Deze patagonische rotsparkiet werd acuut ziek. Aangezien infectieuze ziektes weinig waarschijnlijk waren (doordat er sedert geruime tijd geen contact met andere vogels was) werd gedacht aan intoxicatie. Naast een voedselgerelateerde intoxicatie moet ook altijd gedacht worden aan een metaalvergiftiging door opname van zink of lood. 

Daarom werd een röntgenfoto gemaakt en er was een metaalpartikel in de maag te zien. Daarop wist de eigenaar zich te herinneren dat de vogel aan de ritsluiting van zijn kleding had geknabbeld en er een stukje uit die ritssluiting verdwenen was.

Enig opzoekingswerk leerde me dat de meeste ritssluitingen zijn gemaakt van messing, nikkel en aluminium. Messing is een legering van koper en zink, dus zinkvergiftiging was hier de vermoedelijke oorzaak.

Eerst werd er vocht toegediend in het beenmerg (een 'intramedullaire' injectie) in plaats van een ader, omdat de aders te klein zijn om op die manier vocht toe te dienen. Dit is nodig omdat zink de nieren kan aantasten en een nierblokkage kan veroorzaken. Er werd dus als het ware een 'baxter' toegediend.

De parkiet werd gehospitaliseerd en kreeg voeding via een maagsonde zolang hij niet zelfstandig at. Er een tegengif 2x per dag via een injectie in de borstspier toegediend (NaCaEDTA), samen met een ontstekingsremmer.

De vogel reageerde snel op de behandeling. Na 5 dagen mocht hij de praktijk verlaten. 

Voor vertrek werd nog een röntgenfoto genomen. Het metaalpartikeltje was reeds uiteen gevallen in de maag, maar door de aanwezigheid van kiezel in de maag was het niet zeker of alles reeds uitgescheiden was. 

Daarom werd aangeraden aan de eigenaar zelf nog 5 dagen tegengif toe te dienen.  Eind goed, al goed voor Rock, de patagonische rotsparkiet....

Eerste röntgenfoto genomen bij aankomst in de praktijk, tweede na 5 dagen.

Dit is niet het eerste geval van kliermaagdlilatatie dat hier op deze blog te vinden is. Toch is het (gelukkig) al weer een tijdje geleden dat ik de ziekte tegen kwam. 

Het betreft hier een blauwgele ara. De eigenaar belde me op oudejaarsavond dat hij 'van zijn stok gevallen' was, toen hij in de volière binnenkwam. Het duurde een tijdje voordat de vogel terug op zijn zitstok zat, maar uit het gesprek de dag nadien kon ik afleiden dat zijn gedrag niet normaal was en hij coördinatiestoornissen had. De vogel was 2 jaar oud, kreeg een papegaaienmengeling als voeding. Een thrombose of hartprobleem leek me weinig waarschijnlijk. 

In zo'n geval denken we aan zware metaalvergiftiging (lood, zink,...) of kliermaagdilatatie. De vogel had de laatste tijd nogal fanatiek aan de metaaldraad geknaagd, dus met het eerste moesten we zeker rekening houden.

Alleen een röntgenfoto kon uitsluitsel geven. De vogel werd daarvoor kort verdoofd met een mengsel van een verdovingsgas (isofluraan) en zuurstof via een masker. Dit is heel veilig, zelfs voor zieke vogels en wanneer dit mengsel afgekoppeld wordt, is de vogel na 5 tot 10 minuten terug wakker.

Röntgenfoto's brachten uitsluitsel : de ara was ziek door het kliermaagdilatatiesyndroom. Een virusziekte die de zenuwen van hersenen en maag/darmen kan aantasten. In het eerste geval zien we coördinatiestoornissen, flauwtes, abnormale gedragingen (bvb. stereotype bewegingen), in het andere geval krijgen we verlamming van de kliermaag en eventueel ook darmen. Beide vormen kunnen voorkomen, zoals in dit geval. 

Op de foto's zien we een uitzetting van de kliermaag, gevuld met zaden. De maag is verlamd,vult bijna de hele buikholte en er is bijna geen darmtransiet meer.  De vogel werd geëuthanaseerd.

De ziekte wordt beschouwd als een ongeneeslijke ziekte. Een papegaai kan getest worden om te kijken of hij drager is van de ziekte. Jammer genoeg zijn er veel vals negatieve uitslagen. Dat betekent dat de vogel drager is, maar dat de test toch negatief is. Is de test positief, dan is de vogel zeker drager van het virus.

