Excelcior.

Van Royal Star en SAVA glijden we bijna  naadloos over naar een ander  vermaard  automerk geproduceerd  op slechts een klein kanonschot  naar het Noorden.  Elke Belg is er al eens in de buurt geweest als hij het vliegtuig nam.  Vlak bij het spoorstation van Zaventem Centrum, destijds nog  Saventhem  lagen, en liggen nog steeds  de fabrieken waar eens de  vermaarde Belgisch Bentley  gebouwd werd.  Als Minerva de Rolls was, dan was Excelcior de Bentley.  Het koningshuis was ook hier een trouwe klant, maar Excelcior was de enige die zijn topmodel ook naar de koning noemde, namelijk de Albert I. Albert kocht vanaf 1911 dan ook jaarlijks meerdere nieuwe Excelcior's.

En deze keer krijgen we mr. Hautvast niet te zien. Hij had het al druk genoeg bij de concurentie.  Het was eind 1903 al dat  Arthur de Coninck er heil in zag zijn ingenieurskunst om te zetten in autokunst. Het was een bescheiden start met enkele auto’s  die een  houten chassis hadden en een motor van Aster. Wel al 3 types met één twee of vier cilinders. Arthur was ook vertegenwoordiger van een Frans merk.  Maar hij had ambitie en wilde zijn eigen merk groot maken. Dat deed hij door in 1905 meer chassis typen te vervaardigen, en ging over op volledige vervaardiging in staal. Het waren wel nog geen huis vervaardigde producten.

1907 was dan rijp voor een ommegooi, en men verhuisde van de Tervurenlaan naar Rue de Turqui, en er werden 12500 goudfranken aan kapitaal in het bedrijf gepompt.  Hier kwam de eerste volledig in eigen beheer gebouwde Excelcior naar buiten gerold. Het was een vierpitter met 14/20 pk zijklepper en had reeds cardanaandrijving.  Geleidelijk werden de modellen  verbeterd met een hoogtepunt in 1914. Ze kregen de typebenamingen D, D4, DC, F30  de B Fiacre. Deze laatste was specifiek als taxi bedoeld. De D6 was een 6 cilinder. Arthur had door dat goede smering een belangrijk item was en  Excelcior werd vooral geliefd omwille van zijn kwalitatief smeersysteem. Deze wagens eisten voor die tijd minder onderhoud. Motor had ook al druksmering.

1909 werd de firma naam veranderd in société des Automobiles Excelcior en ze verhuisden nogmaals om groter te gaan wonen naar Saventhem.  Daar lagen de voormalige fabrieken van een andere autofabrikant de ‘Belgica’ .  Deze ging dat jaar failliet. Dit was ook het jaar waarin men begon deel te nemen aan sportieve evenementen. Niet echt succesvol omdat men tot dan toe geen echte racewagen bouwde. 

1910 kwam der de D6, een 6 cilinder, welke voordurend werd verbeterd. Het was een zeer soepele en betrouwbare motor, met superbe wegligging.

  In 1911 was het dan tijd om te gaan racen.  Men nam deel aan de Franse Grand prix, en ook in 1912 ‘circuit de la sarthe’  deden ze mee. Helaas niet erg succesvol, ze reden nog met hun 4 cilindermodellen.  Toen schakelden ze over naar de D6, een 9 liter gevaarte op circuit Dieppe, en huurden ze een ex piloot Josef Christiaens met de hoop op beterschap.  Hij behaalde een zesde en derde plaats in verschillende klassementen.  Op de meeting van Oostende dat jaar een eerste en nieuw record.  Hun zescilinder haalde een  snelheid van 180 km/h tijdens de 20 km proef.  Ook in Spa waren ze succesvol door alle records te vergruizelen op de hellingen van Malchamps en Bethane.  Zelfs op het beruchte Brooklands circuit verbeterden ze het 50 mijl record.

  Ze zagen het van dan af volledig zitten, en schreven zich in voor de rally van Monaco, en begonnen aan de voorbereidingen voor de legendarische Indianapolis GP, of te wel de Indy 500 van 1914.  Christiaans hield lang de leiding met zijn 9 liter gevaarte, maar eindigde uiteindelijk toch op een 5^de plaats.  In 1913 reden ze met lichtere zes cilinders, en de piloten waren Christiaens en de Duitser Hornsted, ex Mercedes rijder.

  Ze wilden ook door betrouwbaarheid klanten winnen, en volbrachten de rally Brussel – St Petersburg. Dit met een zeer fraai gemiddelde van 80 km/h.  Autosnelwegen toen onbestaande wel  te verstaan.  Lees de anekdote hiervan bij het beeldverhaal in Excelcior racing history. ! Bovendien werden ze aan de grens 4 uur lang opgehouden. (met opzet?)

De productie liep op tot 250 stuks, die door verschillende koetsenbouwers van de gewenste opbouw werden voorzien. Export vooral naar Engeland.  In 1914 wijzigde met zoals bij SAVA de radiator vorm, naar meer afgeronde kanten,  om in de mode te blijven.  Koning Albert schafte zich zoals eerder vermeld, regelmatig een nieuwe Excelcior aan. In het jaar 1914 werd hij daarmee regelmatig gespot aan het front, en deed zijn intocht terug in Brussel ook per Excelcior.  Want, ja, ook hier kwamen de Duitsters in 1914 huishouden, ze bezetten de fabriek, en op hun vlucht terug namen ze de hele inboedel maar mee, inclusief de racewagen die op Indianapolis reed. Ze deden zelfs de moeite er een foto van te nemen (zie foto's).

