube rechtstreeks in de luchtzakken gestoken onder verdoving. De ingeademde lucht kan dan via de luchtzakken de longen bereiken, zonder eerst de luchtpijp te moeten passeren.
Uiteindelijk is de vogel overleden en werd een autopsie gedaan.
Toen werd duidelijk dat de longen vol bloed zaten.
De eigenaar werd gevraagd of de kooi van de papegaai in de keuken stond. Toen kwam het verhaal dat de broodrooster enkele dagen terug hevig begon te roken na gebruik en dat hij alle ramen moest openen, omdat de rookontwikkeling zo hevig was.
De stof teflon wordt niet alleen gebruikt in braadpannen, maar ook in ovens, pannetjes voor fondue, in broodroosters en enkele andere huishoudapparaten.
Beter is een papegaai niet in de keuken te zetten, zeker niet als er gekookt wordt.
Ongetwijfeld zijn reeds veel vogels overleden terwijl de eigenaar dacht dat hij een beroerte had gekregen, omdat de vogels meestal acuut sterven. Zelfs bij vogels die een tijdje overleven, is de schade aan de longen meestal zo groot dat elke behandeling te laat komt.
Voorkomen is hier dus ook belangrijker dan genezen !
Op de foto's :
- de geïntubeerde overleden vogel
- de autopsie : let op de bloedingen in de longen (witte pijlen), het stemorgaan of syrinx bij een papegaai (pijl zonder kleur), luchtpijp (zwarte pijl).
Een gedraaide nek of torticollis bij vogels kan verschillende oorzaken hebben.
Het kan aangeboren zijn, door een abnormale positie in het ei.(zie vorige bijdrage van een baby grijze roodstaartpapegaai).
Bij kippen kennen we een virusziekte : Marek.
Ook bij neophema's bestaat een virusziekte, veroorzaakt door een paramyxovirus dat draainekziekte veroorzaakt.
Als ze dit stadium overleven, kunnen ze enige tijd later een chronische pancreasontsteking ontwikkelen waardoor ze bleke mest maken, vermageren en sterven. Bij andere vogelsoorten zijn de symptomen meestal minder erg.
Alle afwijkingen ter hoogte van spieren, pezen en gewrichten in de nek kunnen ook torticollis veroorzaken.
Een tekort aan vitamine B kan gelijkaardige symptomen te weeg brengen.
Een bloeding of thrombose (bloedklonter in een haarvat in de hersenen) ter hoogte van de hersenen kan eveneens de oorzaak zijn.
Zelfs een binnenoorontsteking met aantasting van het evenwichtsorgaan is niet uitgesloten.
Bij dergelijke kleine vogels zijn de mogelijkheden tot onderzoek beperkt. Vooreerst zijn er de kleine afmetingen van de vogel, waardoor het volume van bloed dat je kan prikken, beperkt is. Dit geldt ook voor medische beeldvormingstechnieken zoals radiologie.
Vandoor het grote belang van wat men noemt 'een goede anamnese'. Hoe meer de eigenaar accurate informatie kan geven, hoe makkelijker het wordt een 'waarschijnlijkheidsdiagnose' te stellen.
Op basis van wat de eigenaar wist te vertellen over voeding, huisvesting, leeftijd, laatst aangekochte vogels....was het heel waarschijnlijk dat neophema's die ook door hem werden gehouden, het paramyxovirus in zich droegen (wellicht 'dragers' van het virus zonder zelf ziek te zijn) en doorgegeven hadden aan deze hoornparkiet.
Na enkele dagen dwangvoeding, vitamine-injecties en ontstekingsremmers kon de vogel terug naar huis. De houding van de kop naar één kant was verminderd en de hoop was dat dit uiteindelijk (bijna) volledig zou verdwijnen.
Deze uit de kluiten gewassen roofvogel had een ontsteking van de conjunctiva, of de bindvliezen rond het oog. Bij vogels behoort het knipvlies of derde ooglid tot deze vliezen en heeft een reinigende en beschermende invloed op de oogbol. Een vogel kan dit knipvlies over het oog laten glijden. Het aangetaste oog bleef regelmatig gesloten.
Bij onderzoek was te zien dat dit knipvlies meer doorbloed was en dat duidelijke bloedvaatjes zichtbaar waren, in tegenstelling tot het 'gezonde' oog. De oogbol zelf zag er volledig normaal uit. Als de arend het oog opende, vormden de ooglidranden geen mooie cirkel, maar een ovaal.
Er werd een dosis antibioticumzalf + oogdruppels tegen ontsteking (niet op basis van cortisone !) in het oog aangebracht.
Bijkomend werd een injectie tegen ontsteking in de borstspier toegediend.
Mogelijks was zand in het oog terechtgekomen waardoor de conjunctiva van het oog ontstoken waren.
De behandeling werd voortgezet door oogdruppels te verdunnen met water en dat vanop enige afstand te verstuiven in het aangetaste oog.