Om het nog ingewikkelder te maken : niet elke vogel die besmet is met het virus, zal ook effectief de ziekte krijgen....

Op de foto's : röntgenfoto's waarbij de kliermaag sterk is uitgezet. Op autopsie zien we ook een fel uitgezette kliermaag (verlamde maag) met opstapeling van zaden.

Lange tijd was het voor mij een raadsel waarom huiskamerpapegaaien die al geruime tijd hoofdzakelijk een gezonde pelletvoeding eten, toch een abnormaal laag gehalte aan calcium in het bloed hebben.

Maar eigenlijk is de oorzaak niet zo ver te zoeken....Mensen en dieren maken in hun huid onder invloed van UV-B- licht, afkomstig van zonlicht, het vitamine D aan.

Vitamine D zorgt er voor dat calcium gemakkelijker vanuit de darm wordt opgenomen uit de voeding, en zorgt er tevens voor dat calcium uit het bloed in de botten wordt opgeslagen.

Calciumtekort geeft bij jonge vogels skeletafwijkingen (rachitis), bij volwassen vogels botontkalking (osteoporose) en kan ook zenuwstoornissen geven. Calcium is namelijk nodig voor een normale zenuwprikkeloverdracht. Hierdoor kunnen (vooral grijze papegaaien) aanvallen van epilepsie krijgen. Of ze kunnen, zoals bij een recente patiënt van mij, nu en dan eens van hun stok 'vallen'.  Een papegaai die nu en dan van zijn stok valt, ook al haalt hij akrobatentoeren uit, dat is geen normale situatie.....ook al vinden sommige eigenaars van wel.

Calciumtekort kan ook aanleiding geven tot verenplukken. Een theorie zegt dat de huid dan kan gaan 'tintelen', wat voor de nodige irritatie zorgt.

Calcium kan worden aangeboden onder verschillende vormen. De ene vorm zal echter makkelijker opgenomen worden door de darm dan de andere. De best opneembare vorm is onder de vorm van calciumlactaat, terug te vinden in het produkt calcilux.

Erge vormen van calciumtekort worden best eerst behandeld met calciuminjecties in de borstspieren.  

Houders van reptielen hangen meestal een lamp boven het terrarium dat UV-B licht uitstraalt. Ze worden onder andere verkocht onder de naam 'true light' omdat ze het spectrum van het zonlicht immiteren. Deze lampen kunnen uiteraard ook boven een papegaaiekooi gemonteerd worden.

Op de foto's :

-bloedanalyse van een papegaai met een te laag calciumniveau in het bloed

-een goed opneembare calciumbron : calcilux

-Een mogelijke oorzaak van vederpikken is een te laag calciumgehalte in het bloed

-Verrijking in de kooi van mijn blauwvoorhoofdamazone : het plaatsen van stokken van een wilg. De meeste papegaaien zijn constant bezig met die volledig kapot te bijten. Op die manier fixeren ze zich minder op hun veren. Uiteraard moeten de stokken dan regelmatig vervangen worden.

Een roodstaartraafkaketoe werd binnengebracht met evenwichtsstoornissen. De vogel werd eenzijdig gevoederd met zonnepitten omdat het dier, ondanks verschillende pogingen, alleen  maar deze voeding wilde eten. 

De kaketoe had in het verleden al heel wat eieren gelegd, vandaar dat er in het begin werd gedacht aan zenuwstoornissen door calciumtekort, temeer omdat de vogel bij aankomst nog een ei gelegd had in de transportkist.

Het dier werd gehospitaliseerd en calciuminjecties werden toegediend.  Toen bleek dat de toestand van het dier snel verachterde en het dier eerder mankte op één poot, werden röntgenfoto's genomen.

Het bleek een fractuur van het dijbeen met sterke verplaatsing van de twee delen van het bot. (foto 1 : cijfer 1 in het bovenste fractuurdeel van de femur, cijfer 2 in het onderste fractuurdeel).