Arthur zat echter tijdens de oorlog niet met zijn duimen te draaien en ontwierp een totaal nieuw type, de Adex B.  Adex stond voor Arthur de Conick en Excelcior.  Tegelijk werden er reeds plannen gesmeed om na de oorlog terug op te starten. Iets wat andere firma’s nalieten,  en daardoor aan hun einde kwamen.  De vernieuwingen waren vooral aanpassingen aan het comfort.  Stabieler, betere remmen op alle wielen, vering, naar het voorbeeld van Isotta Franschini.  Ook Minerva nam dit systeem later over.

1922 Een nieuwe 6 cilinder met 5,3 liter motor en 3 carburatoren werd tot leven gewekt. Adex C. Met deze mobiel kon men 140 km/h over de wegen snorren.  

1923 neemt men deel met 2 voertuigen aan Le Mans. Deze getunde exemplaren halen zelfs 160 km/h.  Ze behalen echter geen podium plaatsen.  Ze worden 5^e en 7^e. Men moest het met deze zware en logge machines opnemen tegen de veel  lichtere en wendbare Bugatti’s e.a.   Ook nemen ze dat jaar deel aan coupe Boillot.

1925 Ook voor het publiek komt er nu een Super sport om aan 160 Km/h te kunnen vliegen.  Het gamma bevat ook de gewone sport en toerisme.

1926 Excelcior behaalt zijn beste prestatie tot nog toe met een 2^de plaats in de GP van België.  Men trok de piloot Pissart van Chenard Walker aan, welke alle eerdere  wedstrijden won.  Christiaens was immers eerder dat jaar verongelukt in Engeland, na zijn avontuur in Indianapolis.  Pissard maakte record rondes, maar door problemen met de carburatie zakte hij naar een 15^e positie. Dit werd opgelost en hij herpakte zich om toch nog een derde podiumplaats te behalen.

1926 na de Adex typen kwam de Albert I in sport en tourisme versie.

1927 De voorgenoemde Pissart wordt verdeler voor Excelcior in Waterloo. Men nam voor een laatste keer deel aan de GP van België, waar het duo  Senechal – Caerels  overwon. Pissart had zich uit deze race teruggetrokken omdat een vriend van hem het leven liet in een Rally te Chimay.  Er reden nog 2 andere exelcior teams in dit jaar, in zeer slechte weersomstandigheden.  De ander teams waren Dils – Ledure en  Charlier – Thoua.

Ondanks de successen raakte Excelcior in moeilijkheden door de invoer van beterkope Amerikaanse automobielen.  Einde 1927 nam Imperia de boel over. In 1929 verhuisde men alle onderdelen naar Luik, en de laatste Excelcior stond op het salon van 1930.

De fabrieken in Zaventem  werden gebruikt om de carrossen van Imperia te vervaardigen tot 1933. Daarna was het definitief afgelopen.  De gebouwen staan er nog steeds en vestigen vandaag een Draadfabrikant.

We mogen ons wel verheugen op het feit dat er momenteel 4 Excelciors op Belgisch grondgebied wonen.  2 van het type Albert I, een Adex C, bij privé verzamelaars, en in het museum Bossaert in Westvlaanderen kan u een type uit 1914 gaan bewonderen. In totaal zijn er wereldwijd nog slechts een half dozijn Excelcior’s bekend. Eentje in nog in Zwitserland, en een in de V.S.,  en Frankrijk.  Ondertekende had het genoegen bijna  de helft hiervan in levende lijve te ontmoeten, en mocht beschikken over  een plakboek met originele foto’s van de Excelcior fabriek. De huidige eigenaar moest ooit heel diep in zijn zakken grijpen om deze tot de zijne te mogen maken.  Onze welgemeende dank.  Onvoorstelbaar waardevol erfgoed, welk wij hier met u gratis ende voor niks delen. We hopen dan ook dat lezers dit als voorbeeld nemen, en ook hun schatten willen delen. We vragen wel deze beelden NIET te kopiëren en digitaal of op andere wijze te publiceren ! Exclusief voor dit blog !

Dus nog iets in een vergeten hoek liggen van het merk Excelcior of ander Belgen,, stuur het ons door, en we vullen het verhaal aan voor iedereen die het lezen wil.

Affiche uit 1925, met koninklijk alure.
Execlcior Coupe chauffeur in de Belgisch kleur; geel.



En Excelcior op sportief vlak, gebruik makend van enkel de beste materialen.










Exelcior voor alle weersomstandigheden

Excelcior aan het strand van Oostende 1910.

Excelcior 'le Mans' 1927
Excelcior    'Indy 500'

Hieronder een hele mooie affiche, welke niet enkel Excelcior als sportief Belgisch merk Illustreert. 

Vindt ook Minerva, Nagant, Springuel, e.a.

Favoriet van de Koning !







Af en toe moest er ook gewerkt worden aan Excelcior.

26-02-2018 om 00:00 geschreven door gilletman