Er werd besloten tot een operatieve ingreep met het plaatsen van een intramedullaire pin (in het beenmerg) én een bijkomende pin met schroefdraad in het onderste deel van het dijbeen, waarbij beide pinnen met elkaar werden verbonden met een plastiek buisje gevuld met een snelhardende polymeer. (beschrijving en tekeningen van de procedure : foto's 2 en 3)

De operatie werd sterk gecompliceerd door het fragiele dijbeen doordat het hele skelet gedemineraliseerd was door langdurig calciumtekort in de voeding en door het feit dat het een erg schuine breuk was. Na een zenuwslopende operatie was dit het best mogelijke resultaat (te zien op de foto nr 4). De schuine fractuur zorgt er mede voor dat er voldoende contact is tussen de fractuureinden om aan elkaar te groeien ondanks de niet perfecte stand. Er zal een verkorting van het dijbeen optreden, maar dat zal gecompenseerd worden door het iets meer strekken van het kniegewricht.

Op foto 5 zie je hoe de omgebogen pinnen uit het bot steken. God zij dank was het niet nodig de vogel een kraag om te doen, wat extra stress voor het dier zou hebben teweeg gebracht.

Foto 6 en 7 : gedurende de hospitalisatie werd dagelijks een papje op basis van pelletvoeding (met extra calcium gesupplementeerd) via een kropnaald toegediend. Injecties met onstekingsremmer en een antibioticum werden eveneens toegediend voor pijnbestrijding en het voorkomen van infectie van het bot.

Foto 8 : controlefoto na 3 weken : er is reeds een goede verkalking aanwezig tussen de 2 fractuureinden.

Na 4 weken werden de pinnen verwijderd onder anesthesie.

Foto 9 : röntgenfoto na verwijderen van de pinnen

Foto 10 : de verwijderde pinnen en de brug die de pinnen verbond

Op de laatste foto's zie je dat de vogel de behandelde poot reeds heel goed kan gebruiken. 

Na in totaal 5 weken hospitalisatie mag de vogel naar zijn partner terugkeren. 

Deze jonge pauwfazant werd dood aangetrokken in de volière zonder dat de eigenaar voorafgaand symptomen had opgemerkt.

De vogel was afgemagerd, dus blijkbaar al langer ziek. Maar zoals gekend zijn vogels meester in het verbergen van hun symptomen.

Bij lijkschouwing werd de diagnose 'histomoniasis' gesteld.

Histomonas meleagridis is de veroorzaker van  de ziekte ‘histomoniasis’ of ‘ black head’ en komt vooral voor bij kalkoenen, patrijsen, pauwen, fazanten en korhoenders. Kippen zijn minder gevoelig maar kunnen soms toch de ziekte ontwikkelen.

Histomonas meleagridis is een eencellige parasiet en nestelt zich in de blinde darm en de lever waar ze soms dodelijke schade aanrichten.

Deze ziekte heeft een ingewikkelde cyclus : de parasiet nestelt zich in een bepaalde wormsoort die in de darm kan voorkomen, namelijk de worm ‘heterakis gallinarum’. De parasiet histomonas zal dan naar de eitjes van de worm migreren en wanneer deze via de mest worden uitgescheiden, kunnen die dan weer opgegeten worden door regenwormen of andere ongewervelden. Wanneer dan een andere fazant die regenworm opeet, zal ze zich besmetten.

De besmetting hoeft niet persé via deze weg te gaan, en kan ook rechtstreeks via bijvoorbeeld besmet drinkwater van de ene vogel op de andere overgaan.

De behandeling gebeurt door middel van een produkt 'ronidazole' dat momenteel niet makkelijk meer te verkrijgen is.

Typische letsels bij lijkschouwing : ronde letsels op de lever (met een ingedeukte rode kern en witte rand). Deze letsels kunnen soms versmelten tot één geheel (PIJL op de foto).

 Ook toont de wand van de blinde darm  tekenen van ontsteking (verdikking en zweren). (STER op de foto)

Deze oude perzikkoppapegaai (agapornis roseicolli) is de lieveling van het gezin en krijgt reeds gedurende 1 jaar een speciale behandeling nadat hij door een thrombose werd geveld.  Het kopje van 'Polleke' is bij momenten 180° gedraaid, maar desondanks trekt hij zijn plan, kan eten en klimmen...Toch wordt hij regelmatig wat bijgevoederd met een papje voor handopfok papegaaien om zijn gewicht op peil te houden en krijgt hij nu en dan een vitamine-injectie.

Verder krijgt hij medicatie voor arthrose (druppels in de bek met ontstekingsremmer), 2 soorten 'bloedverdunnende' middelen, waaronder een verdunde aspirine-oplossing en veel TLC (tender loving care) van zijn eigenaars. Polleke voelt zich blijkbaar nog goed in zijn vel, geeft aan en krijgt van zijn baasjes nog heel veel liefde. Hopelijk nog voor een hele tijd...

Door zijn speciale behandeling komt hij nu en dan eens op logement in de dierenartsenpraktijk, wanneer zijn baasjes er eens voor een weekendje op uit trekken...

Op een van de foto's krijgt hij zijn vitamine-injectie.

Tijdens het spelen met andere kittens belandde een nagel in de oogbol van dit jong katje. Door het 'leeglopen' van de oogbol valt de inwendige druk in het oog weg en komt automatisch het netvlies los, waardoor het dier blind wordt op dat oog. Daarenboven was er daardoor een infectie in de oogbol aanwezig wat zorgde voor heel veel pijn. De beste oplossing in dergelijke gevallen is de oogbol verwijderen en de oogleden (na het verwijderen van een reepje ooglid van beide oogleden, zodat ze aan elkaar kunnen groeien) aan elkaar hechten. Het diertje moest tijdens het genezingsproces gedurende 14 dagen een halskraag dragen om krabben aan de hechtingen te vermijden.

Eerste 4 foto's : het kitten tijdens de operatie onder anesthesie

Laatste 2 foto's : 14 dagen later. De hechtingen zijn pas verwijderd.

Deze kip liep al enkele maanden rond met een hangkrop en bij palpatie van de krop kon een grote ronde harde massa gevoeld worden. De kip was echter in een nog redelijk goede conditie. Er werd gedacht aan een 'harde' krop waarin zich samengekoekt materiaal bevindt dat niet meer kan doorschuiven naar de slokdarm of aan een grote tumor.

Tijdens de operatie bleek het te gaan om afgemaaid gazongras (wat niet verteert in de krop, maar pas in de blinde darm) dat zich gedurende lange tijd had samengekoekt. Deze massa werd verwijderd, maar de krop bleek zodanig verdikt door een chronische schimmelinfectie (candidiasis) dat deze na het hechten onmogelijk weer aan elkaar zou groeien. Er bleken ook grote delen van het slijmvlies van de krop 'weggevreten' door de schimmelinfectie (grote pijl op de foto). Op een verslagje op datum van 30/7/2024 kan je zien hoe de binnenkant van de krop er normaal uitziet.

Uiteindelijk werd besloten tot euthanasie.

Deze vrouwelijke edelpapegaai had last van zijn hormonen : krijsen, masturberen op de handen van de eigenaar,...en wellicht zal het vederplukken ten minste voor een deel te maken hebben met de hormonen die haar parten spelen. Destructief gedrag (alles willen kapotbijten) is een onderdeel van hormonaal gedrag en heeft te maken met het feit dat papegaaien in het wild de nestholte vergroten door de binnenkant van bijvoorbeeld een holte in een boomstam af te bijten. Soms kan dat destructief gedrag zich ook richten naar zijn eigen veren wanneer een papegaai in gevangenschap geen natuurlijk gedrag kan vertonen.

In erge gevallen kan het inplanten onderhuids van een staafje dat hormonen bevat, dit gedrag temperen. Deze inplant werkt in principe 3 maand waardoor de vogel rustiger wordt.

Als de dagen het volgende jaar weer langer worden, kan het gedrag zich weliswaar weer herhalen. Hou er rekening mee dat de papegaaien die we hier in de huiskamer houden, nog altijd hun natuurlijke instincten behouden hebben en op een bepaald moment een partner willen zoeken om mee te kweken. Het feit dat ze dat niet kunnen kan de nodige frustratie geven, wat ook weer aanleiding kan geven tot vederplukken.

Op de foto's zie je hoe de huid, na ontsmetting, ter hoogte van de nek opgetild wordt en het hormonale staafje met een dikke naald onderhuids wordt geschoven. Dit kan zonder verdoving gebeuren en de papegaai heeft er nadien helemaal geen last van.

Een studie bevestigt dat kippen die een zandbad kunnen nemen 50% minder uitwendige parasieten hebben dan kippen die dat niet kunnen. 

Toch is niet iedere zandsoort geschikt hiervoor. Deze zijdehoen kon een zandbad nemen in een zandbak die oorspronkelijk bedoeld was om kinderen in te laten spelen. Deze zandsoort wordt hard als ze nat wordt, zodat kinderen hiermee zandkastelen kunnen bouwen. Als kippen hiervan teveel opnemen kan dit een harde massa vormen in de krop die de vernauwing tussen krop en slokdarm niet kan passeren en een verstopping teweeg brengt.

In dit geval was operatie (openen van de krop) en het verwijderen van het zand uit de krop, de enige mogelijkheid om de kip te redden. 

Krop en huid dienen afzonderlijk gehecht te worden. Het dichtnaaien van de krop is een secuur werkje, aangezien die waterdicht moet zijn.

Kort na de operatie heeft de kip nog een ei gelegd. 

Eerste foto : geopende krop

Tweede foto : hier is de krop met resorbeerbare ('verteerbare') draad reeds dichtgenaaid.

Na een paar eitjes met schaal te hebben gelegd, zat deze valkparkiet op de bodem van zijn kooi. Hij was verdacht van legnood en dat bleek ook zo te zijn. Met een naald (verbonden aan een spuit) werd het ei doorheen de buikwand leeggezogen waardoor het ei collabeerde. Door de geringe weerstand die de naald ondervond was duidelijk dat het om een 'windei' ging (een ei zonder kalkschaal). Eieren zonder kalkschaal worden moeilijker gelegd omdat de eileider het ei nauwelijks kan voortduwen richting cloaca. De reden waarom het ei geen kalkschaal had, is duidelijk : zaden bevatten te weinig calcium. Daarenboven is calcium nodig voor een goede zenuwprikkeloverdracht en werken de gladde spieren van de eileider ook minder.

Pas na een tweetal dagen kwamen de eivliezen uit de cloaca te voorschijn, maar toen bleek dat de eileider naar buiten puilde (prolaps van de eileider). Gelukkig waren de weefsels nog niet erg beschadigd en was het mogelijk de eileider met een vochtig wattenstaafje terug naar binnen te duwen. Er werden twee fijne hechtingen gezet op de buitenkant van de cloaca om die wat nauwer te maken in de hoop dat de eileider niet terug naar buiten kwam. De vogel werd gehospitaliseerd want, indien de vogel eerstdaags weer een ei zou leggen, zou dat zeker niet de vernauwde cloaca kunnen passeren. Dan zouden we de hechtingen vervroegd terug moeten verwijderen.

Na een tweetal dagen werden de hechtingen terug verwijderd. Ondertussen was de eileider terug wat 'gekrompen' en bleef die op zijn plaats.

Gelukkig zal in de meeste gevallen de eierleg stoppen als er zich problemen voordoen bij het leggen van een ei. De natuur wil op die manier de moeder beschermen. Maar dit is niet altijd het geval.

Voor meer uitleg over 'hormonale problemen bij huiskamervogels' zie ook het document op datum van 1/5/22

Op een van de foto's zie je de hechtingen op de cloaca.

De krop bij vogels is een verwijding van de slokdarm en is de plaats waar voedsel wordt geweekt. De krop bevat weinig tot geen enzymes zodat er daar niet echt vertering plaats vindt. Het voedsel wordt door samentrekking van de krop in de kliermaag geduwd waar wel vertering plaats vindt. De kliermaag komt eigenlijk overeen met onze maag. Daarna komt het voedsel in de spiermaag terecht waarin zich (bij de kip) steentjes bevinden. Daardoor kan het voedsel nog verder fijner gemaakt worden. Uiteindelijk komt het terecht in de darm voor verdere vertering (enzymes uitgescheiden door de pancreas en de lever). In de darm worden de voedingstoffen uiteindelijk opgenomen in het bloed. 

Aangezien er een vernauwing is tussen de krop en de kliermaag (zie foto) en aangezien het voedsel in de krop alleen verweekt en niet verteerd wordt, kan het zijn dat bijvoorbeeld gras of in dit geval stukjes vlees de overgang krop-kliermaag blokkeren. De inhoud van de krop blijft dan stil staan en kan beginnen verzuren. Dit zuur irriteert de binnenkant van de krop waardoor deze minder de neiging heeft om samen te trekken.  Dit veroorzaakt een vicieuze cirkel en de inhoud van de krop kan behoorlijk beginnen stinken en een broeihaard van bacteriën worden. Uiteindelijk kan dit leiden tot een bloedvergiftiging en de dood. 

Deze kip had een kropverstopping door stukjes vlees en werd gelukkig op tijd geopereerd. Op een van de foto's tijdens de operatie, zie je hoe de krop terug dicht wordt genaaid.